________________
૧૫૮
આબાદ હિ'દુસ્તાન !
સરકાર પોતાની કરજ બરાબર સમજતી હેાત, તેા તેણે આ એ વર્ગો વચ્ચે મધ્યસ્થનું કામ કરીને અને વર્ષાંતે પુષ્કળ કાયદો કરી આપ્યા હાત. શહેરના લેાકા પેાતાનાથી કેટલાય માઇલ દૂર પડેલાં અજાણ્યાં ગામડાંમાં પેાતાના રૂપિયા ધીરવા જઈ ન શકે, પરંતુ સરકાર તે કામ જરૂર કરી શકે, તેણે જો આમ કર્યું હેત, તે। શહેરના લેાકેાને મૂડી ઉપર ૬ ટકા વ્યાજ મળ્યું હેાત અને ખેડૂતાને દર વર્ષે વ્યાજના જ ૩ કરોડ રૂપિયા ઓછા ભરવા પડયા હોત.
આ બધાં કારણેાએ ખેડૂતની સ્થિતિ દિવસે દિવસે વધુ ને વધુ ખરાબ થતી જાય છે. દેશના તમામ હુન્નરઉદ્યોગ નાશ પામ્યા હેાવાથી વધતી જતી વસ્તી બીજા ધંધાઓમાં શકાતી જવાને બદલે કસ વગરની બનતી જમીન ઉપર જ પેાતાના મેમો વધારતી જાય છે.”
Jain Education International
.
૯
વાઇસરૉય સાહેબ વદ્યા
ઈ. સ. ૧૮૮૨માં હદી સરકારે અર્લ ક્રામરી અને સર ડૅવિડ બારબરને હિંદુસ્તાનની આર્થિક તપાસ કરવા નીમ્યા હતા. તેમણે તે વખતે બ્રિટિશ હિંદની વાર્ષિક આવક નીચે મુજબ ગણી હતી :
ખેતીની આવક ૩૫૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ રૂપિયા
33
ખેતી સિવાયની આવક ૧૭૫,૦૦,૦૦,૦૦૦ કુલ ૧૨૧,૦૦,૦૦,૦૦૦ રૂપિયા
તે સમયની વસ્તી ૧૯૪,૫૩૯,૦૦૦ માણસની હતી. તે હિસાબે બ્રિટિશ હિંદની માથાદીઠ વાર્ષિક આવક તેમણે ૨૭ રૂપિયા નક્કી કરી હતી.
For Private & Personal Use Only
હવે આજે ઈ. સ. ૧૮૯૮-૯૯ની આવક કેટલી છે તે જાણવું હાય, તા પ્રથમ ખેતીની આવક આપણે નક્કી કરવી જોઈએ. સરકાર કહે છે તે મુજબ જુદા જુદા પ્રાંતામાં
www.jainelibrary.org
