Jain Tattva Pradip

Author(s): Mangalvijay
Publisher: Abhaychandra Bhagwandas Gandhi

Page 19

जैनतत्त्वप्रदीपे- . ... तानि चेन्द्रियाणि पञ्चधा, श्रोत्र चक्षु-णि रसन-स्प: निभेदात् । तत्र-.
कदम्बपुष्पाभमांसगोलकरूपत्वं श्रोत्रेन्द्रियस्य लक्षणम् मसूरधान्यसमानाकृतिरूपत्वं चक्षुरिन्द्रियस्य लक्षणम् । अतिमुक्तकपुष्पसमानाकृतिरूपत्वंघ्राणेन्द्रियस्य लक्षणम् क्षुरप्रसमानसंनिवेशरूपत्वं रसनाया लक्षणम् । विविधाकृतिरूपत्वं स्पर्शनेन्द्रियस्य लक्षणम् । पञ्चेन्द्रिया द्विधा-संझ्यसंज्ञिभेदात् । तत्र
सुदीर्घातीतार्थस्मरणशीलत्वे सति 'कथं नु नाम कर्तव्यम्' इत्यागाम्यर्थचिन्तनप्रयोजकत्वं संझिनो लक्षणम्। · तद्भिन्नत्वं चासंज्ञिनो लक्षणम् ।
जीवस्य गतिधा-ऋजु वक्रभेदात् । तत्रएकसामयिकगतिमत्त्वमृजुगतेलेक्षणम् ।
देहान्तरोपादानाय परभवं मस्थितानां जन्तूनां कुटिलगमनरूपत्वम्, शरीरान्तरनिमित्तभूतभवान्तरवक्रगमनरूपत्वं वा वक्रगतेलक्षणम् ।
तद्भवसिध्यमानस्य जीवस्य ऋज्वी एव गतिः, अन्येषां तु देश-कालादिकमपेक्ष्य भेजना।
चक्रगतिपस्थितानां जन्तूनां कार्मणशरीरेणव सह संवन्धः, न शेपशरीर-वाग्-मनोव्यापारैरिति । कर्मकृतम्, कर्मणो विकारः, कर्पणांसमूहोवा कार्मणम् । साक्षात सुख
१ भजना=विकल्पः ऋजुर्वक्रगतिवेत्यर्थः ।