________________
पंचम उद्देशकः । આ ઉદ્દેશામાં વનસ્પતિકાયનું વર્ણન કરાય છે. જો અગ્નિકાયની પછી વાયુકાયનું વર્ણન કરવું જોઈએ પરંતુ વાયુકાય (અચાક્ષુષ) આંખોથી નહીં દેખાતો હોવાથી તેનું જ્ઞાન કઠિનતાથી થાય છે. વનસ્પતિકાય તો બધાને પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. તેનું જ્ઞાન થવું અતિ સરલ છે એટલે જ પહેલા વનસ્પતિકાયનું વર્ણન કરાય છે.
इहानन्तरोद्देशके तेजःकायः प्रतिपादितः, तदनन्तरं वायुकायस्याऽवसरः । स च न चक्षुः- प्रत्यक्ष इति दुःश्रद्धानः । मा च शैक्षस्तमश्रद्दधानो विप्रतिपद्यतेति तेन क्रममुल्लङ्घय समस्तलोकप्रत्यक्षो वनस्पतिकायः प्रतिपाद्यते
तं णो करिस्सामि समुट्ठाए, मत्ता मइमं, अभयं विइत्ता, तं जे णो करए, एसोवरए, एत्थोवरए, एस
अणगारेत्ति पवुच्चइ ॥ ३९ ॥ यं पूर्वमकार्षं प्रमादेन तं - वनस्पतिकायसमारम्भं नो करिष्यामि समुत्थाय - आदाय प्रव्रज्याम् । एवमात्मनि मत्वा - निश्चित्य हे मतिमन् ! अभयम् - संयमं च विदित्वा तं - वनस्पत्यारम्भं यो न कुर्यात् एष उपरतः - निवृत्तः । अत्र मौनीन्द्रप्रवचने य उपरत एषः अनगार इति प्रोच्यते ॥ ३९ ॥
अन्वयार्थः- श्री सुधास्वामी स्वयंन शिष्य स्वामीन । छ मइमं - 3 उत्तम बुद्धि शिष्य ! मत्ता - Pule पार्थोने ने तथा समुट्ठाए - श्री. ४नेश्वर દેવે ફરમાવેલ માર્ગ અનુસાર પ્રવ્રજ્યા ધારણ કરીને સમર્થ - સર્વ ભયો રહિત સંયમને विइत्ता - nीने मुनि मा प्रतिश॥ ४३ वे मुतं - वनस्पतियनो मारम णो - - नहीं करिस्सामि - हरीश, जे - ४ ५३५ तं - वनस्पतिजीयनो मारम णो - नथी. करए - ४२तो एसोवरए - ते ४ ५३५ (५२त सेटव.) सावध (414511) था निवृत्त छ. एत्थोवरए - मा प्रभारी बघा सावध भथी. निवृत्त पु३५ ॥ ॐन शासनमा ४ डोय छ. अन्य धर्ममा डोत नथ. एस - भावा पु३५ ४ अणगारेत्ति - अन॥२ पवुच्चइ - उवाय छे.
ભાવાર્થ :- જે વનસ્પતિકાયનો આરંભ સ્વયં નથી કરતા બીજાના પાસે નથી કરાવતાં અને જે આરંભ કરે છે તેનું અનુમોદન નથી કરતા તે જ અનગાર કહેવાય छ. अनाथ. विपरित साय२९॥ ४२ छे. ते अन॥२ साधु नथी. ॥ ३८॥
भावार्थ :- जो वनस्पतिकाय का आरम्भ स्वयं नहीं करता है, दूसरों से करवाता नहीं है और करने वाले का अनुमोदन भी नहीं करता है, वही अनगार कहलाता है । जो इससे विपरीत आचरण करता है, वह अनगार नहीं है ॥ ३९॥
शब्दादिविषयाः प्रायो वनस्पतिसमारम्भाद् निष्पद्यन्ते तेषु च वर्तमाना नरकादि-चतुर्विधगत्यन्तःपातिनो बोद्धव्याः तदन्तःपातिन एव च शब्दादिविषयाभिष्वङ्गिनो भवन्तीति दर्शयन्नाह
जे गुणे से आवटे, जे आवट्टे से गुणे ॥ ४० ॥ ३२ )00DIODIODIODIOOOOOOOOOOOOOOOOOOO | श्री आचारांग सूत्र |
