________________
૧૦
આબાદ હિંદુસ્તાન! વર્ષમાં આખી દુનિયામાં લડાઈથી ૫૦,૦૦,૦૦૦ [૫૦ લાખ] માણસે મરણ પામ્યાં ગણાય છે; પરંતુ ૧૮૮૯ થી ૧૯૦૦૧ સુધીનાં માત્ર ૧૦ વર્ષમાં એકલા હિંદુસ્તાનમાં દુકાળ અને ભૂખમરાથી ૧,૯૦,૦૦, ૦૦૦ [૧૯૦ લાખ] મનુષ્ય મરણ પામ્યાં છે.
જુદા જુદા દેશોની માથા દીઠ વાર્ષિક આવક તપાસવાથી પણ એ જ વસ્તુ દીવા જેવી દેખાઈ આવે છે. ઈ. સ. ૧૯૦૦ માં ૨ [૧૫ રૂપિયાના ૧ પાઉંડને હિસાબે જુદા જુદા દેશની માથા દીઠ વાર્ષિક આવક આ પ્રમાણે છે : ઈગ્લેંડ ૪૫ પાઉંડ કાન્સ
ટ્રેલિયા અમેરિકા ૩૯ ,, જર્મની ૨૨ , બેજિયમ ૨૮ , હિંદુસ્તાન ૧ ,
કડવી ફરજ વર્ષો સુધીના સતત અને સૂક્ષ્મ અભ્યાસ પછી મારી, ખાતરી થઈ છે કે, હિંદુસ્તાનમાં વધી ગયેલા આટલા બધા વ્યાપક દુકાળા, ભૂખમરાથી થતાં સંખ્યાબંધ મરશે અને લોકોની દયાજનક ગરીબાઈ, એ બધું આપણા રાજ્યનું – એટલે કે આપણે હિંદુસ્તાનમાં જે કાંઈ કર્યું છે તેમજ જે કાંઈ નથી કર્યું તેનું – સીધું પરિણામ છે.
આ બહુ કડવા શબ્દો છે. પરંતુ મારે જે મારું કર્તવ્ય પ્રમાણિકપણે અદા કરવું હોય, તે તેમ કહ્યા વિના મારાથી ન જ રહેવાય. આ પુસ્તકનાં હવે પછીનાં પાનાં મારા તે મંતવ્યના પુરાવારૂપે જ છે.
૪૦
.
'કનડા
૧, ૧૯૦૦ પછીનાં ૨૦ વર્ષમાં ૪ દુકાળ નોંધાયા છે. તેમાં બેની અસર વધારે વ્યાપક હતી. ૨. હાલની નવી ગણતરી નીચે મુજબ છે :
દેશ વર્ષ માથાદીઠ આવક . અમેરિકા ૧૯૨૮
૨૦૫૩ કેનેડા ૧૯૩૦
૧૧૬૮ ઇંગ્લેંડ ૧૯૩૧
૧૦૯૨ ક્રાસ ૧૯૨૮ જર્મની ૧૯૨૮ જપાન ૧૯ ૨૮
૨૭૧ હિંદુસ્તાન ૧૯૩૩
in de bonne
For Private & Personal use only
