Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnasaMca prakaraNamAM : racayitA : pU. A. zrI harSasUrIzvarajI ma.sA.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | zivamastu sarvajagataH || dalanI laNaNI HSELN , racayitA A pU.A. zrI harSasUrIzvarajI ma. sA. * prakAzaka * bhadraMkara prakAzana 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, sujAtA phaleTanI pAchaLa, kempa roDa, zAhIbAga, amadAvAda - 380 004. phona : (079) 22860785
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka : zI rajAcatha karaNI ja prakAzana : prathama AvRtti saM. 1985 dvitIya AvRtti saM. 2061tRtIya AvRtti saM. 2061 * racayitA : pU.A. zrI harSasUrIzvarajI ma.sA. * nakala H 1000 * kiMmataH rU. 60/ sUcanA : jJAnanidhinI rakamanuM pustaka hovAthI gRhastha potAnA mATe uparokta kiMmatathI kharIdI zakaze. - prAptisthAna : # bhadrakara prakAzana 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, sujAtA phaleTanI pAchaLa, kempa roDa, zAhIbAga, amadAvAda - 380 004. phona : (079) 22860785 narendrabhAi vADIlAla gAMdhI 208, yazanidhi phleTsa, jaina marcanTanI pAchaLa, 29, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda - 380 007. mudraka : Tejas Printers 403, Vimal Vihar Apartment, 22, Saraswati Society, Nr. Jain Merchant Society, Paldi, AHMEDABAD - 380 007. * Ph. : (079) 26601045
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ MISIRISTE... AgamonA gUDha viSayone sarala karIne prakaraNarUpe ApaNA sudhI pahoMcADanAra pUjya mahAtmAonA upakAranI smRti thayA vinA nathI rahetI. A 'ratnasaMcaya prakaraNa' graMtha alabhya che. te graMthane punaH mudraNa karavAnI bhAvanA parama pUjya, zAsana prabhAvaka, yugadivAkara, AcAryadeva zrImad vijaya dharmasUrIzvarajImahArAjAnA paTTadhara parama pUjya, sAhityakalAratna AcAryadeva zrImad vijaya yazodevasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartinI sAdhvIjI zrI viratiyazAzrIjI graMthane prakAzita karavA mATe presa Adi mATenuM mArgadarzana levA, parama pUjya adhyAtmayogI paMnyAsapravarazrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInA praziSyaratna paMnyAsapravarazrI vajrasenavijayajI mahArAja pAse gayA. pUjyazrIe Apta bhAve mArgadarzana ApavA sAthe mudraNa aMge tathA prUpha AdinI javAbadArI saMbhALI letA, pUjya sAdhvIjI bhagavaMta nizciMta banI gayA ane A graMtha amArI saMsthA dvArA Aje prakAzita thai ApanA karakamalomAM AvI zakyo te badala te sarve pUjyoe ApelA lAbha badala khUba-khUba RNI chIe. graMthonA bahoLA viSayono svAdhyAya AtmAne khUba ja upayogI jJAna karAvanAra bane evo che. tethI jJAnapipAsuone to A graMtha amRtanA AsvAdarUpa banaze temAM zaMkA nathI. xx aMte graMthanuM vAMcana karI samyajJAna pAmI sva-para Atma-kalyANa karanAra bane e ja aMtaranI abhilASA... ratnasaMcaya 0 3 - bhadraMkara prakAzana amadAvAda.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana prabhAvaka mohana-pratApa-dharma-yazodevasUrIzvarebhyo namaH | | || zrI zatruMjaya girivarAya namaH | varSIyakaraNa thaLInuM niveeLI (bIjI AvRtti prasaMge) carama tIrthaMkara zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmInI amRta dezanAne gaNadhara bhagavaMte dvAdazAMgIrUpa guMthaNI karI, je jinazAsanamAM saptakSetra paikI zrI jinAgama rUpe pariNamI, tenA AMzika jJAnarUpI ratnono viziSTa saMgraha thayo che te... lagabhaga 200 varSa pUrve jenI racanA thayela che ane aMcalagacchAdhipati A.zrI harSasUrijI saMgRhIta che, jene pragaTa thayA 75 varSa pUrNa thayela che. ati mahattvanA 336 avanavA viSayonuM avabodhana, pa50 gAthA dvArA artha ane vivecana sahita che, je saMkalana karavAmAM Avela che te kharekhara anumodanIya, ciMtanIya ane anukaraNIya lAgavAthI temaja atyAre prAcIna jJAnabhaMDAromAM paNa prAyaH jUja pramANamAM tenI prApti, arthAt A graMtha alabhya hovAne kAraNe tathA viziSTa upayogI hovAthI punaH mudraNa karAvavAnI aMtarecchA pragaTa thaI ane zrI siddhagirimaMDana zrI AdIzvaradAdAnI zItala chAyA ane pU. paramokArI gurudevanI parokSapaNe utaratI asIma kRpA vaDe amalamAM mukAI ane te paNa "zamaNya zISana' ne anulakSI Aje prakAza pAmI. A graMtha prakAzanamAM jinazAsanastha alaga alaga samudAyo tathA gacchamAM vartatA pa.pU. saMghasthavira, nirjhanka, AcAryAdi padastha sAdhusAdhvIjI bhagavaMtonI anumati dvArA anupama, advitIya ane akalpanIya baLa purAyuM. jenA AdhAre mAro ullAsa - UmaMga bevaDAyo. tenI phaLazruti Aje anubhavAI rahI che. suprasiddha pAdaliptanagaravAsI, samartha vyAkhyAnakAra, cAritracUDAmaNi AcArya zrImad vijaya mohanasUrIzvajI ma.sA.nA paTTadhara ziSyaratna siddhAntaniSTha, AcAraniSTha, niSparigrahI, niHspRhI, nIDara vaktA, pa.pU. AcAryadeveza zrImad vijayapratApasUrIzvarajI ma.sA.nA paTTadhara ziSyaratna ratnasaMcaya - 4
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa.pU. dravyAnuyoganA prakharavaktA, yugadivAkara, aneka tIrtha sthApaka AcAryapravara zrImad vijayadharmasUrIzvarajI ma.sA.nA paTTadhara ziSyaratna jemaNe sadAya sAhitya, zilpa ane saMgItanI kalAnAM triveNI saMgamamAM dhyAnastha rahI rasikatA prApta karI che, jemaNe satata sAhitya sevA arpaNa karI che. jinazAsanane evA vartamAna gacchAdhipati pa.pU. sAhitya-kalA-ratna, sAhityavAridhi, sAhityasamrATa AcArya zrImad vijayayazodevasUrIzvarajI ma.sA. tathA temanA paramavineyI, aMtevAsI, gAMbhIryAdi guNAlaMkRta ziSyaratna pa.pU. paMnyAsazrI vAcaspati vi.ma.sA.nI saharSa anumati prApta thayela che. yogAnuyoga zrI namaskAra mahAmaMtranA ArAdhaka, adhyAtmayogI, pa.pU. paMnyAsapravarazrI bhadraMkaravijayajI ma.sA.nA ziSyaratna AcAryadeva zrImad vijayakuMdakuMdasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pa.pU. paMnyAsazrI vajrasenavijayajI ma.sA.nA prathama darzane haiyu pulakita banyuM ane graMtha prakAzana aMge abhiprAya meLavavA prastAva karyo. vaLate divase turta ja sahAyaka banavAnI javAbadArI svIkArI tethI atyaMta Azcarya sAtha AnaMdano pAra na rahyo. dhanyAtidhanya che AvA mahAtmAne ! je sahayoga ApI sahAyaka banI rahyA che. te temanI udAratAno guNa prazaMsanIya che. pUjyazrIjIno Avo anaMta upakAra bhavobhava visarAya tema nathI. vadhu sAzcarya vAta to e che ke nAdurasta tabiyata hovA chatAM ATalo zrama uThAvI, kAryarata rahI ane avirata zAsanasevA bajAvI zrI saMgha samakSa avanavA jJAnabhojananuM pI2saNa karavAmAM tatpara rahe che. jinAjJA viruddha kaMipaNa lakhAyuM hoya to 'mithyA me duSkRtam' (maMjulazizu) sA.zrI viratiyazAzrIjI zramaNI vihAra, rUma naMbara 23, zatruMjaya haoNspiTalanI pAchaLa, taLeTI roDa, pAlitANA. mA.su. 5, saMvata 2061, guruvAra, tA. 16-12-2004. ratnasaMcaya - 5
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ uthI thAkRtikI patAvanA A caturgatirUpa saMsAramAM paryaTana karatA jIvone mahA vizrAMtinuM sthAna muktirUpI pAMcamI gati ja kahelI che. te gatine pAmelA jIvo anaMtakALa sudhI ekAMta anaMta sukhamAM (AnaMdamAM) magna rahe che. tyAMthI anaMtakALe paNa temane pharIne saMsAramAM AvavAnuM hotuM nathI. AvI paMcamagati meLavavAno mukhya upAya jJAna, darzana ane cAritra ja che. A traNa asAdhAraNa ratno upArjana karavAnA aneka upAyo tIrthakara gaNadhara Adi mahAtmAoe batAvelA che. temAM mukhyatve karIne dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga ane caritAnuyoga A cAra anuyoga bahoLA vistAramAM te te zAstromAM suprasiddha che. te te zAstro eTalA badhA moTA pramANamAM che ke temane pUrvAcAryoe ati saMkSipta karyA chatAM temanA mAtra viSayone yAda karatAM ja AyuSya samApti pAme. teTalA te suvistRta chatAM paramopakArI mahAtmAo vartamAnanA alpAyuSI manuSyone mATe temAMthI paNa ati saMkSipta sAra kADhIne bhavya jIvono upakAra karavA cUkyA nathI. AvA muSTijJAnanA viSayo AvA sAMsArika pravRttimaya kALamAM ghaNA jIvone upakAraka thAya te nirvivAda che. jainazAsanamAM AvA aneka graMtho hovAno saMbhava che. temAMno A eka graMtha upalabdha thatAM tene prakAzita karavAmAM Avyo che. samudramAM asaMkhya ratno aneka prakAranA hoya che, te sarve tenA yogya grAhako ane pAtrane AzrayIne upayogI che tathA pota-potAnA upayogane avasare te amUlya gaNAya che. jemake soyanA upayoga kALe soya ja amUlya che ane anya zAstranA upayoga kALe anya zAstra ja amUlya che. A ja rIte jinAgamarUpI samudramAM asaMkhya sUktarUpI (upadezarUpI) ratno che, te sarve grAhako ane pAtrane AzrayI upayogI ane amUlya che. tenI saMkhyA gaNatarIno aviSaya che, chatAM vAnagInI jema keTalAMka sUktaratno AgamasAgaramAMthI zrImAn paramopakArI harSa (nidhAna) sUrie uddharIne teno A graMthamAM saMcaya karyo che. tethI tenuM nAma kartAe ja "ratnasaMcaya" rAkhyuM che. ratnasaMcaya - 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthamAM saMpAdake uparyukta cAre anuyoganA ochAvattA viSayo taratamatAe bhegA karelA che ane te sarve vartamAnanA dharmajijJAsuone mATe, dharmopadezakone mATe ane dharmAbhyAsIone mATe ati upayogI che. ema A graMtha athavA tenA viSayonI anukramaNikA vAMcavAthI spaSTa samajI zakAya tema che. graMthasaMpAdaka sUrimahArAjanA janma, janmabhUmi vagere saMsArasthiti ane anagAratva sthiti vigere kAMI paNa hakIkata upalabdha thaI nathI. temaja temaNe bIjA koI graMtho uddharyA ke racyAnuM kAMI jaNAyuM nathI. mAtra - gujarAtamAM AvelA lolapATaka nAmanA nagaramAM aMcaLagacchanA nAyaka gaNizrI guNanidhAnasUrinA upadezathI harSanA samUhavALA harSasUri nAmanA ziSya zrutasAgaramAMthI uddharIne A ratnasaMcaya graMtha racyo che. te duppasahasUri mahArAjA sudhI jaya pAmo." AvA arthavALI aMtima be gAthAo, kartAe lakhelI che, teTaluM ja temanuM caritra jANavAmAM che. uparAMta saMbodhasattarInI TIkA, upadeza prAsAda ane devacaMdrajIkRta praznottara vigere graMthomAM A "ratnasaMcaya" graMthanI sAkSI ApelI jovAmAM Ave che. A pramANe nagaranA nAma uparathI, saMkSipta prazasti uparathI ane sAkSInA graMtho uparathI A graMthanI vadhAre prAcInatA jaNAya che." A graMthamAM kartAe 547 prAkRta gAthAo bhinna bhinna graMthomAMthI uddharI che ane chellI be gAthA prazasti tarIke potAnI karelI che tathA 541mI gAthA khAsa jarUriyAta hovAthI chapAvatI vakhate karmagraMthamAMthI laIne nAMkhI che. tethI kula 250 gAthAo A graMthamAM thaI che. temAM prazastinA viSaya sahita gaNatAM kula 336 viSayo AvyA che. te sarva viSayo dharmAbhilASIone atyaMta hitakara che. A sarva gAthAo kyA kyA graMthomAMthI uddharI che? te bAbata kartAe kAMI paNa jaNAvyuM nathI. amane chapAvatI vakhate te jaNAvavAnI jarUra lAgI hatI, paraMtu teTalo prayAsa banI zakyo nathI, kemake aneka graMthonA vAcaka ane tIvra upayogavALA muni mahArAja ja tevo prayAsa karI zake tema che. A graMtha ati upayogI hovAthI tene chapAvavAnA mULa preraka zrI ratnasaMcaya * *
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ hubalI dhAravADa jillAnA nivAsI "zeTha caturbhujabhAI tejapALa' che. temanI preraNAthI ja A graMtha chapAvyo che. A graMthanI lakhelI pratomAM mULa gAthA ane tenA para jUnI rUDhi pramANe Tabo pUrelo hato tenI traNa prato maLI zakI hatI. te traNe ghaNI azuddha hatI, to paNa koI koI ThekANe pratyaMtara tarIke kAma lAgI hatI. A graMthanuM gujarAtI bhASAMtara "zrI jaina dharma prasAraka sabhAnA zAstrI jeThAlAla haribhAI pAse karAvyuM che. temAM zabdArtha ane te upara amuka amuka ThekANe vizeSArtha lakhatAM temaNe potAno jainazAsanano anubhava paNa batAvI Apyo che. tyArapachI meM pote vAMcI jaI temAM mArAthI banI zakyo teTalo sudhAro vadhAro karyo che. te uparAMta A graMthanI taiyAra thayelI presakopI hubalI mokalatAM zeTha caturbhujabhAInA dharmamitra "gAMgajIbhAI ravajI' ke jeo jainazAstranA sArA anubhavI che temaNe paNa lakSapUrvaka vAMcIne keTalIka sUcanAo karI hatI, te upara ghaTatuM dhyAna ApavAmAM AvyuM che. maLelI traNe prato prAyaH azuddha hatI, temAM banatA prayAse zuddhi karI che. chatAM koI ThekANe azuddhi rahI gaI hoya to te vidvAnoe zuddha karI amone jaNAvavA kRpA karavI. A graMtha racAyAnI saMvata maLI zakI nathI, to paNa maLelI pratamAMthI eka matanA aMtamAM A pramANe lakhyuM che - iti zrI ratnasaMcayagrantha sUtraTabArthato saMpUrNeti bhadraM. saMvata 1833 varSe zAke 1698 pravartamAne ityAdi. bIjI pratamAM - iti zrI ratnasaMcayagrantha sidhAntasAroddhAre TabAsUtra saMpUrNa // zrI sUryapure saMvata 1806 varSe kArtikamAse - ItyAdi. trIjI pratamAM saMvata lakhI nathI. A pramANe prata lakhyAno saMvata jovAmAM AvI che. tethI tyAre agAu A graMtha taiyAra karavAmAM AvyAnuM samajI zakAya che. A graMthamAM AvelA kula 336 viSayonI anukramaNikA ApelI che. uparAMta koI koI khAsa viSayo upara vistArArtha ane kathA vigere T ratnasaMcaya 0 8 ]
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakhavAmAM AvyA che, tevA 27 viSayo che te paNa anukramaNikAnI pAchaLa batAvela che. sivAya 280 thI 288 sudhInI 9 gAthAo vidhipakSanI mAnyatAnI che tathA te sivAya bIje keTaleka sthaLe kAMika vicArabheda jaNAyo che, teve ThekANe artha lakhatAM te te bAbata mULa graMthamAM sUcavavAmAM Avela che, chatAM anukramaNikA tathA vistRta viSayonA noMdhane aMte 'vicAraNIya sthaLo' evuM mathALuM bAMdhI tenI nIce te te viSayo batAvelA paNa che, tethI te bAbata ahIM lakhavAnI AvazyakatA nathI. icchako te te sthaLo vAMcI jaze ane tenA para jANavA jevI hakIkata amane lakhaze, to temano upakAra mAnavA pUrvaka temanI sUcanA para dhyAna ApavAmAM Avaze. aNaciMtavyo lAbha - A graMthanI zuddhi mATe vadhAre prato meLavavAno prayAsa karatAM eka prata ratnasaMcayanI mAnIne ja zrI hubalInA gRhasthe mokalI hatI, paraMtu te prata vAMcatA to ratnasaMcayanI DhabamAM ja taiyA2 karela 'ratnasamuccaya' nAmano te graMtha nIkaLyo. te graMthanI gAthAo paNa A graMthanI jeTalI 547 che. temAM judA judA 301 viSayo samAvelA che. vadhAre tapAsa karavA mATe tenI anukramaNikA karI A graMthanI anukramaNikA sAthe meLavI jotAM 115 viSayo AmAM AvelA che te ja temAM paNa che ane gAthAo paNa prAyaH te ja che. bAkInA viSayo judA ja che. A ratnasamuccaya graMtha paNa A ratnasaMcaya graMthanI jevo ja upayogI thAya tevo hovAthI chapAvavA lAyaka che. saMvata 1985 aSADha sudi-14 - zA. kuMvarajI ANaMdajI zrI jaina dharma prasAraka sabhAnA pramukha : bhAvanagara ratnasaMcaya - 9
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI jAtio hAthaan mukhya dAtA che zrI hAlAra tIrtha ArAdhanAdhAma mu. vaDAlIyA sIhalA, tA. jAmakhaMbhAlIyA, jI. jAmanagara. 'keraDI karajo : * rUA. 2500/- H zrI zAsana samrA pa.pU.A.bha.zrI nemisUrIzvarajI ma.nAM samudAyanAM sva.pU. sAdhvIjI pravINAzrIjInAM ziSyA pU.sA.zrI dakSayazAzrIjInI preraNAthI boTAda jaina saMgha. * rUA. 2000/- : bhAvanAbena kIrtibhAI mu. pATaNa, hAla aMdherI, muMbaI. * rUA. 1000/- : pa.pU. AgamoddhAraka zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ma.sA.nAM samudAyanAM pU.sA.zrI suyazAzrIjI ma.nAM ziSyA pU.sA.zrI vipulayazAzrIjI ma. tathA pU.sA.zrI vratadharAzrIjI ma.nI preraNAthI temano bhaktavarga. ratnasaMcaya - 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ case HER 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, sujAtA phaleTanI pAchaLa, zAhIbAga, amadAvAda - 380004. * .. .......... 300/ *************** ( abhyAsa mATenA upayogI pustako 1. bRhat kalpasUtram (bhAga 1 thI 6) ................... 1250/2. lokaprakAza (bhAga 1 thI 5) .960/zrI upamitibhavaprapaMcA kathA (bhAga 1 thI 3) ... .......750/vizeSAvazyaka bhASya bhASAMtara (bhAga 1-2) ... 400/uttarAdhyana sUtrama (bhAga 1-2) (mULa, saMskRta chAyAnuvAda, gurjarabhASAnuvAda kathA sahita) . 220/bRhatukSetra samAsa (bhAga 1-2) (pU. nityAnaMda sUrI ma. kRta gujarAtI vivecana) . 200/uttarAdhyana sUtra (bhAga 1-2) (lakSmIvallabhagaNI kRta TIkA). 8. pravacana sArodhdhAra (bhAga 1-2) .. 300/9. bharatezvara bAhubalI vRtti (bhAga 1-2) ... - 240/10. zrI laghukSetra samAsa ...1 25/11. zrI zAMtasudhArasa. ................ 200/12. upadezamALA (gujarAtI).... *********. 1oo/13. samyakatva saptatiH.... ............... 110/14. triSaSTizalAkApuruSa caritra (1luM parva). ********* .... 60/15. zrAddhavidhi prakaraNa (gujarAtI) ... . 120/16. sulabha cAritrANI. 40/17. sulabha kAvya pravezikA 50/18. prAkRta vyAkaraNa (aSTama adhyAya)....... 60/19. prAkRta zabda rUpAvalI .... .... 50/20. pAipalacchI nAmamAlA 8)21. zrI pArzvanAtha caritra (saMskRta) prata... 22. paMcapratikramaNa sUtra (artha sAthe) . 60/23. saMskRta dhAtukoSa (artha sAthe) ...... ...... ... . .......... 60/24. varastutirupa huMDInuM stavana 25. zrI guNasthAna kramAroha (muLa tathA gujarAtI) 10/ 100/ . 40/ 1 ratnasaMcaya - 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26. yazovijayajI ma. kRta covIsI sArtha. 27. hema saMskRta pravezIkA (bhAga 1 prathamA) 28. hema saMskRta pravezIkA (bhAga 1 madhyamA) 29. siddhahema-sArAMza-saMskRta-vyAkaraNa (gujarAtI) 30. siddhahema saMskRta vyAkaraNa prathamA-madhyamA ane uttamAnI niyamAvalI 40/ 31. zrI pramANanayatattvAlokaH 304 32. zrI ratnasaMcaya prakaraNam . 50/ pUjya paMnyAsajI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInA maulika ciMtano 1. 2. 3. 4. 5. ......... namaskAra ciMtana.. trailokya-dIpaka mahAmaMtrAdhirAja Atma utthAnano pAyo. prAkRtika paramatattvanuM milana.. AtmasAdhanA mArga 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. preraka patra parimala 2. zAMtidAyaka patravelI 3. kalyANakArI patramAlA 4. preraNApatrono sonerI prakAza tAtvika patravelI .. 5. 6. pU. paMnyAsajI mahArAjanA pravacano......... 6/ 200/ ...... 150/ . 200/ 2004 pUjya paMnyAsajI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInA lakhela patronA saMgraha navakArano jApa-sAmAyika pUjA tathA guruvaMdananI gaNanA karavA mATenA pustako nava lAkha japatAM naraka nivAre vardhamAna sAmAyika. vaMdanA pApa nikaMdanA siddhidAyaka sahasrakuTa sAmAyika prabhu sAthe prIta (stavanAvalI). bhaktI-bhAvanA (stavanAvalI) kalAkanI karAmata. ...................... ratnasaMcaya 0 12 24/ 40/ 50/ 60/ 20/ 12/ 12/ 15/ 50/ 120/ 4/ 4/ 74 6/ pa/ 70/ 4/ *******
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ......... ...................... , , , , , , , 9 0 . bipAza krama viSaya peja naMbara (1) maMgaLane abhidheya.............. (2) navakAra maMtranuM mAhAmya........ (3) zatruMjaya tIrthanAM mukhya 21 nAmo................. (4) tirthagujAMbhaka devone rahevAnAM sthAno vigere......... (5) uttaravaikriya zarIranuM utkRSTa mAna tathA sthiti......... (6) devonA bhogya padArtho zenAM hoya che ?.............. (7) eka rAjanuM pramANa ................................. 34 (8) eka iMdranI AkhI jIMdagImAM thatI iMdrANIonI saMkhyA .... (9) sughoSA ghaMTAnuM pramANa .. ................ (10) saMkrAMtine AzrI divasanI vRddhinuM pramANa ............. 35 (11) zrI mahAvIra svAmI tathA padmanAbhasvAmInuM aMtara ..... 36 (12) AvatI covIzImAM thanAra tIrthaMkaranA jIvonA nAma... 36 (13) vartamAna covIzImAMnA tIrthaMkarAdikano batrIza koThAvALo yaMtra karavAnI rIta................. (14) tIrthakaronA pitAonI gati..... (15) sarva tIrthakaronA samavasaraNanuM pramANa. .............. (16) samavasaraNamAM bAra parSadAnI sthiti (17) covIza tIrthakaronA kula sAdhu tathA sAdhvInI saMkhyA... 42 (18) tIrthakaronA bhavanI saMkhyA (samakitanI prApti pachInI) 42 (19) zrI neminAtha ne rAjimatInA nave bhavanAM nAmo .... 43 (20) covIze tIrthaMkaranA nirvANanuM sthAna ... ......... 43 (21) mahAvIra svAmIe naMdana muninA bhavamAM karelA mAsakSapaNanI saMkhyA . .......... (22) mahAvIra svAmIe garbhamAM karelo abhigraha.......... ratnasaMcaya - 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 1 , , , , , , , , , , ..., 45 ........ . 45 ... 46 ... .......... * * " *****. 46 .., << X9. (23) mahAvIra svAmIe marIcinA bhavamAM karelo kuLamada... 44 (24) bharatacakrIne AyudhazALAmAM cakra utpanna thayAnA tathA RSabhadeva svAmIne kevaLajJAna utpanna thayAnA khabara eka sAthe maLyA, te vakhatano cakrIno vicAra .......... 45 (25) covIze tIrthakaronA kevaLajJAnanAM sthAno. (26) bAra cakravartIonAM nAma . (27) nava vAsudevanAM nAma ......... (28) nava baLadevanAM nAma (29) nava prativAsudevanAM nAma ................. ... (30) bAra cakravartInI gati ... (31) vAsudeva ane baLadevanI gati.......... (32) cakravartI ane vAsudevanI utpattino anukrama.......... (33) tresaTha zalAkApurUSanA maLIne kula jIva, kAyA, pitA ane mAtAnI saMkhyA ane gati... 48 (34) cakrInA cauda ratnone upajavAnAM sthAna vigere....... (35) cakravartInAM nava nidhAna......... ........... (36) strI jAtine kaI kaI sthiti prApta na thAya ? ........ (37) abhavIne zuM zuM prApta na thAya ? ............ (38) zrAvakane vasavA lAyaka sthAna ...................... (39) zrAvakanA ekavIza guNa ..... ........ (40) gRhasthanA nevyAsI uttara guNa ...... (41) ziSyane jJAna ApavA mATe yogyatA ayogyatAne aMge 14 daSTAMtanA nAma....... (42) samakitanA saDasaTha bola. ************** (43) kuzIlavAnanI AcaraNA....................... (44) zIlavaMte tajavAnA doSa .............. (45) arihaMta paramAtmAno prabhAva (46) dharmIjananAM bhUSaNa..................... , 49 U ) 64 m * * , 9 , , . *********... 9 2 ratnasaMcaya 0 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) pAMcamA ArAne aMte rahevAno saMgha vigere ......... (48) duzmasabha sUrinuM jJAna tathA gati vigere ............ (49) pAMcamA ArAnA aMtanA bhAva ................... (50) pAMcamA ArAmAM jinadharmanI sthitinuM kALamAna ...... (51) jinadharmanuM mAhAbhya........ (52) jAtibhavya jIvo saMbaMdhI vicAra.. (53) jinadharma prAptinI durlabhatA .................. (54) kSamAnI prAdhAnyatA ..................... (55) dhana vigerenI prAptinA mULa kAraNo ................. (56) dharmathI sarva vastunI prApti vigere . .............. (57) pravRtti karavAnA daza zubha sthAna..... (58) apUrva vazIkaraNa ............ ********** (59) cAre gatinA dhyAnarUpa kAraNa ........ (60) viSayano vizvAsa na karavA viSe. (61) zarIranA rUpanI taratamatA (62) mokSa yogya 10 mArgaNA.......................... (63) sAmAnya upadeza .. (64) brahmacaryanI zreSThatA ... (65) sAdhuliMga chatAM avaMdya evA pAMca (66) sAmAnya upadeza . (67) caraNa sIttarI (68) karaNa sIttarI (69) dazavidha yatidharma ......... (70) cAra prakAranI piMDAdika vizuddhi........... (71) traNa prakAre gupti ne cAra prakArano abhigraha........ (72) muni kevA hoya ? ..... .......... (73) AThe karmanA baMdhanI jaghanya sthiti .................. (74) AThe karmanI utkRSTa sthiti ........... - - - - - - - ratnasaMcaya - 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75) tera kAThIyAnA nAma 79 79 83 84 (76) manuSya bhavanI durlabhatA viSe daza dRSTAMta (77) dharmanI pUrNa sAmagrIno saMbhava manuSya gatimAM ja che .. (78) manuSyabhavanI uttamatA. (79) manuSyabhavanI durlabhatA (80) aDhIdvIpa pramANa manuSyakSetramAM kula garbhaja - manuSyanI saMkhyA (81) manuSyane upadeza 84 84 85 85 86 (84) jayaNAnI prAdhAnyatA 86 (85) ahiMsAnI prAdhAnyatA 86 (86) dAnabuddhie hiMsA karIne dravya meLavavAnI jarUra nathI . 87 (87) pAMce sthAvara jIvonuM pramANa.. 87 88 (88) aNagaLa pANI pIvAthI thatI anaMtakAyanI hiMsA (89) manuSyanA dehamAM jIvotpatti 88 89 (90) vanaspati jIvonA bheda (91) jIvonA nivAsasthAna 90 90 (92) nigoda jIvonuM anaMtAnaMtapaNuM . (93) nigodanA jIvone duHkha 91 (94) nigoda vigerenI sUkSmatAnuM varNana 91 (95) A jIva sarva sthAne upajelo ne maraNa pAmelo che ... 92 92 92 93 93 94 94 (82) ekeMdriya jIvone thatI pIDAnuM dRSTAMta (83) chakAya jIvono saMyoga (96) eka muhUrtamAM nigoda keTalA bhava kare ? (97) samakitanI utkRSTa sthiti (98) narakamAM thatI daza prakAranI vedanA (99) ratnaprabhA pRthvInuM sthAna. (100) bhavanapatinuM tathA nArakInuM vAsasthAna (101) paMdara paramAdhArmikanAM nAma . ratnasaMcaya 0 16
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) daza prakAranuM satya (103) asatya bolavAnAM daza kA2No. (104) utsUtrarUpa asatya bolavAnuM phaLa (105) satyanuM mAhAtmya (106) gItArtha kevuM vacana na bole (107) dAna saMbaMdhI vicAra .. (108) sajjanoe kevuM bolavuM ? (109) roSa vakhate kArya na karavuM (110) zrI RSabhadeva svAmIe prathama bhave karelI samakita prApti 98 (111) samakitadRSTinAM liMga 98 98 (112) samyagdaSTi ne mithyArdaSTinI vaheMcaNa . (113) mithyAtvanuM atyaMta mAThuM phaLa (114) supAtra dAnanuM phaLa . 100 100 (115) dAnanA bheda tathA tenuM phaLa 101 101 102 102 103 103 104 105 (116) mananA vyApAranI mukhyatA (117) mahAvIra svAmInA mukhya daza zrAvakonAM nAma (118) AnaMdAdi zrAvakonAM nivAsasthAna.. (119) daze zrAvakonI strIonAM nAma (120) AnaMdAdi zrAvakone upasarga vigere (121) AnaMdAdi zrAvakonA gokuLanI saMkhyA (122) AnaMdAdi zrAvakonA dhananI saMkhyA (123) AnaMdAdi zrAvakoe bhogopabhoga parimANa vratamAM karela niyama...... (124) pahelA ANaMda ane AThamA mahAzatakane thayela avadhijJAnanuM pramANa (125) zrAvakanI agyAra pratimA (126) AnaMdAdi zrAvakonuM pratimAvahana tathA paralokagamana ratnasaMcaya 0 10 94 95 96 96 96 62 62 62 105 106 107 108
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (127) AnaMdAdi zrAvako pahelA devalokamAM kayA kayA vimAnamAM upajyA che ? (128) sAmAyikamAM varjavAnA batrIza doSo paikI prathama kAyAne lagatA 12 doSa (129) vacana saMbaMdhI 10 doSa (130) mana saMbaMdhI 10 doSa . (131) eka posahanuM phaLa (132) eka sAmAyikanuM phaLa (133) sAmAyikanuM mAhAtmya (134) arihaMta zabdano artha.. (135) arhat zabdano artha. (136) arUNaMta zabdano artha (137) aDhAra doSarahita arihaMtane namaskAra (138) arihaMtanA ATha prAtihArya (139) deva paranI zraddhAnI zreSThatA (140) jinezvaranI AjJA na pALavAthI thatuM phaLa (141) saMghanuM lakSaNa (142) iriyAvahInA mithyAduSkRtanA bhAMgA (143) kAyotsarganA ogaNIza doSa.. (144) gurUvaMdanAmAM lAgatA batrIza doSa (145) vAMdaNAnA pacIza Avazyaka (146) gurUne ziSya ke zrAvaka dvAdazAvartavaMdane vAMde tyAre gurUe kahevAnA cha vacana (147) gurUnI tetrIza AzAtanA. (148) gurUvaMdanAnuM phaLa (149) pratyAkhAnanA AgAro (150) zrAvakanI savA vaso dayA (151) zrAvakanuM savA vaso satya ratnasaMcaya 0 18 108 109 109 110 111 111 112 112 112 113 113 114 114 114 115 116 117 117 119 119 119 121 121 122 123
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 28 (152) zrAvakane adattAdAna tyAga savA vaso... 123 (153) zrAvakane brahmavratano savA vaso ...... ..................... (154) zrAvakanuM parigrahapramANa vrata savA vaso ........... . 124 (155) gharaderAsaramAM na besADavA yogya pratimA ............ .. 125 (156) pAMca prakAranAM caitya ............... .......... . 125 (157) jinezvarano nAmAdika cAra prakArano nikSepa.......... 126 (158) jinacaityamAM tajavAnI daza moTI AzAtanA ......... 126 (159) saMprati rAjAe navA karAvelA tathA jIrNoddhAra karAvelA caityonI saMkhyA... .................127 (160) saMprati rAjAe bharAvelI jinapratimAonI saMkhyA ... 127 (161) Rtu AzrI lavaNane sacitta thavAno kALa ...........128 (162) sacittanA tyAgIne khapatAM phaLo..................... 128 (163) kaDAha vigaya (mIThAI) vigereno kALa .............. (164) vidaLa ne dahIMmAM jIvotpatti viSe .................. 129 (165) gaLyA vinAnI chAza bAbata ........................ 129 (166) acitta jaLa vicAra........ ......... (167) ekavIza prakAre thatuM prAsuka jaLa................... (168) ukALelA pANIno kALa.. (169) vagara cALelA loTane acitta thavAno kALa ..........131 (17) auSadha vigerene acitta thavAnA kAraNa............... (171) gautama tathA sudharmA svAmIno nirvANa samaya ........ .132 (172) jaMbUsvAmInA nirvANano samaya tathA te sAthe daza sthAnono viraha ....... (173) bIjI vastuonA vicchedano samaya.. (174) cAra kALikAcAryano samaya vigere . (175) Agamane pustakArUDha karyAno samaya ................ (176) digaMbaranI utpattino samaya ........... (177) bIjIvAra AgamanuM pustakarUDhapaNuM................... ratnasaMcaya - 19 1 29 m 13) by .......... ' 131 ' , , , , , , , , 132 bh ........... 132 bh ....... . 133 bh c 1 1 2 .............. ********** 134 135 by ................... 135 by
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ......... 136 ....... 138 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , .............. 139 140 (178) pUrNimA tathA amAvAsyAne badale caudazanI pAkhI karavAno samaya ........ (179) zrAvakane mATe mukhavastrikA ne caravalAnI sthApanA .... 136 (180) aSTamI tathA pAkSika tithino nirNaya................137 (181) sADhaporasI vigerenuM mAna ......... (182) purimaDhanuM pramANa .......... 139 (183) rAtrinA kALanuM jJAna .. (184) porasInuM pramANa ............. 140 (185) paDilehaNano kALa ........... (186) kSaya tithino saMbhava. ........... 141 (187) strIne garbha dhAraNa karavAno kALa ................... 141 (188) strI ane purUSanA kAmavikAranI hada................141 (189) garbhAvAsanuM duHkha ............. ........................142 (190) prasava vakhate thatuM du:kha.......... ..........142 (191) koNika ane ceTaka rAjAnA yuddhamAM haNAyelA manuSyonI saMkhyA tathA gati ..............142 (192) cauda pUrvanA nAma ....... ..........143 (193) siddhAMtanA eka padamAM kahelI zlokanI saMkhyA........143 (194) mokSagatino sarala mArga......... ..........144 (195) gAthA (AryA) chaMdanuM lakSaNa..... ..........144 (196) uttarAdhyayana sUtranA chatrIza adhyayanonAM nAma.......144 (197) jJAnanI vRddhi karanArAM nakSatro............ ..........146 (198) pIstAlIza AgamanI kula gAthA saMkhyA.............146 (19) jJAna bhaNavAmAM apramAdapaNuM rAkhavuM..................... 147 (20) nakArarUpe upadeza........ ...........147 (201) A cAra padArtha durjaya che .......... ..........147 (202) pAMca samitinuM pAlana ................. .......... 148 (203) nakAramAM upadeza ................... .. 148 ratnasaMcaya - 20
