________________
ભવવાળા હોય છે, જયારે સર્વાર્થસિદ્ધ અનુત્તરવિમાનના દેવ એકાવતારી-છેલ્લા મનુષ્યભવવાળા હોય છે.૧ ત્રણલોક: :
ચૌદરાજ પ્રમાણ એવા લેકના ત્રણ વિભાગ છેઃ (૧) અધો, મધ્ય-તિછ અને (૩) ઉર્વ. મેરૂ પર્વતની સમતલભૂમિથી ૯૦૦
જન નીચેને અધલક, અને મેરુપર્વતની સમતલ ભૂમિથી ૯૦જન ઉપરને ઉદ્ઘલેક અને તે બંને મળીને ૧૮૦૦ જનપ્રમાણ સ્કુલ તેમજ અસંખ્યાત લાખ જનપ્રમાણ વિસ્તારનો મલિક છે.
અલકને આકાર ઉંધા પાડેલ શરાવ-કેડિયા જે અર્થાત ઉપરથી સાંકડો અને નીચે નીચે વિસ્તાર પામતો જાય એવે છે. મધ્યલેક ઝાલરની માફક સમાન લંબાઈ પહોળાઈવાળા અને ગોળ છે. ઉર્વકનો આકાર પખાજ જેવો અર્થાત શરાવસંપુટ જેવો એટલે કે ચત્તા શરાવ પર ઉંધા પાડેલ શરાવ જેવો છે;
એટલે તે મધ્યભાગની ઉપર અને નીચે એમ બંને બાજુ ક્રમશઃ વિસ્તાર પામતા એ છે. અધોલોક અને નારકપૃથ્વીઓઃ
અલકમાં સાત નારક પૃથ્વી છે: (૧) રત્નપ્રભા,(૨) શર્કરા પ્રભા, (૩) વાલુકાપ્રભા, (૪) પંકપ્રભા, (૫) ધૂમ્રપ્રભા, (૬) તમઃપ્રભા અને (૭) તમતમઃ અથવા મહાતમ પ્રભા૨ આ સાત નારકપૃથ્વી એક એકની નીચે આવેલ છે અને એ દરેક ક્રમશ: નીચે નીચે વિરતાર પામતી જાય છે, આ સાત પૃથ્વી એક એકની નીચે હોવા છતાં પરસ્પર સ્પર્શતી નથી, કારણ કે એ દરેક પૃથ્વીની નીચે ધનધિ, ધનવાત, તનવાત અને આકાશ એ દરેકનાં ક્રમશઃ કુંડાળા આવેલાં છે. આકાશ
સ્વયંપ્રતિષ્ઠિત છે, તેને કોઈના આધારની આવશ્યક્તા નથી. "૧ જુઓ તસ્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અ. ૪ સૂ. ૨૭
અ. ૩ સૂ. ૧
