________________
(૧૭૭) કેળવણી આત્માને અપંથે લઈ જનારી ન જ હોય. પણ એને તે કેળવણી જ ન કહેવાયને? પતન જેનાથી થાય આત્માનું કે સમાજનું, એ તે નર્યો અંધકાર. અંધકારને પ્રકાશ ન કહેવાય. રાગદ્વેષ અને મેહમાં વધુ ને વધુ લપેટે એ મહા અંધકાર, નિબીડ અજ્ઞાન. એવા અજ્ઞાનને કેળવણી કોઈ શાણે કહે નહિ. કહે તે શાણે નહિ પણ એક નંબરને મૂર્ખ કહેવાય.
માટે કેળવણી એટલે નરમાશ. રેલાની કણેક જેમ કેળવાય તેમ રેટલી સુંવાળી–નરમ અને મીઠાશભરી. બાળ કે યુવાન જેમ કેળવાય, જેમ કેળવણું વધુ લે તેમ સરળતા-નમ્રતા અને વિવેકભરી મીઠી વાણુને ભંડાર બને. નાગરિકતાને આદર્શ નમુનો બને. પરને સહાયક, ગરીબને બેલી, દુઃખી પ્રત્યે દયાવાળો જ હોય. આર્યસંસ્કૃતિ એને હૈયે હોય. આર્ય સંસ્કૃતિ સમજાવવી હોય તે એ જ પ્રતિક ગણાય.
આવી કેળવણીને વિરોધ સાધુ કરે જ નહિ. સાધુ એટલે સમાજ કલ્યાણચિંતક. સાધુ એટલે શુધ્ધ તારક બુદ્ધિને પ્રવર્તક સાધુ ચરણે વંદના !
વિભાગ પાંચમો.
જેનશાસનનું સાહિત્ય. સાહિત્યને અર્થ સાધન થાય છે. રૂઢ અર્થમાં પુસ્તકેને સહિત્ય કહે છે. આત્માને મુખ્ય ગુણ જ્ઞાન છે. જ્ઞાનના