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 151 ....... ........... (204) pAMca kAraNa vaDe ja kArya bane evI mAnyatA samakitIne hoya ......... ********** 148 (205) pAMce iMdriyonI anarthatA .......................... 149 (206) pAMce pramAdanI anarthatA................ ......... 149 (207) dharmAdika nahIM mAnanArane karavA yogya zikSA ........ 149 (208) bhayanA sAta sthAna... .......... 149 (20) sAdhunI sAta mAMDalI ...............................150 (210) ATha abhavyanAM nAma .......... 150 (211) aSTamaMgaLanAM nAma . ......... (212) zrAvakanuM kartavya .... ......... .. 151 (213) zrAvakanA dravyano sadupayoga ............ .......... (214) daza prakAranA puNyakSetranAM nAma ........... 152 (215) varjavA yogya nava niyANAM........... 152 (216) daza prakAranA kalpavRkSa ........................... ..........152 (217) arihaMtAdika dazanI vaiyAvacca ......... 153 (218) brahmacaryanI nava vADa .......... 153 (219) cothA vratanA bhaMganuM prAyazcita . ........ 154 (220) munimahArAjanI bAra pratimAo .................... 154 (221) bAra prakArano tapa ..... 155 (222) bAra bhAvanAo ........................ 155 (223) tera prakAranI azubha kriyA ........................ (224) viSayAMdha strIonI duSTatAnuM pariNAma..............156 (225) pradezI rAjAe kezI gaNadharane karelA daza prazno ....156 (226) sAdhune cAturmAsa rahevA yogya kSetra . ............... (227) cauda prakAranI AtyaMtara graMthi (parigraha) .............. (228) nava prakArano bAhya parigraha.. (229) siddhanA ekatrIza guNa ..... (230) siddhanA paMdara bheda ................................ ....... .......... 1 56 161 .. 16 2 . 16 2. , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ... 163 1 63 ratnasaMcaya - 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ w w w w II w wo yo w w w x ............ 1 71 (231) paMcaparameSThInA guNonI saMkhyA ... ..165 (232) dIkSAne ayogya purUSAdikanA prakAranI saMkhyA........165 (233) daza saMjJA ............ .... 166 (234) vanaspatikAyamAM jaNAtI daze saMjJA . .. 166 (235) sattara prakAre asaMyama .............................. 167 (236) sattara prakAre saMyama .......... ... 168 (237) aDhAra bhAvarAzi ...168 (238) tIrthakara nAmakarma bAMdhavAnAM vIza sthAno .............169 (239) kayA tIrthakare keTalAM sthAno ArAdhyAM hatAM ?..... (17) (240) vIza prakArano avinaya .......... ........... (241) covIza daMDaka ........... ............. (242) muhapattInI paDilehaNAnA pacIza tathA kAyAnI paDilehaNAnA pacIza kula pacAsa bola ......171 (243) jinakalpInI bAra prakAranI upAdhi ..... ...........172 (244) pAMcamA ArAmAM manuSyAdikanuM utkRSTa AyuSya .......173 (245) manuSyAdikanuM jaghanya AyuSya .......... 173 (246) aThThAvIza labdhionA nAma ........... (247) arihaMtanA samayamAM zuM zuM vizeSa hoya ? ..........177 (248) cauda guNasthAnanAM nAma.............................178 (249) ekeMdriyamAM gayA pachI devone thatuM duHkha . .......... 178 (250) vanaspatinuM acittapaNe kyAre thAya che ?............178 (251) pAMca prakAranA cAritranA nAma ...................... 179 (252) napuMsaka saMbaMdhI .. (253) napuMsakanAM lakSaNa ........... .......... (254) gaLIvALA vastranA saMgathI thatI jIvotpatti .......... . 180 (255) abhavya jIvone na prApta thAya tevA sthAno ......... (256) sAta kulakaranA nAma .. ............ .181 (257) sAta kulakaranI patnIonAM nAma....................181 74 179 179 ratnasaMcaya - 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (258) dvidala (vidaLa)nuM lakSaNa. 181 (259) mahAvideha kSetranA sAdhunA AhAranuM mAna 182 182 (260) mahAvidehanA sAdhuonA mukhanuM tathA pAtranuM pramANa . 182 (261) mahAvidehanA sAdhunI mukhavatrikAnuM pramANa (262) saMgrahI rAkhelA dhAnyanI yonino kALa (263) sAdhvInA pacIza upakaraNa .. 183 184 (264) tiryaMca ane manuSyanI strInA garbhanI utkRSTa sthiti .186 (265) dAna devAnA daza prakAra (kAraNa) 187 187 188 188 (269) sAdhunAM sattAvIza guNo 189 (270) aSTAMga nimittAdika ogaNatrIza prakAranuM pApazruta... 190 (271) A avasarpiNImAM thayelA daza accherA (Azcarya) 190 (272) saMmUrchAimi paMceMdriya manuSyanI utpattinAM cauda sthAno .192 (273) paMdara yoganA nAma. (274) bAra upayoga .. 192 193 193 194 195 196 197 198 199 199 200 200 201 201 (266) uccAra vigere paraThavavAnI bhUmi (267) tRNa paMcaka (268) carma paMcaka (275) bAvIza abhakSya (276) batrIza anaMtakAya . (277) anaMtakAyanuM tathA pratyeka vanaspatinuM lakSaNa (278) rAtribhojanano doSa (279) pAMca prakAranA zarIra (280) dAna dharmanI prazaMsA (281) jIva ane karmanuM alaga alaga baLavAnapaNuM (282) supAtradAnanuM mAhAtmya (283) supAtrane ayogya dAna ApavAnuM mAThuM phaLa (284) dharmanA arthI tathA tenA dAtAranI alpatA (285) jaina dharma sivAya anyatra mokSa nathI (286) jagatane koNa zobhAve che? ratnasaMcaya - 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 ........ ........... 206 * 206 209 (287) sajjanano svabhAva ...... 202 (288) sajjananI samRddhi sarvane sAmAnya hoya............. (289) sarvotkRSTa sArabhUta vastuo ...................... 202 (290) kono janma niSphaLa che ? ....... 203 (291) uttama manuSya kevA hoya ? . .......... 203 (292) AdaravA yogya ane tyAga karavA lAyaka 7-7 vastuo .......... 203 (293) zrAvakanA mukhya sAta guNa 205 (294) nava raiveyakanAM nAma ............................. 206 (295) pAMca sumerUnAM nAma ................ (296) eka rAjalokanuM pramANa .. .......... (297) covIze tIrthakaronA samavasaraNamAM rahelA azokavRkSanuM pramANa .... ......... 207 (298) pAMca prakAranuM mithyAtva........................... 207 (299) pAMca prakAranuM samakita ........... (300) kSamAzramaNa nAmanI sArthakatA ne nirarthakatA.. (301) mRtyuno nigraha koithI thato nathI... (302) ekatva bhAvanA ........ **************** (303) jaina dharmanI uttamatA ... (304) A saMsAramAM durlabha padArtho........................ (305) sarva jIvono sAmAnya svabhAva .... ......... .......... (306) hiMsAno pratikAra - tenuM nivAraNa muzkela che........ (307) jIvadayAnuM mAhAtma .... ........... (308) jIvanuM sAmAnya lakSaNa ... .............. (309) pRthvIkAya jIvonA zarIranI sUkSmatA ................ 13 (310) bIjA ekeMdriyonAM zarIranI sUkSmatA................ 213 (311) nigodanA jIvonuM svarUpa.......... ......... 214 (312) samyakatvanuM mAhAbhya - samakitInI gati vigere .... 214 (313) mithyAtvI ane nisvavonuM svarUpa................... 215 ratnasaMcaya - 24 .. 210 0 * * * ***........ 0 0 0 0 ... 21 2 212 12 2 13
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Saa ............. 219 219 ja ja (314) pAMca prakAranA dAnanuM svarUpa ....................... 215 (315) upavAsane badale karI zakAtA bIjA paccakhkhANo .... 217 (316) graMthisahita (gaMThazI)nA pratyAkhyAnanuM phaLa........... 217 (317) zatrujya tIrthanA smaraNapUrvaka te tIrthe karAtA tapanuM phaLa ...... .......... 218 (318) tapathI khapatA kamanuM pramANa . ........... (319) sAdhune kalpanIya jaLa ........ ........... (320) zrI sImaMdhara svAmInA janmAdikano kALa tathA janmasthAna ................. (321) sADAbAra karoDa suvarNanA tolanuM pramANa............. 220 (322) sAdhune levAnA AhAramAM TALavAnA 47 doSa.......220 (323) krodha, mAna, mAyA ane lobhapiMDanA udAharaNo ......225 (324) sAta samuddhAtanAM nAma ......... ........... (325) pApanI AlocanA ........... (326) aDhAra pApasthAnanA nAma. (327) utkRSTa ne jaghanyakALe thatA tIrthakaronI saMkhyA tathA janma saMkhyA ............. (328) viza viharamAna tIrthakaronA lAMchana . ................. 231 (329) abhavya jIvone asaMbhavita (aprApta) sthAno ...... .. 231 (330) narakAdi gatimAM janArA jIvonAM lakSaNa ....... 232 (331) cha vezyAvALA jIvonA dRSTAMto .......... (332) mokSano mArga ........... (333) zrAvakanuM kartavya ......... ........... (334) pracAra karavA yogya pAMca prakAra .. (335) bAra cakravartInA zarIranuM mAna................ (336) kattanuM nAma-sthAna-gurUnuM nAma vigere.............. 237 aneka maMtragarbhita paramaprabhAvI zrI pArzvanAtha stuti saMyukta upasargahara stotra....... 239 229 230 234 .............. m 236 , , , , , , , 236 237 ratanasaMcaya - 25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ je je viSayamAM vAra vistAra karela che tenI vigato naMbara viSaya 13 vartamAna covIzInA tIrthakaro, cakravartI, vAsudeva, tIrthakaranA zarIranuM mAna ne AyuSyanuM pramANa-yaMtra sAthe ApyuM che. 21 mahAvIrasvAmIe naMdana RSinA bhavamAM karela eka lAkha varSa paryata mAsakhamaNano meLa meLavelo che. 41 ziSyane jJAna ApavA mATenI yogyatA ayogyatAne AzrIne 14 dRSTAMto zrInaMdIsUtranI TIkAmAMthI laIne 12 pRSTamAM vistAra sAthe Apelo che. 42 samakitanA 67 bola vistArathI ApyA che. pa6 dharmathI sarva vastunI prApti thAya che. ItyAdi hakIkatavALI nava gAthAo khAsa dhyAna ApavA lAyaka che. 76 manuSyajanmanI durlabhatA sUcavanArA 10 dRSTAMto vistAra sAthe ApelA che. temAM 4 pRSTa rokyA che. 80 aDhIdvIpa pramANa manuSyakSetramAM garbhaja manuSyanI utkRSTa saMkhyA keTalI hoya che, tenI 4 gAthA artha sAthe batAvela che. 89 manuSyanA zarIramAM ekeMdriyathI paMceMdriya sudhI sarva jIvonI utpatti batAvI che. temAM keTalIka vAta saMdigdha che. 112 samakitadaSTi ne mithyAdRSTinI vaheMcaNa - tenA ATha prakAra - sArI samajaNa sAthe batAvelA che. 120 AnaMdAdi daze zrAvakone thayelA upasargo vigerenI hakIkata sArI rIte ApavAmAM Avela che. 125 zrAvakanI (11) pratimAnuM varNana sArI rIte ApeluM che. 131-132 eka sAmAyika ne eka pauSadhanuM devagatinuM AyuSya bAMdhavArUpa je phaLa kahyuM che, te yuktipUrvaka ghaTAvIne meLavI Apela che. ratnasaMcaya - 26
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 iryAvahInA mithyAduSkRtanI saMkhyA (563) jIvabhedothI mAMDIne cha sAkSI sudhInA guNAkArathI meLavI Apela che. 151-154 zrAvakanA pAMce aNuvrata munirAjanA pAMca mahAvrata sAthe sarakhAvI muninA vIza vasA TharAvIne zrAvakanA savA vasA pramANe ghaTAvelA che. A ghaTanA khAsa lakSa ApavA yogya che. 225 paradezI rAjAe kezI gaNadharane karelA daza prazno ane tenA kezI gaNadhare ApelA uttaro bahu sArI rIte samajI zakAya tema zrIrAyapaseNInI TIkAmAMthI laine ApelA che. 246 aThThAvIza labdhionA nAmo ApI te sArI rIte vistArathI samajAvela che. 262 saMgrahI rAkhelA dhAnyanI yonino kALa ochovatto sapramANa batAvyo che. tenI nava gAthAo che. 263 sAdhvIjInA 25 upakaraNo vistArathI samajAvyA che. 298 pAMca prakAranA samakita sArI rIte samajAvela che. 299 pAMca prakAranA mithyAtva sArI rIte samajAvela che. 314 pAMca prakAranA dAna judI judI pAMca gAthAthI batAvyA che. 322 sAdhune levAnA AhAra saMbaMdhI 47 doSa bahu vistArathI ApelA che. temAM pAMca pAnA rokyA che. 323 krodha, mAna, mAyA ne lobhapiMDa upara cAre udAharaNo ApyA che, te khAsa vAMcavA lAyaka che. 327 utkRSTa kALe ne jaghanyakALe vicaratA tIrthaMkaronI saMkhyA ane te kALe thatA tIrthaMkaronA janmanI saMkhyA sArI rIte batAvavAmAM Avela che. 330 nakAdi cAre gatimAM janArA manuSyonA lakSaNa sArI rIte batAvyA che, te vAMcIne dhyAnamAM rAkhalA lAyaka che. 331 cha lezyAvALA jIvonI oLakhANa karAvanAra jaMbUvRkSanA phaLa khAnAranuM ne luMTavA AvanAra coronuM dRSTAMta sArI rIte ApavAmAM Avela che. ratnasaMcaya 0 27
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAraNIya sthaLo * viSaya 7 mAM ne 196 mAM rAjalokanuM pramANa kahela che te. vi. 15 mAM covIze prabhunA samavasaraNanuM pramANa kahela che te. * vi. 50 mAM pAMcamA ArAmAM dharmanuM kALamAna kahyuM che te. * vi. 89 mAM manuSya zarIramAM ekeMdriyathI paMceMdriya sudhInA jIvonI utpatti kahI che te. * vi. 100 mA bhuvanapati ne nArakInuM vAsasthAna kahela che te. * vi. 178-79-80 nI gAthAo 9 vidhipakSa gacchanI mAnyatAnI che te. * vi. 210 mAM ATha abhavya prasiddhimAM Avela kahyA che te. * vi. 214 mAM puNyakSetra daza prakAranA kahyA che te. vi. 252 mAM napuMsaka saMbaMdhI gAthAno artha beTho nathI te. * vi. 272 mAM saMmUrNima manuSyanI utpattinA sthAno kahyA che te. * vi. 278 mAM rAtribhojanano apAra doSa kahela che te. ratnasaMcaya 0 28
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnasaMcaya prakaraNam | (artha sahita) (1) maMgaLane abhidheya namiUNa jiNaM vIraM, uvayAraddhA guruM ca sIsaM ca / siddhAMtasAragAhA, bhaNAmi je rayaNasAricchA // 1 // artha: zrI vIrajinane namaskAra karI guru ane ziSyanA upakArane mATe siddhAMtanI sArabhUta ratna sarakhI gAthAone huM kahuM chuM. (1) (2) navakAra maMtranuM mAhAbhyA navakAkkaakkhara, pAvaM pheDe satta ayarAiM / pannAsaM ca paeNaM, sAgarapaNasaya samaggeNaM // 2 // artha : navakAra maMtrano eka akSara gaNavAthI sAta sAgaropamanAM pApa dUra thAya che, eka pada-zabda gaNavAthI pacAsa sAgaropamanAM pApa nAza pAme che ane samagra-Akho maMtra gaNavAthI pAMcaso sAgaropamanuM pApa naSTa thAya che. arthAta eTalA sAgaropama sudhI narakatiryaMcAdi gatimAM pApa bhogavatAM jeTalAM pApa naSTa thAya teTalA eka akSara vigerethI kSaya pAme che. (2) jo guNai lakkhamegaM, pUei vihIe jiNanamukkAraM / titthayaranAmago, so pAvai sAsayaM ThANaM // 3 // artha : je prANI A jinezvaranA (paMcaparameSThinA) navakAra maMtrane 1 A graMtha athavA prakaraNamAM judA judA siddhAMtomAMthI sArabhUta gAthAo laine saMgraha karyo che. te gAthAo ratna jevI hovAthI AnuM nAma ratnasaMcaya rAkhyuM che. ratnasaMcaya 0 29
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka lAkha vAra gaNe e maMtrano lakSa jApa kare, tathA vidhithI tenI pUjA kare, te prANI tIrthaMkara nAmagotrakarma upArjana karI aMte zAzvata sthAna (mokSa)ne pAme che. A tenuM utkRSTa phaLa che. (3) aTTheva ya aTTha sayA, aTTha sahassaM ca aTTha koDIo / jo guNai namukkAraM, so taiyabhave lahai mukkhaM // 4 // artha : je manuSya ATha karoDa ATha hajAra AThaso ne ATha vAra A navakAra maMtrane gaNe (jApa kare) te trIje bhave mokSane pAme che. (uparanI gAthA sAthe A gAthAno virodha nathI. kAraNa ke temAM judI rIte phaLa batAvyuM che. AmAM judI rIte batAvyuM che.) (4) jaM chammAsiya- varisiya, - taveNa vivveNa jijjhae pAvaM / navakAra aNANupuvvI, guNaNeNa taha khaNadveNa // 5 // artha : cha mAsanA ane bAra mAsanA tIvra tapa vaDe je pApa kSINa thAya che, te pApa A navakAra maMtrane anAnupUrvIe guNavAthI ardha kSaNa vaDe kSINa thAya che. (anAnupUrvI chApelI temaja kapaDA para lakhelI hoya che, te gaNavAmAM cittanI ekAgratA thAya che, tethI tenuM phaLa vizeSa thAya che.) (5) vAhijalajalaNatakkara, - harikarisaMgAmavisaharabhayAI / nAsaMti takkhaNeNaM, jiNanavakArappabhAveNaM // 6 // artha : jinezvaranA navakAra maMtranA prabhAva vaDe vyAdhi, jaLa, agni, cora, siMha, hAthI, saMgrAma ane sarpa vigerethI utpanna thatA bhayo tatkALa nAza pAme che. (6) jiNasAsaNassa sAro, caudasapuvvANa jo samuddhAro / jassa maNe navakAro, saMsAro tassa kiM kuNaI // 7 // artha : jinazAsananA sArabhUta ane caudapUrvamAMthI uddharelo navakAra maMtra jenA hRdayamAM hoya, te purUSane saMsAra zuM karI zake ? kAMi ratnasaMcaya 0 30
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa duHkha ApI zake nahIM. (navakAra zabda namaskArano apabhraMza samajavo.) (7) eso maMgalanilao, bhayavilao sayalasaMghasuhajaNao / navakAra paramamaMto, ciMtiamittaM suhaM deI // 8 // artha : A zreSTha navakAra maMtra maMgaLanuM sthAna che, bhayano nAza karanAra che, sakaLa saMghane sukha utpanna karanAra che ane mana icchita sukhane ApanAra che. (8) appuvvo kappatarU, ciMtAmaNikAmakuMbhakAmagavI / jo jhAyaI sayalakAlaM, so pAvai sivasuhaM viulaM // 9 // artha: A navakAra maMtra apUrva kalpatarU, ciMtAmaNi ratna, kAmaghaTa ane kAmadhenu tulya che, tenuM je prANI sadAkALa dhyAna kare che te vipula evuM mokSasukha pAme che. (9) paMcanamukkAramaMtaM, aMte succaMti vasaNapattANaM / so jai na jAi mukkhaM, avassa vemANio hoi // 10 // artha : aMta samaye (AyuSyane cheDe) vyasana (kaSTa)ne pAmelo je koI paNa prANI A navakAramaMtrane bolI na zake, mArA sAMbhaLe to paNa te prANI kadAca mokSa na pAme to vaimAnika deva avazya thAya che. AmAM bhAvanI vizuddhinI-tanmayatAnI vizeSatA samajavI. (10) (3) zatruMjya tIrthanAM mukhya 21 nAmo vimalagiri muttinilao, sattuMjo siddhikhitta puNddriio| harisiddhasiharo siddhi-pavvao siddharAo a // 11 // bAhubalI marudevo, bhagIraho taha sahassasaMjutto / kUDasayaadbhuttara, nagAhirAo sahassakamalo // 12 // rajAsaya 0 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dhiko koDinivAso, lohicca tAlajjhao kayaMbo ya / suranaramuNikayanAmo, so vimalagirI jayau titthaM // 13 // artha : vimaLagiri 1, muktinilaya 2, zatruMjya 3, siddhakSetra 4, puMDarIkiMgara 5, risiddhazikhara 6-7, siddhiparvata (siddhAcaLa) 8, siddharAja 9, bAhubalI 10, marUdeva 11, bhagIratha 12, sahasrasaMyukta 13, aSTottara zatakUTara 14, nagAdhirAja 15, sahasrakamaLa 16, DhIMka (DhaMka) 17, koTinivAsa 18, lohitya 19, tAladhvaja 20 ane kadaMba 21 A sarva zatruMjya parvatanAM nAmo deva, manuSya ane munioe karelAM che, (pADelAM che) te vimalagiri tIrtha jayavaMta varto 11-12-133 (4) tirthaMbhaka devone rahevAnAM sthAno vigere kaMcaNagiripavvasu, cittavicitte a jamagaselesu / eehiM ThANehiM, vasaMti tirijaMbhagA devA // 14 // artha : kAMcanagiri parvata, citra vicitra parvata ane jamaka samaka nAmanA parvata - e sarva sthAnomAM tiryaMgabhaka devo vase che. (devakurUuttarakurUmAM kaMcanagiri so so hoya che. tethI aDhIdvIpamAM maLIne 1000 kaMcanagiri che. citra vicitra ne jamaka samaka aDhIdvIpamAM maLIne 20 che. taduparAMta 170 dIrgha vaitADhya upara paNa temanI be be zreNI che.) (14) te devonA avadhijJAnano viSaya puvvabhavA so picchaI, ekaM do tinni jAva nava ya bhavA / uvariM tassa avassa u, suhabhAvo jAisaraNassa // 15 // 1 AmAM be nAmano samAveza thAya che. 2 ekaso ATha zikharavALo. 3 bIje batAvelA 21 nAmomAM ujjayaMtagiri (revatagiri), puNyarAzi, mahAbaLa ane dRDhazakti nAma che, te AmAM nathI ane harisiddhazikhara sahasra saMyukta ne nagAdhirAja temAM nathI. ratnasaMcaya 0 32
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : (avadhijJAna alpa hovAthI) tirya^bhaka devo potAnA eka, be, traNa yAvat nava pUrvabhavo jue che (jAi zake che). te uparAMta jo vadhAre jue to jAtismaraNano zubhabhAva samajavo. (zrI AcArAMga sUtranA pahelA zrutaskaMdhanA pahelA adhyayananA pahelA udezAmAM jAtismaraNI saMkhyAtA bhava dekhe' ema kahyuM che.) (15) (5) uttaravaikriya zarIranuM utkRSTa mAna tathA sthiti deva nara ahia lakkhaM, tiriyANaM nava ya joyaNasayAiM / duguNaM tu nArayANaM, bhaNiaM veuvviyasarIraM // 16 // artha H deva ane manuSyanuM utkRSTa vaikriya zarIra lAkha yojanathI adhika hoya che, (teo utkRSTathI eTaluM za2I2 vikurtI zake che.) tiryaMconuM utkRSTa vaikriya za2I2 navaso yojananuM hoya che ane nArakIonuM utkRSTa vaikriya zarIra potapotAnA svAbhAvika za2I2thI bamaNuM kaheluM che. eTale ke sAtamI nArakInA jIvonuM svAbhAvika zarIra pAMcaso dhanuSyanuM che tethI bamaNuM eTale hajAra dhanuSyanuM uttaravaikriya zarIra teo vikurtI zake che. (16) uttaravaikriya zarIranI sthiti aMtamuhuttaM niraesu, huMti cattAri tiriyamaNusu / devesu adhdharmAso, ukkosa viuvvaNAkAlo // 17 // artha : uttaravaikriya zarIrano utkRSTa kALa nArakIone aMtamuhUrtano che. tiryaMca ane manuSyane cAra muhUrtano che ane devone ardhamAsa-paMdara divasano che, eTale ke teoe vikurvelu zarIra eTalA kALa sudhI rahI zake che. (17) (6) devonA bhogya padArtho zenAM hoya che ? te kahe che vaNanIravimANAiM, vatthAbharaNAi jAi savvAI / puDhavImayAiM savve, devANaM huMti uvabhogo // 18 // ratnasaMcaya 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH vana (puSpAdika vanaspati)ne jaLa (vApI vigerenuM pANI); taduparAMta vimAna, vastra ane AbharaNa e sarva padArthonI jAti ke je sarva devone upabhogamAM Ave che te sarva padArtho pRthvImaya (pRthvIkAyanA) hoya che. (kalpavRkSAdi vanaspatikAya hoya che ne vApikAmAM jaLa apakAya hoya che ema samajavuM.) (18) (0) eka rAjanuM pramANa milhai suhamAi koI, suro a golo a ayamao hiTo / bhArasahassamayaMso, chammAse chaha diNehiM pi // 19 // cha pahare cha ghaDIyA, jAvakkamai jai vi evaiyA / rajjU tattha pamANo, dIvasamuddA havai eyA // 20 // artha : sudharmA devalokathI koI deva hajAra bhAranA vajanavALo lohamaya goLo nIce pRthvI tarapha paDato mUke te goLAne pahoMcatAM cha mAsa, cha divasa, cha pahora ane cha ghaDI-ATalo vakhata vyatIta thAya teTaluM pramANa eka rAjanuM che. (A uparathI nIce rAjanuM pramANa kahyuM che.) tichanuM kahIe to eka rAjamAM svayaMbhUramaNa samudra sudhI je asaMkhyAtA dvIpasamudro che te sarva maLIne eka rAja thAya che.) (19-20) (8) eka iMdranI AkhI jIMdagImAM thatI iMdrANIonI saMkhyA Tu (vIsa) rokolI, paMrAtI vohitra phAyarI koDisahassA cau koDI, sayANi aDavIsa koDIo // 21 // sattAvannaM lakkhA, caudasa sahassA dusaya paMcAsI / ia saMkhA devIo, havaMti iMdassa jammaMmi // 22 // arthaH be (bAvIza) koDAkoDI, paMcAzI lAkha koDI, ekotera hajAra koDI, cAraso koDI, aThThAvIza koDI, sattAvana lAkha, cauda hajAra, baso ane - ratnasaMcaya - 34
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAzI - ATalI devIonI (iMdrANIonI) saMkhyA eka iMdranA eka janmamAM hoya che. (eka iMdranuM AyuSya be sAgaropamanuM hoya che ane IMdrANIonuM AyuSya sAta palyopamanuM hoya che. A pramANe bannenA AyuSyamAM moTo taphAvata che. tethI iMdranA eka ja bhavamAM ATalI iMdrANIo thAya che. iMdranuM AyuSya be sAgaropamanuM tenA palyopama 20 koDAkoDI, iMdrANInuM AyuSya 7 palyopamanuM tethI tene sAte bhAMgavA ane eka sAthe 8 iMdrANIo hoya tethI AThe guNavA eTale upara lakhyA pramANe eka bhavamAM IMdrANIo thAya che. gAthAmAM To zabda che te hovI joIe. kAraNa ke upara pramANe gaNatAM (22) Ave che.) (21-22) (9) sughoSA ghaMTAnuM pramANa bArasa joyaNa pihulA, sughosaghaMTA ya addha uccattaM / vattAri nAnAmo, revA sathapaMca vAyaMti 2rU che artha : sughoSA nAmanI ghaMTA bAra yojana pahoLI che, tethI ardhapramANa eTale cha yojana uMcI che ane tenI lAlA (lolaka) cAra yojanA pramANa lAMbI che. te ghaMTAne ekIsAthe pAMcaso devatAo vagADe che. (23) (10) saMkrAMtine AzrI divasanI vRddhinuM pramANa ikkaM palaMmi vaDDai, kameNa divaso du tinni mayarAi / bArasa bAvannahiyA, battIsA akkharA ceva // 24 // artha : makarAdika saMkrAMtimAM divasa anukrame eka, be ane traNa paLa tathA te uparAMta bAra, bAvana ane batrIza akSara vRddhi pAme che. eTale ke makarasaMkrAMti bese tyAre eka paLa ane bAra akSara jeTalo divasa hamezAM vadhe che, kuMbha saMkrAMtimAM hamezAM be paLa ane bAvana akSara jeTalo vadhe che. mIna saMkrAMtimAM hamezAM traNa paLa ane batrIza akSara jeTalo vadhe che, meSa saMkrAMtimAM hamezAM traNa paLa ane batrIza akSara vadhe che, vRSa 1 akSara eTale vipaLa - eka paLanI 60 vipaLa thAya. naracaya - 35
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkrAMtimAM hamezAM be paLa ane bAvana akSara vadhe che tathA mithuna saMkrAMtimAM hamezAM eka paLa ane bAra akSara divasa vadhe che. (tyAra pachInI cha saMkrAMtimAM e ja anukrame dinamAna ghaTe che. eka ahorAtrinI 60 ghaDImAM jeTaluM dinamAna hoya teTaluM bAda karatAM bAkInuM rAtrimAna samajavuM.) (24) makarasaMkrAMtimAM pahele divase dinamAna 26 ghaDI ne 12 paLa, kuMbhamAM 26 ghaDI 48 paLa, mInamAM 28 ghaDI 14 paLa, meSamAM 30 ghaDI, vRSamAM 31 ghaDI 46 paLa, mithuna saMkrAMtimAM 33 ghaDI 12 paLa, karkamAM pahele divase 33 ghaDI 48 paLa hoya che. tyArapachI ghaTatuM javAthI siMhamAM 33 ghaDI 12 paLa, kanyAmAM 31 ghaDI 46 paLa, tulAmAM 30 ghaDI, vRzcikamAM 28 ghaDI 14 paLa ne dhana saMkrAMtimAM pahele divase 26 ghaDI 48 paLa ne chelle divase 26 ghaDI 12 paLa rahe che. teTaluM makarane pahele divase samajavuM. (11) zrI mahAvIrasvAmI tathA padmanAbhasvAmInuM aMtara sahasA vAsa culasI, vAsA satteva paMca mAsA ya / vIra tada paramA, aMtarameya viyAdi . rara che arthaH corAzI hajAra ne sAta varSa tathA pAMca mAsa eTale mahAvIrasvAmInA nirvANa ane padmanAbhasvAmInA garbhavataraNanuM aMtara jANavuM. (cothA ArAnA 3 varSa 8 mAsa, avasarpiNIno pAMcamo ne chaThTho Aro ne utsarpiNIno pahelo ne bIjo Aro. Ama kula 4 ArAnA 84000 varSa ane utsarpiNInA trIjA ArAnA 3 varSa 8 mAsa maLIne eTaluM thAya ema samajavuM.) (25). (12) AvatI covIzImAM thanAra tIrthakaranA jIvonA nAma seNiya supAsa udaI, puTTila daDhAo saccakittI ya / saMkho AnaMda sunaMdo, sayago saccai vasudevo // 26 // ratnasaMcaya - 36
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ devakI baladevo, sulasA rohiNI revaI sayAlI ya / dIvAyaNa kanna nAraya, aMbaDa amara sayabuddhe // 27 // artha : zreNika rAjA 1, supArzva 2, udAyIrAjA 3, poTTila 4, deDhAyu pa, satyakIrti (kArtikazeTha bIjA) 6, zaMkha 7, AnaMda 8, sunaMda 9, zataka 10, satyaki 11, vasudeva (kRSNavAsudeva) 12, devakI 13, baladeva (baLabhadra) 14, sulasA 15, rohiNI 16, revatI 17, zatALIzrAvaka 18, dvIpAyana 19, karNa 20, (kRSNanA vakhatanA) nArada 21, aMbaDa 22, amara 23 ane svAtibudha 24. (anyatra 11 mA devakIne 13 mA satyakI kahyA che.) A jIvo AvatI covIzImAM tIrthaMkaro thaze. (samavAyAMga vigeremAM nAmamAM keTaloka taphAvata che, A saMbaMdhamAM judA judA vikalpa ghaNA che, temAM satya zuM che ? te bahuzruta jANe.) (26-27) (13) vartamAna covIzImAMnA tIrthaMkarAdikano batrIza koThAvALo yaMtra karavAnI rIta battIsa gharayAI, kAuM uDDAiyAhiM rehAhiM / tiriyA ya kAuM puNa, paMca gharayAiM to paDhame // 28 // pannarasa jiNa niraMtara, sunnadugaM tijiNa sunnatiyagaM ca / dojiNa sunna jiNaMdo, sunna jiNo sunna dunni jiNo // 29 // artha : prathama ADI batrIza rekhA karI batrIza sthAna karavAM ane ubhI pAMca rekhA karI pAMca ghara karavAM. pachI pahelA khAnAmAM niraMtara paMdara ghara sudhI jinendranAM nAma mAMDavAM, pachI be sthAnamAM zUnya mUkavA, pachI traNa jinendranAM nAma lakhavAM, pachI traNa zUnya mUkavA, pachI be jinendra, pachI eka zUnya, pachI eka jinendra, pachI eka zUnya ne eka jinendra, pachI eka zUnya ane pachI be jinendranAM nAma lakhavAM. (28-29) ratnasaMcaya 0 30
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakravartI do cakki sunna terasa, cakki sunnaM dukti, sunnaM cakki dusunnaM ca // 30 // paNa cakka sunna cakka do sunnA / artha : bIjA cakravartInA khAnAmAM prathama be cakrI, pachI tera zUnya, pachI pAMca cakrI, pachI eka zUnya, pachI eka cakrI, pachI be zUnya, pachI eka cakrI, pachI eka zUnya, pachI be cakrI, pachI eka zUnya, pachI eka cakrI ane pachI be zUnya, e pramANe cakravartIonAM ghara pUravAM. (30) vAsudeva - baLadeva - prativAsudeva - dasa sunnaM paMca kesava, paNa sunnA kesI sunna kesI ya / do sunna kesavo viya, sunnadugaM kesava tisunnaM // 31 // artha : trIjA koThAmAM prathama daza zUnya mUkavI, pachI pAMca vAsudevanAM nAma lakhavAM, pachI pAMca zUnya, pachI eka kaizava, pachI eka zUnya, pachI eka kezava, pachI be zUnya, pachI eka kezava, pachI be zUnya, pachI eka kezava ane pachI traNa zUnya mUkavI. e rIte vAsudevanAM ghara puravAM. (31) jinezvaranA zarIranuM pramANa paMca dhaNusa paDhamo, kameNa paMcAsa hINa jA suvihI / dasa hINa jA anaMtA, paMcUNA nemijiNa jAva // 32 // navahatthapamANa pAso, sAmIo satta hattha jiNavIro / DgavubheLa, sarIramALa niAMvALuM // rUrU // artha : pahelA RSabhadevanI kAyA pAMcaso dhanuSyanI, pachI anukrame suvidhisvAmI sudhI pacAsa pacAsa dhanuSya ochA karavA. pachI anaMtanAtha sudhI daza daza dhanuSya ochA karavA. pachI neminAtha bhagavAna sudhI pAMca pAMca ochA karavA. pArzvanAthasvAmInI kAyAnuM pramANa nava hAtha che ane mahAvIrasvAmInI kAyAnuM pramANa sAta hAtha che. A pramANe utsedhaaMgula vaDe ratnasaMcaya 0 38
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinendranA zarIranuM mAna-pramANa jANavuM. (ahIM zrI mahAvIra svAmInA dehanuM mAna utsadhAMgule sAta hAthanuM kahyuM che, AtmAMgule to teo 120 aMguLa hoya che. utsadhAMgule 168 aMguLa che; eTale 1-2/5 athavA 7/5 Ave. zAstramAM utsadhAMgulathI vIraprabhunuM AtmAgula bamaNuM kahyuM che te kSetraguNitane AzrIne samajavuM. kSetraguNita karatAM 49/24 thAya.) (32-33) * jinezvaranA AyunuM pramANa caurAsI bisattarI ya, saTThI pannAsameva lkkhaaii| cattA tIsA vIsA, dasa do egaM ca puvvANaM // 34 // caurAsI bAvattarIyaM saTThI ya hoi vAsANaM / tIsA ya dasa ya egaM ca, evamee sayasahassA // 35 // paMcANuI sahassA, caurAsI ya paMcavannA ya / tIsA ya dasa ya egaM, sayaM ca bAvattarI ceva // 36 // artha: pahelA zrI RSabhadevanuM AyuSya corAzI lAkha pUrvanuM 1, ajitanAthanuM bahoMtera lAkha pUrvanuM 2, saMbhavanAthanuM sATha lAkha pUrvanuM 3, abhinaMdana svAmInuM pacAsa lAkha pUrvanuM 4, sumatinAthanuM cAlIza lAkha pUrvanuM pa, padmaprabhanuM trIza lAkha pUrvanuM 6, supArzvanAthanuM vIza lAkha pUrvanuM 7, caMdraprabhunuM daza lAkha pUrvanuM 8, suvidhinAthanuM be lAkha pUrvanuM 9, zItaLanAthanuM eka lAkha pUrvanuM 10, zreyAMsanAthanuM corAzI lAkha varSanuM 11, vAsupUjyasvAmInuM bahoMtera lAkha varSanuM 12, vimalanAthanuM sATha lAkha varSanuM 13, anaMtanAthanuM trIsa lAkha varSanuM 14, dharmanAthanuM daza lAkha varSanuM 15, zAMtinAthanuM eka lAkha varSanuM 16, kuMthunAthanuM paMcANuM hajAra varSanuM 17, aranAthanuM corAzI hajAra varSanuM 18, mallinAthanuM paMcAvana hajAra varSanuM 19, munisuvratanuM trIza hajAra varSanuM 20, naminAthanuM daza hajAra varSanuM 21, neminAthanuM eka hajAra varSanuM 22, pArzvanAthanuM ekaso varSanuM 23 ane zrI mahAvIrasvAmInuM AyuSya bahotera varSanuM kahevuM che. (34-35-36) ratnasaMcaya - 39
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 400" 350" 0 0 0 8 8 0 0 1 250 0 0 0 1 0 - 0 0 0 0 0 100 0 0 m 0 m 0 0 m 0 12 0 O m cha 0 60 tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, tIrthakaronuM dehamAna ane tIrthakaronA AyuSyanuM mAna - A pAMca bAbatano yaMtra batrIza rekhA ubhI ane pAMca rekhA ADI karIne batAvavAmAM Avela che. te A pramANe : tIrthakara cakravartI tIrthaMkara- | | vAsudeva tIrthakaradehamAna AyuSyamAna 1 1/3Sabhadeva 1 bharata 500 dhanuSa 84 lAkha pUrva ajitanAtha 2 sagara 450" saMbhavanAtha abhinaMdana | sumatinAtha 300 piDAprabha supArzvanAtha 200" | caMdraprabha 150 suvidhinAtha zItalanAtha 90" zreyAMsanAtha 1 tripRSTha 84 lAkha varSa vAsupUjya 2 dvipRSTha vimalanAtha 3 svayaMbhU | anaMtanAtha 4purUSottama | dharmanAtha 5 purUSasiMha 3 madhavA 4 sanakumAra | zAMtinAtha 5 zAMtinAtha 6 kuMthunAtha 95 hajAra varSa aranAtha 7 aranAtha 84 hajAra varSa 6 purUSapuMDarIka 8 subhUma 7 datta mallinAtha papa hajAra varSa munisuvrata 9 mahApA 30 hajAra varSa 8 nArAyaNa (lakSmaNa) naminAtha | 10 haripheNa 10 hajAra varSa 11 jaya 29|2| neminAtha 9 kRSNa 1 hajAra varSa 2 brahmadatta pArzvanAtha 9 hAtha 100 varSa mahAvIrasvAmI, 7 hAtha 72 varSa m ja 50" (4pa che m 2 m 1 0 0 m 0 0 m 1 0 h kuMthunAtha 0. 0 0 h 0 h 0 h cha h ja h 25 " ke h 20 jA h O. 0 o h 0 h 0 bh 10." ly 0 0 O bh = 0 0 lh | | ratnasaMcaya 40
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) tIrthakaronA pitAonI gati nAgesu usabhapiyA, sesANaM satta huMti IsANe / aTTha ya saNaMkumAre, mAhide aTTha bodhavvA // 37 // arthaH RSabhadevanA pitA nAgakumAramAM gayA, bIjA sAta ajitanAthathI caMdraprabha sudhInA tIrthakaronA pitA izAna devalokamAM gayA, tyArapachI navamA suvidhinAthathI soLamAM zAMtinAtha sudhInA ATha tIrthakaronA pitA trIjA sanakumAra devalokamAM gayA ane tyAra pachI sattaramA kuMthunAthathI covIzamA mahAvIrasvAmI sudhInA ATha tIrthakaronA pitA cothA mAheMdra devalokamAM gayA che. (mahAvIrasvAmInA pitA bAramA devalokamAM gayA che, ema zrI AcArAMgasUtra ane pravacanasArodvAramAM kahyuM che.) (37) (15) sarva tIrthakaronA samavasaraNanuM pramANa usahe joaNa bArasa, osaraNaM AsI nemi jiNa jAva / do do gAu UNaM, pAsa paNa kosa cau vIre // 38 // artha : RSabhadeva svAmInuM samavasaraNa bAra yojana (aDatALIza gAu) pramANa hatuM, tyAra pachI bIjA tIrthaMkarathI babe gAunuM pramANa ochuM karatAM yAvat neminAthanuM samavasaraNa doDha yojanA (cha gAu)nuM hatuM. trevIsamA pArzvanAthanuM pAMca gAu pramANa ane chellA mahAvIrasvAmInuM cAra koza (eka yojana) pramANa samavasaraNa jANavuM. (38) (16) samavasaraNamAM bAra parSadAnI sthiti muNI vemANaNi samaNI, bhavaNa vaNa joisa devadevItigaM / kappasuranaristhitiyaM, ciTThai eyAiM vidisAsu // 39 // artha: samavasaraNanA agnikhUNAmAM prathama sAdhuo, temanI pAchaLa vaimAnika devIo ane temanI pAchaLa sAdhvIo rahe, naiRtya khUNAmAM 1 samavasaraNa prakaraNAdimAM to dareka prabhunuM samavasaraNa temanA AtmAgule eka yojananuM hoya ema kaheluM che. ratnasaMcaya - 41
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavanapati, vyaMtara ane jayotiSa e traNa nikAyanA devo rahe, vAyavya khUNAmAM e ja traNa nikAyanI devIo rahe tathA izAna khUNAmAM prathama vaimAnika devo, temanI pAchaLa manuSyo ane temanI pAchaLa nArIo rahe. A rIte A bAra parSadAo vidizAmAM rahe che. (39) (10) covIza tIrthakaronA kula sAdhu tathA sAdhvInI saMkhyA aTThAvIsaM lakkhA, aDayAlIsaM taha sahassAI / savvesi pi jiNANaM, jaINa mANaM viniddiDheM // 40 // artha : sarve (covIze) jinendronA hastadIkSita sAdhuonI kula saMkhyA aThThAvIsa lAkha ane aDatAlIza hajAranI kahelI che. (40) coAlIsaM lakkhA, chAyAlA sahassa causaya samaggA / chacceva ajjiANaM, savvesiM saMgaho eso // 41 // artha : sarve (covIze) jinendronI hastadIkSita kula sAdhvIonI saMkhyA gumALIza lAkha, chaMtALIsa hajAra, cAraso ane cha kahI che. e sarva sAdhvIonI saMkhyAno saMgraha che. (41) (18) tIrthakaronA bhavanI saMkhyA (samakitanI prApti pachInI) vIrassa sattAvIsA, bArasa saMtI ya tera usabhassa / nava ya bhavA nemijiNe, dasa pAse tinni sesANaM // 42 // artha: mahAvIrasvAmInA satAvIza bhava', zAMtinAthanA bAra bhava, RSabhadevanA tera bhava, neminAthanA nava bhava ane bAkInA ogaNIza tIrthakaronA traNa traNa bhava samakita pAmyA tyArathI AraMbhIne kahelA che. (42) 1 A moTA bhava kahela che. bAkI to temane samakita pAmyA pachI asaMkhya kALa gayela hovAthI asaMkhya bhava thayelA che. ratnasaMcaya - 42
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) zrI neminAthane rAjimatInA nave bhavanAM nAmo dhaNa - dhaNavaI sohamme, cittagaI kheyalo rayaNamaI / mAhiMde aparAjiya, pIimaI AraNe devA // 43 // saMkho jasomaI bhajjA, tatto aparAjiavimANammi / nemI rAma tarjA, navame mave thayA siddhi // 44 // artha : dhana ane dhanavatIno pahelo bhava 1, tyAMthI bIjo bhava saudharma devalokamAM baMne deva 2, trIje bhave citragati vidyAdhara ane ratnavatI 3, cothe bhave mAjeMdra nAmanA cothA devalokamAM baMne deva 4, pAMcame bhave aparAjita ne prItimatI 5, chaThe bhave AraNa nAmanA 11mA devalokAM baMne deva 6, sAtame bhave zaMkha ane yazomatI bhAryA 7, AThame bhave aparAjita nAmanA cothA anuttara vimAnamAM baMne deva 8 ane navame bhave neminAtha ane rAjimatI thai siddhipadane pAmyA. (43-44) (20) covIze tIrthaMkaranA nirvANanuM sthAna aTThAvayammi usabho, siddhigao vAsupujja caMpAe / pAvAe vaddhamANo, akhinemI a ujjhite // 45 // avasesA titthayarA, jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / saMmeasesiho, vIrsa piinavurUM vaMre // 46 artha : zrI RSabhadeva svAmI aSTApada parvata para siddhi pAmyA, vAsupUjya svAmI caMpA nagarImAM (bahAranA udyAnamAM) siddhi pAmyA, vardhamAna svAmI apApA nagarImAM (tenA udyAnamAM) siddhi pAmyA, ariSTanemi ujjayaMta giri (giranAra) upara mokSa pAmyA, bAkInA vIza tIrthaMkaro saMmegirinA zikhara para janma, jarA, maraNa ane karmabaMdhathI mukta thai nirvANa pAmyA. te sarvene huM vAMduM chuM. (45-46) ratnasaMcaya 0 43
