________________
૧૨૪
એકત્વ, (૫) અન્યત્વ, (૬) અશુચિ, (૭) આબવ, (૮) સંવર, (૯) નિર્જર, (૧૦) લેકાનુપ્રેક્ષા, (૧૧) બોધિદુર્લભત્વ, અને (૨) ધર્મ. ૧ - દ્રવ્ય યા વિષયની ક્ષણભંગુરતા ચિંતવવી એ અનિત્ય ભાવના છે તે દ્વારા આસકિતનો ત્યાગ કેળવાય છે. ધર્મ સિવાયના વિષય અને દ્રવ્ય અસાર હાઈ એ કઈ શરણ બનતાં નથી એ અશરણ ભાવના છે. જન્મ-મરણની રેટ એ સંસાર છે અને તેનાં દુ:ખ અચિંત્ય છે તેવું ચિંતન એ સંસારભાવના છે તે દ્વારા સાંસારિક દ્રવ્ય યા વિષય પર ઉદાસિનતા કેળવાય છે. “હું એકલે આવ્યો છું, એકલે જવાને છું; પાપ અને પુણ્યના રસ મારે એકલાને જ ભોગવવાના છે' આદિ ચિંતન એ એકવ ભાવના છે. આત્મા અને દેહ જુદા છે; આત્મા અવિનાશી અને દેહ વિનાશી છે આદિ ચિંતન એ અન્યત્વ ભાવના છે. દેહ અશુચિમાં ઉત્પન્ન થાય છે, તેમાંથી પિષણ મેળવે છે અને તે અશુચિનું કારણ પણ બને છે આદિ ચિંતન એ અશુચિભાવના છે તે દ્વારા દેહ પરની મૂર દૂર કરી શકાય છે. ઈન્દ્રિયના અનુકૂળ વિષય પર આસકિત, અનિષ્ટ પરિણામરૂપ છે અને તેના દ્વારાજ આશ્રવ થાય છે તેવું ચિંતન એ આશ્રવ ભાવના છે; તે દ્વારા આસકિતત્યાગની કેળવણી મેળવી શકાય છે. દેષમય પ્રવૃત્તિ ત્યાગ કરવા તેના દોષ વિચારવા અને નિર્દોષ પ્રવૃત્તિ આચરી આત્મગુણમાં આગળ વધવા માટે આત્માના ગુણોનું ચિંતન એ સંવર ભાવના છે. કર્મના રવિપાક અને તેની સ્થિતિ વિચારી દોષમય પ્રવૃત્તિ સ્વેચ્છાએ તજવી એ નિર્જરાભાવના છે. બે પગ પહોળા કરી કેડે હાથ રાખી સ્થિર ઉભેલ પુરૂષ સદશ ચૌદ રાજલક છે અને તે છ દ્રવ્યથી વ્યાપ્ત હાઈ વિવિધ પરિણામી છે; તે ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને સંહતિના સ્વભાવવાળો છે, તેમ છતાં પણ
૧ જુએ તત્ત્વાધિગમ સત્ર અ૦ ૯ સૂ૭
