________________
૧૩૧
આબાદ હિંદુસ્તાન !
૧ રૂપિયે ૧૭ શેરના જ હતા!! ) તા તે કુટુંબને માત્ર અનાજનું જ ખર્ચ ૪૩ રૂપિયા આવે. તે કુટુંબનું . કપડાંનું ખ દર વર્ષે ૮ રૂપિયા ગણવું જોઈ એ.” એટલે કે ખેારાક અને કપડાં મળીને તે કુટુંબને ૫૧ રૂપિયા જોઈ એ. પરિણામે, તેને સારા વર્ષમાં પણ ૫ રૂપિયા ખાધ રહે. પરંતુ કાઈ ખરાબ વ આવે, ત્યારે તે તેની સ્થિતિ કેટલી વિકટ થઈ જાય, તે ધ્યાનમાં રાખવાનું છે. આ સ્થિતિ સારા વર્ષમાં, બળદ અને કૂવાના માલિક એવા સારી સ્થિતિના ખેડૂતની છે; છતાં તે જ કલેક્ટર ‘તારવણી ’માં કહે છે કે, “ ખેડૂતા હષ્ટપુષ્ટ, ખાતાપીતા – સુખી, સમૃદ્ . . . છે.” તેણે આપેલે એક ખીન્ને દાખલેા લઈ એ.
ખેડૂત : રૂપરામ : ઉંમર ૬૦ વર્ષ: જમીન ૧૭ એકર
આવક
ખર્ચ
રૂ. આ. પા. ખરીફ પાક ૧૭૫-૦-૦ રખી પાક ૧૪૬—૯ ૦ બીની ખરીદી ઘીનું વેચાણ ૨૦..
૩. આ. પા.
સરકારી મહેસુલ ૩૦૬-૦-૦
401010 ૩૫૬-૦
કુલ ૩૪૧~~~~
ખર્ચ ગણ્યા વિના ૧૪-૮-૦ નું દેવું છે કે — “ તેના
એટલે કે, મજૂરી વગેરેનું કશું પણ તેને આખુ વર્ષ જીવવા માટે રૂ. બાકી રહે છે. હવે કલેક્ટર સાહેબ કહે કુટુંબનું ખાધાખઉમેરતાં વર્ષને અંતે ખેતીમાં રૂ. ૧૩૮–૯ આ. ની ખેાટ આવી એમ કહેવાય. એ રૂપિયા મેળવવા માટે તેણે દેવું કર્યું તથા પેાતાનાં ઘરેણાં વેચ્યાં."
તેને પેાતાની
Jain Education International
• હિ'દુસ્તાનમાં ગરીબાઈ છે જ નહિ ’ ૧૩૭ વાચક જરા ધીરજથી થેાભીને વિચાર કરજે. જે ખેડૂતને વરસની આખરે ખાવા માટે અને જીવવા માટે ૧૭૮ રૂપિયાનું દેવું કરવું પડે છે, તેની આખા વર્ષની મહેનતની ૩૪૧ રૂપિયાની કમાણીમાંથી સરકાર ‘માબાપ’ તેના ભલા માટે ૩૦૬ રૂપિયા મહેલ પેટે જ પડાવી લે છે. અને છતાં હિંદી વજીર અને નાયબ હિંદી વજીર હંમેશાં જ્યારે એકલવાના પ્રસંગ મળે છે ત્યારે ખેલતાં ચૂકતા જ નથી કે, સરકાર ખેડૂતા પાસેથી બહુ આછું મહેસૂલ લે છે, “ બહુ જ એછું,” — માત્ર “ ૯૫ ટકા,” આમની સભામાં આ દાખલા ઉપર પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યા ત્યારે મિ. કરગ્યુસને જવાબ આપ્યા કે, “ આ દાખલામાં પણ કાંઈ ખાસ ધ્યાનમાં લેવા જેવું નથી. ખેડૂતે મહેલ પૂરેપૂરું ભર્યું હતું એટલા ઉપરથી જ સિદ્ધ થાય છે કે, તે તેટલું મહેસૂલ ભરી શકે તેમ હતેા.” ખરી વાત, તે ખેડૂતે મહેસૂલ આપ્યું એ જ એની શક્તિની સાબિતી છે! પછી તેણે તે મહેસૂલ કેવી રીતે ભયું અને ૧૪ રૂપિયા ૮ આનાની ખાધામાંથી જ ખીજે વર્ષ પાછું સરકારને તેટલું મહેસૂલ ભરવા માટે તે આખું વ શી રીતે જીવતો રહ્યો, તે જાણવાની :
૧. એટાના કલેક્ટર મિ. ક્રુકને,
ર. સંયુક્ત પ્રાંતાના લે. ગવર્નર સર ઑકલૅડ કૅલિવનને,
For Private & Personal Use Only
૭, હિંદુસ્તાનના વાઇસરૉયને,
૪. ઇંગ્લેંડની ઇંડિયા આસિને,
પ. ઇંગ્લંડની આમની સભાને — શી જરૂર ?
www.jainelibrary.org