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) mahAvIra svAmIe naMdana muninA bhavamAM karelA mAsakSapaNanI saMkhyA ikkAra sayasahassA, asIi sahassA chasaya paNayAlA / mAsakkhamaNakasaMkhA, naMdaNabhavammi vIrassa // 47 // artha : naMdana muninA bhavamAM (25mA bhavamAM - eka lAkha varSa pramANa dIkSA paryAyamAM) zrI mahAvIra svAmInA jIve agyAra lAkha, eMzI hajAra, chaso ane pIstAlIza mAsakSamaNa karyA hatA. (eka varSanA 366 divaso gaNI 36602000 divasone mAsakhamaNanA 30 ne pAraNAno eka divasa maLI 31 vaDe bhAMgatA 118064pa mAsakhamaNa Ave che ne pAMca divasa vadhe che.) (47) (22) mahAvIra svAmIe garbhamAM karelo abhigraha aha sattamammi mAse, gabbhattho ceva abhiggahaM kuNaI / nAhaM samaNo hohaM, ammApiaro a jIvaMte // 48 // artha mahAvIra svAmI garbhamAM hatA tyAre mAtAne du:kha na thavA devA mATe nizcaLa rahyA hatA. te vakhate mAtAne ulaTuM duHkha thayuM hatuM. AthI sAtame mAse prabhue abhigraha karyo hato ke - "mAtA pitA jIvatA haze tyAM sudhI huM zramaNa nahIM thAuM - dIkSA grahaNa nahIM karuM." (48) (23) mahAvIra svAmIe marIcinA bhavamAM karelo kuLamada jai vAsudeva paDhamo, piA me ckkvttttivNsss| ajjo titthayarANaM, aho kulaM uttama majjha // 49 // artha huM prathama vAsudeva thavAno chuM, mArA pitA (bharata) cakravartIomAM prathama che ane mArA pitAmaha (RSabhadeva) tIrthakaromAM prathama che, to aho ! mAruM kevuM uttama kuLa che ? (A pramANe marIcinA bhavamAM kuLa mada karavAthI nIca gotra bAMdhyuM hatuM.) (49). ratnasaMcaya - 44
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) bharatacakrIne AyudhazALAmAM cakra utpanna thavAnA tathA bASabhadeva svAmIne kevaLajJAna utpanna thayAnA khabara eka sAthe maLyA, te vakhatano cakrIno vicAra tAtammi pUie cakkaM, pUiyaM pUyaNAriho taao| ihaloyammi cakkaM, paraloya( loe vi )suhAvaho tAo // 50 // artha : pitAnI pUjA karavAthI cakra paNa pUjeluM ja thaze, kema ke pitA ja pUjanane yogya che. vaLI cakra to A bhavamAM ja sukhakAraka che ane pitA to paralokamAM paNa (A bhava tathA parabhavamAM paNa) sukhakAraka che. (50) (25) covIze tIrthakaronA kevaLajJAnanAM sthAno usabhassa purimatAla, vIrassa rajjuvAluyAnaItIre / sesANaM kevalaM nANaM, jesu ThANesu pavvaiyA // 51 // artha : zrI RSabhadeva svAmIne purimatAla nagarInA (bahAranA udyAnamAM) kevaLajJAna thayuM hatuM, mahAvIra svAmIne RjuvAlukA nadIne kAMThe kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM ane bAkInA bAvIza tIrthakarone je sthAne pravrajyA lIdhI hatI te sthAne kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. (51) (26) bAra cakravartIonAM nAma bharaho1 sagaro2 maghavaM3, saNaMkumAro a4 rAyasahUlo / saMtI5 kuMthU arao7, havai subhUmo a koravvo8 // 52 // navamo ya mahApaumo9, hariseNo10 ceva rAyasaGkalo / jayanAmA ya11 naravaI, bArasamo baMbhadatto12 a // 53 // artha : bharata 1, sagara 2, maghavA 3, sanakumAra 4, rAjAomAM siMha samAna zAMtinAtha 5, kuMthunAtha 6, aranAtha 7, kaurava vaMzano subhUma 8, navamo mahApadma 9, haripeNa 10, rAjAomAM siMha samAna jaya ratnasaMcaya - 45.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmano narapati 11 tathA bAramo brahmadatta 12 - A nAmanA bAra cakravartIo thayA che. (para-pa3). (20) nava vAsudevanAM nAma tivaTTa ya1 divaTTa ya2, sayaMmu3 purisuttame4 purisasIhe5 / taha purisapuMDarIe6, datte7 nArAyaNe8 kaNhera // 54 // arthaH tripRSTha 1, dvipRSTha 2, svayaMbhU 3, purUSottama 4, purUSasiMha pa tathA purUSapuMDarIka 6, datta 7, nArAyaNa (lakSmaNa) 8 ane kRSNa 9. A nAmanA nava vAsudeva thayA che. (54) (28) nava baLadevanAM nAma ayale1 vijae2 bhadde3, suppabhe4 ya sudaMsaNe5 / ANaMde6 naMdaNe7 paume8, rAme9 Avi apacchime // 55 // artha : acaLa 1, vijaya 2, bhadra 3, suprabha 4, sudarzana 5, AnaMda 6, naMdana 7, pA (rAmacaMdra) 8 ane chellA rAma (baLabhadra) 9. A nAmanA nava baLadeva thayA che. (55) (29) nava prativAsudevanAM nAmAM assaggIve1 tAraera merae3 madhukITabhe4 nisuMbhe ya5 / balida palhAda7 rAvaNe8 ya navame ya jarAsiMdhU9 // 56 // artha : azvagrIva 1, tAraka 2, meraka 3, madhukaiTabha 4, nizuMbha 5, bali 6, alhAda 7, rAvaNa 8 ane navamo jarAsaMgha 9. A nAmanA nava prativAsudeva thayA che. (56) (30) bAra cakravartInI gati ava gayA mukkhaM, subhUma baMbho ya sattami puDhaviM / maghavaM saNaMkumAro, saNaMkumAre gayA kappe // 57 // ranAsaMcaya - 46
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : ATha cakravartI mokSe gayA che, subhUma ane brahmadatta e be cakrI sAtamI naraka pRthvIe gayA che tathA maghavA ane sanakumAra e be cakravartI sanakumAra nAmanA trIjA svargamAM (devalokamAM) gayA che. (57) (31) vAsudeva ane baLadevanI gati aniyANakaDA rAmA, savve vi ya kesavA niANakaDA / urdu gAmi a rAmA, kesava savve ahogAmI // 58 // arthaH sarve baLadevo niyANA rahita hoya che ane sarve vAsudevo pUrve niyANuM karelA ja hoya che. tethI sarve baLadevo UrdhvagAmI (svarga ke mokSagAmI) hoya che ane sarve vAsudevo adhogAmI (narakagAmI) ja hoya che. (58) (prativAsudevo paNa narakagAmI hoya che.) (32) cakravartI ane vAsudevanI utpattino anukrama cakkidugaM haripaNagaM, paNagaM cakkI ya kesavo cakkI / kesava cakkI kesava, ducakkI kesavo cakkI // 59 // artha: prathama be cakravartI, pachI pAMca vAsudeva, pachI pAMca cakravartI, pachI eka vAsudeva, pachI eka cakrI, pachI eka vAsudeva, pachI eka cakrI, pachI eka vAsudeva, pachI be cakrI, pachI eka vAsudeva, pachI eka cakravartI - A anukrame A bharatakSetramAM 12 cakravartI ane 9 vAsudevo thayA che. (59). (uparanI gAthA yAkinImahattarA sAdhvI pAsethI sAMbhaLIne haribhadra nAmanA vikhe teno artha na samajavAthI sAdhvIjIe teno artha kahetAM pratijJA pramANe jaina dharma aMgIkAra karyo hato.) 1 pUrva janmamAM niyANuM na karyuM hoya evA. ratnAsaMcaya - 47
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (33) tresaTha zalAkApurUSanA maLIne kula jIva, kAcA, pitA ane mAtAnI saMkhyA ane gati tesaThThisilAkANaM, padavI tisaThThI Agame bhaNiyA / eguNasaThThI jIvA, saTThI puNa huMti kAyAo // 60 // artha: tresaTha zalAkA (uttama) purUSonI tresaTha padavIo AgamamAM kahI che, te sarvanA maLIne jIvo ogaNasATha che ane kAyAo sarva maLIne sATha thAya che. kemake zAMtinAtha, kuMthunAtha ane aranAtha e traNa jIve tIrthaMkara padavI ane cakravartI padavI e be eka zarIre bhogavavAthI zarIra 60 tathA mahAvIrasvAmInA jIve tripRSTa vAsudevanI padavI judA zarIre bhogavelI hovAthI jIva ogaNasATha thAya che. (60) tesiM bAvanna piyA, tassa NaM huMti igasaThThi jnnnniio| vIsaM tu nirayagaio, avasesANaM ca sugaigaI // 61 // artha: te tresaTha uttama purUSonA kula pitA bAvana thAya che (kemake nava vAsudeva ane nava baLadevanA pitA ekaja hovAthI tathA zAMtinAtha, kuMthunAtha ane aranAtha e babe padavIvALAnA paNa eka ekaja pitA hovAthI bAra ochA thatAM ekAvana thayA, ane mahAvIranA pitA be (RSabhadatta ne siddhArtha) hovAthI eka vadhAratAM bAvana thAya che.) te tresaThanI mAtAo ekasaTha thAya che. (kema ke zAMti, kuMthu ane aranAthanI tIrthakara ne cakrIpaNAnI eka ja mAtA hovAthI traNa ochI karatAM ane mahAvIranI mAtA be (davAnaMdA ne trizalA) hovAthI eka vadhAratAM ekasaTha thAya che.) te tresaThamAMthI vIza purUSo naraka gatimAM gayA che (nava vAsudeva, nava prativAsudeva ane be cakrI kula 20) ane bAkInA tetAlIzamAMthI traNa tIrthaMkara ne cakrI ekaja hovAthI traNa bAda karatAM 40 sugatimAM gayA che eTale svarge ke mokSe gayA che. (61). ratnasaMcaya - 48
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) cakrInA cauda ratnone upajavAnAM sthAna vigere cauro Auhagehe, bhaMDAre tinni dunni veDDhe | phI rAyazimmi ya, niyano gheva cattArI // 62 // artha : cAra ratno AyudhazALAmAM utpanna thAya che, traNa ratna bhaMDAramAM upaje che, be ratna vaitADhyamAM upaje che, eka ratna rAjamahelamAM utpanna thAya che ane cAra ratno potAnA naga2mAM (rAjadhAnImAM) utpanna thAya che. (62) te A pramANe cakkaasicchattadaMDA, AuhasAlAi huMti cattAri / sammamaLiyALinihIM, sioihe oi vruti // 63 // seNAvaI gAhAvaI, purohiya vaDDhai ya niyanayare / thIyAM rAyane, veyadbhutaTe varI tuH // 64 // artha : cakra, khaDga, chatra ane daMDa e cAra ratno AyudhazALAmAM utpanna thAya che; carma, maNi ane kAkaNI e traNa ratno cakrInA zrIgRhamAMbhaMDAramAM utpanna thAya che;' senApati, gAthApati, purohita ane vardhakI e cAra ratno potAnA nagaramAM (rAjadhAnImAM) utpanna thAya che, strIratna rAjakuLamAM utpanna thAya che, tathA hastIratna ane azvaratna vaitADhya parvatanA taTamAM samIpe utpanna thAya che. (63-64) (35) cakravartInAM nava nidhAna . sappe1 paMDuyaera, piMgale3 savvarayaNa4 mahApaume5 / kAle6 ya mahAkAle7, mANavaganihI8 mahAsaMkhe9 // 65 // ' artha : naisarpa 1, pAMDuka 2, piMgala 3, sarvaratna 4, mahApadma 5, kAla 6, mahAkAla 7, mANavaka nAmano nidhi 8 ane mahAzaMkha 9 e nava nidhAna cakravartIne hoya che. (65) 1 A sAta ratna ekeMdriya che, bAkInA sAta paMceMdriya che. te dareka hajA2 hajAra deva adhiSThita hoya che. ratnasaMcaya 0 49
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) trIjAtine kai kai sthiti prApta na thAya? arihaMta-cakki kesava-bala-saMbhinne ya cAraNe puvvA / gaNahara pulAga AhAraga, na hu bhavai esa mahilANaM // 66 // arthaH arihaMta, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, saMbhinnazrotalabdhi, cAraNalabdhi, cauda pUrva, gaNadhara, pulAkala iane AhAraka zarIra - A daza padavI strI jAtine prApta thAya nahIM. (mallInAtha tIrthakara thayA te accheruM jANavuM.) (66) (30) abhAvIne zuM zuM prApta na thAya ? uttama na paMcuttara, tAyattIsA ya puvvadhara iMdA / jiNadANa dikkha sAsaNa-devI jakkhA ya no'bhavvA // 67 // arthaH uttama nara (zalAkA purUSa), pAMca anuttara vimAna, trAyasiMza deva, pUrvadharapaNuM, iMdrapaNuM, jinezvaranuM dAna (varSIdAna), jinezvarane hAthe dIkSA, zAsanadevI ane zAsanayakSa-A navasthAna abhavI pAme nahIM. (67) (38) zrAvakane vasavA lAyaka sthAnA jattha pure jiNabhavaNaM, samayaviU sAhusAvagA jattha / tattha sayA vasiyavvaM, paurajalaiMdhaNaM jattha // 68 // artha : je puramAM jinezvaranuM caitya hoya, jayAM siddhAMtane jANanAra sAdhu tathA zrAvako hoya tathA jayAM ghaNuM jaLa ane baLataNa maLatuM hoya tyAM zrAvake sadA nivAsa karavo yogya che. (68) (39) zrAvakanA ekavIza guNA dhammarayaNassa juggo, akkhuddo1 rUvavaM2 pagaisomo3 / logappio4 akUropa, bhIrU6 asaDho7 sudakkhinnU8 // 69 // 1 jaMghAcAraNa ne vidyAcAraNa. ratnasaMcaya - 50
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ lajjAluo9 dayAlU10, majjhattho somadichI11 gunnraagii12| sakkaha13 supakkhajutto14, sudIhadaMsI15 visesannU16 // 70 // vuDDANugo17viNIo18, kayannuo19 parajaNassa hitakArI20 / tahaceva laddhalakkho21, igavIsaguNo havai sddddo||71|| artha: AvA ekavIza guNavALo zrAvaka dharmarUpI ratnane lAyaka che - azudra eTale koIno droha vigere na kare, tuccha manavALo na hoya te 1, sArA rUpavALo 2, svabhAve zAMta 3, lokane priya 4, krUratA rahita 5, pApathI bhIrU-bInAro 6, azaTha-zaThatA rahita 7, atyaMta dAkSiNyatAvALo 8, lajjALu 9, dayALu 10, madhyastha hovA sAthe saumya daSTivALo 11, guNano rAgI 12, sArI vAto ja karanAra 13, sArA pakSa (parivAra)vALo 14, sudIrghadarzI - lAMbI daSTie vicAra karanAra 15, vizeSa jANanAra 16, vRddhajanone anusaranAra 17, vinayavALo 18, kRtajJa-bIjAe karelA upakArane jANanAra 19, anyajanonuM hita karanAra (paropakArI) 20 tathA labdhalakSya - koI paNa hakIkatanA lakSyane - rahasyane samajI janAra 21 - A ekavIza guNa zrAvakamAM hoya che. (69-70-71) | (40) gRhasthanA nevyAsI uttara guNA paccakkhANAbhiggaha, sikkhA tava paDima bhAvaNA sIlA / 10 4 4 12 11 12 18 dhammA pUAciMtA, gihi uttaraguNA iguNanavaI // 72 // 20 8 artha : daza prakAranA paccakhANa karanAra 10, cAra prakAranA abhigraha karanAra 4, cAra zikSAvratane vAraMvAra AcaranAra 4, bAhyaabhyatara maLI 12 prakArano tapa karanAra 12, zrAvakanI 11 paDiyA vahenAra 11, bAra bhAvanA bhAvanAra 12, 18 bhede zIyaLa pALanAra 18, daza prakAranA yatidharmano icchuka 10 ane ATha prakAranI jinapUjA ratnasaMcaya - 51
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdhI ciMtA karanAra arthAt pUjA karanAra 8 - e rIte gRhasthanA 89 uttaraguNa kahelA che. (72) (41) ziSyane jJAna ApavA mATe yogyatA ayogyatAne aMge 14 dAMtanA nAma (zrI naMdIsUtra gAthA 44) selaghaNa kuDaMga cAlaNI-paripUNaga haMsa mahisa mese ya / masaga jalUga birAlI, jAhaga go bherI AbhIrI // 73 // artha 1 zailaghana pASANa (magazeLIyo patthara), 2 kuDaMga (ghaDA), 3 cALaNI, 4 paripUNaga (ghI gaLavAnI garaNI), 5 haMsa, 6 mahiSa (pADo), 7 meSa (bakaro), 8 mazaka (macchara), 9 jalauka (jaLo), 10 bilADI, 11 jAhuka nAmanuM pakSI, 12 go (gAya), 13 bherI (zrIkRSNa vAsudevane devatAe ApelI bherI) ane 14 AbhIrI (bharavADanI strI) A cauda daSTAMto che. (73) zrI naMdIsUtramAM mudgazailanA pratipakSIpaNe kRSNabhUminuM ne cAlaNInA pratipakSIpaNe, tApasanA pAtranuM daSTAMta ApI saMkhyA 16nI karI che, te daSTAMto naMdIsUtranI TIkAmAMthI laI ahiM nIce ApavAmAM AvyA che. (1) sela ghana : zaila eTale parvata arthAt maga jevaDo paththarano kakaDo ane ghana eTale megha A benuM dRSTAMta A pramANe che : koI gAyanA galA jevaDA moTA araNyamAM maganA dANA jevaDo mugazaila nAmano paththarano kakaDo hato, ane bIjI bAju jaMbUdvIpa jevaDo puSkarAvarta nAmano mahAmeLa hato. temAM nArada jevA koI kalahapriya manuSya prathama mudgazailanI pAse jaIne tene kahyuM ke - "he mudgazaila ! eka vakhata mahApurUSonI sabhAmAM meM kahyuM ke - mudgazaila kadApi pANIthI bhedAya ja nahIM. A pramANe kahI tArA guNanI meM prazaMsA karI, te vakhate puSparAvarta ratnasaMcaya - 52
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ - megha tArUM nAma paNa sahana karI zakyo nahIM. tethI te bolyo ke - khoTI prazaMsA karavAthI saryuM. mArA dhArAthI moTA kuLaparvato paNa bhedAi jAya to te bicArA mudgazailanI kai gaNanA ? A pramANe teNe tArI niMdA karI." te sAMbhaLI mudgazaila ahaMkArathI bolyo ke - "he nAradajI ! ghaNuM bolavAthI zuM phaLa ? te duSTa megha sAta rAtadivasa muzaladhArAe varase to paNa eka talanA photarAno hajAramo aMza paNa mAro bhedAya to huM mArUM mudgazaila evuM nAma ja dhAraNa na karUM - badalI nAMkhuM." te sAMbhaLI te purUSe puSkarAvarta meghanI pAse jai mugazaile kahelAM vacana atizayokti sahita tenI pAse kahyA. te sAMbhaLI krodha pAmelA te meghe sAta rAtadivasa muzaLadhArA vRSTi karI. pachI vicAra karyo ke "te bicAro mugazaila vahelo ja samULa haNAi gayo haze." ema dhArI teNe vRSTi baMdha karI. tyArapachI anukrame pRthvI parathI sarva jaLa dUra thayuM tyAre joyuM to te mudgazaila prathama je dhULathI malina dekhAto hato te ulaTo atyaMta cakacakita dekhAvA lAgyo ane teNe hasIne nAradane tathA puSkarAvartane kahyuM ke - "aho ! Avo, Avo. tamArUM svAgata che ! aho amane dhanya che ke Aja tamArUM akasmAta darzana thayuM." evAM tenAM hAMsInA vacana sAMbhaLI puSkarAvarta zaramAine cAlyo gayo. A daSTAMtano upanaya e che je mudgazailanI jevo koi jaDa buddhivALo ziSya hoya tene tenA AcAryo moTA prayatnathI bhaNAvyA chatAM eka akSara paNa AvaDyo nahIM, tyAre AcArye tene ayogya dhArI tenI upekSA karI. tyAra pachI koi yuvAna vayavALA, garviSTha ane navA AcArya ema kahevA lAgyA ke "ziSyane na AvaDe temAM AcAryano ja doSa che. game tevo jaDa ziSya hoya to paNa sArA AcArya tene paMDita karI zake che." ityAdika abhimAnanAM vacana bolI pratijJA karI te ayogya ziSyane bhaNAvavA lAgyA. paraMtu tenA hRdayamAM eka zabdano artha paNa pariNamyo nahIM. eTale thAkIne te navA AcArya bhraSTapratijJAvALA thavAthI lajjita thaine cAlyA gayA. tAtparya e che ke AvA ayogya ziSyane zAstra zIkhavavAthI ulaTo anartha prApta thAya che ane bIjA aneka prANIone paNa te anarthakAraka thAya che. ratnasaMcaya 0 53 -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) have kRSNabhUmi jevA yogya ziSyane zAstra bhaNAvavuM. kemake kRSNabhUmimAM paDelI jaLavRSTi jamInamAM samAI jAya che ane vAveluM bIja ghaNAM bIjone utpanna kare che. tema yogya ziSyane ApeluM zAstra svaparano vikAsa karI atyaMta zubhapaNe pariName che. tethI tevA kRSNabhUmi samAna ziSyone yogya jANavA. (3) kuTa-ghaDA : - te be prakAranA hoya che. navA ane junA. navA eTale tatkALa nIMbhADAmAMthI kADhelA. junA ghaDA be prakAranA hoya che - bhAvita ane abhAvita. bhAvita paNa be prakAranA hoya che - je kapUra vigere prazasta dravyathI bhAvita karelA te prazasta dravyabhAvita tathA lasaNa vagere aprazasta dravyathI bhAvita karelA te aprazasta dravyabhAvita kahevAya che. temAM je prazasta dravyabhAvita che te paNa be prakAranA che. vAmya eTale vamana karAvavA lAyaka. arthAt jeno lepa jato rahe tevA tathA bIjA avAgye eTale jeno lepa kadApi koipaNa rIte kADhI zakAya nahIM tevA. have abhAvita eTale koI paNa dravyathI je vAsita karelA na hoya te. A ghaDAnI jema ziSyonA paNa prathama be prakAra che. navA ane junA. temAM je bAlyAvasthAvALA hovAthI ajJAnI hoya ane tene pratibodha karavAno AraMbha karyo hoya tyAre te navA kahevAya che. tathA junA be prakAranA che. bhAvita ane abhAvita. temAM abhAvita eTale ke prANI koIpaNa dharmathI vAsita thayela na hoya te. bhAvitanA be prakAra che - eka to mithyAdarzanIe ke pAsatkAdike vAsita karelA hoya che, ane bIjA saMvigna sAdhue vAsita karelA hoya te. mithyAtvI ke pAsatkAdike vAsita karelAM paNa be prakAranA hoya che - vAmya ane avAgya. saMvigna sAdhue vAsita karelA paNa be prakAranA hoya che. vAmya ane avAgya. A sarva prakAromAM je navA hoya, je junA chatAM abhAvita hoya, je mithyAtvI ke pAsatkAdike bhAvita karyA chatAM paNa vAgyuM hoya, tathA je saMvigna sAdhue vAsita karelA avAgye hoya te sarva yogya che ane bAkInA sarva prakAro ayogya che. ratnasaMcaya - 54
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA kuTadRSTAMta A rIte jANavuM - ahIM kuTa-ghaDA cAra prakAranA jANavA-chidrakuTa (jene taLIye chidra hoya te) 1, khaMDa kuTa (jeno eka bAjuno khaMDa-ThIba hoya nahIM te) 2, kaMThahIna kuTa (jene kAMTho na hoya te) 3, tathA saMpUrNa kuTa (je paripUrNa avayavavALo hoya te) 4. A pramANe ziSyo paNa cAra prakAranA jANavA. temAM je ziSya vyAkhyAnanI maMDalImAM beTho hoya tyAre AcAryanI kahelI sarva vyAkhyA samaje, paNa bhaNI rahyA pachI maMDalImAMthI uThIne jAya ke tarata pUrvAparanA saMbaMdhanI zakti rahita hovAthI sarva bhUlI jAya te chidrakuTa samAna jANavo. kemake chidrakuTamAM paNa pANI bharyuM hoya to te jyAM sudhI te ja ThekANe rahyo hoya tyAM sudhI chidra pRthvI sAthe dabAyela hovAthI temAM pANI bharyuM rahe che, paNa tene upADI laie to nIcenA chidramAMthI anukrame sarva jaLa nIkaLI khAlI thai jAya che. 1. bIjo je ziSya vyAkhyAnanI maMDalImAM beTho hoya tyAre paNa ardhabhAga, tribhAga ke caturthabhAge karIne rahita evA sUtrArthane samaje ane uThyA pachI paNa teTaluM ja yAda rAkhe tene khaMDakuTa jevo ziSya jANavo. 2. trIjo je kAMika hIna sUtrArthane samaje ane pachI paNa teTaluM ja yAda rAkhe te kaMThahIna kuTa jevo jANavo. 3. tathA cotho je paripUrNa samagra sUtrArthane samaje ane teTaluM ja yAda rAkhe te saMpUrNa kuTa samAna jANavo. (4) ahIM chidrakuTa jevo ziSya ekAMte ayogya che. bAkInA traNa yogya che. paraMtu uttarottara zreSTha che. (4-5) cAlaNI : loTa cALavAnI cALaNImAM nAMkheluM jema tarata bahAra nIkaLe tema jene sUtrArtha bhaNAvavA mAMDyA, ne tarata ja bhUlI jAya, te cALaNI samAna ekAMta ayogya ziSya jANavo. 4. cALaNIthI pratipakSabhUta vaMzadaLathI banAveluM tApasanuM bhAjana (kamaMDaLa) hoya che, ke jemAMthI eka biMdu mAtra jaLa paNa sravatuM nathI. tenA samAna je ziSya hoya tene yogya jANavo. (5) (6) paripUrNaka : eTale ghI, dUdha vigere gaLavAnI gaLaNI athavA sugRhIno mALo. ratnasaMcaya 0 55
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA vaDe AbhIrIo ghI gaLe che. jema A paripUrNaka kacarAne potAmAM dhAraNa karI rAkhe che ane ghIno tyAga kare che, tema je ziSya vyAkhyAna vigeremAM je zravaNa thAya temAMthI doSane grahaNa kare ane guNano tyAga kare, te paripUrNaka jevo ziSya ekAMte ayogya jANavo. (7) haMsa H jema haMsa jaLamizrita dUdhamAMthI dUdha pIe che ane jaLa grahaNa karato nathI, tema je ziSya doSano tyAga karI guNane ja grahaNa kare che, tevo haMsa jevo ziSya ekAMta yogya jANavo. (ahIM koine zaMkA jAya ke - jinezvaranA vacanamAM doSano ja asaMbhava che to doSanuM grahaNa zI rIte thAya ? uttara - kharI vAta che. jinezvaranA vacanamAM doSa che ja nahIM. paraMtu vyAkhyA karanAra gurU jyAre upayoga vinA pramAdathI bole tyAre temAM doSano saMbhavache, athavA bhaNanAra ziSya kupAtra hoya to guNavALA vacanane paNa doSarUpe potAnA AtmAmAM pariNamAve che. AvA kAraNathI ja doSano saMbhava kahelo che.) (8) mahiSa : pADo jema sarovaramAM pANI pIvA jAya tyAre te pANImAM praveza karI vAraMvAra mastaka ane zIMgaDA vaDe tathA cAlavA vaDe pANIne DoLI nAMkhe che, tethI pote paNa pANI pI zakato nathI ane bIjA prANIone paNa pIvA lAyaka jaLa rahevA deto nathI. tema je ziSya vyAkhyAnamAM barAbara samajyA vinA ja kutarka ane vikathAdika vaDe vyAkhyAnane DoLI nAMkhe che ke jethI potAne tathA parane vyAkhyAna sAMbhaLavAmAM ane samajavAmAM vidhAta thAya che, te mahiSa samAna ziSyane ekAMte ayogya jANavo. (9) meSa : jema gheTo zarIrane nizcaLa rAkhI nAnA khADAmAM rahelA thoDA jaLane paNa DoLyA vinA te pANI pIe che, tema je ziSya vinayapUrvaka AcAryanA cittane prasanna rAkhIne temanI pAsethI eka zabda mAtra (alpa) ja pUchIne ghaNuM grahaNa karI le che, tevA meSa samAna ziSyane yogya jANavo. ratnasaMcaya 0 56
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10)masaka H je ziSya pavana bharelI masakanI jema gurunA jAti vigerenA doSone pragaTa karI gurunA manamAM vyathA utpanna kare che tene sarvathA ayogya ziSya jANavo. (11)jalaukA : jaLo jema za2I2ne dubhavyA vinA kharAba rUdhirane kheMcI le che, tema je ziSya gurune dubhavyA vinA tenI pAsethI zrutajJAnane grahaNa karI le che, te jalaukA samAna yogya jANavo. (12)bilADI : jema bilADI duSTa svabhAvane lIdhe pAtramAM rahelA dUdhane bhUmi para DhoLI nAMkhIne pachI pIe che (cATe che) tema je ziSya vinayAdika karavAnA guNavALo nahIM hovAthI pote sAkSAt gurU pAse jaine zrutanI vyAkhyA sAMbhaLe nahIM. paraMtu vyAkhyA sAMbhaLIne ubhA thayelA keTalAka sAdhuo vigerene pUchI pUchIne kAMika jANe tene bilADI samAna ayogya jANavo. (13)jAhaka : jema jAhaka pakSI pAtramAM raheluM thoDuM thoDuM dUdha pIne pachI tenA paDakhAne cATe che tema je ziSya gurU pAsethI grahaNa karelA (bhaNelA) sUtrArthane atyaMta paricita (daDha) karI pachI bIjuM AgaLa bhaNe che, te jAhaka samAna ziSya yogya jANavo. (14)go : vijayazIlacaMdrasUri graMtha saMgraha - gAyanuM dRSTAMta A pramANe - koi kuTuMbike koi veda bhaNelA uttama cAra brAhmaNone eka gAyanuM dAna ApyuM. temaNe vA2A pramANe eka eka divasa potAne ghera gAya rAkhI dohavAno TharAva karyo. pachI pahele divase jeNe gAya rAkhI, teNe vicAra karyo - "A gAyane huM kAMipaNa khAvA pIvAnuM ApIza, teno lAbha to mane maLavAno nathI, kema ke kAle bIjAne tyAM jaze, tethI mAre zA mATe kAMipaNa khAvA ApavuM joie ?" ema ratnasaMcaya 0 57
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArIne teNe te gAyane kAMIpaNa khAvA ApyuM nahIM, ane dohavAyuM teTaluM dUdha dohI lIdhuM. e ja pramANe bIjA traNa brAhmaNoe paNa tevo ja vicAra karI gAyane kAMIpaNa khAvApIvA ApyuM nahIM. tethI keTaleka divase te gAya khAdhA pIdhA vinA maraNa pAmI. tethI lokamAM temanI ghaNI niMdA thaI ane tyArapachI koie temane gAyanuM dAna ApyuM nahIM. te ja pramANe je ziSya evo vicAra kare ke - "gAya sadaza AcArya kevaLa amane ja bhaNAve che ema nathI, prAtIcchika sAdhuone paNa bhaNAve che, tethI teoja gurUno vinaya vaiyAvacca vigere karaze; amAre zA mATe kAMI karavuM joie ?" have prAtIcchika sAdhuo paNa evo vicAra kare ke - "A gurUnA vinayAdika temanA ziSyo ja karaze, ame to thoDA divasa ja rahevAnA chIe, tethI ame zA mATe karIe ?" A pramANe vicAra karI koIpaNa ziSya AcAryanA vinayAdika na karavAthI AcArya sadAvA lAgyA, tethI lokamAM te ziSyonI niMdA thaI. tema ja tevA avinIta ziSyone bIjA gacchAdikamAM paNa sUtrArthano abhyAsa durlabha thayo. tethI AvA ziSyone ayogya jANavA. A gAyanuM dRSTAMta bIjI rIte A pramANe jANavuM. koie cAra brAhmaNone eka gAya dAna tarIke ApI. temaNe paNa pUrvanI jema vArA pramANe eka eka divasa rAkhavAno TharAva karyo. pachI pahelA brAhmaNe vicAra karyo ke - "jo huM A gAyane khAvA-pIvA nahIM ApuM ane bIjA paNa mArI jevo vicAra karI nahIM Ape to A gAya maraNa pAmaze. tethI lokomAM amArI niMdA thaze ane pharI amane koI gaudAna Apaze nahIM ane jo Ane huM khAvA pIvAnuM ApIza to tethI puSTa thayelI gAyane bIjA brAhmaNo paNa je dohana karaze teno paNa mane moTo lAbha che ane huM paNa pharI pharI vArA pramANe Ane doI zakIza." ema vicArI teNe khAvA pIvAnuM ApyuM. te ja pramANe bIjA traNa brAhmaNoe paNa tevo ja vicAra karIne ApyuM. tethI teoe cirakALa gAyanuM dohana karyuM, lokamAM temanI prazaMsA thaI ane loko pAsethI bIjA bIjA dAna paNa 1 bhaNavA mATe bIjA samudAyanA sAdhuo AvIne rahyA hoya te. ratnasaMcaya - 58
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo pAmyA. e ja pramANe je ziSyo evo vicAra kare ke - "jo ame AcAryano vinayAdika nahIM karIe to AcArya sIdAze, lokamAM amArI niMdA thaze ane bIjA gacchamAM paNa amane koI bhaNAvaze nahIM. vaLI A gurUe amane dIkSAdika ApyAM che tethI te amArA moTA upakArI che, mATe avazya teno vinayAdika amAre karavo joie, vaLI amArA karelA vinayAdikathI prAtIcchika sAdhuone paNa bhaNavAno lAbha thaze, te paNa amane ja lAbha che." ityAdika vicArIne gurUnI vaiyAvacca kare. have prAtIcchika sAdhuo paNa evo vicAra kare ke - "pratyapakAranI AzA vinA ja A AcArya amane bhaNAvavAno mahA upakAra kare che, Ano badalo ame zI rIte vALI zakIe, to paNa je kAMIka vinayAdika thAya te ame karIe." ema vicArIne teo paNa gurUno vinayAdika karavA lAgyA, tethI lokomAM temanI prazaMsA thaI ane potAne sUtrArthano lAbha cirakALa sudhI thayo. AvA ziSyone yogya jANavA. (15) bherI : dvArakA nagarImAM zrIkRSNa vAsudeva rAjya karatA hatA, te doSavALI vastumAMthI paNa guNane ja grahaNa karatA hatA, tathA nIca yuddha vaDe kadApi yuddha karatA nahotA. ekadA saudharma IMdra tenA A be guNonI prazaMsA karI. te sAMbhaLI koI deva tenI parIkSA karavA mATe Avyo. teNe eka atyaMta koThelA, durgadhIvALA, mukha ughADIne sutelA ane maravAnI taiyArIvALA kutarAnuM rUpa vidurvI eka khADAmAM mUkyuM. te vakhate te mArge kRSNa vAsudeva sainya sahita ujjayaMta parvata para padhArelA zrI neminAthane vAMdavA nIkaLyA. AgaLa cAlanArA sainyanA manuSyo te kutarAnI durgadhane lIdhe vastra vaDe nAsikAne DhAMkI dUra cAlavA lAgyA. kRSNa tenuM kAraNa pUchyuM, tyAre koIe tene kahyuM ke - "he deva ! AgaLa atyaMta durgadhavALo mRtaprAya kutaro paDelo che, tenI durgadha sahana na thavAthI sarva loko vastra vaDe nAsikAne DhAMkIne dUra dUra cAle che." te sAMbhaLI trAsa pAmyA vinA ja kRSNa potAno hastI te tarapha ja calAvyo. tenI pAse jaI kRSNa te kutarAnI prazaMsA karI ke - ratnasaMcaya - 59
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho ! zyAma zarIravALA A kutarAnA mukhamAM rahelA zveta dAMtanI paMkti jANe ke marakata maNimaya pAtramAM rAkhelA muktAphaLanI zreNi hoya tevI zobhe che." AvI prazaMsA sAMbhaLI te deva vismaya pAmyo. tyAra pachI kRSNa vAsudeva zrI neminAthane vAMdI ghera AvyA tyAre te deva tenI azvazALAmAMthI sarvajano dekhatAM eka atharatnanuM haraNa karI dhIme dhIme cAlyo, tenI pAchaLa sainya tathA sarve kumAro gayA. te sarvene te deve lIlAmAtrathI jItI lIdhA, chevaTe kRSNa vAsudeva AvyA, teNe tene pUchyuM ke - "tuM zA mATe mArA azvaratnanuM haraNa kare che ?" teNe javAba Apyo ke - "Ane haraNa karavAnI mArAmAM zakti che, tethI haraNa karUM chuM. tamArAmAM jo zakti hoya to mane yuddhamAM jItI A azva grahaNa karo." te sAMbhaLI kRSNe kahyuM - "kyA yuddha vaDe huM tArI sAthe yuddha karUM?" teNe kahyuM - "pUta (kulA)nA yuddha vaDe yuddha karo." te sAMbhaLI kRSNa be hAtha vaDe kAna DhAMkI khedayukta thaI kahyuM ke - "bhale tuM azvane laI jA, paraMtu huM nIca yuddha vaDe yuddha nahIM karuM." te sAMbhaLI prasanna thayelA deve pratyakSa thaI tenI prazaMsA karI kahyuM ke - "tamArA guNanI IMdra prazaMsA karI, tenI parIkSA karavA mATe A sarva meM karyuM che. IMdra tamArA jevA guNa kahyA tevA ja tame cho." ItyAdika kahI pharIthI deve kahyuM ke - "he vAsudeva ! devanuM darzana niSphaLa na hoya tethI kAMipaNa iSTa vastu mAMgo." tyAre kRSNa kahyuM ke - "hAla dvArakA nagarImAM mArIno upadrava che, tene zAMta karavAno upAya batAvo, ke jethI pharI Avo upadrava na thAya." te sAMbhaLI te deve tene gozIrSa - caMdananI eka bhUrI ApI kahyuM ke - "cha cha mAse A bherIne tamArI sabhAmAM vagADavI, teno zabda bAra yojana sudhI saMbhaLAze. te zabdane je koI sAMbhaLaze, tene pUrvanA vyAdhi nAza pAmaze ane navA vyAdhi cha mAsa sudhI thaze nahIM." A pramANe kahI te deva svasthAne gayA. pachI kRSNa te bherI sevakane ApI kahyuM ke - "cha cha mAse sabhAmAM A bherI tAre vagADavI ane ene sArI rIte sAcavI rAkhavI." pachI bIje divase sabhAmAM te bherI vagADI. tenA zabdathI AkhI dvArakA nagarInA lokonA vyAdhi naSTa thaI gayA. ranarasacaya 0 0.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vakhata dUra dezano rahIza koI mahArogI dhanavAna purUSa te bherIno zabda sAMbhaLavA mATe dvArakA nagarImAM Avyo. paraMtu te bherI vagADavAno divasa vyatIta thayo hato. te jANI te dhanike vicAra karyo ke - "have mAruM zuM thaze ? have to cha mAse pharIthI bherI vAgaze, tyAM sudhImAM to mAro vyAdhi vRddhi pAmIne mArA jIvitano aMta lAvaze. tethI have mAre zuM karavuM ?" A pramANe ciMtA karatAM tene vicAra sUjhayo ke - "jo te bherIno zabda sAMbhaLavAthI ja roga naSTa thAya che, to teno eka kakaDo ghasIne pIvAthI atyaMta nAza pAmaze. tethI te bherI vagADanArane puSkaLa dravya ApI tenI pAsethI eka kakaDo mAgI lauM." A pramANe vicArI teNe ghaNuM dravya ApI tenI pAsethI bherIno eka kakaDo lIdho ane tenA vaDe potAno roga naSTa karyo. bharI vagADanArAe te kakaDAne badale bIjo kakaDo sAMdhI dIdho. A pramANe dhananA lobhathI te bherI vagADanArAe anya anya dezAMtaromAMthI AvelA rogIjano pAsethI ghaNuM dhana lai kakaDA kakaDA ApyA ane tene badale bIjA kakaDAo sAMdhyA, tethI te bherI kaMthA jevI thaI gaI ane teno prabhAva paNa naSTa thayo. dvArikA nagarImAM prathamanI jema pharIne roganI utpatti thaI te jANI kRSNa potAnI sabhAmAM te bherI vagaDAvI. paraMtu teno zabda sabhAnI aMdara paNa pUro saMbhaLAyo nahIM. tyAre kRSNa pote te bherIne joI to daridra mANasanI kaMthA jevI dIThI. tethI kRSNa tenA jALavanAra para krodha karI teno vinAza karyo. pachI pharIthI manuSyo paranI anukaMpAne lIdhe kRSNa pauSadhazALAmAM jaI aThThama tapa karI te ja devane ArAdhyo. eTale te deve pratyakSa thaI ArAdhavAnuM prayojana pUchyuM. kRSNa sarva vRttAMta kahI bIjI bherI mAMgI. te deve paNa ApI. te bherI kRSNa vAsudeve sArI rIte parIkSA karI nizcaya karelA bIjA Ata sevakane jALavavA ApI. teNe te bharI lobhAdikane AdhIna na thavAthI akhaMDa rAkhI. tethI sarva prajA cirakALa sukhI thaI. ityAdi. A daSTAMtano upanaya A pramANe che - bherIne ThekANe jinapravacananA sUtrArtha jANavA. jema bherIno zabda sAMbhaLavAthI rogano ratnasaMcaya - 61
