________________
માટે એમ ન સ્વીકારવું જોઈએ કે આત્મા-જીવ નથી જ. એની પણ વિદ્યમાનતા વિશ્વમાં અવશ્ય છેજ. કોઈનાથી પણ નાપાડી શકાય તેમ નથીજ.
(૩) પ્રષ્ન-જીવને જેવાને માટે અને તેની ખાત્રી કરવાને માટે મેં એક ચોરના દેહ-શરીરના ટુકડે ટુકડા કરી નાખ્યા, તોપણ
ના શરીરના કોઈપણ વિભાગમાંથી જીવ જવામાં આવ્યુંજ નહીં, માટે જીવ છે એમ કઈ રીતે માની શકાય ?
ઉત્તર-હે રાજન? જેમ અરણિના કાષ્ઠ–લાકડામાં અગ્નિ છે. એના ગમે તેટલા ઝીણાં ઝીણાં ટૂકડા કરીને બારીકાઈથી કે સૂકમદર્શક યંત્રથી જોવામાં આવે તે પણ અગ્નિ દેખાશે જ નહિં, તેમ શરીરના ગમે તેટલા ટૂકડે ટૂકડા કરવામાં આવે તો પણ તેને જીવ દેખાશે જ નહિં. અરણિને કાષ્ઠમાં રહેલે અગ્નિ તે રુપી છે છતાં દેખાતો નથી, તો પછી શરીરમાં રહેલે જીવ તે અરૂપી છે, એ કઈ રીતે દેખાય. અર્થાત્ આત્મા-જીવ નજ દેખી શકાય. તેથી તે આત્મા-જીવ નથીજ એમ માની શકાય નહિં. એની પણ અસ્તિતા આલમમાં-દુનીયામાં છેજ.
(૪) પ્રશ્ન-જગતમાં જેમ ઘટ-પટ-મ ઇત્યાદિ પદાર્થો દેખાય છે, તેમ જગતમાં જીવ પ્રત્યક્ષ દેખાતે કેમ નથી ?
ઉત્તર–હે રાજન ! આ વૃક્ષનાં પાંદડાં હાલતાં આપણે સહુ જોઈએ છીએ. એ પાંદડાને હલાવનાર કેણ ? તે કહેવું પડશે કે પવન-વાયુ, એ પવન-વાયુ રૂપી હોવા છતાં પણ પ્રત્યક્ષરૂપે દેખાતે નથી, તે પણ પાંદડાના હાલવા ઉપરથી પવન–વાયુને નિર્ણય કરી શકાય છે. તેવી રીતે શરીરમાં હલન-ચલનાદિ ક્રિયા કરનાર આત્મા જીવ છે એ સાબીત થાય છે.
આથીજ જન વિનાના મૃતક શરીરમાં હલન-ચલન આદિ ક્રિયા દેખાતી નથી.
