________________
(૭૯)
આ પ્રક્રિયા, નવતત્ત્વના જાણને અવશ્ય આચરવાનું મન થાય. નવતત્ત્વ એ સારાએ વિશ્વનું ઊંડું અસરકારક જ્ઞાન વિજ્ઞાન છે. વિશાળ-વિશદ-તત્ત્વજ્ઞાનની ફિલોસોફી છે. આ સરળતાથી સમજાય તેવું મહાજ્ઞાન માનવીને સ્થિતપ્રજ્ઞ બનાવે છે. મહામાનવ બનાવી પરમિષ મનાવે છે. પરષિ વિશ્વકલ્યાણ કરતા કરતા પરમાત્મા અને છે. ૧ જીવ. ૨ અજીવ. ૩--૪ પુણ્યપાપ. ૫ આશ્રવ. ૬ સવર. ૭ નિર્જરા. ૮ મધ. ૯ મેાક્ષ. આ એક લાઈનમાં સમાતા નવતત્ત્વ છે. આત્માને મુક્તિની લાઇન બતાવી દે છે. ભે--પ્રભેદ અને એની સ્વ—પર ઉપરની પ્રક્રિયા ખરેખર સમજવા જેવી છે. એના અભ્યાસ આનંદજનક અને પ્રતિમાધક છે. જૈન માટે આ તત્ત્વ છેવટ સ્થૂલથી પણ જાણી લેવા જોઇએ.
જીવ અનાદિકાલથી અજીવ કના પુદ્ગલ પરમાણુએથી ઘેરાએલ છે. તે રાગદ્વેષના કારણે પુણ્ય--પાપને આચરતા આશ્રવતત્ત્વ દ્વારા ના જથ્થા જમાગ્યે જ જાય છે. સવરતત્ત્વ જે કર્મો અટકાવનાર છે. તેને પ્રાયઃ આત્માને ખ્યાલ નથી. અને જીના કર્મોની નિર્જરા નાશ નહિવત્ કરે છે. નવા ઘણા ઘેરા ચીકણાં કમાં મધ્યેજ જાય છે. આવા અનંત કર્માંના ઠેરના ઠેર જામેલા છે. અતિસૂક્ષ્મ કેમિકલ રાસાયણિક પ્રક્રિયા સમજવી કેવી રીતે ? છતાં એક હજાર દવાએ ભેગી ઘુંટી, અતિ ઝીણી મનાવી, રાઈથી પણ નાની ગાળી અનાવી. કેટલી દવાએ એમાં એક હજાર. લાખ ભેગી હાય તેા લાખ. એકસાઈના અગ્રભાગ પર ચાલીશ લાખ સ્પ કસની વાત સાયન્સ પણ કરે છે ને ? મહાસમર્થ અતિશય જ્ઞાનીએ અનત કહે છે તેમાં ખાટુ શું છે? આત્માના અસંખ્ય