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAza thAya, tema siddhAMtanA zabdo sAMbhaLavAthI prANIonA karmano vinAza thAya che. je ziSya mULa sUtra tathA arthane vacce vacce bhUlI jaI te sthAne bIjA bIjAsUtra arthane joDI daI kaMthA samAna kare che, te bherI vagADanAra pahelA purUSa jevo jANavo. Avo ziSya ekAMte ayogya che ane je ziSya AcAryo (gurUe) kahelA sUtra tathA arthane barAbara yathArtha dhArI rAkhe che, te pAchaLanA bherI jALavanAra purUSa jevo jANavo. Avo ziSya ekAMte yogya che. (16) AbhIrI : koI AbhIra potAnI bhAryA sahita ghI vecavA mATe gADAmAM ghInAM pAtro bharI pAsenA nagaramAM gayo. cauTAmAM AvI vepArIonI dukAnomAM ghInuM sATuM karavA lAgyo. chevaTa eka vepArInI sAthe ghInuM sATuM nakkI karyuM. pachI te AbhIra gADAmAM rahI ghInA mApavALo nAno ghaDo bharI bharIne nIce ubhI rahelI AbhIrIne ApavA lAgyo ane te AbhIrI vepArIne ApavA lAgI. tevAmAM eka vakhata devA levAmAM barAbara upayoga nahIM rahevAthI te ghInA mApano ghaDo vacce ja pRthvI para paDIne phuTI gayo. te vakhate krodha pAmI AbhIre AbhIrIne kahyuM ke - "he pApINI! anya anya juvAna mANasonI sAmuM tuM joyA kare che ane huM dhIno ghaDo ApuM chuM te barAbara levAmAM dhyAna rAkhatI nathI ?" te sAMbhaLI AbhIrI paNa krodhathI bolI ke - "he gAmaDIyA ! ghInA ghaDA para dhyAna rAkhyA vinA tuM rUpALI rUpALI zaheranI strIonA mukha sAmuM jue che tethI pAtra barAbara Apato nathI ane vaLI ulaTo mane Thapako (gALo) Ape che ?" A pramANe te banne paraspara vadhAre vadhAre kaThora vacana bolavA lAgyA. anukrame te bannenuM kezAkezI yuddha thayuM. temAM te bannenA AghA pAchA paDatA paganA prahArathI prAye gADAmAMnuM sarva ghI DhoLAIne pRthvI para paDyuM. te keTaluMka pRthvImAM cusAI gayuM, keTaluMka kutarA cATI gayA ane kAMika bAkI rahyuM te cora loko harI gayA. tenI sAthe AvelA bIjA AbhIro potapotAnuM ghI vepArIne vecAtuM ApI tenA paisA vigere laI potAnA gAmamAM pAchA gayA. tyArapachI sAMjano vakhata thavA ratnasaMcaya - 62
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avyo tyAre te banne thAkIne yuddhathI nivRtta thayA, ane svastha thayA. pachI prathama je kAMi ghI vepArIne ApyuM hatuM (vecAyuM hatuM), tenA paisA lai te banne potAnA gAma tarapha gADAmAM besIne pAchA vaLyA. mArgamAM jatAM ja sUrya asta thayo, aMdhArUM cotarapha vyApI gayuM. tevAmAM cora lokoe AvI temanuM dhana, vastra ane gADAnA baLado paNa harI lIdhA. A rIte teo atyaMta duHkhI thayA. A dRSTAMtano upanaya A pramANe ka2vo - je koi ziSya anyathA prakAre prarUpaNA kare ke abhyAsa kare tene jyAre AcArya mahArAja kaThora vAkya vaDe zikhAmaNa Ape tyAre te ziSya sAmuM bole ke "tame ja mane prathama AvI rIte zIkhavyuM hatuM ane atyAre kema te gopavo cho ?" AvAM vacana bolanAra te ziSya kevaLa potAnA AtmAne ja saMsAramAM nAMkhe che eTaluM ja nahIM, paraMtu AcAryanA krodhano paNa poteja kAraNarUpa thai AcAryane paNa saMsAramAM pADe che. kemake kuziSyo saumya gurUne paNa krodhI banAvavAmAM kAraNa thAya che. e vAta prasiddha che. tathA vaLI gurU to guNI ja hoya che tethI teo jo duSTa ziSyane zikhAmaNa ApatAM kadAca krodha na kare, to paNa te ziSya to bhagavAnanI AjJAno lopa karavAthI ane gurUnI AzAtanA karavAthI azubha karmanuM upArjana karI avazya dIrgha saMsArI thAya che. Avo ziSya buddhimAna hoya to paNa te zrutabAhya thAya che ane anya janmamAM paNa tene zrutajJAna prApta thatuM nathI. Avo ziSya ekAMte ayogya che. - A daSTAMtanuM pratipakSa dRSTAMta paNa e ja pramANe jANavuM. temAM taphAvata A pramANe che - jyAre te AbhIra ke AbhIrInA upayogane abhAve ghIno ghaDo pRthvI para paDIne phUTI gayo, tyAre te bannee zIghra zIghra DhoLAyeluM ghI eka nAnA ThIbakAmAM levAya teTaluM lai lIdhuM, tethI thoDuMja ghI vinAza pAmyuM. pachI AbhIre potAnA AtmAnI ja niMdA karI ke - "he priyA ! meM tane barAbara upayogapUrvaka ghIno ghaDo Apyo nahIM, tethI te paDI gayo." te sAMbhaLI AbhIrI paNa bolI ke "he nAtha ! tame to barAbara Apyo hato, paNa meM ja barAbara grahaNa na karyo." A ratnasaMcaya 63 -
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe thavAthI temane kopanA AvezathI thayela yuddhanuM duHkha thayuM nahIM, ghInI hAni paNa thaI nahIM ane bIjA AbhIronI sAthe vahelA ghera javAthI mArgamAM luMTAvAnuM duHkha paNa thayuM nahIM. tethI teo sukhI thayA. A daSTAMta pramANe ja koI AcArye upayogane abhAve kAMka anyathA vyAkhyAna karyuM hoya ane pachIthI ziSya paNa te ja pramANe tenuM ciMtavana karato hoya, to tene AcArya A pramANe kahe ke - "he vatsa ! tuM Avo artha na kara, meM te vakhate upayogane abhAve e pramANe kahyuM haze, paNa have Avo artha kara." te sAMbhaLI ziSya bole ke - "he pUjaya ! zuM Apa anyathA prarUpaNA karo kharA? meM ja alpa matine lIdhe barAbara artha dhAryo nahIM hoya." Avo ziSya ekAMte yogya che. iti ziSyanI yogyatA ayogyatA uparanA caturdaza daSTAMto saMpUrNa. (42) samakitanA saDasaTha bolA cau sadahaNa tiliMgaM, dasa viNaya tisuddhi paMcagayadosa / aTTha ppabhAvaNa bhUsaNa, lakkhaNa paMcaviha saMmattaM // 74 // chavviha jayaNAgAraM, chabbhAvayaNabhAviyaM ca chaThThANaM / iya sattasaThi saNa-bheyavisuddhaM ca saMmattaM // 75 // artha : cAra sadhaNA, traNa liMga, dazano vinaya, traNa zuddhi, (TALavA yogya) pAMca doSa, ATha prakAranI prabhAvanA, pAMca bhUSaNa, samakitanA pAMca lakSaNa (cinha), cha prakAranI jayaNA (yatanA), cha AgAra, cha bhAvanAthI bhAvita ane cha sthAna - A pramANe darzananA saDasaTha bheda vaDe zuddha evuM samakita kahyuM che. (74-75) vistarArtha-paramArtha jANavAno abhyAsa karavo 1, paramArtha jANanAranI sevA karavI 2, nindavAdikano paricaya na karavo 3, kudarzanIno saMga na karavo - A cAra saduhaNA kahevAya che. siddhAMtanuM zravaNa 1, dharmamAM tIvra rAga 2 ane deva gurUnI bhakti (vaiyAvacca) 3 - ratnasaMcaya - 64
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ A traNa liMga che. arihaMtanI bhakti 1, siddhanA guNonuM kIrtana 2, caityanI vaiyAvacca (sArasaMbhALa) 3, dharma upara rAga 4, zratanI (jJAna ne jJAnInI) vaiyAvacca 5, saMvegI sAdhunI sevA 6, AcAryanI sevA 7, upAdhyAyanI sevA 8, sarva saMghanI sevA 9 ane samakitavaMtanI sevA 10 - A dazano vinaya karavAno hovAthI tenA daza bheda kahevAya che. arihaMta vinA bIjA deva ane jinazAsana vinA bIjuM zAsana manathI na mAnavuM 1, jaina dharmanI daDhatA vacana dvArA batAvavI ? ane kAyAthI game te kAraNe paNa jinezvara vinA bIjA devane na namavuM 3 - A traNa zuddhi che. jina dharmamAM zaMkA kare 1, paramatanI vAMchA kare 2, dharmanA phaLano saMdeha kare 3, paramatanI prazaMsA kare 4, tathA mithyAtvIno paricaya kare 5 - e pAMca dUSaNo tyAga karavA lAyaka che. sarva siddhAMto jANIne zAsanane dIpAve 1, dhamapadeza ApIne jinazAsana dIpAve 2, vAda karI jIta meLavIne jinazAsana dIpAve 3, tapa karIne jinadharma dIpAve 4, nimitta prakAzI jinadharma dIpAve 5, vidyAmaMtrAdikano upayoga karI jinazAsana dIpAve 6, pAdalapAdi vidyA vaDe siddhapaNuM dekhADI jinadharma dIpAve 7 ane aneka prakAranAM kAvyo karI jinadharma dIpAve 8 - e ATha prabhAvaka kahyA che. jinazAsananI kriyAmAM kuzaLatA dharAvavI 1, jinazAsananI (devagurU vigerenI) bhakti karavI 2, jinazAsananI ghaNA loko anumodanA kare tevI prabhAvanA karavI 3, jinazAsanamAM daDhatA rAkhavI 4 ane tIrthanI sevA karavI (tIrthonuM rakSaNa karavuM) 5 - A pAMca bhUSaNo che. aparAdhI upara paNa kopa na karavo 1, sAMsArika sukhane na icchatAM mAtra mokSasukhanI ja vAMchA karavI 2, saMsArane kArAgRha samAna mAnI temAMthI nIkaLavA icchavuM 3, dravya ne bhAvathI duHkhI para dayA rAkhavI 4 ane jinadharmamAM saMdeha na karavo (Astika thavuM) 5 - e pAMca lakSaNa che. anya tIrthikanA devane, gurUne ane teNe grahaNa karela arihaMtanI pratimAne vaMdana karavuM nahIM tema ja temane namaskAra karavo nahIM 1-2, anya tIrthika sAthe vagara bolAvyuM bolavuM nahIM temaja vAraMvAra vAta karavI nahIM 3-4, anya tIrthikane ratnasaMcaya - 5
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ annAdika ekavAra ApavuM nahIM pa ane vAraMvAra ApavuM nahIM 6 - A cha jayaNA kahelI che. rAjAnI AjJA pramANe karavuM paDe te rAjA saMbaMdhI AgAra 1, corAdikanA baLAtkAre karavuM paDe te baLAtkAra saMbaMdhI AgAra 2, sagA saMbaMdhI ke samudAyane anusarI vartavuM paDe te guNasaMbaMdhI AgAra 3, pitAdikanA kahevA pramANe karavuM paDe te gurU saMbaMdhI AgAra 4, devanA dabANathI tenA kahevA pramANe karavuM paDe te deva saMbaMdhI AgAra 5, ane duSkALAdikane lIdhe AjIvikA paNa thatI na hoya tyAre je karavuM paDe te duSkALa saMbaMdhI AgAra 6 - A cha AgAra che. samakita dharmanuM mULa che 1, dharmarUpa nagaranuM dvAra che 2, dharmarUpa prasAdanuM pratiSThAna che 3, sarva guNano AdhAra che 4, sarva guNone jALavavAnA nidhAnarUpa che 5 ane zrutazIlAdi dharmanuM bhAna che 6 - A cha bhAvanA kahI che. jIvAjIvAdika navatattva che ema mAnavuM athavA jIva che ema mAnavuM 1, nave tattva athavA jIva sadA vidyamAna che ema mAnavuM 2, jIva karmano kartA che ane karmano bhoktA che ema mAnavuM 3-4, saMsArathI mukta thavAya che (mokSa che) 5, ane jJAnakriyArUpa muktino upAya che 6 - e pramANe mAnavArUpa cha sthAna che. A kula maLIne samakitanA saDasaTha bheda jANavA. teno vizeSa vistAra anya graMthothI jANavo. (43) kuzIlavAnanI AcaraNA ailajjaI aibIhaI, aibhUmIpaloaNaM ca aimoNaM / purisassa mahiliyAe, na suddhasIlassa cariyAI // 76 // artha : atyaMta lajjA dekhADavI, atyaMta bhaya dekhADavo, pRthvI para bahu nIcuM jovuM ane atyaMta mauna rAkhavuM - e zuddha zIlavALA purUSa ke strInA AcaraNa na hoya. arthAt AvA lakSaNavALA mAyAvI ne kuzIlIyA hoya che ane tenAthI viparIta hoya te zIlavaMta kahevAya che. (76) ratnasaMcaya - daka
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (44) zIlavaMte tajavAnA doSa vaMkaM gamaNaM vaMkaM, paloaNaM taha ya vaMkamAlavaNaM / aihAsa ubbhaDaveso, paMca vi sIlassa dosAiM // 77 // arthaH vAMkuM cAlavuM, vAMkuM jovuM, vAMkuM bolavuM, ghaNuM hasavuM ane udbhaTa veSa dhAraNa karavo - A pAMca zIlavaMte tajavA yogya doSo che. (77) (45) arihaMta paramAtmAno prabhAva arihaMto a samattho, tAraNa loANa digghasaMsAre / maggaNadesaNakusalo, taraMti je magga laggaMti // 78 // artha arihaMta deva A dIrgha saMsAramAM bhramaNa karatA loka (jIvo)ne tAravAmAM asamartha che, paraMtu te arihaMta mArga dekhADavAmAM kuzaLa che, tethI jeo temanA batAvelA mArge lAge che - anusare che, teo saMsAra tarI jAya che. (78) A gAthAno evo paNa artha thAya che ke - arihaMta deva jIvone tAravAne samartha che. teo saMsAra kema karI zakAya tene mATe mArga dekhADavAmAM kuzaLa che. te mArge je cAle che te saMsAra tare che. (46) dharmajananAM bhUSaNa maMdaM gamanaM maMdaM ca, bhAsaNaM kohalohaniggahaNaM / iMdiyadappaccheo, dhammIjaNamaMDaNaM eyaM // 79 // artha: maMdamaMda cAlavuM, maMdamaMda bolavuM, krodha ane lobha vigereno nigraha karavo tathA iMdriyonA garvano cheda karavo. (iMdriyonuM damana karavuM) - e dharmIjanonAM bhUSaNa che. (79) (40) pAMcamA ArAne aMte rahevAno saMgha vigere duppasaho phaggusirI, nAilasaDDo a saccasirisaDDI / taha vimalavAhaNanivo, sumuho apacchimo maMtI // 80 // ratnasaMcaya - 60
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : duppahasaha nAmanA sUri, phalyuzrI nAmanI sAdhvI, nAgila nAmano zrAvaka, satyazrI nAmanI zrAvikA tathA vimalavAhana nAmano rAjA ane sumukha nAmano maMtrI - ATalA jaNa pAMcamA ArAne cheDe chellA thavAnA che. (80). (48) duSyasabha sUrinuM jJAna tathA gati vigere dasaviAliyadhArI, vIsavarisAU hatthadugadehI / chaThussa tavo ya tahA, bArasavarisehi sAmanaM // 81 // arthaH duppahasahasUri dazavaikAlika sUtranA jANanAra thaze, tenuM vIza varSanuM AyuSya ane be hAthanuM zarIra haze, utkRSTa chaThTha tapa karaze, tathA bAra varSanI vaye te dIkSA grahaNa karaze. (81) aThThamabhattassa aMte, suhame sArae vimANammi / devo tao a caviuM, duppasaho sijjhihI bharahe // 82 // artha : aMta samaye te aThThama tapa karI sudharmA nAmanA prathama devalokamAM sArada nAmanA vimAnamAM deva thaze. tyAMthI cavI te duppahasahasUrino jIva bharatakSetramAM utpanna thaI cAritra pALI siddhi padane pAmaze. (82) (49) pAMcamA ArAnA aMtanA bhAva samatte jiNadhaMmme, majjhanne nAsaI ya nivadhammo / aggI vi pacchimassane, dusamAe aMtadesaMmi // 83 // artha: duSamA nAmanA pAMcamA ArAne aMte pahele pahore jinadharma samApta thaze, madhyAnha (bIjA pahore) rAjadharma nAza pAmaze eTale rAjA ane maMtrI vIjaLI paDavAthI mRtyu pAmaze, pAchale (trIje) pahore agni paNa nAza pAmaze. (duSpahasaha AcArya, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAre upAzrayamAM eka sAthe mRtyu pAmaze.) (83) ratnasaMcaya - 68
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) pAMcamA ArAmAM jinadharmanI sthitinuM kALamAna vAsANa vIsasahassA, nava saya chammAsa paMcadiNa paharA / ikkA ghaDiyA do pala, akkhara aDayAla jiNadhammo // 84 // arthaH pAMcamA duSama ArAmAM vIza hajAra ne navaso varSa, cha mAsa, pAMca divasa, eka pahora, eka ghaDI, be paLa ane aDatALIza akSara (vipaLa) eTalo vakhata jinadharma raheze. (84) (A pramANenA kALapramANano hetu samajAto nathI. kema ke sAmAnya rIte 21000 varSa paryata jainadharma raheze ema kSetrasamAsamAM paNa kahela che.) A gAthA dIvALI kalpanI che, ema 350 gAthAnA stavanamAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che. juo tenI DhALa 16mI gAthA 17mI. (51) jinadharmanuM mAhALyA jA davve hoi maI, ahavA taruNIsu rUvavaMtIsu / sA jai jiNavaradhamme, karayalamajjhaThThiyA siddhI // 85 // artha: dravyanuM upArjanAdika karavAmAM je buddhi (prayatno hoya che, athavA rUpALI strIomAM je buddhinI tanmayatA hoya che, tevI buddhi jo jiteMdranA dharmamAM rAkhavAmAM Ave to tenA karatalamAM ja siddhi rahelI che ema samajavuM. (85) | (52) jAtibhavya jIvo saMbaMdhI vicAra sAmaggIabhAvAo, vavahArarAsiappavesAo / bhavvA vi te aNaMtA, je siddhisuhaM na pAvaMti // 86 // artha : deva, gurU ane dharmAdikanI sAmagrIne abhAve arthAtuM na maLavAthI tathA vyavahAra rAzimAM ja nahIM praveza karavAthI bhavya (jAti bhavya) jIvo paNa anaMtA che ke jeo mokSasukhane pAmavAnA ja nathI. (86) ratnasaMcaya - 69
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) jinadharma prAptinI durlabhatA sulahA suraloyasirI, egacchattA ya meiNI sulahA / ikko navari na labbhaI, jiNiMdavaradesio dhammo // 87 // arthaH devalokanI lakSmI pAmavI sulabha che, eka chatravALI pRthvI pAmavI (cakravartIpaNuM pAmavuM) sulabha che, paraMtu jineMdra bhASita eka dharma pAmavo te ati durlabha che. (87) labbhaMti viulA bhogA, labbhaMti surasaMpayA / labbhaMti puttamittANi, ego dhammo na labbhai // 88 // artha : vipula (moTA) kAmabhoga pAmI zakAya che, devanI saMpatti pAmI zakAya che, putra mitra vigere pAmI zakAya che; mAtra eka dharma ja (jainadharma ja) pAmI zakAto nathI. (pAmavo durlabha che.) (88) (54) kSamAnI prAdhAnyatA khaMtI suhANa mUlaM, mUlaM dhammassa uttamA khaMtI / hai mahAvijjA iva, khaMtI duriyAI savvAiM // 89 // artha : sarva sukhonuM mULa kSamA che, dharmanuM mULa uttama kSamA che, mahAvidyAnI jema kSamA sarva durito (pApa-kaSTone haNe che. (89) (55) dhana vigerenI prAptinA mULa kAraNo dhammo dhaNANa mUlaM, savvarasANaM ca pANiyaM mUlaM / viNao guNANa mUlaM, dappo mUlaM viNAsassa // 90 // artha : dharma dhananuM mULa che arthAt dhananI prApti karAvanAra dharma che, sarva rasonuM mULa pANI che (pANIthI jamInamAM sarva raso nIpaje che), guNonuM mULa vinaya che, (vinayathI sarva guNanI prApti thAya che, ane vinAzanuM mULa garva che arthAt garva vaDe sarva prakArano vinAza prApta thAya che. (90) ratnasaMcaya - 00
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) dharmathI sarva vastunI prApti vigere dhammeNa kulappasUI, dhammeNa divvarUvasaMpattI / dhammeNa dhaNasamiddhI, dhammeNa suvitthaDA kittI // 91 // artha dharma vaDe uttama kuLamAM janma thAya che, dharma vaDe divya rUpanI prApti thAya che, dharma vaDe dhananI samRddhi prApta thAya che ane dharma vaDe kIrti vistAra pAme che. arthAt dharma vaDe ja sarva vastu prApta thAya che. (91) dhammo maMgala mUlaM, osahamUlaM ca savvadukkhANaM / dhammo suhANa mUlaM, dhammo tANaM ca saraNaM ca // 92 // artha dharma maMgaLa mAtranuM mULa che - sarva prakAranAM mAMgalika dharmathI prApta thAya che. dharma sarva duHkhonuM mULa auSadha che - dharmarUpa auSadhathI sarva duHkho nAza pAme che, dharma sarva sukhonuM mULa che - sarva prakAranA sukho dharmathI prApta thAya che ane dharma prANIonuM trANa (rakSaNa karanAra) tathA zaraNabhUta che. kema ke dharma ja durgatimAM jatAM roke che - javA deto nathI tethI ja te dharma kahevAya che. (92) dhaNao dhaNaThThiyANaM, kAmaThThINaM ca savvakAmakaro / saggaapavaggasaMgama-heU jiNadesio dhammo // 93 // arthaH jinabhASita dharma e dhananA arthIone dhanada (kubera) sarakho dhana ApanAra che, kAmanA arthIone sarva prakAranA kAmanI prApti karAvanAra che, tathA svarga ane mokSano saMgama karAvavAnA arthAt tene prApta karAvavAnA kAraNa athavA sAdhanarUpa jinabhASita dharma ja che. (93) dhammeNa viNA jai ciMtiyAiM, jIvA labbhaMti savvasukkhAiM / tA tihuaNammi sayale, ko vi na hu dukkhio hujjA // 94 // artha : jo kadAca dharma vinA ja prANIo sarva vAMcchita sukhone pAmatA hoya to A samagra traNa bhuvanamAM koI paNa jIva duHkhI hoya ratnasaMcaya 0 01
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nahIM, paraMtu tema nathI. dharmathI ja vAMcchita sukha maLe che, tethI ja dharmahIna jIvo jagatamAM duHkha pAme che. (94) bAvattarIkalAkusalA, paMDiyapurisA apaMDiyA ceva / savvakalANa vi pavaraM, je dhammakalaM na yANaMti // 95 // artha : jeo sarva kaLAomAM zreSTha evI dharmarUpa kaLAne jANatA nathI teo kadAca purUSanI bahotera kaLAo kuzaLa ane paMDita hoya to paNa teo apaMDita ja che. jayAM sudhI dha kaLA jANI nathI tyAM sudhI temanI jANelI bIjI sarva kaLAo niSphaLa che. (95). thovaM thovaM dhammaM, kareha jai tA bahuM nasakeha / picchaha mahAnaIo, biMdUhi samuddabhUyAoM 96 // artha : he prANI ! jo tuM ghaNo dharma karI na zake to thoDo thoDo paNa dharma kara. juo ! ke biMdubiMdue karIne paNa mahAnadIo samudra jevaDI thAya che. tethI tuM paNa thoDo thoDo dharma karatAM prAMte vadhAre dharma karanAro thaI zakIza e niHsaMdeha che. (96) jaM saki taM kI, jaM ca na saki tassa saddahaNA / saddahamANo jIvo, pAvai ayarAmaNaM ThANaM // 97 // artha : jeTalI zakti hoya teTalo dharma karavo (zaktine gopavavI nahIM) ane je dharma karavAnI zakti na hoya tenI mAtra saduhaNA paNa karavI yogya che; kema ke saduhaNA karato jIva paNa prAMte dharmanuM ArAdhana karIne ajarAmara (mokSa) sthAnane pAmI zake che. jeo dharmanI sadhaNA ja karatA nathI teo A saMsAramAM paribhramaNa kare che. (97) savvajagajIvahiyao, heU savvANa RddhiladdhINaM / uvasaggavaggaharaNo, guNamaNirayaNAyaro dhammo // 98 // artha dharma sarva jagatanA jIvono hitakara che, sarva prakAranI samRddhi ane labdhione prApta karavAno hetu che, upasargonA samUhano nAza karanAra ratnasaMcaya 0 02
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane guNarUpI maNiono ratnAkara-samudra che. arthAt dharmarUpI ratnAkaramAM (samudramAM) guNarUpI maNio bharelA che. (98) jIvadayAi ramijjai, iMdiyavaggo dammijjai sayA vi / saccaM cevavadijjai, dhammarahassaM muNeyavvaM // 99 // artha sadAjIvadayAmAM ramaNa karavuM, sadA iMdriyonA samUhanuM damana karavuM, sadA satya vacana bolavuM - A dharmanuM rahasya - sarvasva che ema jANavuM. (99) (50) pravRtti karavAnA daza zubha sthAna jiNapUA muNisevA, dANe tavaniyamasIlasabbhAve / nANe daMsaNa caraNe, jaiavvaM dasasu ThANesu // 100 // artha - jinezvaranI pUjA, munijananI sevA, dAna, tapa, niyama, zIla, sadbhAva (sArI bhAvanA), jJAna, darzana ane cAritra - A daza sthAnomAM yatna karavo. (A daze sthAnako zrAvake yathAzakti dararoja AcaravAnA che.) (100). (58) apUrva vazIkaraNa, jaMpijjai piyavayaNaM, kijjai viNao a dijjae dANaM / paraguNagahaNaM kijjaI, amUlamaMtaM vasIkaraNaM // 101 // arthaH sarva jIvone priya lAge evuM vacana bolavuM, sarvano yathocita vinaya karavo, dIna hIna vigerene dAna devuM ane anyanA guNa grahaNa karavA -- A mULa ane maMtra vinAnuM vazIkaraNa che. AthI sarva jagata vaza thAya che. (101) (59) cAre gatinA dhyAnarUpa kAraNa aTTeNa tiriagaI, ruddajjhANeNa gammae narayaM / dhammeNa devaloe, siddhigaI sukjhANeNaM // 102 // 1 auSadhi vizeSa. ratnasaMcaya 73
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : manuSya ArttadhyAna vaDe tiryaMca gatine pAme che, raudradhyAna vaDe naraka gatine pAme che, dharmadhyAna vaDe deva gatine pAme che ane zukladhyAna vaDe siddhi gatine pAme che. (102) (60) viSayano vizvAsa na karavA viSe soUNa gaI sukumAliyAe, taha sasagabhasagabhayaNIe / tAva na vIsasiyavvaM, seaThThI dhammio jAva // 103 // artha : sukumAlikAnI gati sAMbhaLIne tathA sasaka bhasakanI bahena sAdhvInI gati sAMbhaLIne jyAM sudhI dharmI jIva zreyano arthI hoya tyAM sudhI teNe iMdriyonA viSayono vizvAsa karavo nahIM. (103) (61) zarIranA rUpanI taratamatA gaNahara AhAraga aNuttarAi, jAva vaNa cakkI vAsu balA / maMDaliyA jA hINA, chaThThANagayA bhave sesA // 104 // artha : rUpamAM gaNadharathI AhAraka zarIravALA anaMtaguNa hIna che, tenAthI anutta2vAsI hIna che, tenAthI gaiveyakavAsI, devalokavAsI, bhuvanapati, jyotiSI yAvat vyaMtara anaMtaanaMtaguNa hIna che, tenAthI cakravartI anaMtaguNahIna che, tenAthI vAsudeva, tenAthI baLadeva ane tenAthI maMDalika rAjA rUpamAM anaMtaguNa hIna che. bAkInA sarva jIvo cha sthAna patita hoya che. (104) saMkhyAtabhAga hIna, asaMkhyAtabhAga hIna, anaMtabhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna, asaMkhyAtaguNa hIna, anaMtaguNa hIna - e SasthAna samajavA. (gaNadhara mahArAjA tIrthaMkaranA rUpathI anaMtaguNa hIna hoya che.) (62) mokSa yogya 10 mArgaNA naragaI paNidI tasa bhava, sanni ahakkhAya khaiasammatte / mukkho aNAhAra kevala - daMsaNanANe na sesesuM // 105 // ratnasaMcaya 0 04
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha: manuSya gati, paMceMdriya jAti, trasapaNuM, bhavyapaNuM, saMjJIpaNuM, yathAvAta cAritra, kSAyika samati, anAhArIpaNuM, kevaLajJAna ane kevaLadarzana - bAsaTha mArgaNA paikI A daza mArgaNAe jIva mokSa pAme che; te zivAyanI mArgaNAmAM mokSa nathI. (105) (63) sAmAnya upadeza AraMbhe natthi dayA, mahilAsaMgeNa nAsae baMbhaM / saMkAe sammattaM, pavvajjA atthagahaNeNaM // 106 // artha : AraMbhanA kArya karavAmAM dayA hotI nathI (ahiMsA vrata pALI zakAtuM nathI), strIno saMga karavAthI brahmacarya (caturtha vrata) nAza pAme che, dharmamAM zaMkA rAkhavAthI samakitano nAza thAya che ane dhana grahaNa karavAthI pravrajayA (munipaNuM) nAza pAme che. (106) (64) brahmacaryanI zreSThatA je baMbhacerabhaThThA, pAe pADaMti baMbhayArINaM / te huMti TuMTamuMTA, bohI puNa dullahA tesiM // 107 // artha : je brahmacaryathI bhraSTa thayelA manuSyo-zrAvaka ke sAdhu jo bIjA brahmacArIo (brahmavratavALAo)ne potAnA pagamAM pADe (potAne vaMdana karAve-page lagADe) to te parabhavamAM TuMTAkhuMTA (lulA-pAMgaLA) thAya che ane temane bodhi (samakita) durlabha thAya che. (107) (65) sAdhuliMga chatAM avaMdha evA pAMca pAsattho osanno, hoi kusIlo taheva saMsatto / ahacchaMdo vi ya ee, avaMdaNijjA jiNamayammi // 108 // artha : pArthastha 1, avasanna , kuzIla 3, saMsakta 4 ane yathAzRMda 5 - AvA pAMca prakAranA sAdhuo jinazAsanamAM vAMdavA yogya nathI. (108) A pAMca prakAranA uttara bheda tema ja tenI vizeSa vyAkhyA gurUvaMdana bhASyanI TIkA vigerethI jANavI.. ratnasaMcaya 0 05
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) sAmAnya upadeza micchappavAhe ratto, logo paramatthajANao thovo / gurugAravehi rasiA, suddhaM maggaM na bUhaMti // 109 // artha : ghaNA loko to mithyAtvanA pravAhamAM ja rakta (Asakta) hoya che, thoDA loko ja paramArthane jANanAra hoya che ane sAtA gauravAdikamAM atizaya rasIyA (Asakta) hoya che, teo zuddha mArgane jANatA nathI. (109). | (60) caraNa sIttarI vaya 5, samaNadhamma 10, saMyama 17, veyAvaccaM 10 ca baMbhaguttIo 9 / nANAitigaM 3 tava 12 koha 4 niro do varAyuM 220 || artha : pAMca mahAvrata 5, sAMtyAdi daza prakArano yatidharma 10, sattara prakAre saMyama 17, arihaMtAdi dazanI vaiyAvRtya 10, navanidha brahmagupti (navAvADa) 9, jJAnAdi trika (jJAna, darzana, cAritra) 3, cha bAhya ne cha AtyaMtara maLI bAra prakArano tapa 12 ane krodhAdi 4 kaSAyano nigraha - A caraNa sIttarI kahevAya che. (110) (68) karaNa sIttarI piMDavisohI 4, samiI 5, bhAvaNa 12 paDimAu 12 iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo 3, abhiggahA 4 ceva karaNaM tu // 111 // artha : azanAdi cAra prakAranI piMDavizuddhi 4, IryAsamiti Adi pAMca samiti 5, anityAdi bAra bhAvanA 12, sAdhunI bAra pratimA ratnasaMcaya - 06
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 12, pAMca iMdriyono nirodha 5, paccIza prakAranI pratilekhanA 25, managupti vigere traNa gupti 3 ane dravyAdika cAra prakArano abhigraha 4 - A karaNa sIttarI kahevAya che. (111). (69) dazavidha yatidharma khaMtI 1 maddava 2 ajjava 3, muttI 4 tava 5 saMjame 6 ya bodhavve / saccaM 7 soaM 8 akiMcaNaM 9 ca baMbhaM 10 ca jaidhammo // 112 // artha zAMti-kSamA (krodhano abhAva) 1, mArdava-mRdutA (mAnano abhAva) 2, Arjava-saralatA (mAyAno abhAva) 3, mukti-nilabhatA (lobhano abhAva) 4, tapa 5, saMyama (iMdriyono nirodha athavA ahiMsA) 6, satya 7, zauca (pavitratA) 8, akiMcanapaNuM - parigrahano abhAva 9 ane brahmacarya 10 - e daza prakArano yatidharma jANavo. (112) (70) cAra prakAranI piMDAdika vizuddhi piMDaM1 sijjaM2 ca vatthaM3 ca, cautthaM pattameva4 ya / akappiyaM na icchijjA, paDigAhijja kappiyaM // 113 // artha : piMDa-AhAra 1, zayyA (vasati) 2, vastra 3 ane cothuM pAtra 4 - A AhArAdika akathyane icchavuM nahIM ane je kathya hoya te ja grahaNa karavuM te cAra prakAranI vizuddhi kahevAya che. (113) (1) traNa prakAre guti ne cAra prakArano abhigraha maNavayaNakAyaehiM, gutto pAlijja bhiggaho / davvao khittao ceva, kAlao bhAvao muNI // 114 // artha H mana, vacana ane kAya e traNa gupti vaDe gupta evA munie ranasaMcaya 0 00
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema cAra prakAre abhigraha pALavo joie. (114) (2) muni kevA hoya ? evaM sAmAyArI-saMjuttA caraNakaraNamAuttA / te hu khavaMti kammaM, aNegabhavasaMcitamaNaMtaM // 115 // artha : A pramANe je sAdhu sAmAcArI vaDe yukta hoya ane caraNa karaNamAM upayogavALA (upayukta-sahita) hoya te aneka bhavanA upArjana karelA anaMtA karmane khapAve che. (115). (3) AThe karmanA baMdhanI jaghanya sthiti bArasa muhutta jahaNNA, veyaNIe aThTha nAmagoyANaM / sesANaMtamuhuttaM, esA baMdhaThThiI hoI // 116 // arthaH vedanIya karmanI jaghanya baMdhasthiti bAra muhUrtanI che, nAmakarma ane gotrakarmanI jaghanya baMdhasthiti ATha muhUrtanI che, bAkInA pAMca (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, AyuSya ane aMtarAya) karmanI jaghanya baMdhasthiti aMtamuhUrtanI hoya che. (116) (04) AThe karmanI utkRSTa sthiti mohe sattari koDA-koDI vIsaM ca nAmagoyANaM / tIsayarANa caunha, tittIsayarAiM Aussa // 117 // artha : mohanIya karmanI utkRSTa sthiti sIttera koTAkoTI sAgaropamanI che, nAma ane gotrakarmanI utkRSTa sthiti vIza koTAkoTI sAgaropamanI che, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cAra karmanI utkRSTa sthiti trIza koTAkoTI sAgaropamanI che tathA AyuSyakarmanI utkRSTa sthiti tetrIza sAgaropamanI che. (117) ratnasaMcaya 08
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75) tera kAThIyAnA nAma - Alassa 1 moha 2 vannA 3, thaMbhA 4 kohA 5 pamAya 6 kiviNattA 7 / bhaya 8 sogA 9 annANA 10, vakkheva 11 kutUhalA 12 ramaNA 13 // 118 // artha : ALasa 1, moha 2, avarNavAda (avajJA) 3, stabdhapaNuM (mAna) 4, krodha 5, pramAda 6, kRpaNatA 7, bhaya 8, zoka 9, ajJAna 10, vyAkSepa-hAMsI 11, kutUhala-nATaka vigere 12 ane ramaNa-kAmakrIDA A tera kAThIyA che. (118) 13 (6) manuSya bhavanI durlabhatA viSe daza dRSTAMta cullaga 1 pAsaga 2 dhanne 3, jUe rayaNe 5 ya sumiNa 6 cakke 7 ya / kumma 8 juge 9 paramANU 10 dasa diotA maNualaMbhe // 119 // artha : bhojana 1, pAzaka 2, dhAnya 3, dhRta 4, ratna 5, svagna 6, cakra (rAdhAvedha) 7, kUrma (kAcabo) 8, yuga (puMsarI) 9 ane paramANu 10 A daza daSTAMto manuSyabhavanI durlabhatA upara kahelA che. (119) A daze dRSTAMta TUMkamAM nIce jaNAvyA che : (1) bhojana : eka brAhmaNe cakravartI prasanna thavAthI tenI pAse varadAna mAgyuM huM ke - 'prathama tamArA gharathI AraMbhIne AkhA bharatakSetranA dareka ghare vArA pramANe eka eka divasa mane bhojana maLe.' cakravartIe varadAna ApyuM. have A pramANe bhojana karavAthI pharIne te brAhmaNane cakravartIne ghera bhojana karavAno divasa kyAre Ave ? te bhavamAM to AvI zake nahIM; tema vRthA ratnasaMcaya 0 09
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ gumAvelo manuSyabhava pharIthI prAptathato nathI. e rIte manuSya bhava ati durlabha che. (2) pAzaka : ekadA cANAkSe caMdragupta rAjAno bhaMDAra bharavA mATe devAdhiSThita pAsA banAvyA. te pAsAthI je koi jIte tene sonAmahorano bharelo thALa maLe ane hAre to te mAtra eka ja sonAmahora Ape. A ramatamAM jItavuM durlabha che, kema ke sAme devAdhiSThita pAsAe ramanAra che; tema manuSyabhava paNa pharIne prApta thavo durlabha che. (3) dhAnya : AkhA bharatakhaMDamAM sukALa vakhate ghaNA pAkelA dareka jAtanA dhAnyono eka moTo Dhagalo karI temAM eka muThI sarasavanA dANA nAMkhI tene bheLaseLa kare. pachI eka ati vRddhA DozI supaDuM lai te dareka dhAnya judAM pADI sarasavanI muThI judA pADavA dhAre to te banI zake ? na ja bane; e kAryanI jema manuSyabhava durlabha che. (4) dyUta : eka rAjAno kumA2 yuvAvasthA pAmyo tyAre teNe vicAra karyo ke - 'mArA pitAne mArI nAMkhIne huM hamaNAM ja rAjya bhogavato thAuM.' A teno duSTa vicAra rAjAnA jANavAmAM AvatAM teNe yukti karavA mATe kumArane bolAvI kahyuM ke - 'ApaNA kuLamAM evI rIti che ke je kumArane pitA chatAM rAjya bhogavavAnI icchA thAya teNe A ApaNI sabhAmAM ekasone ATha hAMsavALA ekasone ATha thAMbhalA che, temAM eka sAthe uparAuparI ekaso ATha dAva vaDe eka thAMbhalAnI eka hAMsa jIte, e rIte satata ekasone ATha dAva vaDe eka eka hAMsa jItI anukrame ekasone ATha hAMsa jIte tyAre eka staMbha jItAya, e rIte anukrame sarva thAMbhalAnI sarva hAMso jItavI joie. temAM vacce koipaNa dAva khAlI jAya to jItelA badhA dAva niSphaLa jAya, pAchuM pharIthI pahelA thAMbhalAnI pahelI hAMsathI jItavAnuM zarU karavuM joie. A rIte ekasone AThe thAMbhalA jIte to tene rAjya ratnasaMcaya 0 80
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ soMpavAmAM Ave che.' A pramANe rAjAnuM vacana sAMbhaLI kumAre vicAra karyo ke - 'A dyUta jItIne rAjya levuM te sArUM che, temAM pitAnI hatyA karavAnuM kAraNa rahetuM nathI.' ema vicArI te dyUta ramavA beTho. paraMtu A ghUtamAM pUrvokta rIte jItIne rAjya meLavavuM jema tene durlabha che ema vRthA gumAvelo manuSyabhava pharI meLavavo durlabha che. (5) ratna H eka zreSThI pAse karoDo rUpIyAnI kiMmatanA ratno hatAM. to paNa teNe ratno vecI potAnA rUpIyAnI saMkhyA pragaTa karI potAnA mahela u52 eka paNa koTIdhvaja bAMdhyo nahoto. tenA putrone te vAta gamatI nahotI. ekadA te zreSThI paradeza gayA tyAre pAchaLathI tenA putroe sarva ratno vecI tenA rUpIyAnI saMkhyA pramANe koTIjo potAnA mahela 52 bAMdhyA. jyAre zreSThI ghera Avyo tyAre teNe sarva hakikata jANI, tethI te putro 52 gusse thayo ane temane AjJA karI ke, 'mArA sarva ratno pAchAM laine ja mArA gharamAM tamAre AvavuM.' paraMtu te amUlya ratno to te putroe judA judA aneka dUra dUra dezomAMthI AvelA ghaNA vepArIone ochI kiMmatamAM vecI nAkhyA hatAM, tethI te ratno jema pAchA lAvavA muzkela che tema vRthA gumAvelo manuSya bhava pharI meLavavo muzkela che. (6) svapra : mULadeva nAmano rAjaputra ekadA eka nagaranI dharmazALAmAM ghaNA bhIkhArIo rahayA hatA tyAM rAtrivAso rahyo. te rAtrimAM te kumArane tathA eka bIjA bhIkhArIne pUrNacaMdranuM pAna karyAnuM svapra AvyuM. prAtaHkALe te bhIkhArIe potAnI sAthenA bIjA bhIkhArIonI pAse potAnA svapanI vAta karIne tenuM phaLa pUchyuM, tyAre teoe kahyuM ke - "Aje bhikSA mAgatAM tane ghI ane khAMDa sahita poLI maLaze." te sAMbhaLI te khuzI thayo ane te ja pramANe tene bhikSA paNa maLI. have mULadeve to potAnuM svapra temane kahyuM nahIM, paraMtu udyAnamAM jai tenA mALInuM kAma karI tenI pAsethI uttama puSpo tathA phaLo lai eka vidvAna svaprapAThaka ratnasaMcaya 081
