________________
(૮૧) પાણી. ઉભા રહેવાની--સ્થગતિ થવાની ક્રિયામાં મદદ કરે અધર્માસ્તિકાય. હરકોઈ વસ્તુને અવકાશ આપે આકાશ.
પુદ્ગલપરમાણુ જડ છતાં ચેતનને દબાવે. ચૌદ રાજલેકમાં દેહાદેડ કરે. જડકર્મોનું જોર કેવું ભારે! કાળ એક મર્યાદા બાંધનાર દ્રવ્ય ગણાય છે. વર્તમાન--ભૂત-ભવિષ્યના ભેદથી ઓળખાય. રાત્રિ-દિવસ--ઘડી--પળ વિ. અવાંતર ભેદે છે.
આત્મા-કર્મોથી પીડાતે--કુટાતે અનાદિકાળથી રખડત જેનેંદ્રશાસન પામીને ભવ્યત્મા હોય તે, કમને પટકી-- મેહને મારી મન-વચન-કાયાના પેગોને તરછોડી મેક્ષાવસ્થામાં સદાને માટે સ્થાયી બની જાય છે. માટે જ જૈનશાસન જયવંતુ વર્તે છે.
(આ બધા પદાર્થો-દ્રવ્ય-તર વગેરેનું) જ્ઞાન શા માટે?
આત્માના ભાન માટે. સ્વભાવને ભૂલી પરભાવમાં આત્મા ગુતાન બન્યા છે. પુદ્ગલ ભાવ-જડનું આકર્ષણ-સુખદુઃખની લાગણી બધું એક છે. દેહને પિતાનો અને પિતે જ તે છે એમ માની લીધું ડાહ્યા ગણાતા મોટા ભાગના માનવીએ પણ દેહના સુખ દુઃખને પિતાનાં માની લીધા. તેમાં જ ઘેલે--ગાંડે અને પરવશ બની ગયું. પછી તે દેહને સાચવનારા પ્યારા. એને ન ગમતા પારકા. પછી તે પારકા યારા બની જાય. પ્યારા પારકા બની જાય. સ્વાર્થીની માત્રા વધતી જાય. સત્કાર્ય અકાય લાગે. સાચી સારી સલાહ ન ગમે. સ્વાર્થની આત્મઘાતક વાતેના વિમાનમાં ઉડવું ગમે. પછી તે પૈસે મારો પરમેશ્વર. સ્વાર્થ આડે આવે તેને ઉડાવી દેવામાં પણ વધે નહિ. પિતાને પણ મોત એક દિવસ
