________________
આબાદ હિંદુસ્તાન !
રૂપિયા ખરચવામાં આવ્યા છે તેટલામાં તા અમલદારા ફુલાઈ ફુલાઈને ફાટી જાય છે.” ૧૦. વહાણા
નાનામાં નાના હિસ્સા બાદ કરતાં બાકીનાં વહાણ પરદેશમાં પરદેશી મૂડીથી બનેલાં છે, અને તેમનેા બધા ના પરદેશ જાય છે. ૧૧. સુલકી નોકરીએ ઈ. સ. ૧૮૮૬-૮૭માં આ ખાતાના પગાર ૧૧૭ લાખ હતા. ત્રણ વર્ષમાં તે વધીને હવે ૧૫૭ લાખના થયા છે. આ મેટી રકમમાંથી માત્ર ૮,૦૦૦ યુરેપિયનના ખિસ્સામાં જ ૮૦ લાખ રૂપિયા જાય છે. ત્યારે ૧૩૦,૦૦૦ હુદીઓના હાથમાં ૭૦ લાખ રૂપિયા જાય છે, અને ૬,૦૦૦ યુરેઝિયનેને છ લાખ રૂપિયા મળે છે. એટલે કે દર વર્ષે, ૯૦૦૦ રૂપિયા પગાર મળે છે. ૧૨૦૦ 23 ૪૫૦
૧ યુરેપિયનને ૧ યુરેઝિયનને જ્યારે ૧ હિંદીને
૩૮
૧૨. લશ્કરી હિંદી કે યુરોપિયન — બધી અમલદારા માત્ર યુરેપિયને જ છે. ૧ યુરેશિયનને દર વર્ષે ૧૧૬૦ ૧ હિંદીને દર વર્ષે
૩૧૦
૧૯૧૩
૧૯૨૨
Jain Education International
૧૦૩૬
૨૫૨૬
૯૬૫
૨૫૦૩
33
33
33
કરીએ
જ પલટણાના મેટા સામાન્ય સાલ્જરામાંથી રૂપિયા પગાર મળે છે.
*
૩૧૩
૬૯
33
સરકારના
22
*
* વાર્ષિક પગાર રૂ. બ્રિટિશ ધોડેસવાર બ્રિટિશ પાયદળ હિંદી ઘેાડેસવાર હિંદી પાયદૃળ
27
27
૨૮૩
૬૩૧
,,
હિંદુસ્તાનની સંપત્તિના ખરા માલિક કોણ ? ૧૩. બીજા ધધા
કેટલાય શક્તિમાન હિંદીએએ મેટાં મોટાં ખ અને તંગી વેડી, કરીએ। માટે લાયકાત મેળવવા પ્રયત્ન કર્યાં છે. પણ છેવટે તો તેમને એક જ અનુભવ મળ્યા છે કે, બધી સારી સારી નાકરીએ તો યુરેપિયનને માટે જ અલગ રાખવામાં આવી છે.
૭૯
મને પ્રકરણની શરૂઆતમાં પૂછેલા પ્રશ્નને મેં વિગતવાર જવાબ આપ્યા. ટૂંકામાં કહીએ તે હિંદુસ્તાનમાં જ્યાં જ્યાં કાંઈ લેાહી જેવું દેખાય છે, ત્યાં ત્યાં અંગ્રેજોની નળા ચોંટેલી જ છે.
લૉડ સૅલિસબરીએ કહ્યું હતું તેમ, “ હિંદુસ્તાનનું લેહી આપણે ચૂસી લેવું છે. એટલે જ્યાં જ્યાં લેહી ભેગુ થયેલું જણાય, ત્યાં આપણી નળી આપણે ખેસવી જોઈ એ,’ આમ, જ્યાં જ્યાં કાંઈ પણ સંપત્તિ — ક્ષેાહી મળી શકે તેવું છે, ત્યાં સર્વત્ર અંગ્રેજો પોતાનું કામ કરી રહ્યા છે. દેશમાં જે કાંઈ સારા સારા ઉદ્યોગધંધા છે. કે જે કાંઈ સારી સારી કરીએ છે, તે બધું અંગ્રેજોના હાથમાં છે.
અને પરિણામ શું આવ્યું છે ? ઇંગ્લંડ હદુસ્તાનને ચૂસીને પેટ ફાટી જાય તેટલું પુષ્ટ બન્યું છે, અને હિંદુસ્તાન ચુસાઈ ને પૂણી જેવું બની ગયું છે. તેના એક પુરાવેા હું નીચે આપું છું. વાચક તેના ઉપર થેાભીને વિચાર કરે,
ઇંગ્લેંડનાં માત્ર વચલા અને નીચલા વર્ગનાં ૬૦ લાખ કુટુંબોએ પોતાનું તમામ ખર્ચ વગેરે સારી રીતે કરી લીધા બાદ માત્ર બચત રકમ તરીકે જ ૪,૫૦,૦૦૦,૦૦૦ એટલે કે
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
