Jain Tattva Pradip

Author(s): Mangalvijay
Publisher: Abhaychandra Bhagwandas Gandhi

Page 12

जैनतस्वदीपेसप्तकस्यावग्रहादिभेदभिमस्य ज्ञानविशेपस्य योऽपायांशस्तद्रूपत्वम्, अवग्रहादिभेदभिन्नस्य ज्ञानविशेषस्य योऽपा. यांशस्तद्रूपत्वं वा मतिज्ञानस्य लक्षणम् ।
सा च मतिधा, श्रुतनिश्रितानिश्रितभेदात् ।
श्रुतपरिकर्मितमतेर्व्यवहारकाले पुनरश्रुतानुसारितया समुत्पद्यमानवुद्धिरूपत्वम्, शास्त्रपरिकर्मितमतेरुत्पादकाले शास्त्रार्थपर्यालोचनं विनैव जायमानबुद्धिरूपत्वं वा श्रुत. निश्रितमतलक्षणम् ।
श्रुताभ्यासं विना स्वाभाविकविशिष्टक्षयोपशमशाज्जायमानवुद्धिरूपत्वम्, सर्वथा शास्त्रार्थस्पर्शरहितस्य केवलमतिज्ञानावरणक्षयोपशमानुभावन यथावस्थितवस्तुपरि• च्छेदकबुद्धिरूपत्वं वाऽश्रुतनिश्रितमतेर्लक्षणम् । • तत्र श्रुतनिश्रितं चतुर्धा, अवग्रहहापायधारणाभेदात् । __ अनिर्दिश्यमानसामान्यमात्रार्थग्रहणरूपत्वमवग्रहस्य लक्षणम् । अवग्रहश्च द्विपकारः, व्यञ्जनावग्रहः, अर्थावग्रहश्च । तत्र शब्दादिरूपेण परिणतद्रव्याणामुपकरणेन्द्रियैः सह प्रथमतः संप्राप्तसंवन्धरूपत्वं व्यञ्जनावग्रहस्य लक्षणम् ।
तस्माद् मनाग्निश्चयरूपत्वमर्थावग्रहस्य लक्षणम् ।
अवग्रहादुत्तरकालमपायात् पूर्वं सद्भूतार्थविशेषोपादानाभिमुखोऽसद्भूतार्थपरित्यागपर! "मायोऽत्र मधुरत्वादयः शाधर्षा उपकभ्यन्ते, न कर्कश-निष्ठुरत्वादयः शाह,