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse gayo. tenI pAse vinayathI te puSpa phaLa mUkI potAnuM svapra nivedana karI tenuM phaLa pUchyuM, svaprapAThake kahyuM ke - 'tamane rAjya maLaze.' tethI te mULadevane te ja nagaranuM rAjya AThame divase maLyuM ane te atyaMta sukhI thayo. te vAta jANI pelA bhIkhArIne pazcAttApa thayo ane mULadevanI jema phaLa meLavavA mATe pharIthI te ja svagna lAvavA mATe satata sui rahevA lAgyo, paraMtu pharIthI kadApi tene te svapra prApta thayuM nahIM. te ja pramANe vRthA gumAvelo manuSyabhava pharIthI prApta thai zakato nathI. (7) cakra-rAdhAvedha : eka rAjAne bAvIza putro bhinna bhinna rANIothI utpanna thayelA hatA. te uparAMta teNe maMtrInI eka putrIne paraNIne rANI karI hatI, paNa teNInI sAthe RtunA eka ja divasanA samAgama sivAya bIje koipaNa vakhate teNInI sAmuM paNa teNe joyuM nahotuM. te eka ja divasanA samAgamathI teNIne garbha rahyo hato ane maMtrIne (pitAne) ghera rahI teNIe pUrNa samaye putra prasavyo hato. rAjA to teNIne paraNyAnuM paNa bhUlI gayo hato. sarva rAjaputro eka ja AcAryanI pAse kaLA zIkhatA hatA, temanI sAthe A putra paNa kaLA zIkhato hato. te sarva rAjaputro pramAdI hovAthI kAMipaNa zIkhyA nahIM ane A putra to sarva kaLAmAM nipuNa thayo. eka vakhata 'A rAjAnA ghaNA kumAromAMthI koipaNa mAre lAyaka haze' ema dhArI koi rAjakanyA potAnA pitAnI AjJAthI svayaMvara varavA tyAM AvI. teNe rAdhAvedha sAdhe tene paraNavAnuM nakkI kareluM hatuM. rAjAnA sarva pramAdI rAjakumAromAMthI koi rAdhAvedha karI zakyo nahIM. rAjA potAnA pramAdI putro mATe zoka karavA lAgyo. tyAre maMtrIe potAnI putrInA putranI vAta nizAnI sahita rAjAne kahI ane 'tene rAdhAvedha karavAnI AjJA Apo' ema kahyuM. te jANI harSita thayelA rAjAe tene AjJA ApI, tyAre teNe ati nipuNatAthI rAdhAvedha sAdhyo; eTale te rAjakanyA tene paraNI. tathA rAjAe potAnuM rAjaya paNa tene ja ApyuM. ahIM te sarva pramAdI rAjakumArone jema te rAjakanyA tathA pitAnuM rAjya durlabha thayuM tema pramAdI manuSyane pharIthI manuSyabhava pAmavo durlabha che. ratnasaMcaya 82
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) kUrma ne sevAla : eka moTA sarovaramAM eTalI badhI ghATI sevAla jAmI hatI ke temAM jarApaNa chidra nahIM hovAthI koipaNa jaLacara jIva bahAranA padArtho joi zakato nahoto. ekadA vAyunA jorathI te sevAlamAM jarAka chidra (phATa) paDyuM temAMthI koi eka kAcabAe potAnI Doka bahAra kADhI uMce joyuM to te vakhate zaradaRtunI pUrNimAno caMdra AkAzanA madhya bhAgamAM joyo. vRddha kAcabo ati AnaMda pAmyo ane potAnA parivArane A dekhADavA mATe bolAvI lAvyo. paraMtu teTalAmAM to te chidra pAchuM pUrAi gayuM, tethI te vRddha kAcabo te chidranI zodha mATe cirakALa sudhI cotarapha pharyo, paNa pharI te chidra tene hAtha lAgyuM nahIM. te ja rIte vRthA gumAvelo manuSyabhava pharIne hAtha lAgato nathI. te (9) yuga (ghUMsarI) : koi deva svayaMbhUramaNa samudranI pUrva dizAmAM dhuMsarI nAMkhe ane pazcima dizAmAM tenI sAMbela (khIlI) nAMkhe. te koinA prayoga vinA bhegA thai dhUMsarInA chidramAM te sAMbela enI meLe praveza kare, te jema atyaMta durlabha che - na ja banI zake tevuM che, tema vRthA gumAvelo manuSyabhava pharI maLavo durlabha che. (10)paramANu : koi deva eka moTA thAMbhalAno jhINo cUro karI tenA paramANuo eka bhuMgaLImAM nAMkhI merUparvatanA zikhara para ubho rahI cotarapha pharato pharato bhuMgaLIne phuMkI temAMnA paramANuone sarva dizAomAM uDADI de. pachI jema te ja paramANuo maLe ne teno ja thAMbhalo bane te muzkela che. tema vRthA gumAvelo manuSyabhava pharIthI maLavo muzkela che. (7) dharmanI pUrNa sAmagrIno saMbhava manuSya gatimAM ja che devA visayapasatthA, neraDyA vivihadukkhasaMjuttA / tiriyA vivegavigalA, maNuANaM dhammasAmaggI // 120 // ratnasaMcaya 0 83
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : devo viSayomAM Asakta hoya che, nArakIo vividha prakAranA duHkhamAM magna hoya che ane tiryaMco viveka rahita hoya che; mAtra manuSyabhavamAM ja dharmanI sAmagrI maLI zake che. (120) (78) manuSyabhavanI uttamatA suranArayANa dunni vi, tiriyANa huMti gai ya cattAri / ANa paMca gaI, teNaM cia uttamA maNuA // 121 // artha : su2 ane nArakI marIne manuSya ke tiryaMcamAM ja upajI zake che tethI temanI be ja gati hoya che, tiryaMco marIne tiryaMcamAM, manuSyamAM, nArakImAM ke devatAmAM upaje che tethI temane cAra gati hoya che ane manuSya marIne e cAre gatimAM tathA mokSamAM paNa jai zake che tethI temane pAMca gati hoya che, tethI karIne ja manuSyabhava sarvottama che. (121) (79) manuSyabhavanI durlabhatA siMdhUvAluanimaggaM, vaDabIyaM ca dullahaM / mANusattaM tu saMpappa, ko pamAI viyakkhaNo // 122 // artha : siMdhu nadInI pArAvAra retImAM magna thayeluM vaDanuM bIja jema zodhI kADhavuM durlabha che, tema manuSyabhava paNa durlabha che, tene pAmIne koNa DAhyo purUSa pramAda kare ? (122) (80) aDhIdvIpa pramANa manuSyakSetramAM kula garbhaja - manuSyanI saMkhyA satteva ya koDIo, lakkhA bANavai sahassa aDavIsA / sayaM ca bALaha, nara joDAjoDiooDIgaM // 23 // chAvaTThi koDIo, ekAvannaM havaMti lakkhAI / bAyAlIsa sahassA, tinni sayA koDikoDINaM // 124 // ratnasaMcaya 0 84
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ teyAlI koDI, sattAvIsaM taheva lakkhA ya / guNasaThThi sahassA, tinni sayA maNuyakoDINaM // 125 // cauppannaM koDIo, lakkhA guNayAla sahasa pannAsA / tinni sayA chattIsA, saMkhA gabbhayamaNussANaM // 126 // ', artha : : sAta karoDa, bANuM lAkha, aThThAvIza hajAra ne ekaso eTalI koTAkoTikoTi tathA chAsaTha karoDa, ekAvana lAkha, beMtAlIza hajAra ane traNaso eTalI koTAkoTi tathA beMtAlIza karoDa, sattAvIza lAkha, ogaNasATha hajAra ane traNaso - eTalA karoDa (koTi) tathA copana karoDa, ogaNacALIza lAkha, pacAsa hajAra, traNaso ane chatrIza - eTalI garbhaja manuSyanI saMkhyA hoya che. (123-126) A saMkhyAnA kula ogaNatrIza aMka thAya che. te A pramANe - (792281, 6651423, 4327593, 543950336) A saMkhyA chaThThA vargane pAMcamA varge guNavAthI Ave che. (81) manuSyane upadeza jesiM kule samuppanne, jesiM vAsa vase nare / mamayAr3a bhuMpar3e vAte, annamanne samudi // 227 // artha : manuSya jenA kuLamAM (jyAM) utpanna thAya che ane jenA vAsamAM (jyAM) vase che, tyAM ja (te strInA saMsargamAM ja) te bALa (ajJAnI) manuSya paraspara mUrchA (moha) pAmI mamatA vaDe lIMpAya che. (127) (82) ekeMdriya jIvone thatI pIDAnuM dRSTAMta jarajajjarA ya therI, taruNeNaM jammapANimuThThiyA / jArisI veyaNA dehe, egiMdisaMghaTTaNA ya tahA // 128 // artha : H jarAvasthA vaDe jarjarita thayelI koi vRddhAne koi yuvAna purUSa potAnA jamaNA hAthanI muThI vaDe mAre (sanna prahAra kare) to tenA zarIramAM ratnasaMcaya 0 85
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevI vedanA thAya tevI vedanA ekeMdriya (pRthvI, ap, teja, vAyu ane vanaspatinA) jIvone manuSyanA mAtra saMghaTTa (sparza)thI ja thAya che. (128) (83) chakAya jIvono saMyoga jattha jalaM tattha vaNaM, jattha vaNaM tattha nicchio aggI / vAU teUsahagayA, tasA ya paccakkhayA ceva // 129 // artha : jyAM jaLa (akAya) hoya tyAM vanaspatikAya (sevALAdi) hoya che, jyAM vanaspatikAya hoya che tyAM nizce agnikAya hoya che, agnikAyanI sAthe ja vAyukAya rahelA che tathA porA vigere trasakAya to jaLamAM pratyakSa ja dekhAya che. (129) (84) jayaNAnI prAdhAnyatA jayaNA ya dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tavavuDDhaDakarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // 130 // artha : jayaNA (yatanA-upayoga) dharmanI mAtA che, eTale yatanA dharmane utpanna karanArI che, yatanA dharmanuM pAlana karanArI che, yatanA tapanI vRddhi karanArI che ane yatanA ekAMta (advitIya-anupama) sukha ApanArI che. (130) (85) ahiMsAnI prAdhAnyatA kiM tAe paDhiyAe, payakoDIe palAlabhUyAe / jaM ittiyaM na nAyaM, parassa pIDA na kAyavvA // 131 // artha : 'anya jIvane pIDA karavI nahIM' ATaluM paNa jo jANavAmAM : AvyuM na hoya to palALa (ghAsa) jevA niHsAra karoDa pado bhaNavAthI zuM ? karoDa zabdo-graMtho bhaNyA hoya to te paNa palALanA ghAsanI jema nirarthaka che. jo anya jIvane pIDA na karavI e vAta manamAM dRDha vasI hoya to ja jJAna sArthaka che. (131) ratnasaMcaya . 86
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) dAnabuddhie hiMsA karIne dravya meLavavAnI jarUra nathI dANaaThThAya je pANA, hammati tasathAvarA / te saMsArassa rakkhaThThA, bhamaMti bhavasAyare // 132 // artha : jeo dAna devAne mATe trasa ane sthAvara prANIone haNe che eTale dAna karavAnI IcchAthI dhana meLavavA mATe khetI Adika moTA AraMbho karI trasa ane sthAvara prANIonI hiMsA kare che, teo saMsAranuM rakSaNa karavA mATe bhavasAgaramAM bhramaNa kare che. (132) (80) pAMce sthAvara jIvonuM pramANa addAmalagapamANe, puDhavIkAyammi huMti je jIvA / te pArevayamittA, jaMbUddIve na mAyaMti // 133 // arthaH lIlA AmaLA jeTalI pRthvImAM je (asaMkhya) jIvo rahelA che, te darekane jo pArevA jevaDA zarIravALA karyA hoya to te AkhA jaMbUdvIpamAM samAya nahIM eTalA thAya che. (133) arthAt temAM jIvo asaMkhyAta che ane jaMbudvIpamAM pArevA to saMkhyAtA samAI zake tema che. egammi udagabiMdummi, je jIvA jiNavarehiM paNNattA / te jai sarisavamittA, jaMbUddIve na mAyati // 134 // artha: jaLanA eka biMdumAM je jIvo jinezvaroe kahyA che, te darekane jo sarasava jevaDA zarIravALA karyA hoya to te AkhA jaMbUdvIpamAM samAya nahIM. (134). baraMTItaMdulamitte, teUkAe havaMti je jIvA / te jai khasakhasamittA, jaMbUddIve na mAyaMti // 135 // artha : baMTI ke taMdula keTalA agnikAyamAM jeTalA jIvo rahelA 1 eka jAtanuM dhAnya, taMduLanA pramANanuM. ratnasaMcaya 80
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, te darekanA zarIra jo kadAca khasakhasa jevaDA karyA hoya, to te AkhA jaMbUdvIpamAM samAya nahIM. (135) liMbapattasamA vAu-kAe havaMti je jIvA / te matthalikkhamittA, jaMbUddIve na mAyaMti // 136 // artha : lIMbaDAnA eka pAMdaDA jeTalA sthAnamAM rahelA vAyukAyamAM je jIvo rahelA che, tene jo mAthAnI lIkha jevaDA zarIravALA karyA hoya, to te AkhA jaMbUdvIpamAM samAya nahIM. (136) (88) aNagaLa pANI pIvAthI thatI anaMtakAyanI hiMsA sUaggiNaMtakAiya, NaMtANatA jiNehi jiya bhaNiyA / tamhA aNaMtapAvaM, jaM pIa vAri uDDakaMTheNa // 137 // arthaH soyanA agrabhAga jeTalA anaMtakAyamAM jinezvare anaMtAnaMta jIvo kahelA che, tethI karIne jo uMcA kaMThe pANI pIvAmAM Ave (uMco kaMTha rAkhI aNagaLa pANI pIvAmAM Ave, to anaMta jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che. (jayAM jaLa hoya che tyAM sevALa-lIlaphularUpa anaMtakAya rahelI hoya che tethI.) (137) (89) manuSyanA dehamAM jIvotpatti maNuANa romakUve, cammamaMsesu achimijAsu / taha sukkasoNiesu, jIvA'NegA asaMkhA ya // 138 // artha : manuSyonA romakUpamAM', cAmaDImAM, mAMsamAM, hADakAmAM, majjA (carabI)mAM tathA zukra (vIrya) ane zoNita (lohI)mAM aneka tema ja asaMkhyAtA jIvo rahelA che (utpanna thAya che.) (138) (asaMkhya jIvo saMmUrNima manuSya paMceMdriya jene cauda-sthAnakIA kahIe chIe te samajavA ane aneka = be iMdriyAdi jIvonI utpatti samajavI.) 1 zarIra paranA rUMvADAnA mULamAM. ratnasaMcaya - 88
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ romakhasakesaphoDiya, likkhA taheva ceva phuNagaliyA / paMciMdiyANa dehe, havaMti egiMdiyA ee // 139 // artha romarAI, khasa, kesa, phoDakI, likha, temaja vaLI phuNagalI - A sarva ekeMdriya jIvo paMceMdriyanA zarIramAM hoya che. (139) (A manuSya zarIramAM ekeMdriya jIvonI utpatti kahI che te mAnanIya nathI. kAraNa ke jo ema hoya to muni lonca karI zake nahIM.) harasAi kaMThamAlA, vAlaya nAsura kimmismmio| ee beMdiya jIvA, narassa dehammi paccakkhA // 140 // arthaH harasa (arza), kaMThamALa, vALo, nAsura, karamIyA, saramIyA. A sarve dvIMdriya jIvo manuSyanA zarIramAM pratyakSa (utpanna thatA) dekhAya che. (140) jUyA ya kIDa sAvA, ee teMdiyA jiyA huMti / caridiya paMciMdiya, suhamA vi aNaMta naradehe // 141 // artha : jU, kIDA, sAvA - e trIdriya jIvo manuSyanA zarIramAM hoya che, (upaje che) tathA caturiMdriya ane paMceMdriya tathA sUkSma jIvo paNa manuSyanA dehamAM anaMtA hoya che. (utpanna thAya che.) (141) (90) vanaspati jIvonA bheda rukkhA gucchA gummA, layA ya vallI taNA ya taha valayA / pavvaya hariyA osahI, jalaruha kuhaNA ya bodhavvA // 142 // arthaH vRkSo (AmrAdika), guccho, gulmo, latAo, velAo, tRNa (pAsa), valaya, (zeraDI vigerenA) parva, harita, auSadhi (dhAnya ne auSadho), jaLarUha (kamaLa), ane kuhaNa - e bAra vanaspatinA bheda che. (142) (teno vistAra lokaprakAza-prajJApanA vigere graMthomAMthI jANavo.) 1 A anaMta zabda anaMta sUkSma ekeMdriya gaNyA hoya to saMbhave. cauriMdriya jIvo kyA te jANavAmAM AvyuM nathI. ratnasaMcaya 89
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) jIvonA nivAsasthAna egidiya paMciMdiya, uDDe a ahe a tiriyaloe a| vigaliMdiya jIvA puNa, tirialoe muNeavvA // 143 // artha : ekeMdriya ane paMcendriya jIvo Urdhva, adho ane tirtho lokamAM eTale traNe lokamAM hoya che, ane dvIdriya, TIMdriya ane caturiMdriya e vikaseMdriya jIvo to ticha lokamAM ja hoya che ema jANavuM. (143) (Urdhvaloka ane adholokamAM vikaseMdriya jIvonI utpatti nathI.) puDhavI jA siddhisilA, teU narakhitta tiriyaloe ya / puDhavI AU vaNassaI, bArasakappesu puDhavIsu // 144 // artha : siddhazilA sudhI pRthvIkAya che, tejaskAya (bAdara) tichalokamAM manuSyakSetra (aDhIdvIpa)mAM ja che tathA pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAya bAra devalokamAM ane ratnaprabhAdika sAte naraka pRthvImAM che. (A sarva bAdara AzrI jANavuM.) (144) (pAMca prakAranA sUkSma ekeMdriya to cauda rAjalokamAM sarvatra rahelA che.) suraloavAvisajjhe, macchAi natthi jalayarA jIvA / gevijje na hu vAvI, vAviabhAve jalaM natthi // 145 // artha: bAra devalokamAM rahelI vAvomAM matsya vigere jaLacara jIvo nathI. (temaja porA vigere beiMdriya jIvo paNa nathI.) nava raiveyaka (tathA pAMca anuttara vimAna)mAM vAvo ja nathI, ane vAvono abhAva hovAthI tyAM jaLa (apakAya) paNa nathI. (tathA jaLanA abhAve vanaspatikAya paNa nathI ema jANavuM.) (145) (92) nigoda jIvonuM anaMtAnaMtapaNuM jaiA hoI pucchA, taiyA eyaM ca uttaraM dijjA / egassa nigoyassa ya, aNaMtabhAgo gao siddhiM // 146 // ratnasaMcaya 0 90
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : je vakhate (koI paNa vakhate) koI manuSyAdika sAmAnya kevaLIne ke tIrthakarane prazna kare tyAre e ja javAba apAya che (kevaLI e ja javAba Ape che) ke eka nigodano anaMtano bhAga siddhipadane pAmyo che. (146) evI nigoda (sUkSma vanaspatinA zarIra) cauda rAjalokamAM asaMkhyAtI che. dareka zarIramAM jIvo anaMtAnaMta che. (3) nigodanA jIvone duHkha jaM narae neA, dukkhaM pAvaMti goyamA ! tikkhaM / taM puNa nigoyamajjhe, aNaMtaguNiyaM muNeavvaM // 147 // artha: he gautama ! narakamAM nArakInA jIvo je taNa-ugra duHkha pAme che; tethI anaMtagaNuM duHkha nigodamAM rahelA jIvo pAme che ema jANavuM. (147) (e duHkha avyaktapaNe bhogavAtuM hovAthI narakanI jevuM tIvra jaNAtuM nathI.) (94) nigoda vigerenI sUkSmatAnuM varNana loe asaMkhajoaNa-mANe paijoaNaM'gulA saMkhA / pai taM asaMkha aMsA, pai taM asaMkhayA golA // 148 // artha : asaMkhyAtA yojana pramANa cauda rAjalokamAM yojana yojanA pratye eTale dareka yojanamAM saMkhyAtA aMgulo che, aMgula aMgula pratye eTale dareka aMgulamAM asaMkhyAtA aMzo (vibhAgo) che, te dareka aMgulanA asaMkhyAtA aMza-vibhAgamAM asaMkhyAtA goLA che. (148). golo asaMkhanigoo, so'NaMtajio jia pai paesA / asaMkha paipaesaM, kammANaM vaggaNA'NaMtA // 149 // artha eka eka goLAmAM asaMkhyAtI nigoda (zarIra) che, te dareka nigodamAM anaMtA jIvo rahelA che, dareka jIvanA asaMkhyAtA (lokAkAzanA pradeza pramANa) pradezo che, te dareka pradeze kamoMnI anaMtI vargaNAo rahelI che. (149) ratnasaMcaya - 1
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ paivaggaNaM aNaMtA, aNua paiaNu aNaMtapajjAyA / eyaM loyasarUvaM, bhAvijjai tahatti jiNavuttaM // 150 // artha: dareka vargaNA anaMtA aNu-paramANuonI banelI che, dareka aNu (paramANu)nA anaMta paryAyo che. A pramANenuM jinezvara bhASita lokasvarUpa tahatti-satya che ema bhAvavuM. (150) (A hakIkatanI zraddhA karavI teja samakitInuM lakSaNa che.) (5) A jIva sarva sthAne upajelo ne maraNa pAmelo che Na sA jAi Na sA joNI, Na taM ThANaM Na taM kulaM / Na jAyA na muA jattha, savve jIvA aNaMtaso // 151 // artha : evI koI jAti nathI, evI koI yoni nathI, evuM koI sthAna nathI ane evuM koI kuLa nathI ke jyAM sarve jIvo anaMtI vAra utpanna thayA na hoya ke maraNa pAmyA na hoya. (151) (cauda rAjalokamAM dareka pradeze A jIve anaMtA janma maraNa karyA che.) (6) eka muhUrtamAM nigoda keTalA bhava kare? paNasaThThi sahassAiM, paMcasayA ceva taha ya chattIsA / khullAga bhavagahaNA, egamuhuttammi evaiyA // 152 // arthaH nigodanI eka jIva eka muhUrta (be ghaDI)mAM pAMsaTha hajAra, pAMcaso ane chatrIza kSullaka (nAnAmAM nAnA) bhava grahaNa kare che. (15) eka muhUrtamAM 16777216 AvaLI hoya che. kSullaka bhava 256 AvaLIno hoya che, te anusAra A gaNatrI karelI che. eka zvAsocchavAsamAM 1NA bhava kare che. (90) samakitanI utkRSTa sthiti aMtamuhattovasamo, chAvali sAsANa veyago smo| sAhiyatittIsAyara, khao duguNo khaovasamo // 153 // ratnasaMcaya - 2
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : upazama samakita aMtamuhUrta sudhI rahe che, sAsvAdana samakita utkRSTa che AvalikA sudhI rahe che, vedaka samakita eka samayanuM ja che, kSAyika samakita kAMIka adhika tetrIza sAgaropama sudhI rahe che, ane tethI bamaNuM eTale kAMIka adhika chAsaTha sAgaropama sudhI kSayopazama samakita rahe che. (ahIM banne ThekANe adhikapaNuM narabhava saMbaMdhI jANavuM. eTale ke kSAyika samakitavALo jIva sarvArthasiddhi vimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALo deva thAya, tyAMthI cyavI manuSya thaI cAritra laI siddhipadane pAme che. kSayopazama samakitavALo jIva utkRSTa be vAra vijayAdikamAM 33 sAgaropamanA AyuSyavALo athavA traNa vAra ayyata devalokamAM bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALo deva thaI manuSya thaI cAritra pAmI mokSe jAya che.) (153) (98) narakamAM thatI daza prakAranI vedanA dasaviha veyaNa nirae, sIuNhakhuhapivAsakaMDU ya / . bhayasogapAravassaM, jarA ya vAhI ya dasamo ya // 154 // artha : narakamAM nArakIone daza prakAranI vedanA hoya che, te A pramANe-zIta vedanA 1, uSNa vedanA 2, kSudhA (bhUkha) vedanA 3, pipAsA (tRSA) vedanA 4, kaMDU (kharajanI) vedanA 5, bhaya vedanA 6, zoka vedanA 7, paravazatArUpa vedanA 8, jarA vedanA 9 ane dazamI vyAdhi vedanA 10. (A sarva vedanAo asahya hoya che.) (154) (9) ratnaprabhA pRthvInuM sthAna aha maMdarassa hiThThA, puDhavI rayaNappahA muNeyavvA / tisu bhAgesuvihni ha)ttA, sahassa asI joaNaM lakkhaM // 155 // artha : merU parvatanI nIce eka rAjanA vistAramAM ratnaprabhA pRthvI rahelI che te traNa bhAge vaheMcAyelI che (tenA traNa bhAga che) ane te eka lAkha ne eMzI hajAra jojana jADI che. (155) ratnasaMcaya * 93 ||
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) bhavanapatinuM tathA nArakInuM vAsasthAna tattheva bhavaNavAsI, devA nivasaMti dosu bhAgesu / taie puNa neDyA, havaMti bahuveyaNA niccaM // 156 // artha : tyAM ja (te ratnaprabhA pRthvInA piMDamAM ja) be bhAgamAM bhavanapati devo vase che ane trIjA bhAgamAM niraMtara atyaMta vedanA bhogavanArA nArakIo rahelA che. (156) (be ne eka vibhAgamAM te zI rIte rahelA che ? te spaSTa thavAnI jarUra che. AvA vibhAga pADelA vAMcavAmAM AvyA nathI.) bRhasaMgrahaNInI gAthA 25mInA arthamAM 178000 yojanamAM bhavanapatinuM sthAna kahela che. vadhArAmAM kahyuM che ke - 180000mAMthI 96000 bAda karatAM bAkInA 84000 yojanamAM bhuvanapati che ema keTalAka AcAryo kahe che. (101) paMdara paramAdhArmikanAM nAma aMbe1 aMbarisI2 ceva, sAme3 ya sabale4 vi ya / rudde5 virudde6 kAle7 ya, mahAkAle8 tti Avare // 157 // asipatte9 dhaNU10 kuMbhe11, vAlU12 veyaraNI13 vi a / kharassare14 mahAghose15, evaM panarasa AhiA // 158 // arthaH aMba 1, aMbaRSi 2, zyAma 3, sabala 4, raudra 5, viraudra 6, kALa 7, mahAkALa 8, asipatra 9, dhanuM 10, kuMbha 11, vAlu 12, vetaraNI 13, kharasvara 14 ane mahAghoSa 15 - A pramANe paMdara jAtinA paramAdhArmika kahyA che. (157-158) te paMdare paramAdhAmInuM juduM juduM kAma che. te jude jude prakAre nArakIone pIDA upajAve che. temAM keTalAkanuM to nAma pramANe ja kAma che. (102) daza prakAranuM satya jaNavaya1 saMyama ThavaNA3, nAme4 rUve5 paDuccada sacce a| vavahAre7 bhAva8 joge9, dasame uvama10 sacce ya // 159 // ILL ratnasaMcaya 0 94
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH janapada satya-kuMkaNa dezamAM pANIne picca kahe che te janapada (daza) satya kahevAya che. arthAt je dezamAM je padArtha mATe je zabda vaparAto hoya te janapada satya 1, lokarUDhithI sarvajanonI je mAnyatA hoya, jemake kAdavamAM utpanna thAya te paMkaja-kamaLa kahevAya, paNa deDakA vigere paMkaja na kahevAya, te saMmata satya 2, sthApanAsatya eTale pratimA vigere 3, kuLanI vRddhi karanAra na hoya chatAM koInuM nAma kuLavardhana pADyuM hoya to te nAma satya 4, sAdhu vigereno veSa dhAraNa karyo hoya ane tevA prakAranA tenAmAM AcAra hoya ke na hoya chatAM tene sAdhu kahevo te rUpasatya 5, nAnuM-moTuM, pitA-putra vigere parasparane AzrIne kahevAya che, jemake anAmikA AMgaLI TacalI AMgaLInI apekSAe moTI che ane vacalI AMgaLIne AzrIne nAnI che, eka ja purUSa potAnA putranI apekSAe pitA che ane potAnA pitAnI apekSAe putra paNa che, te pratItyasatya 6, vyavahAramAM anudarA kanyA kahevAya che, anudarAno artha peTa vinAnI evo thAya paNa vyavahAramAM garbhavinAnI hoya tene ja anudarA kahevAya che, te vyavahAra satya 7, bagalAmAM zveta varNa vadhAre che ane bIjA varNa ghaNA ja alpa che tethI tene zveta kahevo e bhAva satya 8, pAse daMDa (lAkaDI) rAkhavAthI te mANasa daMDI kahevAya athavA chatra dhAraNa karavAthI te mANasa chatrI kahevAya vigere koI vastunA yogane lIdhe te vastuvALo pote paNa tevo kahevAya te yoga satya 9, tathA taLAvane samudra samAna kahevuM te upamA satya 10 - A rIte satyanA daza prakAra che. (159) (103) asatya bolavAnAM daza kAraNo kohe1 mANe2 mAyA3, lobhe4 pijje5 taheva dose6 ya / hAsa7 bhaya8 akkhAiya9, uvaghAe10 nissiyA dsmaa||160|| artha : krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4, prema-rAga 5, dveSa 6, hAsya-mazkarI 7, bhaya 8, avarNavAda-khoTu ALa 9 ane upaghAtaAghAta 10 - A daza kAraNane lIdhe asatya bolAya che. (A daze prakAra tyAga karavA lAyaka che.) (160) ratnasaMcaya - 5
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) usUtrarUpa asatya bolavAnuM phaLa ikkeNa dubbhAsieNa, marIio dukkhasAyaraM patto / bhamio koDAkoDI, sAgarasiriNAmadhijjANaM // 161 // artha eka ja durbhASitavaDe eTale "he kapila ! te jinezvaranA mArgamAM paNa dharma che ane mArA mArgamAM paNa dharma che." evA eka ja asatya (usUtra) bhASaNa vaDe marIci duHkhasAgarane pAmyo, ane koTAkoTi sAgaropama sudhI saMsAramAM bhaTakyo. (A marIci mahAvIra svAmIno jIva samajavo.) (161) (105) satyanuM mAhAbhya jai na sakasi kAuM, sammaM aidukkaraM tavacaraNaM / to saccaM bhAsijjA, jaha bhaNiyaM vIyarAehi // 162 // artha : he jIva ! jo tuM atyaMta duSkara evA tapa ane cAritrane athavA tapanA AcaraNane samyaka prakAre karavAne zaktimAna na ho to je pramANe jineMdroe kahyuM che te pramANe tuM eka satya vacana ja bola. (satya vacana ja sarva dharmamAM agresara che, eTale ekalA satyathI paNa tArI kAryasiddhi thaze, kema ke satyamAM samakitano paNa samAveza che.) (12) (106) gItArtha kevuM vacana na bole jeNa paro dubhijjai, pANivaho jeNa hoi bhaNieNaM / appA paDai kilese, na hu taM japaMti gIyatthA // 163 // artha : je vacana bolavAthI bIjo prANI duHkhI thAya, tathA je vacana bolavAthI prANIno vadha thAya ane potAno AtmA kalezamAM paDe - tevuM vacana gItArtho bole nahIM. (163) (gItArtha mATe AvAM vacana bolavAno saMbhava hoto nathI.) ratnasaMcaya - 6
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) dAna saMbaMdhI vicAra je adANaM pasaMsaMti, vahamicchaMti pANiNaM / jaiNi( taM )paDiseyaMti, vitticcheyaM karaMti te // 164 // artha : jeo asaMyatinA dAnanI prazaMsA kare che, teo prANInA vadhane icche che ane jeo anukaMpAdAnano niSedha kare che, teo anyanI vRttino cheda kare che. eTale teo aMtarAya karma bAMdhe che. (164) (A gAthAnuM trIjuM pada azuddha jaNAya che.) (108) sajjanoe kevuM bolavuM? saMtehiM asaMtehiM, parassa kiM jaMpiehiM dosehiM / attho jattha na labbhai, so amitto kao hoi // 165 // artha : chatA athavA achatA bIjAnA doSa bolavAthI zuM phaLa che ? kAMija phaLa nathI. kemake temAM kAMI paNa artha-dhanAdika maLatuM nathI, artha sarato nathI ane ulaTo tene zatru karAya che - te zatru thAya che. (15) mA hoi suaggAhI, mA jaMpaha jaM na dilu paccakkhaM / paccakkhe vi a diThe, juttAjuttaM viyAreD // 166 // artha : zratagrAhI na thavuM. eTale ke koinI pAsethI kAMI vAta sAMbhaLI ke tarata ja tene vagara vicAre satya mAnI levI nahIM. vaLI je pratyakSa joyuM na hoya te paNa bIjAnI pAse na kahevuM tathA pratyakSa joyA chatAM paNa yogya ane ayogyano vicAra karavo. arthAt yogya = kahevA yogya-saMbhavita hoya to ja kahevuM, ayogya-asaMbhavita hoya to te kahevuM nahIM. (16) (109) roSa vakhate kArya na karavuM paDhamaM ciya rosabhare, jA buddhI hoi sA na kAyavvA / aha kIDa tA nUNaM, na suMdaro hoi pariNAmo // 167 // ratnasaMcaya - 97.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : prathama krodhanA Aveza Ave te vakhate je buddhi thAya te pramANe kArya karavuM nahIM, jo kadAca kare to avazya tenuM pariNAma sAruM Ave nahIM. tene vimAsavuM ja paDe. (eTale ke Aveza zAMta thayA pachI je karavA yogya lAge te karavuM ema kahela che.) (167) (110) zrI kaSabhadeva svAmIe prathama bhave karelI samakita prApti parituliya kappapAyava-ciMtAmaNikAmadheNumAhappaM / sammattamahArayaNaM, pattaM dhaNasatthavAheNa // 168 // artha : zrI RSabhadeva svAmInA jIve prathama dhana sArthavAhanA bhavamAM kalpavRkSa, ciMtAmaNi ratna ane kAmadhenunA mAhAbhyanI tulanA karanAra eTale tenAthI paNa adhika mAhAbhyavALA samakitarUpI mahAratnane prApta karyuM hatuM. (168) (A gAthA sahaja pheraphAra sAthe zrAddhaguNavivaraNamAM 13mI che.) (111) samakitadRSTinAM liMga savvattha ciyakaraNaM, guNANurAo I ya jiNadhamme / aguNesu a majjhattho, sammaddissi liMgAI // 169 // artha : sarva ThekANe ucitapaNuM sAcavavuM, guNa temaja guNI pratye anurAga-prIti rAkhavI, jinezvaranA dharmamAM rati-prIti rAkhavI, ane nirguNI mANasa upara madhyasthapaNuM rAkhavuM, e samakitInAM liMga che. (169) (samakitanA 67 bolamAM 3 liMga kahyA che te judA che.) (112) sagardaSTi ne mithyAdRSTinI vaheMcaNa sAmanajaNa tava liMga-dhAriNo agIyastha seNiyAIyA / paMcuttarasura saMvega-pakkhiNo aThThamA ya jaI // 170 // paDhamA micchAdichI, cauro saMsArabhamaNaheu tti / iyarA sammadichI, arahA nivvANamaggassa // 171 // ratnasaMcaya - 98
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha: sAmAnya mANasa 1, ajJAna tapasvI 2, liMgadhArI 3, agItArtha 4, zreNikAdika samakitI jIvo 5, pAMca anuttaravAsI deva 6, saMvega-pAkSika 7 ane yati 8 - temAMthI pahelA cAra mithyAdaSTi che, teo saMsAramAM paribhramaNa karanArA che. bIjA cAra samakitadaSTi che, teo mokSamArgane yogya che-mokSe janArA che. (170-171) viratinA svarUpane jANe, virati aMgIkAra kare ne virati pALe; temaja na jANe, na Adare ne na pALe - e cha prakAranA trikasaMyogI ATha bhAMgA thAya che te nIce pramANe : (1) na jANe, na Adare, na pALe te sAmAnya mithyAdaSTi jANavA. (2) na jANe, na Adare, paNa pALe te ajJAna tapasvI jANavA. teo samya jJAnarahita hovAthI jANI ke AdarI zakatA nathI. (3) na jANe, Adare, na pALe te pArthasthAdi dravyaliMgI jANavA. teo vrata grahaNa kare che paNa pALatA nathI. (4) na jANe, Adare ne pALe te samyagu jJAna vinAnA mithyAtvI, abhavI temaja agItArtha jANavA. A cAre bhAMgAvALA samyagujJAna vinAnA hovAthI mithyAdaSTi che. (5) jANe, na Adare, na pALe. te zreNika kRSNAdi dharmanA sabhya svarUpane jANatAM chatAM avaritinA tIvra udayathI AdarI zakatA nathI ane pALatA paNa nathI. (6) jANe, Adare nahIM, paNa pALe te anuttara vimAnanA devo samajavA. teo dharmanA samyam svarUpane jANe, paNa aviratinA udayathI Adare nahIM paraMtu pALe kharA. (7) jANe, Adare, paNa pALe nahIM te dharmanA samyam svarUpane jANe, Adare ane pALI zake nahIM. teo pazcAttApa karyA kare ane veza choDIne saMvijJapakSIpaNe varte. ratnasaMcaya - 99
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) jANe, Adare ane pALe - te sarva prakAranA munio jANavA. teo dharmanA samyam svarUpane jANe che, aMgIkAra kare che ane samyam prakAre pALe paNa che. A cAre prakAra samakita daSTinA jANavA - e cAre bhAMgA grAhya che. enuM vizeSa svarUpa zrI jJAnavimaLasUrikRta aSTabhaMgInI sajajhAyamAM batAveluM che. (113) mithyAtvanuM atyaMta mAThuM phaLa. visa vesAnara visahara-hari kari ariNo haNaMti bhavamegaM / micchattaM sattAe, haNai aNaMtAu bhavakoDi // 172 // artha : viSa, vaizvAnara (agni), viSadhara (sarpa), hari (siMha), kari (hAthI) ane ari (zatra) - e sarve prANInA eka ja bhavane haNI zake che; (prANathI jIvane vikhuTo pADe che, paraMtu mithyAtva to sattAmAM hovAthI prANIne anaMtakoTi bhavomAM haNe che. arthAt anaMtA bhava karAve che. (172) daMsaNabhaThTho bhaThTho, daMsaNabhaThThassa natthi nivvANaM / sijjhaMti caraNarahiyA, daMsaNarahiyA na sijhaMti // 173 // artha : samyagu darzanathI je bhraSTa (rahita) hoya tene ja kharo bhraSTa kahevo, kema ke samakitathI bhraSTa thayelAne nirvANa (mokSa) prApta thatuM ja nathI. kadAca cAritra rahita hoya te arthAt dravya-cAritra vinAno (bhAvacAritravALo) siddha thaI zake che, paraMtu je samakitathI rahita hoya te kadApi siddha thaI zakatA ja nathI. (173) (114) supAtra dAnanuM phaLa AruggaM sohaggaM, ANesariyaM maNicchio vihavo / susloyasaMpayA vi ya, supattadANAidummaphalA // 174 // ratnasaMcaya - 100
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : ArogyatA, saubhAgya, AjJAvALuM aizvarya, manavAMcchita vaibhava tathA devalokanI saMpadA - e sarva supAtradAnAdi vRkSanAM phaLo che. (174) (supAtradAna paraMparAe mokSa paNa Ape che.) dANaM sohaggakaraM, dANaM AruggakAraNaM paramaM / dANaM bhoganihANaM, dANaM ThANaM guNagaNANaM // 175 // artha : dAna e saubhAgyane karanAruM che, dAna utkRSTa ArogyanuM kAraNa che. dAna e bhoganuM nidhAna che ane dAna e guNanA samUhonuM sthAna che. (175) dANeNa phuDa kittI, dANeNa ya huMti nimmalA kaMti / dANAvajjiyahiyao, ariNo vi ya pANiyaM vahai // 176 // artha : dAna vaDe kIrti phelAya che, dAna vaDe nirmaLa kAMti prApta thAya che, dAna vaDe jenAM hRdaya vaza thayAM che evA zatruo paNa potAne tyAM pANI bhare che, eTale dAnathI vaza thayelA zatruo paNa potAnA kiMkara jevA thaI jAya che. (176) (115) dAnanA bheda tathA tenuM phaLa abhayaM supattadANaM, aNukaMpA uciya kittidANaM ca / dunni vi mukkho bhaNio, tinni vi bhogAiyaM diti // 177 // artha : abhayadAna 1, supAtradAna 2, anukaMpAdAna 3, ucitadAna 4 ane kIrtidAna 5 - A pAMca prakAranA dAnamAMthI pahelA be dAnathI mokSa maLe ema kahyuM che ane pAchaLanA traNa dAna bhogAdika ApanArAM kahyAM che. (177). (110) mananA vyApAranI mukhyatA maNavAvAro garuo, maNavAvAro jiNehi paNNatto / aha nei sattamAe, ahavA mukkhaM payAsei // 178 // ratnasaMcaya - 101
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH sarva vyApAra karatAM manano vyApAra moTo che, kema ke manano vyApAra ja taMdula matsya vigerenI jema prANIne sAtamI narake paNa laI jAya che athavA prasannacaMdra rAjarSinI jema mokSa paNa prakAze che - Ape che, ema jinezvare kahyuM che. (178) (110) mahAvIra svAmInA mukhya daza zrAvakonAM nAma ANaMda1 kAmadevera, culaNipiyA3 taha ya surAdeve4 / cullasaya5 kuMDakoliya6, saddAlaputto7 ya nAyavvo // 179 // aThThamo ya mahAsayagoTa, navamo ya naMdiNIpiyAe / tetalipiyA10 ya dasamo, eyAi saDDANa nAmAiM // 180 // artha: ANaMda 1, kAmadheva 2, calaNI pitA 3 tathA surAdeva 4, culazataka 5, kaMDakolika 6, sadAlaputra 7, AThamo mahAzataka 8, navamo naMdinIpitA 9 ane dazamo tetalIpitA 10 - A daza mahAvIra svAmInA mukhya zrAvakonAM nAma che. (179-180). (118) AnaMdAdi zrAvakonAM nivAsasthAnA vANiyagAmaM1 caMpAra, duve vANArasI ya nayarIe 3-4 / AlaMbhiyA5 ya puravara, kaMpillapurammida bodhavvaM // 181 // polAsaM7 rAyagihaMTa, sAvatthIpurI ya dunni uppannA 9-10 // ee uvAsagANaM, gAmA khalu hoti bodhavvA // 182 // artha : ANaMdanuM nivAsasthAna vANijaya gAma 1, kAmadevanI caMpAnagarI 2, culanI pitA ane surAdevanI vANArasI nagarI 3-4, cullazatakanI AlaMbhikA nagarI 5, kuMDakolikanuM kAMDilyapura jANavuM 6, sadAlaputranuM polAsapura 7, mahAzatakanuM rAjagRha 8 tathA naMdinIpitA ane tetalIpitA e be zrAvastI nagarImAM utpanna thayA hatA 9-10 - A pramANe daze zrAvakonA gAmo che ema jANavuM. (181-182) ratnasaMcaya * 102
