________________
આબાદ હિંદુસ્તાન! દર વર્ષે ૨૨ શિ. આ પેન્સ છે. પરંતુ ૨૩૧,૦૮૫,૧૩ર. માણસોની કુલ વસ્તીમાંથી માટી મોટી આવકવાળા રાજાએ, જમીનદારો, વેપારીઓ અને ધંધાદારીઓની સંખ્યા બાદ કરીએ તો બાકીનાં આશરે ૨૩૦,૦૦૦,૦૦૦ માણસની કુલ વાર્ષિક આવક માથા દીઠ ૧૨ શિલિંગ જ છે. આ ૧૨ શિલિંગમાંથી સરકાર દર વર્ષે કર પેટે ૨ શિ. ૬ પેન્સ એટલે કે કુલ આવકના ૨૦ ટકા લઈ લે છે. ૨. જ્યારે, ર્કોટલેંડમાં માથા દીઠ વાર્ષિક આવક ૯૦૦ શિલિંગ છે. તેમાંથી કર પેટે સરકાર દર વર્ષે માથા દીઠ ૫૩ શિ. ૮ પેન્સ લે છે, એટલે કે માથા દીઠ આવકના લગભગ ૬ ટકા
જ કર લે છે. તેમાં પણ યાદ રાખવાનું કે ૧૨, શિલિંગમાંથી ૨૩ શિલિંગ લેવા અને ૯૦૦માંથી પ૩ શિલિંગ લેવા એ વચ્ચે કેટલો મોટો ફેર છે.
કડવી ફરજ
અનાજને ભાવ: એક રૂપિયે રતલ વર્ષ ચોખા ઘઉં જવે ૧૭૯૦ ૧૫૦ રતલ ૧૭૦ રતલ ૨૩૪ રતલ ૧૮૭૧ ૩૮ , ૪૦ , પ૪ ) ૧૮૯૨ ૨૫, ૨૫ , ૩૮ ,
અને છતાં દુનિયાના મેટામાં મોટા સામ્રાજ્યનો નાણાંખાતાના પ્રધાન સ્ટ્રેચી, કે જેને બધી જાતના આંકડા સહેલાઈથી મળી શકે તેમ છે, તે પિતાના દેશબંધુએ આગળ એમ કહેવાની હિંમત કરે છે કે, “આખી દુનિયામાં હિંદુસ્તાન જે, એછામાં ઓછો કર ભરનારે એક પણ દેશ નથી.”
સ્ટ્રેચીએ હિંદુસ્તાનનું લૂણુ ઈ. સ. ૧૮૪રથી ખાવા માંડ્યું છે અને વાઈસરોય સિવાયની બીજી બધી મેટામાં મોટી પાયરીઓએ તે ચડી ચૂક્યો છે. તેને અત્યારે જે પેન્શન મળે છે તે મદ્રાસ ઇલાકાના ૧૨૦૦ ખેડૂતોની વાર્ષિક આવક જેટલું છે. અને છતાં તેના બદલામાં હિંદુસ્તાનની સ્થિતિ વિષે ઈગ્લેંડમાં તદ્દન જૂઠે ખ્યાલ ઊભા કરીને હિંદુસ્તાનની દુર્દશા વધારે ને વધારે લંબાય એવું કરવા સિવાય બીજું કાંઈ સારું કરવાનું તેને ન જ
ઉપરાંત ઇંગ્લંડની સરકાર વિવિધ ઉપાય વડે દર વર્ષે અનાજના ભાવે કેમ સસ્તા થતા જાય તેને માટે તનતોડ પ્રયત્ન કરી રહી છે; જ્યારે હિંદુસ્તાનમાં અનાજના ભાવો નીચે પ્રમાણે દર વર્ષે વધતા જાય છે :
છે. કારણકે કુલ આવકમાંથી જેમ પૈસાદાર લોકે પેટે ૧૦ શિ. ૪ પેન્સ માથા દીઠ કમી કર્યો, તેમ માથા દીઠ કરમાંથી પણ તે હિસાબે ૯ પેન્સ તેમના ભાગના કમી થઈ જાય છે.
૨. ઈ. સ. ૧૯૩૫માં સર વિશ્વેશ્વરૈયાએ કરેલી ગણતરી પ્રમાણે પણ કરને માથા દીઠ બે આવકના ૨૦ ટકા એટલે કે રૂપિયે ત્રણ આના થાય છે.
મિ. સેમ્યુઍલ સ્મિથે પાર્લમેંટમાં ભાષણ આપતાં (૧૮૯૪ – ઓગસ્ટ) જણાવ્યું હતું કે :
હિંદુસ્તાનમાં દર વર્ષે પાંચસો રૂપિયાની આવકવાળા માણસ ૭૦ ૦માં એક હોય છે. આ વસ્તુ બીજી રીતે પણ કહી શકાય. હિંદુસ્તાનમાં અંગ્રેજોની સીધી હકૂમત હેઠળ
Jain Education International
For Private & Personal use only
www Bielinary
