________________
૧૫૩)
તનુવાધો. તુવા આજે વિસરાતા જાય છે. સૂકમ સંગીતના એ સાધન છે. વીણાની પ્રાચીન માધુરી ભાગ્યે જ અનુભવાય છે. હાર્મોનિયમ-તબલા અને પીપુડી (શરણાઈ) એ મુખ્ય થઈ પડ્યા છે. તેમાં પણ બેકગ્રાઉન્ડ ભૂલાતી જાય છે. ગાનાર સ્પષ્ટ શબ્દચ્ચાર પ્રથમ કરે. તે વખતે-વાદ્યો-અતિમંદ હાયઆલાપની મધુરી વખતે ધીમે ધીમે વાદ્યોને ધ્વનિ વધતું જાય. લય–તાન સાથે સુબધ્ધ રહ્યા કરે. પછી એક સાથે સંગીતને વનિતરંગ વાતાવરણમાં વહેતે થાય. ધ્વનિતરંગમાં પેલા શબ્દો ગુંજતા અનુભવાય. વળી એક એક અલગ વાદ્યોની કળામાં વનિતરંગ ગુંજી ઉઠે. સારુએ વાતાવરણ ગીતમય બની જાય.
આ માટે જરૂર નિઃસ્તબ્ધ શાંતિ જોઈએ. તેને ઘાટ મોટે વિક્ષેપ છે. મહાઅંતરાય કર્મ બંધાય છે. પુણ્યપ્રાપ્તિના સ્થાનમાં પાપનો જ એકડ્રો થાય છે. તખ્તવમાં તે ટાંકણ પડે ને અવાજ સંભળાય એટલી શાંતિ જોઈએ. પણ જાણકાર હ્યા નહિ. એના આસ્વાદની ખેવના નહિ. નાથના ગુણગણુની હૈયામાં ભક્તિ નહિ એટલે શકિતને સદુપયોગ નહિ.
૨૦-૨૫ વાઘ એક સાથે રણકી ઉઠે. આત્મા સંસારથી ચોંકી ઉઠે. સુરાવલીનો સૂર ઉદાન બનતું જાય. આત્માને ભાવ ક્ષપકશ્રેણિએ ચઢવા માંડે. એનું નામ સંગીત.
ભાવસંગીત વગર–વાઘે પણ વેગ પકડે. એવા હતા અમારા નાગકેતુજી. અઠ્ઠમતપના મહા ઉપાસક. પુષ્પપૂજામાં રંગ લાગે છે. આંગી રંગબેરંગી બનાવી રહ્યા છે પુની.
તે એક સાથે
બનતું જાય