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (119) daze zrAvakonI strIonAM nAma sivanaMda 1 bhadda 2 sAmA 3, dhaNa 4 bahula 5 pusaNi 6 aggimittA 7 ya / revai 8 ya assaNI 9 taha, phagguNi 10 bhajjANa nAmANi // 183 // artha: AnaMdane zivAnaMdA nAmanI strI hatI 1, kAmadevane bhadrA 2, culanI pitAne zyAmA 3, surAdevane dhanyA 4, cullazatakane bahulA 5, kuMDakolikane pUSA 6, sadAlaputrane agnimitrA 7, mahAzatakane revatI. 8, naMdinIpitAne azvanI 9 ane tetalIpitAne phalganI nAmanI bhAya hatI 10 - A pramANe temanI bhAryAonAM nAma che. (183) (120) AnaMdAdi zrAvakone upasarga vigere ohinANa1 pisAe2, mAyA3 vAhI4 dhaNa5 uttarijjeda ya / bhajjAisuyA7 taha, duvvayA8 niruvasaggayA tinni // 184 // artha : pahelAne avadhijJAna thayuM che 1, bIjAne pizAcathI 2, trIjAne mAtAthI 3, cothAne vyAdhithI 4, pAMcamAne dhanathI 5, chaThThAne uttara devAthI 6, sAtamAne bhAryAdithI 7 ane AThamAne duvRttA strIthI 8 - ema sAta zrAvakane e anukrame upasargo thayA che ane chellA bene tathA pahelA AnaMda A traNane upasarga thayA nathI. (184) (AnaMda, zrAvakane ane chellA be zrAvakane upasargo thayA nathI. AnaMdane avadhijJAna thayela che.) zrI vardhamAna dezanA vigeremAM jotAM AnaMda pachInA cha zrAvakone devoe upasarga karyA che, ane AThamA mahAzatakane tenI bhAyae upasarga karyA che. A gAthAmAM deva zivAya judAM judAM nAma lakhyAM che teno hetu A pramANe saMbhave che - bIjA kAmadeva zrAvakane deve pizAcarUpe ghaNo upadrava karyo hato tethI tyAM pizAca zabda lakhyo che. ratnasaMcaya - 103
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA culanI pitA pAse tenA putrone mAryA chatAM te kSobha pAmyo nahIM chevaTe tenI mAtAne mAravAno upasarga karyo tyAre te kSobha pAmyo, tethI tyAM mAtA zabda lakhyo che. cotho surAdeva bIjA sarva upadravothI kSobha pAmyo nahIM, chevaTa tenA zarIramAM vyAdhi utpanna karavAnuM kahyuM tyAre kSobha pAmyo, tethI tyAM vyAdhi zabda lakhyo che. pAMcamo cullazataka bIjA upasargothI kSobha pAmyo nahIM, chevaTa tArUM sarva dhana laIne nAMkhI daIza ema kahI sarva dhana devatAe tenI pAse lAvI te lai jAya che ema tene dekhADyuM tyAre te kSobha pAmyo, tethI tyAM dhana zabda lakhyo che. chaThThA kaMDakolikane gozALakamatideve gozALano dharma aMgIkAra karavAnuM kahyuM ane tenA dharmanI prazaMsA karI chatAM te kSobha pAmyo nahIM ane ulaTo te devane yuktithI uttara ApI jItI lIdho, tethI tyAM uttara zabda lakhyo che. sAtamo sadAlaputra potAnA putronA maraNathI kSobha pAmyo nahIM, paNa chevaTa tenI strIne mAravAno upasarga karyo tyAre te kSobha pAmyo, tethI tyAM bhAryA zabda lakhyo che ane AThamA mahAzatakane koI deve upasarga karyo nathI, paraMtu tenI duSTa (laMpaTa) bhAryA revatIe upasarga karyA che. temAM chevaTa sudhI kSobha pAmyo nathI, paraMtu avadhijJAnathI revatInuM svarUpa jANIne teNIne durgatimAM javAnuM durvacana kahyuM hatuM. tethI zrI gautamasvAmInA kahevAthI te durvacananI teNe AlocanA lIdhI hatI vigere. ahIM gAthAmAM duvrayA zabda lakhyo che te uparathI duvRttA (durAcaraNI) bhAryA samajavI. e duvrayA zabdano bIjo artha durvacana paNa thaI zake che. navamA ane dazamA zrAvakane upasarga thayA ja nathI. (121) AnaMdAdi zrAvakonA gokuLanI saMkhyA cAlIsa1 saThThI2 asIi3, saThThI4 saThThI5 ya saThThI6 dasasahassA7 / asIi8 cattA9 cattA10, cauppayANaM sahassANaM // 185 // artha: ANaMdane cALIza hajAra gAyohatI 1, kAmadevane sATha hajAra ratnasaMcaya - 104
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2, culanI pitAne eMzI hajAra 3, surAdevane sATha hajAra 4, culla zatakane sATha hajAra 5, kuMDakolikane sATha hajAra 6, sadAlaputrane daza hajAra 7, mahAzatakane eMzI hajAra 8, naMdinIpitAne cALIza hajAra 9 ane tetalIpitAne cALIza hajAra catuSpada eTale gAyo hatI 10 (daza hajAra gAyonuM eka gokuLa kahevAya che.) (185) (122) AnaMdAdi zrAvakonA dhananI saMkhyA bAra1 ThArasa2 cauvIsa3, tivihamaThThAra6 taha ya tinneva7 / savvaNNe cauvIsaM8, bArasa9 bArasa10 koDIo // 186 // artha : ANaMdane bAra karoDa suvarNa-sonAmahora pramANa dravya hatuM 1, kAmadevane aDhAra karoDa 2, culanI pitAne covIza karoDa 3, surAdeva, cullazataka ane kuMDakolika e traNane aDhAra aDhAra karoDa 6, sadAlaputrane traNa karoDa 7, mahAzatakane covIza karoDa 8, naMdinIpitAne bAra karoDa 9 ane tetalIpitAne bAra karoDa suvarNa hatuM 10. (186) (123) AnaMdAdi zrAvakoe bhogopabhoga-parimANa vratamAM karela niyama ulaMvaNaM1 daMtavaNaM2, phale3, abhigaNe4 vaTTaNe5 saNANe6 ya / vatthe7 vilevaNe8 pupphe9, AbharaNa10 dhUva11 peyAi12 // 187 // bhakkho13 yaNa14 sUpa15 ghae16, sAge17 mAhura18 jammaNa19 pANe20 ya / taMbole21 igavIsaM, __ ANaMdAINa abhiggahA // 188 // artha : ula utAravA mATe jeThImadhanuM kASTha 1, dAMta sApha karavA ratnasaMcaya - 105
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe mahuDAnuM dAtaNa 2, mastaka sApha karavA mATe AmaLAnuM phaLa 3, abhaMgana mATe zatapAka ane sahasrapAka tela 4, udvartana mATe sugaMdhI cUrNa 5, snAna mATe ATha ghaDA pANI 6, zarIre oDhavAnuM eka rezamI vastra tathA be sutarAu vastra 7, kesara, caMdana, kasturI vigere sugaMdhI padArthanuM vilepana 8, puSpamAM kamaLanuM puSpa ane mAlatInI mALA 9, AbharaNamAM citra vinAnA be kuMDala ane eka nAmAMkita mudrikA 10, dhUpamAM agara ane turUSkano dhUpa 11, payAmAM maga ane cokhAnI peyA 12, bhakSyamAM khAMDa pAyelA ghebara 13, odanamAM kamodanA cokhA 14, kaThoLamAM maga, aDada ane caNAnI dALa, dhRtamAM zaradaRtumAM thayeluM gAyanuM ghI 16, zAkamAM rAyaDoDI, AmaLA ane agathIyo (athavA caMcu, maMDakikA ane sovasti) 17, phaLamAM palaMka ane bIlI vigerenAM madhura phaLa 18, jamaNamAM vaDA ane pUraNa 19, pANImAM AkAzathI paDela jaLa 20, tAMbulamAM jAyaphaLa, kaMkola, kapUra, elacI ane laviMga - e pAMca sugaMdhIvALuM nAgaravelI pAna 21 - A ekavIza jAtanA abhigraho AnaMdAdika daze zrAvakonA jANavA. bhogopabhoga vratamAM upara kahelI vastuoja mAtra vAparavI; bIjI sarva vastuno tyAga karyo hato ema samajavuM. (187-188) (124) pahelA ANaMda ane AThamA mahAzatakane thayela avadhijJAnanuM pramANa uDhe sohammasure, loluya narae ahe ya uttare himavaM / paMcasayaM tidisAe, ohI ANaMdasayagassa // 189 // artha : uMce sudharmA devaloka sudhI, nIce loluka nAmanA narakanA pAthaDA sudhI, uttara dizAmAM himavaMta parvata sudhI tathA bAkInI traNa dizA eTale pUrva, dakSiNa ane pazcima dizAe pAMcaso pAMcaso yojana sudhI (lavaNa samudramAM) dekhI zake evuM AnaMda tathA mahAzatakane avadhijJAna thayuM hatuM. (189) ratnasaMcaya * 106
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (125) zrAvakanI agyAra pratimA daMsaNa 1 vaya2 sAmAiya3, posaha4 paDimA5 ya baMbha6 saccitte7 / AraMbha8 pesa9 uddiTTha- vajjaNa 10 samaNabhUe11 a // 190 // artha : darzana pratimA 1, vrata 2, sAmAyika 3, pauSadha 4, kAyotsarga pratimA 5, brahmacarya 6, sacitta tyAga 7, AraMbha tyAga 8, preSya tyAga 9, uSTi tyAga 10 ane zramaNabhUta 11 A agyAra pratimA zrAvakane vahana karavAnI hoya che. - vivaraNa : eka mAsa sudhI samakitamAM aticAra rahitapaNe vartatAM trikALa jinapUjA karavI e pahelI darzana pratimA 1, pahelI pratimAnI kriyA sahita be mAsa sudhI aticAra rahita zuddha pAMca aNuvrato pALavA e bIjI vratapratimA 2, pahelI banne pratimAnI kriyA sahita traNa mAsa sudhI sAMja savAra be vAra zuddha sAmAyika kare te trIjI sAmAyika pratimA 3, pUrvanI kriyA sahita cAra mAsa sudhI cAra athavA cha parva tithie (aSTamI, caturdazI, pUrNimA ne amAvAsyAe - jo be aSTamIe ne be caturdazIe kare to cha tithie posaha thAya.) cAre prakArano sarvathI pauSadha ATha pahorano grahaNa kare te cothI pauSadha pratimA 4, pUrva kriyAsahita pAMca mAsa sudhI zuddha cittavALo, snAna rahita, prAsuka bhojana karanAra, divase sarvathA brahmacarya pALanAra ane rAtrie potAnI strImAM paNa parimANa karanAra zrAvaka cAra athavA cha parva tithie pauSadha grahaNa karI AkhI rAtri pratimApaNe eTale kAyotsarge rahe te pAMcamI pratimA pratimA athavA kAyotsarga pratimA 5, pUrvanI sarva kriyA sahita cha mAsa sudhI sarvathA brahmacarya pALe te chaThThI brahmacarya pratimA 6, pUrvanI kriyA sahita sAta mAsa sudhI sarva sacittano tyAga kare te sAtamI sacitta tyAga pratimA 7, pUrvokta kriyA sahita ATha mAsa sudhI pote AraMbha samAraMbha na kare te AThamI AraMbhatyAga pratimA 8, pUrvokta kriyA sahita nava mAsa sudhI bIjA pAse paNa AraMbha na karAve te navamI preSTatyAga pratimA ratnasaMcaya - 107
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9, pUrvokta kriyA sahita daza mAsa sudhI potAne udezIne karelA AhArano tyAga kare, mastake zikhA rAkhe athavA muMDana karAve, dhanano paNa tyAga kare te dazamI udiSTatyAga pratimA 10 tathA agyAra mAsa sudhI mastake locana kare athavA muMDana karAve, rajoharaNa dhAraNa kare, parigrahamAM AhAra mATe pAtramAM ja rAkhe ane "pratimAne vahana karanArA mane (zrAvakane) bhikSA Apo." ema kahI potAnI jAtimAM bhikSA levA vicare, te agyAramI zramaNabhUta pratimA kahevAya che 11. (100) (A agyAre pratimAmAM aticAra lagADAtA nathI ane koI prakAranA AgAra paNa hotA nathI.) (12) AnaMdAdi zrAvakonuM pratimA vahana tathA paralokagamana ikkArasa paDimAo, vIsaM pariyAo aNasaNaM mAse / sohamme cau paliyA, videhe sijjhaissaMti // 191 // arthaH upara kahelI agyAre pratimAo AnaMdAdika daze zrAvakoe vahana karI hatI, sarvee vIza varSa dezavirati pALI hatI, sarvee chevaTe eka mAsanuM anazana karyuM hatuM ane sarve saudharma devalokamAM cAra palyopamanA AyuSyavALA devapaNe utpanna thayA che, tyAMthI cyavI sarve mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe utpanna thaI siddhipadane pAmaze. (191) (12) AnaMdAdika zrAvako pahelA devalokamAM kayA kayA vimAnamAM upajyA che ? aruNe 1 aruNAbhe 2 khalu, aruNappaha 3 aruNakaMta 4 siddhe 5 y| aruNajjhaya 6 rUyae 7, sayamavaDaMse( vaDiMsae)8 egathe9 kIle10 // 192 // arthaH arUNa vimAna 1, arUNAbha vimAna 2, arUNaprabha vimAna rabasaMcaya 108
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3, arUNakAMta vimAna 4, arUNasiddha vimAna 5, arUNadhvaja vimAna 6, arUNanidhi vimAna 7, arUNAvataMsaka vimAna 8, athera vimAna 9 ane kIla vimAna 10 - A daze vimAnamAM anukrame AnaMdAdika daze zrAvako utpanna thayA che. (192) (A nAmomAM 9muM, 10muM nAma gAthAmAM azuddha lAge che te baMne vardhamAna-dazanAmAM arUNaprabha che. bIjA nAmomAM paNa keTalAka nAmo tenI sAthe maLatA AvatA nathI.) (128) sAmAyikamAM varjavAnA batrIza doSo paikI prathama kAyAne lagatA 12 doSa palhatthI1 athirAsaNa2, disiparivattiya3 kajja4 vaTThabhe5 aiaMgavaggaNAgaNa Alasa7 karakaDa8 male9 kNddu10||193|| vissAmaNa11 taha uMghaNa12, iya bArasa dosavajjiyaM jassa / kAyasAmAiya suddhaM, egavihaM tassa sAmaiyaM // 194 // artha: palAMThI vALavI (paga para paga caDAvavA athavA paga bAMdhIne besavuM te) 1, AsananI asthiratA 2, beThakanI dizA pheravavI 3, AraMbhanuM kArya karavuM 4, bhIMta Adine Teko (oThIMgaNa) devo 5, zarIrane atyaMta maraDavuM 6, ALasa khAvuM 7, karakaDA moLavA 8, zarIrano mela utAravo 9, zarIrane khaMjavALavuM 10, zarIrane cAMpavuMcaMpAvavuM 11 tathA suvuM ke uMghavuM 12 - A bAra doSa rahita jenuM zuddha sAmAyika hoya tene eka prakAranuM (kAyAe karIne) zuddha sAmAyika che ema jANavuM. (193-194) (129) vacana saMbaMdhI 10 doSa kuvvayaNa1 saharasakAro2, loDaNa3 ahachaMdavayaNa4 saMkhevo5 / kalaho6 viggaha7 hAso8, - tuSyi rAmaparAmArU 6-20 me 225 . ratnasaMcaya 109
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajjiyaM dosadasayaM, vayaNabhavaM jo naro samiIo / taM tANa vayaNasuddhaM, duvihaM sAmAiyaM neyaM // 196 // artha kutsita-asatya vacana bolavuM , sahasAtkAra-vinA vicAre bolavuM 2, pharatuM pharatuM bolavuM 3, svacchaMdapaNe bolavuM 4, koI na samaje tevuM saMkSepathI bolavuM 5, kalaha thAya tevuM bolavuM 6, vigraha (yuddha) thAya tevuM bolavuM 7, hAMsI mazkarInuM vacana bolavuM athavA pote hasavuM 8, jaladI javAnuM kahevuM 9 tathA jaladI AvavAnuM kahevuM 10 - vacanathI utpanna thatA A daza doSone varjIne je purUSa sAmAyika kare che, tene vacananI zuddhi hovAthI tenuM vividha-kAyA ane vacana e be prakAre zuddha sAmAyika jANavuM. (195-196) (130) mana saMbaMdhI 10 doSa aviveo 1 jasakittI 2, lAbhatthI 3 gavva 4 bhaya 5 niyANatthI 6 / saMsaya 7 rosa 8 aviNIo 9,. mattivu 20 sa ya mAsiyA | 227 che. arthaH viveka rahitapaNe kare 1, yazakIrtine mATe kare 2, sAMsArika lAbhane mATe kare 3, garvathI kare 4, bhayathI kare 5, niyANAne arthe kare 6, phaLanA saMzayayukta kare 7, krodhathI kare 8, avinayathI kare 9 tathA bhakti rahitapaNe kare 10 - A mana saMbaMdhI sAmAyikanA daza doSa che. (197). battIsadosarahiyaM, taNuvayamaNasuddhisaMbhavaM tivihaM / jassa havai sAmAiyaM, tassa bhave sivasuhA lacchI // 198 // artha : upara kahelA kula batrIza doSa rahita zarIra, vacana ane mananI zuddhithI utpanna thayeluM trividha zuddha sAmAyika jenuM hoya, tene mokSasukhanI lakSmI prApta thAya che. (198) ratnasaMcaya * 110
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ so varSanA cAritra paryAyanuM daza kroDAkroDa palyopama eTale eka sAgaropamanuM phaLa kalpIne te anusAre 1 varSa, 1 mAsa ne 1 divasano vibhAga pADatAM ATha pahoranA pauSadhanuM phaLa A pramANe - (131) eka posahanuM phaLa sagavIsa ya koDisayA, sattahuttari koDi lakkha sahasA ya / sattasayA sattahuttarI, nava bhAgA satta paliyassa // 199 // artha : satAvIza abaja, sItotera karoDa, sItotera lAkha, sItotera hajAra, sAta so sItotera palyopama ane eka palyopamanA navIyA sAta bhAga eTale ke 2777 77 77 777 7/9 palyopama, eTaluM devanuM AyuSya eka vakhata ATha pahorano pauSadha karanAra bAMdhe che. (199). A phaLa sAmAyikanA phaLa karatAM 30 gaNuM che ane eka mAsanA cAritranA phaLa karatAM trIzame bhAge che. bAra mAsanA cAritranuM madhyama phaLa daza lAkha kroDa palyopamanuM dhArIne tenA bAramA bhAge, mAsika phaLa ne tene trIzame bhAge ATha pahoranA posahanuM phaLa, tene trIzame bhAge sAmAyikanuM phaLa te A pramANe - (132) eka sAmAyikanuM phaLa bANavaI koDIo, lakkhA guNasaThThi sahasa paNavIsA / nava saya paNavIsAiM, satihA aDa bhAga paliyassa // 200 // artha : eka sAmAyika karanAra bANuM karoDa, ogaNasATha lAkha, pacIza hajAra, navaso ne pacIza palyopama tathA eka palyopamanA eka tRtiyAMza adhika ATha bhAga eTale 925925925 8 9 1/3 palyopamanuM devAyuM bAMdhe che. (200) (eka palyopamanA nava bhAga karIe evA ATha bhAga ne eka tRtiyAMza eTaluM vadhAre samajavuM.) ratnasaMcaya * 111
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (133) sAmAyikanuM mAhAbhya divase divase lakkhaM, dei suvaNNassa khaMDiyaM ego / iyaro puNa sAmAiyaM, karer3a na puhappae tassa // 201 // artha : koI eka purUSa hamezAM lAkha khAMDI suvarNanuM dAna kare ane bIjo koI purUSa eka sAmAyika kare, to te suvarNadAna karanAra A sAmAyika karanAranA phaLane pAmato nathI. (201) A sAmAyika pUrve kahelA batrIza doSa vinAnuM kiraNa zuddhivALuM samajavuM. sAmAiyammi u kae, samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM, bahuso sAmAiyaM kujjA // 202 // artha : zrAvaka sAmAyika kare tyAre sAdhu jevo thAya che, te kAraNe ghaNIvAra sAmAyika karavuM. (202) jyAre jayAre avasara maLe tyAre tyAre sAmAyikamAM sthira thaI javuM e A upadezano sAra che. (134) arihaMta zabdano artha iMdiyavisayakasAyA, parIsaho veyaNIya uvasagge / ee ariNo haMtA, arihaMtA teNa vuccaMti // 203 // artha : pAMca iMdriyonA trevIza viSayo, cAra kaSAya, bAvIza parISaho, (asAtA) vedanIya ane deva (manuSya ne tiryacanA karelA) upasargo - A sarva zatruone haNe che tethI arihaMta kahevAya che. (203) iMdriyonA viSayo, kaSAya parisadAdi jANItA hovAthI vigatathI batAvyA nathI. . (135) ahaMta zabdano artha arahaMta (ti) vaMdaNanamaM-saNAi arahaMti pUasakkAraM / siddhigamaNaM ca arahA, arahaMtA teNa vuccaMti // 204 // 1 vIza maNanI eka khAMDI. IE ratnasaMcaya * 112
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH sura, asura ane nareMdrAdikanA vaMdana tathA namaskArane lAyaka che, temanI pUjA satkArane lAyaka che, tathA siddhimAM javAne lAyaka che, tethI ahatu kahevAya che. (204) A gAthAmAM batAvelI yogyatAo siddha thayelI che. (13) arahaMta zabdano artha accaMtaM daDammi ya, bIyammi aMkuro jahA na ruhai / daDammi kammabIe, na ruhai bhavaMkuro ya tahA // 205 // artha jema dhAnyAdikanuM bIja atyaMta baLI javAthI temAMthI aMkurA ugatA nathI, tema karmarUpI bIja atyaMta baLI javAthI bhavarUpI akurA ugatA nathI, tethI arahaMta paNa kahevAya che. A rIte arihaMta, ahaMtu ne arUhaMta zabdanA artha jANavA.) (205) (130) aDhAra doSarahita arihaMtane namaskAra (aDhAra doSanA nAma sAthe) annANa 1 koha 2 maya 3 mANa 4, loha 5 mAyA 6 Da ya 7 a 8 ya / niddA 9 soya 10 aliyaM 11, coriyA 12 macchara 13 bhayAiM 14 // 206 // pANIvaha 15 pemakIlA 16, . pasaMga 17 hAsAi 18 jassa e dosA / aThThArassa vi nachA, namAmi devAhidevaM taM // 207 // artha : ajJAna 1, krodha 2, mada 3, mAna 4, lobha 5, mAyA 6, rati 7, arati 8, nidrA 9, zoka 10, alIka (mRSA) 11, corI 12, matsara 13, bhaya 14, prANIvadha 15, premakrIDA 16, dravyAdikano prasaMga 17 ane hAsyAdika 18 - A aDhAre doSa jenA nAza pAmyA ratnasaMcaya 113
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ che te devAdhidevane huM namaskAra karuM chuM. (206-207) (AmAM 1 ajJAna, 4 kaSAya, ra mada ne matsara, 5 prANIvadhAdi, pa hAsyAdi ne 1 nidrA maLI 18 kahyA che.) ' (138) arihaMtanA ATha prAtihArya kaMkellI1 kusumavuThThI2, divvajjhuNi3 cAmarAsaNAiM4-5 ca / bhAmaMDala6 bheri7 chattaM8, jayaMti jiNapADiherAiM // 208 // artha : kaMkellI (azoka vRkSa) 1, puSpavRSTi 2, divyadhvani 3, cAmara 4, siMhAsana 5, bhAmaMDala 6, bherI (devaduMdubhi) 7 tathA chatratraya 8 - e ATha jinezvaranAM prAtihArya jayavaMtA varte che. (2008) (samavasaraNamAM to A 8 hoya che, paNa samavasaraNa na thAya tyAM paNa A ATha prAtihArya to kAyama hoya che.) (139) deva paranI zraddhAnI zreSThatA jai na kuNasi tavacaraNaM, na paDhasi na guNasi na desi to dANaM / tA ittiyaM na sakkasi, jaM devo ikka arihaMto // 209 // artha : jo kadAca tuM tapanuM AcaraNa (cAritra) na karI zake, zAstrIbhyAsa na karI zake, bhaNeluM gaNI na zake (saMbhArI na zake), dAna daI na zake, to paNa he jIva! zuM tArI ATalI paNa zakti nathI ke - "eka arihaMta deva ja satya che" ATalI deva paranI daDha zraddhA rAkhI zake ? jo ATalI zraddhA hoya to paNa te AtmAne hitakAraka che. (tAranAra thAya che.) (209) (140) jinezvaranI AjJA na pALavAthI thatuM phaLa jaha naravaINa ANaM, aikkamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti baMdha vaha roha-chijja maraNAvasANAI // 210 // 1 maraNAi vasaNAI - itipAThAMtaraM yujyate / ratnasaMcaya - 114
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ taha jiNavarANa ANaM, aikkamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti duggaipahe, viNivAya sahassakoDIo // 219 // artha : jema koi manuSya pramAdanA doSathI rAjAnI AjJAnuM ullaMghana kare to te baMdha, prahArAdivaDe vadha, nirodha, cheda ane maraNa paryaMtanA duHkhane pAme che; tema je koi prANI pramAdanA doSathI jinezvaranI AjJAnuM ullaMghana kare che te durgatinA mArgamAM hajAro karoDo du:khone pAme che. (durgatimAM jaine pArAvAra du:kho sahana kare che.) (210-211) jiNANAe kuNaMtANaM, nUNaM nivvANukAraNaM / kuMvaraMpi tu(sa) yuddhoLa ( 5 ), sarvAM mavanibaMdhanuM // 22 // artha : jinezvaranI AjJAe-AjJA pramANe ka2nA2nuM sarva anuSThAna mokSanuM kAraNa thAya che ane jinezvaranI AjJA vinA potAnI buddhithI tapasyAdika suMdara anuSThAna kare to paNa te sarva saMsAranu kAraNa thAya che. (212) ANAkhaMDaNakArI, jaivi tikAlaM mahAvibhUIsu (e) / pUDA (DuM) vIyAya, sarvAM pi nizcayaM tasma // 23 // ' artha : jinezvaranI AjJAnuM khaMDana karanAra manuSya jo kadAca moTA vaibhava vaDe jinezvaranI trikALa pUjA kare, to paNa tenuM te sarva dharmakArya nirarthaka che. (213) (141) saMghanuM lakSaNa ikko sAhU ikkA, sAhuNI sAvao va saDDI vA / ANAjutto saMgho, seso puNa aTThisaMghAo // 214 // artha : eka ja sAdhu, eka ja sAdhvI, eka ja zrAvaka ane eka ja zrAvikA - jo kadAca jinezvaranI AjJAyukta hoya to te ja saMgha che, te sivAya bIjA ghaNA hoya to paNa te hADakAMno saMgha - samUha che. tene AjJArahitane saMgha kahI zakAto nathI. (214) ratnasaMcaya - 115
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (142) iriyAvahInA mithyAduSkRtanA bhAMgA abhihayAihiM guNiyA, paNa sahassa cha saya tIsA ya / te rAgadosadguNA, ikkArasa sahassa dosaThThA // 215 // maNavayaNakAyaguNiyA, tittIsa sahassa sattasaya asIyA / kAraNakaraNANumai, lakkha sahassa tisaya cAlA // 216 // kAlattaeNa guNiyA, tilakkha causahassa vIsaahiyA ya / arihaMtasiddhasAhu-devaguruappasakkhIhiM // 217 // aThThArasa lakkhAI, cauvIsa sahassa eka saya vIsA / iriyAmicchAdukkaDa - ppamANaseyaM sue bhaNiyaM // 298 // artha : jIvavicAra praka2Na vigeremAM jIvanA 563 bheda kahelA che, tene abhihayA, vattiyA vigere daza pada vaDe guNIe kema ke e daza prakAra virAdhanAnA che tyAre pAMca hajAra chaso ne trIza 5630 bheda thAya che. tene rAga ane dveSa e bevaDe guNatAM agyAra hajAra baso ne sATha 11260 bhAMgA thAya che. tene mana, vacana ane kAyA e traNa yoge guNatAM tetrIza hajAra sAtaso ne eMzI 33780 bhaMga thAya che. tene ka2vuM karAvavuM ane anumodavuM e traNa karaNa vaDe guNatAM eka lAkha eka hajAra traNaso ne cAlIza 101340 bhaMga thAya che. tene bhUta, vartamAna ane bhaviSya e traNa kALe guNatAM traNa lAkha cAra hajAra ane vIza 304020 bhaMga thAya che. tene arihaMta, siddha, sAdhu, deva, gurU ane AtmAnI sAkSIrUpa chae guNavAthI aDhAra lAkha covIza hajAra ekaso ne vIza 1824120 bhaMga thAya che. A pramANe iriyAvahInuM micchAmi dukkaDaM (mithyAduSkRta)nA bhaMganuM pramANa zrutamAM kahyuM che. (215-216-217-218) 1 (manuSyanA 303, devatAnA 198, nArakInA 14 ne tiryaMcanA 48 maLI 563 thAya che.) ratnasaMcaya 0 116
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (143) kAyotsarganA ogaNIza doSa ghoDaga 1 layA 2 ya khaMbhe 3, kuDDe mAle 4 ya savari 5 vahu 6 niyale 7 / laMbuttara 8 thaNa 9 uddhI 10, ___ saMjai 11 khaliNa 12 vAyasa 13 kaviDhe 14 // 219 // sIse kaMpiya15 mUi16, aMgulibhamuhAi17 vAruNI18 pehA19 / nAbhikarayalakuppara, UsAriya pAriyaMmi thuI // 220 // artha: ghoDAnI jema paga UMco nIco kare te ghoTaka doSa 1, latAnI jema kaMpe te latA doSa 2, thAMbhalAne Teko de te staMbha doSa 3, bhIMta ke mALane Teko de te kuSya doSa 4, bhIlaDInI jema guusthAna AgaLa hAtha rAkhe te zabarI doSa 5, vahunI jema mukha para oDhe te vadhu doSa 6, beDI paherelAnI jema banne 5 bheLA rAkhe te nigaDa doSa 7, uttariya vastra lAMbu rAkhe te laMbottara doSa 8, chAtIne DhAMke te stana doSa 9, gADAnI udhanI jema paga lAMbA rAkhe te uddhI doSa 10, sAdhvInI jema hRdayAdika DhAMke te saMyatI doSa 11, digaMbaranI jema uMcA hAtha rAkhe te khalina doSa 12, kAgaDAnI jema daSTi pheravyA kare te vAyasa doSa 13, koThanI jema vastrane saMkocIne rAkhe te kapittha doSa 14, bhUta vaLagyAnI jema mastaka dhuNAvyA kare te zirakaMpita doSa 15, muMgAnI jema uM chuM kare te mUka doSa 16, hAthanI AMgaLIe gaNatarI kare te aMgulibhramita doSa 17, madirA pInAranI jema baDabaDe te vArUNI doSa 18 tathA tarasyA vAnaranI jema hoTha halAve te prekSA doSa 19 - A ogaNIza doSa rahita kAusagga karI, pArIne be hAtha joDI nAbhi para banne koNI rAkhI thoDa (stuti) kahevI. (219-220) (144) gurUvaMdanAmAM lAgatA banIza doSa aNADhiyaM1 ca thaddhaMra ca, paviddhaM3 paripiMDiyaM4 / TolagaM5 aMkusaM6 ceva, tahA kacchabhariMgiyaM7 // 221 // ratnasaMcaya - 110
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ macchuvvataM ca8 maNasA, puTuM9 taha veiyAbaMdhaM10 / " bhayasA11 cevabhayaMti12,mitta13 gaarv14kaarnnaa15||222|| teNiyaM16 paDiNIyaM17 ca, ruThTha18 tajjiya19 mevayaM / saDhuM20 ca hIliyaM21 ceva, tahA vipaliuM22 ciya // 223 // diThThAdi(c)23 ca tahA, siMgaM24 ca kara25 moyaNaM26 / aliddhamaNAliddhaM27, UNaM28 uttaracUliyaM29 // 224 // mUyaM30 ca DhaDDaraM31 ceva, cuDalIyaM32 ca pacchimaM / battIsadosaparisuddhaM, kiikammaM pauMjaI // 225 // artha : anAdarathI vAMde 1, stabdhapaNe vAMde 2, utAvaLathI vAMde 3, vAMdaNAnA spaSTa akSara na bole 4, tIDanI jema kudI kudIne vAMde 5, aMkuzanI jema ogho rAkhIne vAMde 6, kAcabAnI jema vAMde 7, matsyanI jema ekane vAMdI zIdhra bIjAne vAMde 8, manamAM gurunI hInatA ciMtavato vAMde 9, DhIMcaNa upara hAtha rAkhIne vAMde 10, bhayathI vAMde 11, mane bhajaze ema dhArI vAMde 12, gurune mitra dhArI vAMde 13, potAnA gauravanI icchAthI vAMde 14, (mAtra gurubuddhithI nahIM paNa) bhaNavA Adine kAraNe vAMde 15, coranI jema chAno chAno vAMde 16, pratyenIka (zatru) dhArIne vAMde 17, krodhathI vAMde 18, tarjanA karato vAMde 19, zaThatAe karIne vAMde 20, hIlanA karato vAMde 21, ardha vAMdI vacce vikathA kare 22, aMdhAre dIThA na dIThA vAMde 23, siMganI jema eka tarapha vAMde (mastakanI eka bAju hAtha lagADe) 24, kara (veTha) jANIne vAMde 25, vAMdyA vinA chUTAze nahIM ema dhArIne vAMde 26, oghA upara ane mastake hAtha lAge nahIM - evI rIte vAMde 27, ochA akSara bolIne vAMde 28, uttaracUlikA karato - vadhAre bolato vAMde 29, muMgo muMgo vAMde 30, ati moTA zabda vAMde 31 tathA ayogya rIte vAMde 32 - e chello doSa che. A batrIza doSano tyAga karI zuddhapaNe katikarma (vAMdavAnI kriyA) karavI joie. (221-225) (A doSomAM keTalAka khAsa dvAdazAvartavaMdanane lagatA che te judA samajI levA.) ratnasaMcaya - 118
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (145) vAMdarAnA pacIza Avazyaka dovaNaya ahAjAyaM, kIkammaM tahaya bArasAvattaM / cau siri tiguttaM, duppavesaM eganikkhamaNaM // 226 // artha : be vAMdaNAmAM maLIne be vAra namavuM 2, yathAjAta eTale mAtra coLapaTTo ne rajoharaNa rAkhIne vAMdavA 3, bAra Avarta jALavavA (barAbara karavA) 15, gurunA caraNa pAse cAra vAra mastaka namAvavuM 19, traNa gupti jALavavI 22, be vAra avagrahamAM praveza karavo 24 tathA ekavAra avagrahamAMthI nIkaLavuM 25 - A pramANe be vAMdaNAmAM maLIne (dvAdazAvartavaMdanamAM) 25 Avazyaka jALavavAnA che. (26) (146) gurune ziSya ke zrAvaka dvAdazAvartavaMdane vAMde tyAre gurue kahevAnA cha vacana chaMdeNa aNujANAmi, tahatti tubbhaMpi vaTTae evaM / ahamavi khAmemi tumaM, vayaNAI vaMdaNArihassa // 227 // artha : "icchAmi evuM ziSya ke zrAvaka kahe, tyAM guru "chaMdeNa kahe, ziSya "aNajANaha' kahe tyAre guru "aNajANAmi' kahe, ziSya divaso vaIrSAto' kahe tyAre gura "tahatti kahe, ziSya "jattA bhe" kahe tyAre guru "tukmapi vaTTae" kahe, ziSya "javaNijaMca bhe' kahe tyAre guru eva' kahe, ziSya "khAmemi khamAsamaNo' kahe tyAre guru "ahamavi khAmemi tuma' kahe - A pramANe vaMdanAne lAyaka evA gurunA (cha) prativacana hoya che. (227) (cha bola ziSyanA ane cha bola gurunA kula 12 bolano artha guruvaMdana bhASyathI jANavo.). (140) gurunI tetrIza AzAtanA 2-20 puraopakkhAsanne, gaMtAciThThaNanisIaNAyamaNe / ratnasaMcaya - 119
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 12 13 14 AloaNa paDisuNaNe, puvvAlavaNe ya Aloe // 228 // 15 16 17 18 19 taha uvadaMsa nimaMtaNa, khaddAyayaNe tahA ya paDisuNaNe / 21 22 23 24 25 20 khaddati a tatthagae, kiM tuma tajjAya nosumaNe // 229 // 26 27 28 29 no sarasi kahaMchittA, parisaMbhittA aNuTThiyAyakahe / 31 32 33 30 saMthArapAyaghaTTaNa, ciThThaccasamAsaNe yAvi // 230 // artha : gurunI AgaLa, paDakhe ane samIpe cAle 3, ubho rahe 6, bese 9, bahArathI AvI gurunI pahelAM Acamana le 10, gurunI pahelAM Alove 11, rAtre gurunuM vacana sAMbhaLyA chatAM na sAMbhaLyuM kare - javAba na Ape 12, gurunI pAse Avela zrAvakone pahelAM pote bolAve 13, gocarI potAnI meLe athavA bIjA pAse Alove 14, gurune AhAra dekhADe nahIM ane bIjAne dekhADe 15, gurunI AjJA lIdhA vinA athavA niyaMtraNa karyA vinA bIjAne niyaMtraNa kare 16, gurune pUchyA vinA snigdha padArtha bIjAne Ape 17, gurune sArI vastu na Apepote khAya 18, gurunuM vacana sAMbhaLe nahIM 19, gurune karkaza vacana kahe 20, guru bolAve tyAre Asana para beTho beTho ja tyAM gayA sivAya javAba Ape 21, guru bolAve tyAre 'zuM che ?' ema tarjanA karato bole 22, gurune tuM evo zabda kahe (TuMkAro kare) 23, gurunuM vacana uthApe (mAne nahIM) 24, gurunuM bahumAna thatuM dekhI sArA manavALo (rAjI) na thAya 25, gurunuM vacana asatya karavA mATe 'tamane sAMbharatuM nathI, A artha Avo che' ema kahe 26, gurunI kathAno cheda kare (vyAkhyAnamAM vacce potAnuM DahApaNa kare) 27, gurunI parSadAno bheda kare 28, guru ratnasaMcaya 0 120 -
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahI rahyA pachI pote pAcho vistArathI kahe 29, gurunA saMthArAne paga vaDe saMghaTTa-sparza kare 30, gurunA Asana para bese 31, gurathI uMce Asane bese 32, gurunI sarakhA Asane bese 33 - A pramANe gurunI tetrIza AzAtanA tajavA yogya che. (228-229-230) (148) gurUvaMdanAnuM phaLa titthayarattaM sammattaM, khAiyaM sattamIya taiyAe / AU vaMdaNaeNaM, baddhaM ca dasArasIheNaM // 231 // artha : dazAra kuLamAM siMha samAna evA kRSNa vAsudeve gurUvaMdana karavAthI tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM, kSAyika samakita upArjana karyuM ane sAtamI narake javAnuM hatuM tene badale trIjI narakanuM AyuSya bAMdhyuM. (231) (ahIM AyuSya bAMdhyuM na samajavuM. gatimAM bheda karI sAtamInI trIjI karI ema samajavuM. kema ke Ayu bAMdhyA pachI pharatuM nathI.) guruvaMdaNeNa jIvo, tamapaDalaM phaDDai nIyaguttaM ca / appaDihayasohaggaM, pAvai sirivAsudevu vva // 232 // artha guruvaMdana vaDe jIva zrI vAsudevanI jema ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhano nAza kare che, nIca gotrano nAza kare che ane apratihata saubhAgya pAme che. (232) (ahIM paNa vAsudeva te kRSNa ja samajavA.) (149) pratyAkhAnanA AgAro do ceva namukkAri, AgArA chacca hu~ti porisie / paMceva abbhattaThe, egAsaNaMmi aLUva // 233 // arthaH navakArazInA paccakhkhANamAM be ja AgAra, porasInA paccakhANamAM cha AgAra, upavAsanA paccakhANamAM pAMca ane ekAzananA paccakhANamAM ATha AgAra kahelA che. (233) savvAgAre vucchaM, AgAra satta huMti purimaDDhe / chacceva ya udagammi, egaThThANammi satteva // 234 // ratnasaMcaya - 101
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : sarva AgA2one kahuM chuM. purimArkamAM sAta AgAra, pANInA cha AgAra ane ekalaThANAnA sAta AgAra kahyA che. (234) solasa ya kAussagge, chacceva ya daMsaNammi AgArA / ego ya colapaTTe - bhigaie huMti cattAri // 235 // artha : kAyotsarganA soLa AgAra, samakitanA cha AgAra, colapaTTano eka AgAra ane abhigrahanA cAra AgAra kahelA che. (235) (AgAra saMbaMdhI anyAcAryakRta gAthA) solasussagge cha samme, purimaThThassa sagabhigaie paMca / paramaThThe paMca abbhattaThThe, paNa ia AgArA caucattA // 236 // H artha : kAyotsarganA soLa AgAra, samakitanA cha AgAra, purimaDhunA sAta AgAra, abhigrahanA pAMca AgAra (coLapaTTano eka ane abhigrahanA cAra maLIne pAMca) parama artha - aMta samaye aNasaNa tenA pAMca tathA upavAsanA pAMca AgAra - A sarva maLIne cumALIza AgAra kahelA che. (A gAthA anya AcAryakRta jaNAya che, A viSayanI emanI karelI bIjI gAthAo hovI joie.) (236) (150) zrAvakanI savA vaso dayA thUlA suhumA jIvA, saMkappAraMbhao bhave duvihA / sAvarAhaniravarAhA, sAvekkhA ceva niravekkhA // 237 // artha : sthUla (trasa) ane sUkSma (sthAvara) e be prakAranA jIvo che, tene sarvathA nahIM haNanArA sAdhune paripUrNa vIza vasA dayA hoya che. zrAvaka sthUla eTale bAdara (trasa) jIvone haNe nahIM ane AraMbha samAraMbha karatAM sUkSma jIvonI (sthAvaronI bacI zake teTalI) jayaNA kare eTale ke sUkSma (bAdara sthAva2) jIvonI sarvathA ahiMsA gRhastho pALI zake nahIM tethI sAdhu karatAM tenI dayA ardhI thai tethI daza vasA dayA rahI. sthUla jIvone paNa saMkalpathI eTale huM ene mArUM evI buddhithI mAre nahi, ratnasaMcaya 0 122
