________________
यः शब्दादिगुणेषु रज्यते द्वेष्टि च स संसाराऽऽवर्ते परिभ्रमति । य आवर्ते परिभ्रमति स शब्दादिगुणेषु वर्तत इति ॥ ४० ॥
·
अन्वयार्थः - जे - ४, गुणे - शब्दाहि गुए। छे से - ते आवट्टे - आवर्त संसार छे अने जे. - ४ आवट्टे- संसार छे से ते गुणे - शब्दाहि गुए। छे.
-
ભાવાર્થ :- શબ્દાદિ વિષયોને ગુણ કહે છે અને સંસારને આવર્ત કહે છે. યદ્યપિ આવર્ત શબ્દનો અર્થ નદિ આદિના વમળ થાય છે. જેમ નદિના વમળોમાં પડેલી ચીજ નિરંતર ભ્રમણ કરતી રહે છે. તેવી જ રીતે સંસારમાં પડેલા પ્રાણીઓ પણ નિરંતર ચાર ગતિયોમાં ભ્રમણ કરતા રહે છે. એટલે અહીંયા સંસારને માટે આવર્ત શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે. શબ્દાદિ વિષયોમાં જીવોની જે આસક્તિ છે તે જ સંસારના પરિભ્રમણનું २ छे. भेटले ४ विवेडी ५३षोखे तेनी खासस्तिनो त्याग ४२वो भेईये ॥ ४० ॥
भावार्थ :- शब्दादि विषयों को गुण कहते हैं और संसार को आवर्त्त कहते हैं । यद्यपि आवर्त्त शब्द का अर्थ नदी आदि का भँवर भी होता है तथापि जैसे नदी आदि के भँवर में पड़ी हुई वस्तु निरन्तर भ्रमण करती रहती है इसी तरह संसार में पड़े हुए प्राणी भी निरन्तर चारों गतियों में भ्रमण करते रहते हैं, इसलिए यहाँ संसार के लिए आवर्त्त शब्द का प्रयोग किया गया है । शब्दादि विषयों में जीवों की जो आसक्ति है वही संसार परिभ्रमण का कारण है । इसलिए विवेकी पुरुषों को उस असक्ति का त्याग कर देना चाहिए ॥ ४० ॥ एते शब्दादिगुणाः कुत्र ? भण्यते
उडुं अहं तिरियं पाईणं पासमाणे रुवाई पासइ, सुणमाणे सद्दाई सुणेइ, उडुं अहं तिरियं पाईणं मुच्छमाणे रूवेसु मुच्छइ, सद्देसु आवि ॥ ४१ ॥
ऊर्ध्व वैमानिकानां अवाङ्-अधो-भवनपतीनां तिर्यग् प्राचीनादिषु दिक्षु विदिक्षु च व्यन्तरज्योतिष्कमनुष्यतिरश्चां पश्यन् रूपाणि पश्यति, श्रृण्वन् शब्दान् श्रृणोति । ऊर्ध्वमवाङ् प्राचीनादिषु मूर्च्छन् रुपेषु मूर्च्छति, शब्देषु चापि ततोऽस्य बन्ध इति शेषः ॥ ४१ ॥
अन्वयार्थः- उड्डुं - ३५२ अहं नीथे तिरियं तिरछ पाईणं - पूर्व साहि दिशांखोभां पासमाणे - ता सेवा व रुवाई - ३पोने पासइ - हे छे जने सुणमणे - सांगता वा सङ्घाई - शब्होने सुणेइ - सत्भणे छे. उड्डुं - ७५२ अहं - नाथे तिरियं - तिछ पाइणं - पूर्व खहि हिशाखोभां हेजवावाणा रूवेसु - ३५ोभां मुच्छमाणे - राग
उस्तो भेवो प्राणी (प) मुच्छइ तेमां भूर्छावाणो थाय छे अने जा प्रमाणे सद्देसु आवि - शब्दोमा पए। राग उरतो जेवो भव बंधने प्राप्त डरे छे.
भावार्थ :- शब्धाहि, अभ, गुए। संसारना परिभ्रमनुं अरए छे. ते पर,
-
-
| आचारांग सूत्र ७७७७७७७७এQ)এ66এ३३