________________
આ રીતે દ્રવ્યરૂપે આત્મા નિત્ય છે અને પર્યાયરૂપે આત્મા પત્તિ અને વિનાશના સ્વભાવવાળો છે. વિજ્ઞાનઘન” એ જ વેદનું વાકય આત્માનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કરે છે. અને એના સમર્થનમાં “ જે માં મારા જ્ઞાનવ:” “ નિચે તે આ આત્મા જ્ઞાનમય છે.' એ વેદ વાકય પણ પૂર્તિ કરે છે. તથા “ એ પણ વેદનું વાક્ય વા વારં વા ૪જીત પાત્ર છે वेत्ति स नीवः
એમ સૂચવે છે. અર્થાત “ એટલે “દમન દાત અને દયા એ ત્રણ દકારને જે જાણે છે તે જીવ છે, ” એ વાતને તદ્દન સ્પષ્ટ કરે છે.
આથી એ વેદ વાકોમાં પણ પરસ્પર વિરોધ આવ્યા સિવાય એજ વેદ વાક્યાથી “આત્મા-જીવ છે ? એમ સિદ્ધ થાય છે. - આ રીતે આગમ-શાસ્ત્ર પ્રમાણથી આત્માનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કર્યું.
હવે હે ઇન્દ્રભૂતિ ! પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણેથી પણ આત્મા સિદ્ધ થઈ શકતા નથી એ માન્યતા પણ વ્યાજબી નથી. એ પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણોથી પણ આત્મા સિદ્ધ થઈ શકે છે.
પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી જીવ-આત્માની સિદ્ધિ : જુઓ તેને પૂવપક્ષ
ઘટ-પટાદિ પદાર્થો જેમ પ્રત્યક્ષ રૂપે જણાય છે તેમ આત્માજીવ પણ પ્રત્યક્ષરૂપે જણાવવા જોઈએ ? - કદાચ પરમાણું જે અતિ સુક્ષ્મ હેય અને ન જણાતે હોય તો પણ પરમાણુ સમુહથી બનેલા જેમ ઘટ-પટાદિ દેખાય છે, તેમ
