________________
૧૮૮
આબાદ હિંદુસ્તાન! પિતાને નફો મેળવે છે. ખેતીની મોસમ પૂરી થઈ કે પછી
ખેડૂતને મજૂરી કરીને જ ગુજરાન ચલાવવું પડે છે.” - હવે જરા દક્ષિણમાં જઈ એ. ડિરેકટર સાહેબ જણાવે
છે કે, “ગરીબ વર્ગના લોકોને સારાં વર્ષોમાં પણ દુકાળની સંભવિતતા ઘણી મોટી અસર કરે છે.” અને તે “ગરીબ વર્ગની ” સંખ્યા દર પાંચ માણસે ૧ માણસની છે. ડિરેકટર સાહેબ કબૂલ કરે છે કે, “બધા જ પ્રમાણભૂત લેખકે કહે છે તેમ, ખેડૂતોને ખેતીની પેદાશમાંથી આખા વર્ષનું ખાધાખર્ચ મળી શકતું નથી.”
નીચે જિલ્લાવાર કેટલા ટકા ખેડૂતોને ખેતીમાંથી કેટલા મહિનાની ખરી મળે છે તે જણાવ્યું છે. જિલ્લા કેટલા ટકા ખેડૂતે
ખેતીમાંથી વર્ષના કેટલા મહિનાનું
ખર્ચ મળે છે નાશિક ૬૫ (દેવું ભર્યા બાદ) ખાનદેશ અહમદનગર ૨૫ (દેવું ગણ્યા વિના જ) ૫
વાઇસરૉય સાહેબ વથા ૧૮૯ ડો. કૅર્નિશ કરેલી ગણતરી મુજબ ઈ. સ. ૧૮૭૭-૭૮ના દુકાળમાં ૮૦૦,૦૦૦ માણસે મરી ગયાં હતાં, સારાં વર્ષમાં પણ આશરે ૪૦૦,૦૦૦ માણસે એટલે કે કુલ વસ્તીના ૯ "ટકા જેટલો ભાગ જીવનનિર્વાહ જેટલું પેદા કરી શકતા નથી. તથા ૧,૧૦૦,૦૦૦ માણસને એટલે કે વસ્તીના ચોથા ભાગને રોજ પેટપૂરતું ખાવાનું મળતું નથી :
એમ છતાં મુંબઈ સરકારે આ પ્રાંત માટે જે તારવણી લખી મેકલી છે, તે આ પ્રમાણે છે: “દક્ષિણમાં
ક્યાંય મોટા વિસ્તારમાં ફેલાયેલું સંકટ જોવામાં આવતું નથી.”
આ દક્ષિણીઓ તે ભારે વિચિત્ર લેકે !! મિ. ક્રોઈ સાહેબ કહે છે, “દક્ષિણીને વધારે આવક મળે તે પણ તે બધી જ ખરચી નાખે છે. આજે પિટપૂરતું ખાવાનું મળ્યું એટલે આવતી કાલનો તે વિચાર જ કરતા નથી.”
શાબાશ ! ! દુનિયાના બધા લોકો પેટપૂરતું ખાવાનું મળે ત્યારે અડધા ભૂખ્યા રહીને જ ચલાવી લે છે : ખાસ કરીને તે ક્રેફર્ડ સાહેબના દેશભાઈ અંગ્રેજ કે. પરંતુ આ દુખણુઓ તે પેટ પૂરતું ખાવાનું ખરીદાય એટલા પૈસા મળ્યા કે તરત પેટ ભરીને ખાઈ લેવાનું જ સમજે છે, અને અડધા ભૂખ્યા રહી છેડા પૈસા બચાવવાનું સમજતા જ નથી ! !
કર્ણાટકમાં ૨,૩૮૫,૪૧૪ માણસની વસ્તી છે. તેમાં ગરીબ વર્ગના લોકોની સંખ્યા ૩૫૬,૯૦૦ છે. મિ. સ્પેન્સના જણાવ્યા પ્રમાણે જીવનનિર્વાહનું ધોરણ આ
સેલાપુર સતારા ૩૭
સતારા જિલ્લો એ ખાનદેશ બાદ કરતાં ફળદ્રુપમાં ફળ૬૫ જિલ્લો છે અને સેલાપુર એ ગરીબમાં ગરીબ જિલ્લો છે. એટલે ડિરેકટર સાહેબે સેલાપુરની આપેલી વિગતે કેટલી સાચી હશે, તે વાચક જ ક૯પી લેશે.
For Private Personale Only