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa AraMbha samAraMbha karatAM mare tenI jayaNA che, tethI pAMca vasA dayA rahI. temAM paNa niraparAdhIne na mAre ane sAparAdhI mATe jayaNA che tethI aDhI vasA dayA rahI. sAparAdhIne paNa nirapekSapaNe na haNe ane sApekSapaNe jayaNA che tethI savA vaso dayA zrAvakane saMbhave che. (237) (151) zrAvakanuM savA vaso satya suhumo ya musAvAo, thUlo appANa sayaNamaNuvagge / sayaNe paraya tahA, vahadhamme parahaliyaM bhAsaM // 238 // artha : mRSAvAda be prakAre che - sUkSma ane sthUla. temAM sUkSmanI jayaNA, pUla pAMca moTA asatya na bole tethI daza vasA satya rahyuM. sthUla asatyanA paNa be bheda - potAne mATe ane bIjAne mATe. temAM potAne mATe asatya bolavAno tyAga, bIjA mATe bolavAnI jayaNA, tethI pAMca vasA rahyA. bIjAne mATe asatya bolavuM paDe tenA be bhedasvajanane mATe ane parajanane mATe. temAM svajanane mATe jayaNA, parajanane mATe tyAga, tethI aDhI vasA rahyA. parajanane mATe asatya bolavAnA paNa be bheda-dharmane mATe ane bIjA mATe. temAM bIjA mATe tyAga, dharmane mATe jayaNA. tethI savA vaso satya rahyuM. dharma sivAya anyane mATe asatya na bole. (238) (152) zrAvakane adattAdAna tyAga savA vaso adinAdANa suhumo, thUlA vAvAra teNavAvAre / niogaho ia nioga, dANa cori a appa bahu // 239 // artha : adattAdAnanA be bheda-sUkSma ane skUla. temAM sUkSmanI jayaNA ane skUlano eTale moTI corI jethI rAjadaMDa upaje teno tyAga, eTale daza vasA adattAdAna tyAga vrata rahyuM. skUlanA paNa be bheda. sAmAnya vepAra ane corIno vepAra. temAM sAmAnya vepAramAM jayaNA ane corInA vyApArano tyAga, eTale pAMca vasA vata rahyuM. sAmAnya vyApAramAM thatI corInA paNa be bheda, rAjanigraha thAya evI ane rAjanigraha na ratnasaMcaya 0 123
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya evI. temAM rAjanigraha na thAya tevI corInA vyApAramAM thatI corInI jayaNA ane rAjanigraha thAya evI corInA vyApAramAM thatI corIno tyAga, eTale aDhI vasA vrata rahyuM. rAjanigraha thAya evA vyApAranA aMganI corInA paNa be bheda. alpa dANacorI vigere ane bahu eTale tethI vadhAre. temAM dANacorInI jayaNA ane adhikano tyAga, eTale zrAvakane acauryavrata savA vaso ja hoya. (239) (153) zrAvakane brahmavatano savA vaso maNavayaNakAyamehuNa, karaNa sadAra vajja patthI / sayaNa dArA karAvaNa, kArAvaNa nia ya tiriyANaM // 240 // artha : maithunanA be bheda-manavacanathI ane kAyAthI. temAM manavacanathI maithunanI jayaNA ane kAyAthI maithunano tyAga, tethI daza vazA rahyA. kAyAthI maithuna tyAganA be bheda-svastrI AzrI ane parastrI AzrI. temAM svastrI sAthe maithuna sevavAnI jayaNA ane parastrI sAthenA maithunano tyAga, tethI pAMca vasA vratanA rahyA. parastrI sAthenA maithuna tyAganA 'paNa be bheda pote karavuM ane bIjA pAse karAvavuM. temAM bIjA pAse karAvavAnI eTale lagnAdikathI bIjAne joDI devAnI jayaNA ane pote karavAno tyAga, tethI aDhI vasA rahyA. bIjA pAse maithuna karAvavAnA paNa be bheda-svajananA tiryaMcane mATe ane potAnA tiryaMca mATe. temAM potAnA tiryaMcane mATe jayaNA ane svajananA tiryaMcane mATe tyAga, tethI zrAvakane brahmavrata savA vaso rahyuM. (24) (154) zrAvakanuM parigrahapramANa vrata savA vaso abhitara bAhirio, pariggaho appa paura nAyavyo / puttaM baMdhavayA puNa, puttaM dhua baMdhavAIyA // 241 // artha : parigrahanA be bheda-AtyaMtara ane bAhya. temAM AvyaMtara parigrahanI jayaNA ane bAhya parigrahano tyAga, tethI daza vasA vrata rahyuM. bAhyanA be bheda-alpa (pramANopeta) parigraha ane ghaNo (pramANa vinAno) ratnasaMcaya * 124
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ parigraha. temAM ghaNA (aparimita) parigrahano tyAga ane alpa (parimita) parigrahanI jayaNA, tethI pAMca vasA vrata rahyuM. pramANopeta parigrahanA paNa be bheda - potAne mATe parigraha rAkhavo ane bIjAne mATe parigraha rAkhavo. temAM potAne mATe parigraha rAkhavAnI jayaNA ane bIjAne mATe parigraha rAkhavAno tyAga, tethI aDhI vasA vrata rahyuM. bIjAne mATe parigraha tyAganA paNa be bheda - svajanane mATe ane parajanane mATe. temAM putra, pautra, bAMdhava vigere svajanane mATe parigraha rAkhavAnI jayaNA ane anyajanane mATe parigrahano tyAga, tethI savA vaso pAMcamuM vrata zrAvakane hoya che. (241). (155) gharaderAsaramAM na besADavA yogya pratimA lippe1 ya daMta2 kaThTha3, loha4 pAhANa5 paMca paDimAo / no kujjA gihapaDimA, kuladhaNanAso havai jamhA // 242 // artha: lekhanI 1, dAMtanI 2, kASThanI 3, loDhAnI 4 ane pASANanI 5 - A pAMca jAtanI jinezvaranI pratimAo gharaderAsaramAM sthApana karavI nahIM. kemake tema karavAthI kuLa ane dhanano nAza thAya che. (242) (156) pAMca prakAranAM caitya bhattI1 maMgala ceiyaM2, nissakaDaM3 ceiyaM anissakaDaM4 / sAsayaceiya5 paMca, uvaiThaM jiNavaridehi // 243 // artha bhakticaitya 1, maMgaLacaitya 2, nizrAkRta caitya 3, anizrAkRta caitya 4 ane zAzvata caitya 5 - A pAMca prakAranAM caityo jinezvaroe kahyAM che. (243). pAMca prakAranAM caityonAM lakSaNo gihajiNa paDimA bhattI-ceiyaM1 taha uttaraMgaghaDiyammi / jiNabiMbamiya maMgala-ceiyaM2 samaNayA biMti // 244 // ratnasaMcaya - 125
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ nissakaDaM gacchassa ya, saMjAyaM3 tadiyaraM anissakaDaM4 / / siddhAyaNaM ca sAsaya-ceiyaM5 paMcavihaM esaM // 245 // artha : gharaderAsaramAM sthApelI jinezvaranI pratimAne bhakticaitya kahevAya che 1, tathA bArasAkhanA uttaraMgamAM kotarIne kareluM jinezvaranuM biMba te maMgaLacaitya kahevAya che 2, ema gaNadharAdika zramaNo kahe che. koipaNa gacchanI nizrAe je thayeluM hoya te nizrAkRta kahevAya che 3, tenAthI anya eTale amuka gacchanI nizrAnuM je na hoya - sarva sAmAnya hoya te anizrAkRta kahevAya che 4, tathA siddhAyatana e zAzvatacaitya kahevAya che 5 - A pramANe pAMca prakAranAM caityo kahelA che. (244-245) (prathama bemAM caitya zabda pratimAvAcaka jANavo ne pAchalA 3 mAM jinamaMdira vAcaka jANavo.) (15) jinezvarano nAmAdika cAra prakArano nikSepa nAmajiNA jiNanAmA 1, ThavaNajiNA puNa jiNidapaDimAo 2 / davvajiNA jiNajIvA 3, bhAvajiNA samavasaraNatthA 4 // 246 // artha : koipaNa jIvAdika padArthanuM nAma jina hoya te athavA covIza tIrthaMkarAdikanA nAma te nAmajina kahevAya che 1, jineMdranI je pratimA che te sthApanAjina che 2, jinezvaranA jIva ke je svargAdikamAM (kRSNa, zreNika vigere) rahelA hoya - have pachI tIrthakara thavAnA hoya te dravyajina kahevAya che 3, tathA samavasaraNamAM birAjatA je sAkSAt tIrthakaro hoya te bhAvajina kahevAya che 4. (246) (atyAre mahAvideha kSetramAM 20 viharamAna vicare che tene bhAvajina samajavA.) (158) jinacaityamAM tajavAnI daza moTI AzAtanA taMbola 1 pANa 2 bhoyaNa 3 vANaha 4 mehunna 5 suyaNa 6 niviNaM 7 / muttuccAraM 8-9 jUyaM 10, vajje jiNanAhagabbhAre // 247 // ratnasaMcaya - 126
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha: taMboLa (pAna sopArI) khAvuM 1, pANI pIvuM 2, bhojana karavuM 3, upAnaha-joDA paheravA 4, maithuna sevavuM 5, suvuM 6, thuMkavuM 7, mUtra (laghunIti karavI) 8, uccAra (vaDInIti karavI) 9 tathA dhRtajugaTe ramavuM 10 - A daza moTI AzAtanAo khAsa jinezvaranA caityamAM varjavAnI che. (247) (ahIM "gabhAro' zabda caityavAcaka che. anyatra nArUpa eTale jagatimAM-gaDhanI aMdara. ema kahela che. AzAtanAo to 84 kahelI che, temAMthI A daza to avazya varjavA yogya kahelI che.) (159) saMprati rAjAe navA karAvelA tathA - jIrNoddhAra karAvelA caityonI saMkhyA saMpairAyaviNimmiya-paNavIsasahassapavarapAsAyA / chattIsasahassajuNNA, jiNavihArA kayA jeNa // 248 // artha saMprati rAjAe pacIza hajAra, navA uttama prAsAdo banAvelA hatA, tathA jIrNa thayelA chatrIsa hajAra jinacaityono uddhAra karyo hato. (248) koI jagyAe 36000 jIrNoddhAra ne 89000 navA caitya maLIne savA lAkha jinacaityo karAvyAnuM kaheluM che. (100) saMprati rAjAe bharAvelI jinapratimAonI saMkhyA selamaya savAkoDI, rIrImaya tAvai jiNavarANaM / iya aThThArasa koDI, paDimA paNamAmi bhattIe // 249 // artha saMprati rAjAe jineMdronI savA karoDa pASANanI pratimAo bharAvI hatI, ane teTalI ja eTale savAjhoDa pItaLa vigere dhAtuonI pratimAo bharAvI hatI, te sarvane huM bhaktithI vAMduM chuM. (249) (gAthAmAM gaTTAra che te jagyAe aDhIvAcaka pravruphiya zabda joie.) ratnasaMcaya * 120
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (161) Rtu AzrI lavaNane sacitta thavAno kALa vAsAsu sagadiNovari, pannaradivasovariM ca hemaMte / jAi sacittaM so u, gimhe mAsovariM lavaNaM // 250 // // artha : lavaNa (mIThuM) varSARtumAM sAta divasa pachI sacitta thAya che, zIyALAmAM paMdara divasa pachI ane unALAmAM eka mAsa pachI lavaNa sacitta thAya che. (250) (A cule sekelA lavaNa AzrI samajAya che. bhaThThImAM pakaveluM citta thatuM nathI ema jANavAmAM che.) (162) sacittanA tyAgIne khapatAM phaLo lavaNaM kaccarabIyaM, ukkAliyaM taha ya phAliyaM taliyaM / anne savve a phalA, vajjijjA gAhiyA siddhA // 259 // artha : lavaNa dIdhelA, kAcarI karelA ane bIja kADhI nAkhelA temaja ukALyAM, phADyAM ane taLyAM hoya to te siddha thayelA hovAthI (sacittanA tyAgIne) grahaNa karavA lAyaka che, bIjAM sarva kAcAM phaLo varjavA lAyaka che. (251) (163) kaDAha vigaya (mIThAi) vigereno kALa vAsAsu pannara diNA, sIuNhakAle ya mAsa diNavIsA / savvA kaDAhavigaI, kappai sAhUNa iya dIhA // 252 // artha : sarve kaDAha vigaya (mIThAi) varSARtumAM paMdara divasa sudhI kalpe che, zIyALAmAM eka mAsa sudhI ane unALAmAM vIza divasa sudhI kalpe che. sAdhune to upara pramANenA kALanI gaNatrIe te divasanI lAvela te divase ja kalpe che. (rAkhI mUkAtI nathI). (252) jugarAya bAra paharA, vIsaM ghisi takkaraM kayaMbo ya / pacchA nigoyajaMtU, uppajjai savvadesesu // 253 // artha : jugalI rAba bAra pahora sudhI kalpe, gheMza ane chAzamAM rAMdhelo karaMbo vIza pahora sudhI kalpe. tyArapachI sarva dezomAM temAM ratnasaMcaya 0 128
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigodajIvo eTale lIlaphuga vigere utpanna thAya che. (253) (AmAM lakhela gheMza ne karabo bIje divase vAparavAnI pravRtti yogya jaNAtI nathI.) puA muMgaDi lappasI, karaMba rabbAi siddhaannamajjhammi / aThThapaharANa uvariM, suhumA jIvA sue bhaNiyA // 254 // artha: puDalA, muMgaDI, lApazI, karaMbo, rAba ane rAMdhelu anna, e sarvamAM ATha pahora vItyA pachI sUkSma jIvo (lIlaphuga vigerenA) utpanna thAya che, ema zrutamAM kahyuM che. (pravacana sArodvAramAM cAra pahoranuM kALamAna kahyuM che.) (254) (164) vidaLa ne dahIMmAM jIvotpatti viSe jaM muggamAsapamuhaM, vidalaM kaccammi gorase paDaD / tA tasu jIvuppattI, bhaNaMti dahie bidiNauvari // 255 // artha : je maga, aDada vigere dvidala kAcA gorasamAM paDe to temAM tatkALa jIvanI utpatti kahelI che, ane dahImAM be divasa (soLa pahora) pachI jIvanI utpatti kahelI che. (255) (15) gaLyA vinAnI chAza bAbata. jai aNagaliyaM takaM, pamAyavasao samAyaDa saDDo / / majjasamaM taM pANaM, goyama ! bhaNiyaM na saMdeho // 256 // artha : jo na gaLelI chAza pramAdanA vazathI zrAvaka vApare to te gautama! te chAzanuM pAna madirA samAna kahyuM che, temAM saMdeha nathI. (256) (upavAsanA tivihAra paccakhkhANamAM acitta jaLane badale vAparavAnuM je kahe che tenA saMbaMdhamAM A vAta samajAya che.) (16) acitta jaLa vicAra (ukALelA acitta jaLano kALa) vAsAsu tinni paharA, taha cauro huMti sIyakAlammi / paMca ya gimhe kAle, phAsuanIrassa parimANaM // 257 // ratnasaMcaya - 129
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : prAsuka (acitta) karelA jaLanA kALanuM pramANa varSARtumAM traNa pahoranuM che, tathA zIyALAmAM cAra pahoranuM che, ane unALAmAM pAMca pahoranuM kALamAna che. (257) (eTalo kALa vyatIta thaI gayA pachI te pAchuM sacitta thaI jAya che.) ThANAi parisuddhaM, hoi sacittaM muhuttamamaMmi / pacchA timuhutta jalaM, phAsuya bhaNiyaM jiNidehiM // 258 // artha : triphaLA, rAkha vigere prayogathI acitta kareluM jaLa prathama eka aMtamuhUrta sudhI sacitta rahe che, tyArapachI traNa muhUrta sudhI te jaLa prAsuka (acitta) rahe che ane tyArapachI pAchuM sacitta thaI jAya che. ema jiteMdroe kahyuM che. (258) (10) ekavIza prakAre thatuM prAsuka jaLA usseima 1 saMseima 2, taMdula 3 tila 4 tusa 5 javodagA 6 yAmaM 7 / sovIra 8 suddhaviyarDa 9, ____ aMbaya 10 aMbAya 11 kaviThaM 12 // 259 // mAuliMga 13 dakkha 14 dADima 15, khajjura 16 nAlera 17 kayara 18 borajalaM 19 / AmalagaM 20 caMcAe 21, pALiya paDhamaM mAruM . ra60 che artha : loTa masaLavA mATe lIdheluM pANI 1, tIla dhoyAnuM pANI 2, cokhA dhoyAnuM pANI 3, talanA koI prakAra vaDe acitta kareluM pANI 4, photarA (kukasA) dhoyAnuM pANI pa, java dhoyAnuM pANI 6, kAMjI (chAza)nuM pANI 7, suramAnuM pANI 8, zuddha ukALeluM pANI 9, Amra (kerInA chotarAM) dhoyAnuM pANI 10, AMbalInA chotarAM dhoyAnuM pANI 11, koThAnuM pANI 12, bIjorAnuM pANI 13, drAkSanuM pANI 14, dADamanuM pANI 15, khajuranuM ratanasaMcaya - 130
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANI 16, nALiye2nuM pANI 17, ke2 dhoyAnuM pANI 18, bora dhoyAnuM pANI 19, AmaLA dhoyeluM pANI 20 ane caMcA (vastuvizeSa)nuM pANI 21 - A ekavIza prakAranA prAsuka pANI pahelA AcArAMga sUtramAM kahyAM che. (259-260) (A zabdArthamAM paNa pheraphAra jaNAya che temaja kai jAtanuM pANI kyAM sudhI sacitta rahe ne kyAre acitta thAya te paNa samajavAnuM che te samajyA pachI teno upayoga karavA yogya che.) (168) ukALelA pANIno kALa unhodagaM tidaMDu-kkAliya vAsAsu tipaharamacittaM / cau sisire paNa gimhe, teNa paraM hoi sacittaM // 269 // artha : traNa ubharAe ukALeluM uSNa jaLa varSARtumAM traNa prahara sudhI acitta raheche, ziyALAmAM cAra prahara sudhI acitta rahe che ane unALAmAM pAMca prahara sudhI acitta rahe che. tyArapachI sacitta thai jAya che. (261) (A matalabanI ja gAthA u52 257mI kahelI che tethI A anyakRta jaNAya che.) (169) vagara cALelA loTane acitta thavAno kALa paNa diNa mIso luTTo, acAlio sAvaNe a bhava / cau Aso kattIe, magasira posaMmi tinni diNA // 262 // paNa pahara mAha phagguNi, paharA cattAri citta vIsAhe / biTTAsADhe tipatta, teLa paraM hopha citto // 26rU // artha : cALyA vinAno ATo zrAvaNa ane bhAdrapada mAsamAM pAMca divasa sudhI mizra rahe che, Azvina ane kArtika mAsamAM cAra divasa, mArgazIrSa ane poSa mAsamAM traNa divasa, mAgha ane phAlguna mAsamAM pAMca prahara, caitra ane vaizAkha mAsamAM cAra prahara tathA jyeSTha ane aSADha mAsamAM cALyA vinAno ATo traNa prahara sudhI mizra rahe che, tyArapachI te acitta thai jAya che. (262-263) (cALelo loTa tarata ja acitta gaNAya che.) ratnasaMcaya 0 131
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) auSadha vigerene acitta thavAnA kAraNa saya joyaNa jalamagge, thalamagge joyaNAi saTTavari / haraDe piMpara mirIyA, samae acitta vAvAro // 264 // artha: haraDe, pIpara ane marI e vastuo jaLamArge so jojana uparathI AvI hoya ane sthaLamArge sATha jojana uparAMtathI AvI hoya to siddhAMtamAM teno acittapaNAno vyApAra kahyo che. (264) joyaNasaya gaMtUNaM, aNAhAreNa bhaMDa saMkaMte / vAyaggIdhUmeNa ya, siddhattha hoi lavaNAiM // 265 // artha : ekaso yojana dUra javAthI, svayogya AhAranA pugaLo na maLavAthI temaja anya karIANA bheguM saMkrAta thavAthI ane pavana, agni (taDako) temaja dhumADo vigere lAgavAthI lavaNAdi padArtho acitta thaI jAya che. (265) (101) gautama tathA sudhamAM svAmIno nivaNa samaya vIrajiNe siddhigae, bArasavarisehi goyamo siddho / taha vIrAo sohammo, vIsavarisehi siddhigao // 266 // artha: zrI mahAvIra jinezvara mokSe gayA tyArapachI bAra varSe gautama svAmI mokSe gayA, tathA mahAvIrasvAmInA nirvANathI vaza varSa gayA tyAre sudharmAsvAmI siddhimAM gayA. (266) (102) jaMbUsvAmInA nivaNano samaya tathA te sAthe daza sthAnono viraha siddhigae vIrajiNe, causadvivarisehi jaMbuNA mutti / kevalaNANeNa samaM, vucchinnA dasa ime ThANA // 267 // maNa1 paramohara pulAe3, AhAra4 khavaga5 uvasamme6 / kappe7 saMjamatiga8 kevala9 siddhi10 jaMbummi vucchinne // 268 // ratnasaMcaya - 132
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : zrI mahAvIra jinezvara siddhipada pAmyA pachI cosaTha varSe jaMbusvAmInI mukti thaI che. temanI sAthe kevalajJAna sahita A daza sthAno viccheda gayA che. mana:paryava jJAna 1, paramAvadhi jJAna 2, pulAkalabdhi 3, AhAraka zarIra 4, kSapakazreNi 5, upazamazreNi 6, jinakalpa 7, pahelA traNa cAritra (sUkSmasaMparAya, parihAra vizuddhi ane yathAkhyAta) 8, kevaLajJAna 9 ane mokSa 10 - A daza sthAnako jaMbUsvAmInI sAthe viccheda thayA che. (267-268) (103) bIjI vastuonA vicchedano samaya puvvANaM aNuogo, saMghayaNa paDhamayaM ca saMThANaM / suhumamahApANajhANaM, vucchinnA thUlabhaddammi // 269 // artha : chellA cAra pUrvano anuyoga 1, paheluM vajaRSabhanArAca saMghayaNa 2, paheluM samacaturagna saMsthAna 3 tathA sUkSma mahAprANa nAmanuM dhyAna 4'- A cAra sthAno sthUlabhadranI pachI viccheda pAmyA che. (269): dasapuvvI vuccheo, vayare taha addhakIlasaMghayaNA / / paMcahi vAsasaehi, culasI ya samaya ahiyammi // 270 // arthaH tathA vajasvAmI pachI dazamA pUrvano viccheda thayo che, tathA mahAvIranA nirvANathI pAMcaso ne corAzI varSa jhAjherA vyatIta thayA tyAre kIlikA sudhInA cAra (bIjAthI pAMcamA sudhInA) saMghayaNa viccheda gayA che. (270) (be be saMghayaNa jude jude vakhate viccheda thayAnuM saMbhave che. kema ke ahIM gAthAmAM cothuM pAMcamuM ja nIkaLe che.) caupuvvIvuccheo, varisasae sittarammi ahiyammi / bhaddabAhuMmi jAo, vIrajiNide sivaM patte // 271 // artha zrI mahAvIra jineMdra mokSa pAmyA pachI kAMIka adhika ekaso ne sittera varSa gayA tyAre zrI bhadrabAhusvAmIne samaye (temanI pachI) cAra pUrvano viccheda thayo. (271) (zrI sthUlabhadrane te cAra pUrva mAtra mULathI bhaNAvyA hatA, arthathI nahIM) ratnasaMcaya - 133
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (174) cAra kALikAcAryano samaya vigere sirivIrAU gaesu, paNatIsahie tisayavarisesu / paDhamo kAlagasUrI, jAo sAmujjanAmu tti // 272 // artha: zrI mahAvIra svAmInA nirvANathI kAMIka adhika traNaso ne pAMtrIza varSa gayA tyAre pahelA kAlikAcArya nAmanA sUri thayA. tenuM bIjuM nAma zyAmAcArya hatuM. (272) causayatipannavarise, kAligaguruNA sarassatI gahiyA / cihusayasattarivarise, vIrAU vikkamo jAo // 273 // artha : vIranA nirvANathI cAraso ne tepana varSe bIjA kAlikAcArya thayA, teNe mleccha rAjAne lAvI gaIbhilla rAjAne haNIne potAnI bhANeja sarasvatI nAmanI sAdhvIne grahaNa karI hatI. vIra nirvANathI cAraso ne sittera varSe vikrama rAjA thayA. (273) paMceva ya varisasae, siddhaseNadivAyaro pyddo| sattasaya vIsa ahie, kAlikaguru sakkasaMthuNio // 274 // artha: vIranirvANathI pAMcaso varSe siddhasena divAkara sUri thayA, ane kAMIka adhika sAtaso ne vIza varSe trIjA kAlikAcArya thayA, temaNe zakeMdranA pUchavAthI nigodanuM yathArtha svarUpa kahyuM hatuM tethI zakeMdra temanI stuti karI hatI. (274). navasaya teNuehiM, samaikkaMtehiM vaddhamANAo / pajjUsaNA cauttI, kAligasUrIhi tA ThaviyA // 275 // artha : vardhamAnasvAmInA nirvANathI navaso ne trANuM varSa vyatIta thayA tyAre cothA kAlikasUrie pAMcamane badale cothane divase paryuSaNA (saMvaccharI) sthApanA karI. (275) ratnasaMcaya - 134
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIyaM kAUNa puNa, turamaNi dattassa kAliyajjeNaM / avi ya sarIraM cattaM, na ya bhaNiyamahammasaMjuttaM // 276 // artha : bhANejane bodha karavo te jIta-AcAra che ema jANIne turamaNI nAmanI nagarImAM potAnA bhANeja datta nAmanA rAjA pAse kAlikAcArya gayA. temaNe potAnA zarIrano tyAga karyo eTale darakAra na karI, paraMtu adharmayukta asatya vacana na ja bolyA. eTale ke datta rAjAe prANAMta sudhIno bhaya batAvyA chatAM yajJanuM phaLa pUchyuM tyAre gurUe yajJanuM phaLa naraka ja kahyuM. tethI datta rAjA ati kopa pAmyo, paraMtu te gurUne kAMI paNa karI zakyo nahIM, ulaTo pote marIne narake gayo. (276) (105) Agamane pustakArUDha kacanio samaya. vallAhapurammi nayare, devaDDIpamuheNa samaNasaMgheNa / putthe Agama lihio, navasaya asIi tadA vIro // 277 // artha : vIranirvANathI navaso ne eMzI varSe vallabhIpura nagaramAM devardhvigaNi kSamAzramaNa vigere zramaNasaMghe Agamane pustakamAM lakhAvyA. (277) (100) digaMbaranI utpattino samaya rahavIrapuranayare, taha siddhigayassa vIranAhassa / chasayanavauttarIe, khamaNA pAkhaMDiyA jAyA // 278 // artha : zrI viraprabhu siddhimAM gayA pachI chaso ne nava varSe rathavIrapura nAmanA nagaramAM pAkhaMDI zramaNa (digaMbara) thayA. (278) (100) bIjIvAra AgamanuM pustakArUDhapaNuM dubbhikkhammi paNale, puNaravi melittu samaNasaMghAo / mahurAe aNuogo, pavvattaI khaMdilo sUrI // 279 // - ratnasaMcaya * 135
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : bAra varSano dukALa pUrNa thayo tyAre skaMdilAcArya nAmanA sUrie pharIthI mathurAnagarImAM sakaLa zramaNa saMgha ekaTho karI Agamano anuyoga (vyAkhyA) pravartAvyo. (Agamo pustakArUDha kya) AnuM nAma mAthurI vAcanA kahevAya che. (279) (108) pUrNimA tathA amAvAsyAne badale caudazanI pAkhI karavAno samaya bArasavAsasaesu, puNNimadivasAu pakkhiyaM jeNa / caudasI paDhamaM pavvaM, pakappiyaM sAhisUrIhiM // 280 // arthaH vIranirvANathI bAraso varSe svAtisUrie pUrNimAnA divasane badale caudazanI pAkhInuM parva prathama pravartAvyuM. (280) (tapagacchanI mAnyatA pramANe pAkhI to caudazanI ja hatI, comAsI pUrNimAnI hatI te jyArathI cothanI saMvatsarI karI tyArathI caudazanI TharAvI.) (280 thI 288 sudhInI nava gAthAo acalagacchanI mAnyatAnI che.) (109) zrAvakane mATe mukhavaritrakAne caravalAnI sthApanA sAvayajaNa muhapattI, cavalo taha vi sNghsNjutto| haribhaddasUriguruNo, dasapuranayarammi ThAvei // 281 // arthaH haribhadrasUri gurUe dazapura nAmanA nagaramAM sarva saMgha ekaTho karI zrAvakajanone mATe mukhavastrikA ane caravalAne sthApana karyA. (281) paNapaNNabArasasae, haribhaddo sUri Asi puvvakae / terasaya vIsa ahie, varisehiM bappabhaTTapahU // 282 // artha : vIranirvANathI bAraso ne paMcAvana varSe haribhadrasUri prathama graMthakAra thayA ane kAMika adhika teraso ne vIza varSe bappabhaTTa sUri thayA. (282) ratnasaMcaya 136
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (180) aSTamI tathA pAkSika tithino nirNaya chaThThIsahiyA na aThThamI, terasisahiyaM na pakkhiyaM hoi / paDivesahiyaM na kayAvi, iya bhaNiyaM jiNavariMdehi // 283 // artha : chaTha sahita AThama levI nahIM, ane terasa sahita pAkhI levI nahIM. temAM paNa paDavA sahita pAkhI to kadApi levI nahIM. ema jiteMdroe kahyuM che. (283) paNNarasammi ya divase, kAyavvA pakkhiyaM tu pAeNa / cauddasisahiyaM kaiyA vi, na hu terasi solame divase // 284 // artha : prAye karIne paMdarame divase pAkhI karavAnI che, koikavAra caudaza sahita pAkhI karavI, paNa terasa sahita na karavI temaja soLame divase (eTale paDavA sahita) na karavI. (284) amitihIe sayalaM, kAyavvA aThThamI ya pAeNa / ahavA sattamIamiaM, navame chaThe na kaiyA vi // 285 // arthaH prAye karIne saghaLI AThamanI tithi hoya evI AThama karavI, athavA saptamI sahita AThama hoya te karavI, paraMtu navamI ke SaSThI sahita hoya te kadI karavI nahIM. (285) pakkhassa addha aThThamI, mAsaddhAe pakkhiyaM hoi / solamidivase pakkhI, kAyavvA na hu kaiyA vi // 286 // artha : pakSa (pakhavADIyA)ne arthe AThama karavI ane mAsane arthe pAkhI karavI. paraMtu soLame divase kadApi pAkhI karavI nahIM. (286) pakkhiya paDikkamaNAo, sar3hiapaharammi aThThamI hoi / tattheva paccakkhANaM, kariti pavvesu jiNavayaNA // 287 // 1 pUnama tathA amAsa. ratnasaMcaya - 130
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : pANInA pratikramaNathI sATha pahore AThama Ave che, teja parvamAM pratyAkhyAna karavuM ema jinavacana che. (287) jaiyAo aThThamI laggA, taiyAo huMti pakkhasaMdhIsu / saThThi paharammi neyA, kariti tihi pakkhipaDikkamaNaM // 288 // artha : jyAre aSTamI tithi lAge tyAre pakSanI saMdhi hoya che, ane tyArathI sATha pahora vyatIta thAya tyAre pAkhI pratikramaNa karavuM joie. (288) (ahIM sudhInI 9 gAthA acalagacchanI mAnyatAnI che.) (181) sAyaporasI vigerenuM mAna niyataNu navahi paehiM, pose mAsammi porasI saDDA / ikkikkaya payahANI, AsADhe jAva tinni payA // 289 // artha : poSa mAsamAM potAnA zarIranI chAyA nava pagalAM pramANa thAya tyAre sADhaporasI thAya che. tyArapachI eka eka mAse eka eka pagalAMnI hAni karatAM aSADha mAse traNa pagalAM chAyA thAya tyAre sADhaporasI thAya che. tyArapachI zrAvaNe cAra, bhAdrapade pAMca, Azvine che, kArtike sAta ane mArgazIrSa mATe ATha pagale sADhaporasI thAya che.) (289) aDDAi divasehiM, aMgula ikvika vaDaI hAi / AsADhAo pose, posAo jAva AsADhaM // 290 // artha : aSADhathI poSa mAsa sudhI aDhI aDhI divase eka eka AMgaLa chAyAnI vRddhi karavI ane poSa mAsathI aSADha mAsa sudhI aDhI aDhI divase eka eka AMgaLa chAyAnI hAni karavI; eTale ke aSADha mAsane pahele divase traNa pagalAMnI chAyAe sADha-porasI thAya che, ane tyArapachI aDhI divase traNa pagalAM upara eka AMgaLa chAyA hoya te vakhate sADhaporasI thAya che. e pramANe aDhI aDhI divase eka eka AMgaLa vadhAratAM trIza divase eTale eka mAse bAra AMgaLa eTale eka pagalAM jeTalI chAyA vadhe che, tethI zrAvaNa mAsane pahele divase cAra pagalAM chAyA ratnasaMcaya 0 138
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya tyAre sADha-porasI thAya che. e pramANe vadhatAM vadhatAM poSa mAsane pahele divase nava pagalAM chAyA thAya tyAre sADhaporasI thAya che. tyAra pachI aDhI aDhI divase eka eka AMgaLa ochI karavI, eTale mAgha (mahA) mAsane pahele divase ATha pagalAMnI chAyAe sADhaporasI thaze. e pramANe pAchI hAni karatAM karatAM aSADha mAsanA pahelA divase traNa pagalAMnI chAyAe sADhaporasI thaze. (290) (182) purimanuM pramANa AsADhe samachAyA, pose mAse havaMti chapAyA / vaTuMti hIyamANe, pae pae hoi purimaDDo // 291 // artha : aSADha mAsamAM potAnA zarIramAM samAI gayelI chAyA hoya tyAre purimada thAya che, ane poSa mAsamAM potAnA zarIranI chAyA che pagalAMnI (traNa hAthanI) hoya tyAre purimaddha thAya che. e ja pramANe mAse mAse eka eka pagalAMnI vRddhi tathA hAni karavI. (291) (dareka mahine eka pagaluM eTale 12 AMgaLa ghaTADavI te AgaLa batAve che.) mAghe duhatthi chAyA, bArasa aMgulapamANa purimaDDhe / mAse bAraMgulahANI, AsADhe niThThiyA savve // 292 // artha: mAgha mAsamAM be hAtha ane bAra AMgala (kula pAMca pagalAM) chAyA hoya tyAre purimaDha thAya che. chevaTa aSADha mAsamAM sarva chAyA niThI jAya eTale zarIramAM ja samAI jAya tyAre parimaDha thAya che. e rIte mAse mAse bAra bAra AMgaLanI hAni karavI. (292). (183) rAtrinA kALanuM jJAna dasa terasa solasame, vIsaime sUriyANa Nakkhatte / matthayagayammi rikkhe, rayaNIe jAmaparimANaM // 293 // artha : sUrya je nakSatramAM hoya te nakSatrathI dazamuM nakSatra jayAre AkAzamAM mastaka para (mAthe) Ave tyAre rAtrino pahelo prahara thAya, ratnasaMcaya - 139
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ teramuM nakSatra mAthe Ave tyAre bIjo prahara, soLamuM nakSatra mAthe Ave tyAre trIjo prahara ane vIzamuM nakSatra mastaka para Ave tyAre cotho prahara thAya. e pramANe rAtrie praharanuM parimANa jANavuM. (293) ' (184) porasInuM pramANa AsADhamAse dupayA, pose mAse cauppayA / cittAsuesu mAsesu, tipayA havai porasI // 294 // artha : potAnA zarIranI chAyA je vakhate be pagalAMnI thAya te vakhate aSADha mAsamAM porasI thAya che, poSa mAsamAM cAra pagalAM chAyA hoya tyAre porasI thAya che, ane caitra tathA Azvina mAsamAM traNa pagalAM chAyA hoya tyAre porasI thAya che. (294) aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNa ya duaMgulaM / vaDDae hAyae vAvi, mAseNaM cauraMgulaM // 295 // artha : A porasInA pramANamAM sAta divase eka AMgaLanI, pakhavADIe be AMgaLanI ane eka mAse cAra AMgaLanI jema saMbhave tema vRddhi ke hAni karavI. (295) (185) paDilehaNano kALa jiThThAmUle AsADha-sAvaNe chahiM aMgulehiM paDilehA / ahiM bIya tiyammi, taie dasa ahiM cautthe // 296 // artha : jeTha, aSADha ane zrAvaNa mAsamAM cha AMgaLa chAyA hoya tyAre paDilehaNA karavI, bIjA trikamAM eTale bhAdrapada, Azvina ane kArtika mAsamAM ATha AgaLa chAyA hoya tyAre, trIjA trikamAM eTale mArgazIrSa, poSa ane mahA mAsamAM daza AMgaLa chAyA hoya tyAre ane cothA trikamAM eTale phAlgana, caitra ane vaizAkha mAsamAM ATha AMgaLa chAyA hoya tyAre paDilehaNA karavI. (296). ratnasaMcaya - 140
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (186) kSaya tithino saMbhava bhaddava kattiya mAse, pose taha phagguNe ya bodhavve | vaisAhe AsADhe, imammi mAse tihI paDar3a // 297 // artha : bhAdrapada, kArtika, poSa, phAlguna, vaizAkha ane aSADha e cha mAsamAM ja tithino kSaya thai zake che, ema jANavuM. (jaina jyotiSane anusAre tithinI vRddhi thatI nathI. mAtra kSaya thAya che, te paNa A cha mAsamAM ja thai zake che.) (297) (hAla jaina jyotiSa pramANe paMcAMga taiyAra karanArA na hovAthI anyamatinA paMcAMga anusAra tithi vigerenI pravRtti karavI paDe che.) (180) strIne garbha dhAraNa karavAno kALa riusamaya havai nArI, narovabhogeNa gabbhasaMbhUI / bArasamuhuttamajjhe, jAo gabbho uvari natthi // 298 // artha : Rtu samaya Ave tyAre strIne purUSanA samAgamathI garbhano saMbhava hoya che. temAM purUSanA saMyoga pachI bAra muhUrtanI aMdara garbha utpanna thai zake che, tyArapachI utpanna thato nathI. (298) (188) strI ane purUSanA kAmavikAranI hada paNapannAu pareNa, joNI pamilAi mahiliyANaM ca / paNahattarIya parao, hoi abIo naro pAyaM // 299 // artha : paMcAvana varSanI ummara thayA pachI prAye strIonI yoni myAna thAya che, eTale karamAi jAya che (retasa rahita thAya che, garbha dhAraNa karavA yogya rahetI nathI.) tathA purUSa prAye paMcotera varSa pachI abIja (vIrya rahita) thAya che. (299) (A varSomAM paNa kALe karIne ochApaNuM thatuM Ave che. AyuSya ghaTatAM te paNa ghaTe che. A pramANe so varSanA Ayune aMge jaNAya che.) ratnasaMcaya 0 141
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ (189) garbhAvAsanuM duHkha suihiM aggivaNNAhiM, samabhijjai jaMtuNo / nAvaDyuM poyamA ! tuvaa, me amuLa tA || rU00 || artha H tapAvIne agninA varNa jevI karelI soyo vaDe rUMvADe rUMvADe bhedatAM jaMtune jeTaluM duHkha thAya che, tenA karatAM ATha gaNuM du:kha garbhamAM rahelA jaMtune thAya che. (300) (jIva A duHkha avyaktapaNe bhogave che.) (190) prasava vakhate thatuM duHkha gabbhAo niharaMtassa, joNIjaMtaNapIlaNe / sayasAhassiyaM dukkhaM, koDAkoDiguNaM tahA // 301 // artha : garbhamAMthI nIkaLatA jaMtune yoniyaMtramAM pIDA pAmavAthI (pIlAvAthI) garbhavAsa karatAM lAkha gaNuM ane koTAkoTi gaNuM duHkha thAya che. (301) (A duHkha paNa avAcya sthitimAM bhogave che.) (191) koNika ane ceTaka rAjAnA yuddhamAM haNAyelA manuSyonI saMkhyA tathA gati koNiyaceDayaraNNo, raNammi chatruvailakkhamaNuANaM / aviLamiyA, nItine navavaghunasIpha // 302 // ego sohammasuro, bIo maNuo mahAvidehammi / dasasahassA macchagaI, sesA ya narayatiriesu // 303 // artha : cadre koNika ane ceTaka rAjAnA yuddhamAM pahele divase chaThThuM lAkha manuSyo haNyA ane bIje divase corAzI lAkha manuSyo haNyA. temAMthI eka manuSya saudharma devalokamAM deva thayo, bIjo eka mahAvideha kSetramAM manuSya thayo, daza hajAra manuSyo matsyagatine pAmyA ane bAkInA manuSyo na2ka tathA tiryaMca gatine pAmyA. (302-303) ratnasaMcaya 0 142
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (192) cauda pUrvanA nAma uppAyapuvva 1 maggAyaNI 2 ya, vIriyANaM 3 ca atthinatthI 4 ca / NANaM 5 taha saccaM 6 pUNa, AyappavAya 7 tahA kammaM 8 // 304 // paccakkhANaM 9 vijjA 10, kallANaM 11 pANavAya 12 bArasamaM / kiriyAvisAlaM 13 bhaNiyaM, caudasamaM biMdusAraM 14 ca // 305 // AtmapravAda artha : utpAda pUrva 1, agrAyaNI pUrva 2, vIryapravAda pUrva 3, astinAsti pUrva 4, jJAnapravAda pUrva 5, satyapravAda pUrva 6, pUrva 7, karmapravAda pUrva 8, pratyAkhyAnapravAda pUrva 9, vidyApravAda pUrva 10, kalyANapravAda pUrva 11, prANavAya pUrva bAramuM 12, kriyAvizAla pUrva teramuM 13 tathA caudamuM biMdusAra nAmanuM pUrva 14 - A cauda pUrvanAM nAma jANavA. (304-305) (193) siddhAMtanA eka padamAM kahelI zlokanI saMkhyA egavannakoDi lakkhA, aThTheva sahassa culasI ya / sayachakaM nAyavvaM, saDDhAigavIsa samayammi // 306 // artha : siddhAMtamAM ekAvana karoDa, ATha lAkha, corAzI hajAra, chaso ne sADI ekavIza 510884621 zlokonuM eka pada kaheluM che. (306) (zrI anuyogadvAra sUtranI vRttimAM 510886840nA zloka eka padamAM hoya ema kahyuM che. iti senaprazna. prazna 82 AvA 18000 pada AcArAMganA prathama hatA ane tethI bamaNA bamaNA bIjA aMgonA hatA. 11 aMganA maLIne 36846000 pado hatA. teno saMkSepa zrI devardrigaNi kSamAzramaNe karelo che.) ratnasaMcaya 0 143
