________________
૧૪૦
આબાદ હિંદુસ્તાન !
ભાવમાં રૂપિયા ઉછીના લેતી વખતે અજારમા જે ભાવ હાય તેથી ૧ શેર એછે. ગણવા પડે છે; અને રૂપિયા પાછા વાળતી વખતે બજારભાવથી ૧ શેર વધારે આપવા પડે છે”
ઉમેરવામાં આવ્યું
( પા. ૫૯,૬ ૦) ઝાબના કરે છે અને ગાડુ ભાડે ફેરવે છે. બચત બતાવવાવાં આવી છે. અને પછી છે, “ તેને ૬૦૦ રૂપિયા દેવું છે. અને તે દેવું પાક ઓછો આવ્યા એટલે કુટુંબનું ખર્ચ કાઢવા માટે કરવું પડયું, એમ તે કહે છે. તેનું મહેસૂલ ચડેલું છે.” તથા બીની રકમ તેને “દર વખતે ઉછીની જ લાવવી પડે છે''; છતાં તેને ખ જતાં ૪૩ રૂપિયાની બચત શી રીતે રહે છે, તે વિચારવાનું રહે છે.
હીરા લેધ ઃ ૨૪ એકરના માલિક : ઉંમર ૪૫.
ખર્ચ
ધાંચી. ઉંમર ૪૫, ખેતી તેને ૪૩ રૂપિયા દર વર્ષે
આવક
3. 241. 41.
49-0-0
પાક ૧૧૧——
ખરીફ્ પાક
રી
Jain Education International
મહેસૂલ
ખીનું ખ
ખાધાખ
કપડાં
રૂ. આ. પા.
192-6-0
.---?
૧૨૦
-0-0
૨૪-૦-૦
કુલ ૧૬૨-૦-૦
કુલ
૨૩૪-૮-૭
એટલે કે, દર વર્ષે રૂ. ૭ર~~~૰ના દેવાની ‘આવક’
થાય છે.
અભેરામ : ઉંમર ૪૦ : કુટુંબ, પાંચ માણુસનું : જમીન ૯ એકર
‘હિંદુસ્તાનમાં ગરીઆઈ છે જ નહિ’
૧૪૧
તેને વિષે કલેક્ટર સાહેબ કહે છે : “ જ્યારે ઘરમાં અનાજ ડાતું ત્યારે કુટુંબ રાજના પાંચ શેર દાણા ખાવું. પણ જ્યારે અનાજને ભાવ ચડી જાય ત્યારે અત્યારની પેઠે ત્રણ શેરથી જ ચલાવી લે છે. દાણાને અભાવે માજરી પાકી પણ ન હતી ત્યારથી તેણે ખાવા માંડી ડતી. તેના ઘરમાં એક પણ કામળેા નથી.”
અને છતાં આ ખેડૂત નવ એકરના માલિક છે ! તેની પાસે એક કામળા પણ કેમ નથી ? તેના આવક ખર્ચના હિસાબ જોશે. તા માલૂમ પડશે કે, સરકારે તેની ખેતરની કુલ આવકમાંથી, ૯૯ ટકા મહેસૂલ તરીકે પડાવી લીધા હતા.
ખ
3. 241. 41.
૮-૧૫-૦
આવક
રૂ. આ. પા. 9==== મહેસૂલ
નાકનું વેચાણુ દૂધનું વેચાણ ૧૮
મજૂરીની આવક ૧૫-૦—૦
0
નિંદામણુ અને બીજું ખર્ચ ખાધાખ
કપડાં
For Private & Personal Use Only
---
૪૪——
9--૮ -
કુલ ૧૦૩——.
કુલ ૧૨૯–૧૫—
ખાધ ૨૬ રૂ. ૧૫ આ. એટલે કે ખાધાખ માટે ોઈતી રકમના ૬૦ ટકા ખાધ !
દુનિયાના કાઈ પણ રાજ્યમાં ખેડૂતની નીચે જણાવેલી સ્થતિ જોઈ છે ?
૧. ખેતરની કુલ આવકના ૯૯ ટકા સરકારે મહેસૂલ તરીકે લઈ લીધા.
www.jainelibrary.org
