________________
આખાદ હિંદુસ્તાન !
આ આંકડા સારા વર્ષના છે. દુકાળના વર્ષમાં આનાથી પણ ખરાબ સ્થિતિ હૈાય છે. લોર્ડ કર્ઝનના જણાવ્યા પ્રમાણે ઈ. સ. ૧૯૦૦ના દુકાળમાં ખેતીનું નુકસાન ૫૦,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડ ગણ્યું હતું અને ઢારેાનું તથા ખાં નુકસાન ૭૦,૦૦૦,૦૦૦નું એટલે કે કુલ ૧૨૦,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડનું નુકસાન થયું હતું. તેને કુલ આવકના ૨૭૩,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડમાંથી બાદ કરતાં ૨૩૦,૦૦૦,૦૦૦ની તમામ વસ્તી માટે ૧૫૩,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડ બાકી રહ્યા. એટલે કે માથાદીઃ ૧૩ શિ, ૪ પેન્સ આવ્યા.
२३०
હવે દુકાળ નથી એમ ગણીએ. તાપણુ ઉપરની આવક તા રાજા, પ્રજા, તવંગર, રક એમ બધાની ભેગી છે. જે મેટા મેટા રાજાઓ, વેપારીએ અને ધધાદારી છે, તેમની આવક કઈં વર્ષે ૨૦ શિલિંગ નથી હતી. એટલે કે, તેવાએ જે વધારે આવક લઈ જાય છે, તે બાદ કરીએ, તેા જ ગરીબ લેાકેાને ભાગ દરવર્ષે શું આવે છે, તેને સાચા હિસાબ નીકળે,
મિ. સેમેારકાએ ઈ. સ. ૧૮૮૪માં દેશી રાજાએ, વેપારીએ વગેરેની આવકના ભેગા આંકડા કાઢયા હતા. તે આપણે સ્વીકારી લઈએ, તા બ્રિટિશ હિંદની આવકમાં દેશીરાજ્યેની આવક ઉમેરી લેવી પડે. તેમ કરીએ તે। દેશની ભેગી આવક :
બ્રિટિશ હિંદની વાર્ષિક આવક ૨૭૩,૦૦૦,૦૦૦ પાઉડ દેશીરાજ્યાની આવક ૧૨૬,૩૬૩,૧૩૮
Jain Education International
22
કુલ ૩૯૯,૩૬૩,૧૩૮ પા'ડ થાય.
લેાકેાની ખરી આવક
૨૩૧
અને
હવે તેમાંથી ૧૦,૦૦૦ રાજા-મહારાજાઓ જમીનદાર—જાગીરદારા દરવર્ષે ૫,૦૦૦ પાઉંડની આવકવાળા છે. તેમની આવક ૫૦,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડ છે.
૭૫,૦૦૦ શરાફેા, વેપારીએ અને ધધાદારીએ વાર્ષિક ૧૦૦૦ પાઉંડની આવકવાળા છે. તેમની આવક : ૭૫,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડની થાય છે.
૭૫૦,૦૦૦ વેપારીએ અને દુકાનદારા દર વર્ષે ૧૦૦ પાઉંડની આવકવાળા છે. તેમની આવક : ૭૫,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડ થાય છે.
એટલે કે, કુલ ૮૩૫,૦૦૦ માણસાની વાર્ષિક આવક જ: ૨૦૦,૦૦૦,૦૦૦ પાઉંડની છે.
હવે દેશીરાજ્યે। અને બ્રિટિશહિંદની કુલ વસ્તી ૨૯૪,૨૬૬.૭૦૧ છે, અને તેમની ભેગી વાર્ષિક આવક ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે ૩૯૯,૩૬૩,૧૩૮ પાઉંડ છે, તેમાંથી ઉપરના આંકડા બાદ કરતાં, બાકીના ૨૯૩,૪૩૧,૭૦૧ માણસેાની વાર્ષિક આવક ૧૯૯,૩૬૩,૧૩૮ પાઉંડ થઈ. એટલે કે, માથાદીઠ આવક ૧૩ શિ. છ પેન્સ થઈ. એટલે કે રાજનાના પેન્સથી પણ ઓછી. પેન્સ એટલે લગભગ આના થાય. એટલે હિંદુસ્તાનના ૮ લાખ પૈસાદાર લેાકેા બાદ કરતાં બાકીના ૨૯ કરાડ માણસેાની રાજની આવક સરેરાશ બે પૈસા જેટલી છે.
મૂકીએ :
For Private & Personal Use Only
આ આખી ગણતરીની તારવણી નીચે પ્રમાણે ભેગી
www.jainelibrary.org
