________________
(૬)
આત્માને કેમ પાનું પડ્યું? ક્યારથી ? વચલો મીડીએટર કોણ છે? શા માટે ઉચ-નીચ? ગરીબ-તવંગર ? જજ અને ચપરાશી? રાજા અને રંક? પંડીત અને ભેટ? વિદ્વાન અને મૂર્ખ ? સુખી અને દુઃખી? તંદુરસ્ત અને રેગી? વિ. વિ. પ્રશ્નોના ઉકેલ માટે જ જ્ઞાન જરૂરીને ?
વસ્તુને વસ્તુ સ્વરૂપે ઓળખાવે તે જ્ઞાન. સાચાને સાચા તરીકે, ખોટાને બેટા તરીકે ઓળખાવે તે જ્ઞાન. સેનું એ સેનું. પિત્તળ એ પિત્તળ. એમાં સમભાવ એ જુદી વાત, પણ જાત તે ઓળખાવવી જ પડે. જેમ હોય તેમજ કહેવાય ને? હાથી અને ગધેડો એક બોલાય? મૂર્ખમાં જ ખપે ને? ખાલી ભાષાજ્ઞાન કે અક્ષરજ્ઞાન શું કામ આપે? ઉદ્ધત અને ઈર્ષ્યાળુ ન બનાવે તે સારૂં. માટે જ “વિનય વિના વિદ્યા નહિ. નહિ વિવેક વિના વિનય.” - સર્વજ્ઞ શાસ્ત્રોમાં જ્ઞાનના મુખ્ય ભેદ પાંચ. પેટા ભેદ એકાવન. બાકી તે નય ભેદે અસંખ્ય ભેદ. આગમ-જ્ઞાન ખરેખર પરાકેટિનું છે. ગુરુગમ વિના ફળે નહિ. કુટે જરૂર આત્મદ્રષ્ટિએ અને વ્યવહારદષ્ટિએ પણ.
૧ મતિજ્ઞાન-બુદ્ધિને વિષય છે. મહેનત સાથે પૂર્વ ભવને ક્ષે પશમ પણ જોઈએ. વિચારપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ એ પણ મતિજ્ઞાન છે.
૨ શ્રુતજ્ઞાનઃ-શાસ્ત્ર સાંભળવાથી, ભણવાથી, ગુરુમુખે તેનું તાત્પર્ય સમજવાથી. - ૩ અવધિજ્ઞાનઃ-ઈન્દ્રિયની મદદ વિનાનું આત્મા સાક્ષાત્ પિતે જુએ. સ્વર્ગના દેને ખાસ હોય છે. મનુષ્યમાં બહુ