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (194) mokSagatino sarala mArga nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa ya saddahe / Ayare ya caritreNa, eo siddhipurIpaho // 307 // artha : jJAna vaDe padArthone jANavA, darzana (samakita) vaDe tenA para zraddhA karavI ane cAritra (AcaraNa-kriyA) vaDe tene AcaravA, e siddhinagarIe javAno sarala mArga che. (307) (195) gAthA (A) chaMdanuM lakSaNa paDhamo bArasamatto, bIo aThThAramattasaMtto / jaha paDhamo taha taio, paNarasavibhUsiyA gAhA // 308 // artha : pahelA pAdamAM bAra mAtrA hoya, bIjuM pAda aDhAra mAtrAnuM hoya, jevuM paheluM pAda tevuM ja bIjuM pAda (bAra mAtrAvALuM) hoya tathA cothuM pAda pannara mAtrAthI vibhUSita hoya - te gAthA chaMda kahevAya che. (308) savvAe gAhAe, sattAvannaM havaMti mattAo / puvvaddhae ya tIsA, sattAvIsA ya avarudve // 309 // artha : eka AkhI gAthAmAM kula sattAvana mAtrAo hoya che. temAM gAthAnA pUrvAdhamAM (pahelA ane bIjA pAdamAM maLIne) trIza mAtrA hoya che, tathA pazcArdhamAM (trIjA ane cothA pAdamAM maLIne) sattAvIza mAtrA hoya che. (309) (196) uttarAdhyayana sUtranA chatrIza adhyayanonAM nAma viNaya 1 parIsaha 2 cauraMgI 3, asaMkhayaM 4 hoi kAmamaraNaM 5 ca / khuDDaga 6 elaga 7 kapilA 8, namI 9 ya dumapattayaM 10 neyaM // 310 // ratnasaMcaya 0 144
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekkArasamaM bahusuya 11, harikesI 12 ttisaMbhuyaM sAraM 13 / isuArI 14 caudasamaM, bhikkhU 15 baMbhaM 16 jae bhaNiyaM // 311 // pAvasamaNa 17 taha saMjai 18, miyaputta 19 aNAhi 20 samuddapAliya 21 / rahanemI 22 bAvIsaM, kesIgoyama 23 kRpAvayaNaM 24 // 312 // jayaghosa 25 samAyArI 26, khaluMkiyaM 27 mukkhamagga 28 sammattaM 29 / tavamagge 30 caraNavihI 31, pamAyajjhayaNa 32 battIsaM // 313 // kammapayaDIo 33 lesA 34, __ aNagAra 35 ajIvajIvavibhattI 36 / chattIsa uttarajjhaya-nAmA eyassa NaM hoI // 314 // arthaH vinaya adhyayana 1, parISaha adhyayana 2, caturaMgI adhyayana 3, asaMkhya adhyayana 4, akAma sakAma maraNa vibhakti adhyayana 5, kSullaka adhyayana 6, elaka adhyayana 7, kapila adhyayana 8, nami adhyayana 9, drumapatra adhyayana 10, agyAramuM bahuzruta adhyayana 11, harikezi adhyayana 12, uttama evuM citrasaMbhUti adhyayana 13, caudamuM ISakArI adhyayana 14, bhikSu adhyayana 15, brahmacarya adhyayana 16, pApazramaNa adhyayana 17 tathA saMjati (rAjAnuM) adhyayana 18, mRgAputra adhyayana 19, anAthI adhyayana 20, samudraNAlita adhyayana 21, 1. amAhAmA (asaMskRta.). 2 aurabriya. ranAsaMcaya 145
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIzamuM rathanemi adhyayana 22, kezI gautama adhyayana 23, aSTa pravacana adhyayana 24, jayaghoSa adhyayana 25, sAmAcArI adhyayana 26, khaluMkiya adhyayana ra7, mokSamArga adhyayana 28, samyaktva parAkrama adhyayana 29, tapomArga adhyayana 30, cAritravidhi adhyayana 31, batrIzamuM pramAdasthAnAdhyayana 32, karmaprakRti adhyayana 33, vezyA adhyayana 34, aNagAra mArga adhyayana 3pa ane ajIva jIva vibhakita adhyayana 36 - A pramANe uttarAdhyayananAM 36 adhyayanonAM chatrIza nAmo che. (310-314). (190) jJAnanI vRddhi karanArAM nakSatro migasira 1 addA 2 pusso 3, tinni puvvAiM 6 mUla 7 masalesA 8 / gaccho 9 cittA 10 ya tahA, dasa vuDhikarAiM nANassa // 315 // artha : mRgazira 1, Adga 2, puSya 3, traNe pUrvA-pUrvAphAlganI 4, pUrvASADhA 5, pUrvAbhAdrapada 6, mUla 7, azleSA 8, hasta 9 tathA citrA 10 - A daza nakSatro jJAnanI vRddhi karanArAM che. eTale ke A daza nakSatromAM jJAna bhaNavAno AraMbha karavo sAro che. (315) (198) pIstAlIza AgamanI kula gAthA saMkhyA paNayAlIsa Agama, savvagaMthANa hu~ti cha lakkhA / eguNasaThThisahassA, tini sayA ceva tIsA ya // 316 // artha : (hAlamAM vartatA) pIstAlIza AgamanI sarva zloka saMkhyA cha lAkha, ogaNasATha hajAra, traNaso ne trIza 65933) thAya che. (316) (A hakIkata zrI jaina prabodha bhAga 1lAmAM bahu ja vistAra kahelI che. 45 AgamanI mULanI gAthAsaMkhyA tathA niryukti, bhASya, 1 gaLIyo baLada. ratnasaMcaya - 149
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi, TIkA vigerenuM tamAma pramANa temAM ApyuM che. temAM batAvyA mujaba sarva saMkhyA A pramANe thAya che. icchuke te bukamAM jovuM.) (19) jJAna bhaNavAmAM apramAdapaNuM rAkhavuM jai vi divaseNa payaM, dhareD pakkheNa vA silogaddhaM / ujjoyaM mA muMcasu, jai icchasi sikkhiuM nANaM // 317 // artha : jo kadAca eka divasamAM eka ja pada (zabda) dhArI zakAya (bhaNI zakAya) athavA eka pakhavADIyAmAM ardha zloka ja bhaNI zakAya, to paNa jo jJAna zIkhavAnI icchA hoya to te saMbaMdhI udyamane mUkIza nahIM. (317) (udyama cAlu rAkhavAthI mAsatusa muninI jema kramekrame zakti vadhatI jAya che, tethI A upadeza yogya che.) (200) nakArarUpe upadeza paMthasamA natthi jarA, dariddasamo a parAbhavo natthi / maraNasamaM natthi bhayaM, khuhAsamA veyaNA natthi // 318 // artha : niraMtara musApharI karavI tenA jevI bIjI koI jarAvasthA nathI, dAridraya jevo bIjo koI parAbhava nathI, maraNa jevo bIjo koI bhaya nathI ane sudhA samAna bIjI koI vedanA nathI. (318) dayAsamo na ya dhammo, annasamaM natthi uttamaM dANaM / saccasamA na ya kittI, sIlasamo natthi siMgAro // 319 // artha : dayA samAna bIjo koI dharma nathI, anna jevuM bIjuM koI uttama dAna nathI, satya samAna bIjI koI kIrti nathI ane zIla jevo bIjo koi zaNagAra nathI. (319). (201) A cAra padArtha durjaya che akkhANa rasaNI kammANa-mohaNI taha vayANa baMbhavayaM / guttINa ya maNaguttI, cauro dukkhehi jippaMti // 320 // ratnasaMcaya - 140
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : pAMce iMdriyomAM jillA iMdriya, AThe karmamAM mohanIkarma, pAMce vratomAM brahmavrata ane traNe gumimAM managupti - A cAre duHkhe jItAya tevAM che. (320) (202) pAMca samitinuM pAlana iriesaNa 1 bhAsAe 2, esaNAe 3 tahA muNI / AyANe 4 paviNe 5, havai jassa mahomayA // 321 // artha : irSA samiti 1, bhASA samiti 2, eSaNA samiti 3, AdAna nikSepaNA samiti 4 ane pAriSThApanikA samiti 5 - A pAMca samiti jene hoya te mahA muni kahevAya che. (321) (203) nakAramAM upadeza muttisamaM natthi suhaM, narayasamANaM duhaM mahaM natthi / baMbhasamaM natthi vayaM, sajjhAyasamo tavo natthi // 322 // artha : mukti (nirlobhatA-saMtoSa) samAna koI sukha nathI, naraka samAna bIjuM koI moTuM duHkha nathI, brahmacarya samAna bIjuM koI vrata nathI ane svAdhyAya samAna bIjo koI tapa nathI. (322) (204) pAMca kAraNa vaDe ja kArya bane evI mAnyatA samakitIne hoya kAlo1 sahAvara niyaI3, puvvakayaM4 purisakAraNe5 paMca / samavAe sammattaM, egaMte hoi micchattaM // 323 // artha : kALa 1, svabhAva 2, niyati (bhavitavyatA) 3, pUrvakRta (karma) 4 ane purUSakAra (udyama) 5 - A pAMca kAraNono samUha dareka kAryaparatve je mAnato hoya tene ja samakita hoya che, ane je A pAMcamAMthI koIpaNa ekane ja kAraNarUpe mAnato hoya te avazya mithyAtvI che ema jANavuM. (323) 1 mahAmavA pratyaMtara ratnasaMcaya - 148
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ (205) pAMce iMdriyonI anarthatA phAsiMdI 1 rasaNiMdI 2, ghANiMdI 3 cakkhuNiMdI 4 ya soyaM 5 / thA rUdira, gauvaM pADepha saMsAre che rUraka che artha : sparzaneMdriya (zarIranI cAmaDI) 1, rasaneMdriya (jihA) 2, dhrANedriya (nAsikA) 3, cakSuriMdriya (netra) 4 ane zroseMdriya (kAna) 5 - A pAMcamAMthI eka eka iMdriya paNa (chUTI mUkI hoya to) jIvane saMsAramAM pADe che. (324) (206) pAMce pramAdanI anarthatA majjaM 1 visaya 2 kasAyA 3, niddA 4 vigahA 5 ya paMcamI bhaNiyA / ee paMca pamAyA, jIvaM pADe saMsAre // 325 // arthaH madya 1, viSaya 2, kaSAya 3, nidrA 4 ane pAMcamI vikathA 5 - A pAMce pramAda jIvane saMsAramAM pADe che. (325) . (20) dhamAdika nahIM mAnanArane karavA yogya zikSA jo bhaNai natthi dhammo, na sAmaiyaM na ceva ya vayAiM / so samaNasaMghabajjho, kAyavvo samaNasaMghehiM // 326 // artha je koI manuSya kahe ke hAlamAM dharma nathI, sAmAyika nathI ane vrato paNa nathI, te manuSyane sakaLasaMghe maLI sakaLasaMgha bahAra karavo. (326) (208) bhacanA sAta sthAna ihaloya 1 paraloyaM 2, AdANa 3 AjIviyaM 4 taha sahasA 5 / akittIbhaya6 maraNaM7, ee satta bhayaTThANA // 327 // ratnasaMcaya 149
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : Aloka bhaya 1, paraloka bhaya 2, AdAna bhaya 3, AjIvikA bhaya 4 tathA sahasAkAra bhaya 5, apajasabhaya 6 ane maraNa bhaya 7 - A sAta bhayanAM sthAno che. eTale jIvone A sAta prakAranA bhayano saMbhava che. (327). (209) sAdhunI sAta mAMDalI sutte1 atthe2 bhoyaNa3, kAle4 Avassae5 ya sajjhAe6 / saMthArae7 vi ya tahA, satta imA maMDalI huMti // 328 // artha sUtra maMDalI 1, artha maMDalI 2, bhojana maMDalI 3, kALa maMDalI (paDilehaNa maMDalI) 4, Avazyaka maMDalI (pratikramaNa maMDalI) 5, svAdhyAya maMDalI 6 ane saMthArA-porasI maMDalI 7 - sAdhuone A sAta prakAranI maMDalI hoya che. (328) (arthAtu A sAta kArya munio maLIne kare che - maLIne karavA yogya che.) (210) ATha abhavyanAM nAma saMgamaya1 kAlasUrI2, kavilA3 aMgAra4 pAliyA5 dunnida / nojIva7 sattamo viya, udAighAyao8 a aThThamao // 329 // artha : saMgamaka deva 1, kALa nAmano kasAI 2, kapilA dAsI 3, aMgAramardaka AcArya 4, be pAlaka 6, nojIvanuM sthApana karanAra (rohagupta) 7 tathA AThamo udAyI rAjAno ghAta karanAra (vinayaratna nAmano sAdhu) 8 - A ATha abhavya kahyA che. (ahIM nojIvanI sthApanA karanArane abhavya kahyo che, paNa anya graMthamAM sAta abhavya kahelA che. eTale ke nojIvanA sthApakane abhavyamAM gaNyo nathI.) vaLI koI graMthamAM nava paNa kahyA che. temAM 'nonIva DramAhitna' (nojIva sthApaka tathA goSThAmAvila) evo pATha lakhI goSThAmAhilane navamo gaNyo che. paraMtu sAta abhavya kahevA ThIka lAge che. kemake nojIva sthApaka ane 1 eka pAMcaze munine pIlanAra ane bIjo kRSNaputra pAlaka nAme hato te. ratnAsaMcaya - 150
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ goThAmAhilane to nitavo kahyA che eTale ke teo samakitathI bhraSTa thaI mithyAtvamAM gayA che. tethI teo abhavya hovAno saMbhava nathI. (329) (211) aSTamaMgaLanAM nAma dappaNa 1 bhaddAsaNa 2, vaddhamANa 3 sirivaccha 4 maccha 5 kalasA 6 ya / satthiya 7 naMdAvattA 8, lihiyA aLucha maMgalayA // 330 // artha : darpaNa (ariso) 1, bhadrAsana 2, vardhamAna (DAbalo) 3, zrIvatsa 4, matsya yugala 5, kaLaza 6, svastika 7 ane naMdAvarta 8 - e ATha maMgaLa kahelA che. (330). | (212) zrAvakanuM kartavya aniyANudAramaNao, harisavasavisappakaMcuakarAlo / pUei vIyarAyaM, sAhammIsAhubhattI ya // 331 // artha : zrAvaka niyANA rahita, udAra mana ane harSanA vazathI vikasvara thayelA romAMca kaMcukavALA thaIne vItarAganI pUjA kare ane sAdharmika tathA sAdhunI bhakti kare. (331) (213) zrAvakanA dravyano sadupayoga niyadavvamauvvajiNaMda-bhavaNajiNabiMbavarapaiThThAsu / vAvai pasatthaputthe, sutitthatitthayarajattAsu // 332 // arthaH zrAvake potAnuM dravya apUrva (navIna) jinabhavana, jinabiMba, temanI zreSTha pratiSThA karavI, prazasta pustaka (Agama vigere) lakhAvavAM, sutIrtho ane tIrthaMkaranI yAtrA karavI - A sarva sthAne vAparavuM yogya che. (332) 1 enuM bIjuM nAma supratiSThaka che. ratnasaMcaya - 151
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (214) daza prakAranA puNyakSetranAM nAma jiNabhavaNa1 biMbara putthaya3, saMghasarUvAi7satta khittAI / dINoddhAraNa8 posaha-sAlA9 sAhAraNaM10 dasahA // 333 // arthaH jinabhavana 1, jinabiMba 2, pustaka 3, cAra prakArano saMgha 7 te svarUpavALA sAta kSetro kahyAM che. taduparAMta dInajanano uddhAra, poSadhazALA ane sAdhAraNa e traNa kSetra bheLavavAthI daza prakAranA (uttama) kSetra kahevAya che. (333) (215) varjavA yogya nava niyANAM nivaM1 dhaNa2 nArI3 nara4 sura5, appappaviyArada appaviyArattaM7 / sadvRttaM8 diddattaM9, vajjae nava niyANAiM // 334 // artha : rAjA thAuM 1, dhanavAna thAuM 2, strI thAuM 3, purUSa thAuM 4, deva thAuM 5, je devalokamAM potAne zarIre ja pravicAra-maithuna karAya che evA devalokamAM utpanna thAuM 6, je devalokamAM bilakula pravicAramaithuna nathI tyAM utpanna thAuM 7, zrAvakanA kuLamAM utpanna thAuM 8 ane daridra thAuM 9 - A nava niyANAM bhavyaprANIe varjavA lAyaka che. (334) (216) daza prakAranA kalpavRkSa giha1 joi2 bhUsaNaMgA3, ___ bhoyaNa4 bhAyaNa5 taheva vatthaMgA6 / cittarasA7 tuDiyaMgA8, kusumaMgAe dIvayaMgA10 ya // 335 // 1 sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA. 2 zrAvaka thavAnuM dhAre temAM munipaNAnI arUci hovAthI niyANuM gayuM che. tene AgAmI bhave munipaNuM prApta thatuM nathI. 3 AnuM maghAMga evuM paNa nAma che. ratnasaMcaya - 152
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : gRhAMga 1, jyotiSAMga 2, bhUSaNAMga 3, bhojanAMga 4, bhAjanAMga 5 tathA vastrAMga 6, citrarasAMga 7, truTitAMga 8, kusumAMga 9 ane dIpakAMga 10 A daza prakAranA kalpavRkSo potAnA nAma sadeza vastu (gRha, jyoti, bhUSaNa, bhojana, bhAjana, vastra, vicitra pAna', vAjItra, kusuma ne dIpa)ne ApanAra hoya che. (335) (210) arihaMtAdika dazanI vaiyAvacca arihaMta1 siddhara ceiya3, - ' sue4 ya dhamme5 ya sAhu6 sUrIo7 / kula8 gaNa9 saMghe 10 ya tahA, veyAvaccaM bhave dasahA // 336 // dharma artha : arihaMta 1, siddha 2, caitya 3, zruta (Agama) 4, 5, sAdhu 6, sUri (AcArya) 7, kuLa 8, gaNa 9 ane saMgha 10 e dazanI vaiyAvacca karavI te daza prakAranI vaiyAvacca kahevAya che. (336) (218) brahmacaryanI nava vADa vasahI 1 kahara nisijji3 diya4, kuDitara5 puvvakIlie6 paNie7 / aimoyAhAra8 vibhUsaNA9 ya, nava haMmaSemuttIo // rUrU7 // artha : vasati - eka upAzrayamAM strI sAthe rahevuM nahIM 1, strInI sAthe athavA strI saMbaMdhI kathA karavI nahIM 2, strInI sAthe eka Asane besavuM nahIM tathA jyAM strI beThI hoya te Asane paNa be ghaDI sudhI besavuM nahIM 3, strInI IMdriyo (aMgopAMga) jovI nahIM ajANatAM jovAi jAya to tarata diSTa pAchI kheMcI levI 4, strInA ane potAnA vAsanI (zayananI) vacce mAtra bhIMtaja hoya teve sthAne vasavuM nahIM 5, vrata lIdhA 1 pIvAnA padArtha. ratnasaMcaya 0 153
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelAM je strI sAthe krIDA karI hoya tenuM smaraNa karavuM nahIM 6, praNItaghI vigerenA rasavALuM bhojana karavuM nahIM 7, atimAtra-adhika AhAra karavo nahIM 8 ane zarIranI vibhUSA karavI nahIM 9 - A nava brahmacaryanI gupti (vADa) kahelI che. (337) (vADa jema kSetranuM rakSaNa kare che tema A nava prakAranI vADa brahmacaryanuM rakSaNa kare che, jeo A vADa toDe che teo doSapAtra thAya che.) - (219) cothA vratanA bhaMganuM prAyazcita guruNo jAvajIvaM, bArasa vAsANi huMti uvajjhAyA / egaM varisaM sAhuM, chammAsaM sAhuNI bhaNiyA // 338 // arthaH gurUne-AcAryane jAvajIva, upAdhyAyane bAra varSa, sAdhune eka varSa ane sAdhvIne cha mAsanuM prAyazcita cothA vratanA bhaMgamAM kaheluM che. (338) (A prAyazcita AcArya upAdhyAya mATe pharIne te padanI prApti mATe che ane sAdhu sAdhvI mATe dIkSAparyAyanA chedarUpa kaheluM che.) (220) munimahArAjanI bAra pratimAo mAsAI sattaMtA7, paDhama8 bIyara tIya10 sattarAyadiNA / aharAi11 egarAI12, bhikkhupaDimAo bArasagaM // 339 // artha: sAta paryata mAsAdikanI pratimA che eTale ke pahelI pratimA eka mAsanI 1, bIjI be mAsanI 2, trIjI traNa mAsanI 3, cothI cAra mAsanI 4, pAMcamI pAMca mAsanI 5, chaThThI cha mAsanI ane sAtamI sAta mAsanI che. tyArapachI pahelI, bIjI ne trIjI sAta sAta ahorAtrinI eTale AThamI sAta rAtri divasanI 8, navamI sAta rAtridivasanI 9 ane dazamI paNa sAta rAtri divasanI 10. tyArapachI agyAramI eka ahorAtrinI 11 tathA chellI bAramI eka rAtrinI 12 - A rIte munirAjanI bAra pratimAo kahelI che. (339) ratnasaMcaya - 154
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ (221) bAra prakArano tapa. aNasaNa1 mUNoyariyAra, vittIsaMkhevaNaM3 rasaccAo4 / kAyakileso5 salI-NayA6 ya bajjho tavo hoi // 340 // pAyacchittaM1 viNaora, veyAvaccaM3 taheva sajjhAo4 / jhANaM5 ussaggo6 vi ya, nijjara evaM duvAlasahA // 341 // artha : anazana (upavAsAdika) 1, UnodarI 2, vRttisaMkSepa 3, rasatyAga (viga tyAga) 4, locAdika kAyano kleza 5 ane saMlInatA aMgopAMgano saMkoca 6 - A cha prakArano bAhya tapa kahyo che. tathA prAyazcitta 1, vinaya 2, vaiyAvacca 3 tathA svAdhyAya 4, zubha dhyAna 5 ane utsarga - kAyotsarga 6 - A cha prakArano abhyatara tapa kahelo che. kula bAra prakArano A tapa karmonI nirjarA mATe kahelo che - (ahIM bIjI gAthAnuM cothuM pAda ghaNe sthaLe - "marimo tavo ro - A cha prakArano atyaMtara tapa kahelo che." A pramANe paNa jovAmAM Ave che. ekaMdara banne pAThanA tAtparyamAM taphAvata nathI.) (340-341) (222) bAra bhAvanAo paDhamaM aNicca1 masaraNaM2, bhavo3 egatta4 annayA5 asuI6 / AsavavihI7 saMvaro8, kammanijjarA9 ceva // 342 // dhamma sakkhAiyA10 loo11, bohI ya khalu dulahA12 / bhAvaNAo muNI niccaM, ciMtaijja duvAlasaM // 343 // artha : pahelI anitya bhAvanA 1, azaraNa bhAvanA 2, bhava (saMsAra) bhAvanA 3, ekatva bhAvanA 4, anyatva bhAvanA 5, azuci bhAvanA 6, Azrava bhAvanA 7, saMvara bhAvanA 8, karmanirjarA bhAvanA 9, dharma svAkhyAtA (dharmamAM jinezvare je kahyuM che te satya ja kahyuM che evI) bhAvanA 10, loka svarUpa bhAvanA 11 tathA bodhi (samakita) ratnasaMcaya * 155
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati durlabha che evI bhAvanA 12 - A bAra bhAvanAo munioe niraMtara bhAvavI joie. (342-343) (223) tera prakAranI azubha kriyA aThThA 1 NaThThA 2 hiMsA 3, kammA 4 diDhI 5 ya mosa 6 dine 7 ya / micchattaM 8 mANa 9 mittaM 10, mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA 13 // 344 // artha : arthakriyA 1, anaWkriyA 2, hiMsAkriyA 3, karmakriyA 4, daSTiviparyAsakriyA 5, mRSAvAdakriyA 6, adattAdAnakriyA 7, mithyAtvakriyA 8, mAnakriyA 9, mitrakriyA 10, mAyAkriyA 11, lobhakriyA 12 tathA IryApathikI kriyA 13-AtarakriyAo prANIne niraMtara lAge tevI che. (344) (224) viSayAMdha strIonI duSTatAnuM pariNAma bhajjA vi iMdiyavigAra-dosanaDiyA karer3a paipAvaM / jaha so paesI rAyA, sUrIkaMtAe taha vahio // 345 // arthaH bhAryA paNa jo iMdriyonA vikAranA doSathI unmatta thaI hoya to te potAnA patine paNa mArI nAMkhavAnuM pApa kare che. jema pradezI rAjAno tenI bhAryA sUryakAMtAe vadha karyo hato tema. (345). (225) pradezI rAjAe kezI gaNadharane karelA daza prazno ajjaya 1 ajjIya 2 kuMbhI 3, kimI 4 saraM 5 bhAra 6 khaMDa 7 darise 8 ya / kuMthu 9 ya paraMparAgaya 10, rasa puccha savAra || rU46 ! artha : pradezI rAjAe vyAkaraNa-vyAkhyA sahita A daza prazno kezI gaNadharane pUchyA hatA - Armaka (dAdo) 1, ArthikA (dAdI) 2, ratnAsaMcaya - 156
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuMbhI 3, kRmi (kIDA) 4, zara (bANa) 5, bhAra (tola) 6, khaMDa 7, darzana 8, kuMthu 9, paraMparAgata dharma 10. (346) pradezI rAjAne kezI gaNadhare ApelA uttara sadArahatthA 1 khAliya 2, sAlI 3 agaNI ya 4 kolamakavADI 5 / diya 6 kaThTha 7 vAya 8 dIvo 9, aibhArovAha 10 paDivayaNaM // 347 // arthaH potAnI strIno jAra 1, apavitra sthAna 2, kUTAkArazAlA 3, loDhAnA goLAmAM agni 4, komaLa (jIrNa) dhanuSya 5, cAmaDAnI masaka 6, araNinuM kAi 7, vAyu 8, dIpaka 9 ane loDhAnA bhArane vahana karanAra 10 - A uttara. (347). vivecana sahita praznottara ahIM nIcenI vyAkhyA pramANe pradezI rAjAe prazna pUchyA, tenA uttara kezIkumAra gaNadhare daSTAMta sahita ApyA te A pramANe - prazna 1 : tamArA mata pramANe mArA dAdA adharmI hatA te narake javA joIe. jo te narake gayA hoya to mArA para tenI ghaNI prIti hatI. tethI mane AvIne pApa karavAno niSedha kema na kare? uttara 1 : tamArI potAnI rANIne kadAca koI jAra purUSa sAthe durAcAra karatI tame joI hoya, to tame te jAra purUSane tarata ja keda karI dehAMtadaMDanI zikSA karo. te vakhata te kadAca potAnA priya kuTuMbane AvuM niMdya karma na karavA bAbata upadeza ApavA javAne icche to tame tene javAnI rajA Apo kharA ? na ja Apo, te ja pramANe nArakInA jIvo parAdhIna hovAthI icchatA hoya to paNa ahIM AvI zakatA nathI. prazna ra : mArI dAdI jainadharmI hatI. te tamArA mata pramANe svarge javA joie. tene huM atyaMta vallabha hato tethI te ahIM AvIne mane dharmamArge kema na pravartAve ? - ratnasaMcaya - 150.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara 2: he rAjA ! tame pote snAna karI sarva zRMgAra sajI devapUjA karavA jatA ho athavA azvAdikapara ArUDha thai pharavA jatA ho, te vakhate tamane koI potAnA azucisthAnamAM AvavA kahe athavA azuci (viSThA)nI koTaDImAM thoDIvAra besavAnuM ke suvAnuM kahe, to tame tema karo kharA? nA, azucimAM na ja jAo. tema svargamAM divya zarIrane dhAraNa karanArA devo azucinA sthAna samAna A manuSyalokamAM Ave nahIM. prazna 3: eka corane meM loDhAnI kuMbhImAM nAMkhyo hato. te kuMbhI majabUta rIte baMdha karI hatI. vAyuno pracAra paNa temAM thato nahIM. keTaleka kALe te kuMbhI joI to temAM rahelo cora jIva rahita hato. tethI jo jIva gayo hoya to kuMbhIne chidra paDyA sivAya temAM rahelo jIva bahAra zI rIte nIkaLyo? uttara 3: eka zikharanA AkAranI zAlA (gRha) sarvadizAethI vAyu paNa saMcAra karI zake nahIM tevI gupta hoya, temAM rahIne koI zaMkha ke bherI vigere vagADe to te zALAmAM koI paNa ThekANe chidra paDyA vinA teno zabda bahAra Ave che tema jIva paNa chidra pADyA vinA bahAra nIkaLI zake che. prazna 4H eka corane jIva rahita karI tenuM zaba upara kahelI kuMbhImAM nAMkhyuM. keTaleka kALe te kuMbhI joI to te zabamAM ghaNA kIDA paDelA hatA, to chidra rahita te kuMbhamAM jIvo zI rIte peThA ? uttara 4H eka loDhAno goLo agnimAM nAMkhI agnivarNavALo karyo. te goLAne chidra nahIM chatAM tene bhedIne tenI aMdara agni jema praveza kare che, te ja pramANe chidra pADyA vinA jIva parvatAdikane paNa bhedI aMdara jaI zake che. prazna 5: eka yuvAvasthAvALo, nIrogI, baLavAna ane kalA-nipuNa purUSa hAthamAM dhanuSya laI eka tIra vaDe ekI sAthe pAMca tavAne vIMdhI nAMkhe che; te ja purUSa bAlyAvasthAmAM hato te vakhate tevI rIte tIra pheMkI zakato nahoto. tethI zarIra ane jIva judA che ema zI rIte mAnI zakAya ? uttara 5H upara kahelo ja yuvAna kaLAnipuNa purUSa jIrNa dhanuSya, jIrNa jIvA ane jIrNa bANa grahaNa karI eka bANa vaDe ekI sAthe pAMca ratnasaMcaya - 158
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavAne vIMdhI zake ? na ja vIMdhe. kema ke tene tevA prakAranI sAmagrIno abhAva che. e ja rIte bAlyAvasthAmAM paNa te ja purUSane kaLA grahaNa, zarIra zakti vigere sAmagrIno abhAva hovAthI te rIte vIMdhI zakato nathI. prazna 6: eka corane jIvato toLI pachI tarata tene mArI nAMkhIne jokhyo, to paNa teno sarakho ja tola thayo. jo judo jIva hoya to jIva sahita hato tyAre tenuM vajana vadhAre ane jIva rahita thayo tyAre tenuM vajana ochuM thavuM joIe, paNa tema thayuM nahIM. tethI jIva ane zarIra judA zI rIte samajavA ? uttara 6 : eka cAmaDAnI masaka khAlI hoya tene prathama toLIe ane pachI temAM vAyu bharI tenuM mukha baMdha karIne toLIe to paNa vAyunA bhAganuM vajana temAM vadhatuM nathI, sarakhuM ja thAya che. tema jIvanuM vajana vadhI zakatuM nathI ema samajavuM. prazna 7 : jIva jovAne mATe eka coranA be bhAga karyA, cAra bhAga karyA, ATha bhAga karyA, ema anukrame khaMDana karatAM karatAM talatala jevaDA kakaDA karyA to paNa temAM jIva dekhAyo nahIM, mATe temAM jIva hato to kema nIkaLyo nahIM ? uttara 7H araNinA kASThamAM agni rahelo che chatAM tenA talatala jevaDA kakaDA karIe to paNa temAM koI ThekANe agni dekhAto nathI, paNa tenA be kakaDA ghasavAthI agni utpanna thAya che, tema zarIramAM rahelo jIva zarIranA kakaDA karavAthI dekhI zakAto nathI, paNa tenA upayogathI ja jANI zakAya che. prazna 8H jo jIva zarIrathI bhinna hoya to te nIkaLato ke pesato kema dekhI zakAto nathI ? uttara 8 : vAyu rUpI che to paNa te dekhI zakAto nathI, paraMtu te vRkSone kaMpAve che vigere tenA kArya uparathI vAyu che ema jANI zakAya che, tema jIva arUpI hovAthI dekhI zakAto nathI, paraMtu tenA kArya uparathI jIva che ema jANI zakAya che. ratnasaMcaya - 159
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna 9H jo zarIra ane jIva banne judA che to hAthI marIne kuMthu thAya ane kuMthu marIne hAthI thAya, te vakhate hAthIno moTo jIva kuMthunA nAnA zarIramAM zI rIte samAya? ane kuMthuno jhINo jIva hAthInA moTA zarIramAM kaye ThekANe rahe ? uttara 9H kuMthu ke hAthI vigere sarva jIvonA asaMkhyAtA pradezo che ane te jevaDuM zarIra hoya tevaDA zarIramAM te sarvatra vyApIne rahe che. evo teno svabhAva che. jema eka dIvo che, tene moTA oraDAmAM rAkhIe to teno prakAza AkhA oraDAmAM vyApI jAya che, nAnI oraDImAM rAkhIe to teTalAmAM ja vyApIne rahe che, e ja rIte te dIvAne tapelA, tapelI, kuMDA, kuMDI vigere vaDe DhAMkIe to teTalA ja bhAgamAM teno prakAza vyApIne rahe che, eTale ke te te bhAjanonA polANamAM ja vyApIne rahe che, tethI jUnAdhika vibhAgamAM vyApato nathI; te ja rIte jIva paNa jevaDuM zarIra hoya tevaDA zarIramAM vyApIne rahe che. prazna 10: ApanA kahevAthI zarIra ane jIva judA che ema meM jAyuM, paraMtu mArA pitA, pitAmaha vigerenI paraMparAthI cAlatA AvelA dharmano mAre tyAga zI rIte karavo ? uttara 10H he pradeza rAjA ! paraMparAgata dharmane ja jhAlI rAkhavAthI lohanA bhArane vahana karanArAnI jema tamAre pazcAttApa karavAno vakhata Avaze. te A pramANe-dhana meLavavAnA arthI keTalAka purUSo dhana upArjana karavA cAlyA ane eka moTI aTavImAM gayA. tyAM bhUmi khodatAM ghaNuM loDhuM nIkaLyuM. tenI gAMsaDIo bAMdhI te mAthe upADI AgaLa cAlyA. thoDe dUra gayA tyAre sIsAnI khANe temaNe joi. tethI loDhuM nAMkhI daI teoe sIsuM lIdhuM. paraMtu eka AgrahI purUSe mahAprayatnathI lIdheluM loDhuM nAMkhI dIdhuM nahIM ane sIsuM grahaNa karyuM nahIM. e ja pramANe AgaLa jatAM tAMbuM, rUpuM, sonuM, ratna vigerenI khANo joI bIjA badhAe to lIdhelI niHsAra vastuno tyAga karI navA navA sAra sAra padArtho yAvatu ratno lIdhAM. mAtra te eka ja AgrahI purUSe bIjuM kAMI paNa na letAM ekaluM loDhuM ja pakaDI rAkhyuM. pachI sarve potAne ghera AvyA ane te sarve moTA ratnasaMcaya - 160
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanika thayA. temane joI loDhuM lenAra daridrI purUSe ghaNo pazcAttApa karyo ane potAnI mUrnAI mATe tene ghaNo kheda thayo. A pramANe niHsAra dharma aMgIkAra karI rAkhavAthI ane zreSTha dharmano tyAga karavAthI - aMgIkAra na karavAthI tamane paNa pachIthI pazcAttApa thaze. A pramANe daza prazna ane tenA uttara saMbaMdhI banne gAthAonI saMkSita vyAkhyA karI. A sarva praznottaro zrIrAyapAseNI (rAjapraznIya) sUtramAM ghaNA vistArathI ApelA che. temAM kula agyAra praznottaro che. temAM chaThTho prazna A pramANe che - "koI yuvAna, baLavAna purUSa loDhA, vigereno moTo (ghaNo) bhAra upADI zake che, te jyAre ati vRddha thAya che ane avayavo tathA iMdriyo ati zithila thAya che tyAre te pAMca zera jeTalo paNa bhAra upADI zakato nathI. jo zarIrathI jIva judo hoya to bhale zarIra jIrNa thayuM paNa jIva jIrNa thayo nathI tethI kema te bhAra upADI na zake ? mATe zarIra ane jIva eka ja vastu mAnavI yogya che." tenA uttaramAM kezI gaNadhare kahyuM ke - "te ja baLavAna yuvAna purUSa sarva avayavomAM sarva prakAre ati jIrNa thayelI kAvaDamAM moTA loDhA vigereno bhAra mUkI tene vahana karI zake kharo ? na ja vahana karI zake. kema ? tenuM kAvaDarUpa upagaraNa sAruM nathI mATe. e ja pramANe jIrNa thayeluM zarIrarUpa upagaraNa sAruM nahIM hovAthI te ja jIva moTo (ghaNo) bhAra vahana karI zakato nathI vigere." (saMprati rAjAnA rAsamAM paNa A agyAre praznottaro kAMika savistara ApelA che. saMprati rAjAnA saMskRta gadyabaMdha caritramAM cha sAta praznottara ja ApelA che.) (226) sAdhune cAtumasa rahevA yogya kSetra cikkhilla 1 pANa 2 thaMDila 3, vasahI 4 gorasa 5 jaNAula 6 vejje 7 / osaha 8 niva 9 bhaddayajaNA 10, pAsaMDA 11 bhikkha 12 sajjhAe 13 // 348 // ratnasaMcaya - 101
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : je gAmamAM ghaNo kAdava thato na hoya 1, dviDhiyAdika jIvonI utpatti ghaNI thatI na hoya 2, caMDila javAnI zuddha bhUmi maLI zakatI hoya 3, vasati-upAzraya zuddha maLI zakato hoya 4, dahIM dUdha chAza vigere gorasa maLI zakatuM hoya 5, ghaNA zrAvako rahetA hoya 6, vaidya sArA ne sarala hoya 7, auSadha saheje maLI zakatuM hoya 8, rAjA dharmI-nyAyI hoya 9, manuSyo bhadrika pariNAmavALA hoya 10, pAkhaMDI sAdhuo vizeSa rahetA na hoya 11, zuddha-nidaoNSa bhikSA maLI zakatI hoya 12 ane svAdhyAya dhyAna sukhe thaI zakatuM hoya 13 - A tera guNavALA kSetramAM sAdhue cAturmAsa rahevuM yogya che. (jaghanyathI A teramAMnA cAra guNa to avazya jovA joie.) (348) (229) cauda prakAranI AtyaMtara graMthi (parigraha) micchattaMzveyatigaM4, hAsAichakkagaM10 ca nAyavvaM / kohAINa caukvaM14, caudasa abhitarA gaMThI // 349 // artha : mithyAtva 1, traNa veda-strIveda 2, purUSaveda 3, napuMsakaveda 4, hAsyAdika che - hAsya 5, rati 6, arati 7, zoka 8, bhaya 9, durgachA 10, krodhAdika cAra-krodha 11, mAna 12, mAyA 13 ane lobha 14 - A cauda AvyaMtara graMthi (parigraha) kahevAya che. (349) (munine bAhya parigrahanI sAthe A AtyaMtara parigraha paNa tajavA yogya che.) (228) nava prakArano bAhya parigraha khitta1 vatthUra dhaNadhanna-saMcao3 mittaNAisaMjogo4 / jANa 5 sayaNA 6 saNANi 7 ya, vAsavANI 8 triya 1 2 310 arthaka kSetra (jamIna) 1, vAstu (ghara, hATavigere) 2, sonuM rUDuM vigere dhana ane dhAnyano saMcaya 3, mitra jJAti vigereno saMyoga 4, yAna (azva, 1 pANa, caMDila, vasati, bhikSA. ratnasaMcaya - 162
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthI, gAya, bheMza vigere catuSpada) 5, zayana (zavyA, vastra vigere) 6, Asana (sihAsana, pAlakhI vigere) 7, dAsa dAsI vigere (nokara) dvipada 8, tathA kupya (tAMbuM, pIttaLa vigere dhAtu-gharavakarI) 9 - A nava prakAranI bAhya graMthi (parigraha) che. (350) (A to jarUratajavA yogya che. tyArapachI ja cAritra dharma svIkArI zakAya che. A nava prakAra bIjI rIte paNa kahelA che.) (229) siddhanA ekatrIza guNa saMThANa 5 vaNNa 5 gaMdha 2 rasa 5 phAsa 8, taNu 1 veya 3 saMga 1 jaNi 1 rahiyaM / egatIsaguNasamiddhaM, siddhaM buddhaM ca vaMdemo // 351 // artha : pAMca saMsthAna (vATaluM 1, tripuNIyuM 2, cokhuNIyuM 3, lAMbuM 4, parimaMDala-valayAdi 5), pAMca varNa (zveta 1, nIla 2, pIta 3, rakta 4, zyAma 5), be gaMdha (surabhigaMdha 1, durabhigaMdha 2), pAMca rasa (khAro 1, khATo 2, tIkho 3, kaSAyelo-tUro 4, madhura 5), ATha sparza (TADho 1, uno 2, lukho 3, copaDyo 4, haLavo 5, bhAre 6, suMvALo 7, barachaTa 8), tanu (zarIra eTale kAyayoga), traNa veda (strIveda 1, purUSaveda 2, napuMsakaveda 3), padArthono saMga ane punarjanma - A kula ekatrIza padArtha rahita hovAthI te ja ekatrIza guNe karIne sahita siddha buddhane huM vAMduM chuM. (351) (230) siddhanA paMdara bheda jiNa 1 ajiNa 2 titthA 3 tittha 4, gihi 5 anna 6 saliMga 7-8 nara 9 napuMsA 10 / patteya 11 sayaMbuddhA 12, buddhabohi 13 kka 14 NikkA 15 ya // 352 // artha: tIrthaMkarasiddha 1, atIrthaMkarasiddha 2, tIrthasiddha 3, atIrthasiddha 4, gRhIliMgasiddha 5, anyaliMgasiddha 6, svaliMgasiddha 7, strIliMga ratnasaMcaya - 103
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha 8, purUSaliMgasiddha 9, napuMsakaliMgasiddha 10, pratyeka buddha siddha 11, svayaMbuddhasiddha 12, buddhabodhitasiddha 13, ekasiddha 14 tathA anekasiddha 15 - A paMdara prakAranA siddha hoya che. (352). have te paMdara bhedanuM vivaraNa kare che. jiNasiddha sayalaarihA1, ajiNasiddhA ya puMDariyAi2 / gaNahArI titthasiddhA3, atitthasiddhA ya marudevI4 // 353 // gihiliMgasiddha bharahopa, vakkalacIrassa annaliMgaMmi6 / sAhU saliMgasiddhA7, thIsiddhA caMdaNApamuhA8 // 354 // narasiddha goyamAI9, gaMgeyapamuhA napuMsayA siddhA10 / patteyasayaMbuddhA, bhaNiyA karakaMDu11 kapilAI12 // 355 // iha buddhabohiyA khalu, gurubohiyA ya aNegavihA13 / igasamaya egasiddhA14, igasamae aNegasiddhA15 ya // 356 // arthaH sarve arihaMto siddha thayA te tIrthakara (jina) siddha kahevAya che 1, te sivAyanA puMDarIka gaNadhara vigere sAmAnya kevaLI je je siddha thayA te ajina siddha kahevAya che 2, tIrthanI sthApanA thayA pachI gaNadharAdika siddha thayA te tIrthasiddha kahevAya che 3, tIrthanI sthApanA thayA pahelAM marUdevA mAtA siddha thayA (athavA tIrthakaronA AMtarAmAM jAtismaraNAdika vaDe dharma pALI siddha thayA) te atIrthasiddha kahevAya che 4, bharata gRhiliMge siddha thayA pa, valkalacIrI anya (tApasIliMge siddha thayA 6, sAdhuo svaliMge (muni veSe) siddha thayA 7 ane caMdanA AryA vigere strIliMge siddha thayA 8 kahevAya che. gautama vigere purUSaliMge siddha thayA 9, gAMgeyara vigere (kRta) napuMsakaliMge siddha thayA 10, karakaMDU vigere 1 bharatane kevaLajJAna thayA pachI iMdra muniveSa Apelo che, paNa kevaLajJAna gRhastha paNe pAmyAnI apekSA lIdhI jaNAya che. 2 A gAMgeya te bhISmapitA nahIM, kema ke te to devalokamAM gayA che, tethI te pArzvanAthanA ziSyamAMthI jaNAya che. ratnasaMcaya - 104
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyekabuddha siddha thayA 11, kapilAdika svayaMbuddha siddha thayA 12, ema kahela che. gurUe pratibodha pamADelA aneka prakAranA siddha thayA te buddhabodhita siddha kahevAya che 13, eka samaye eka jIva siddhi padane pAme te eka siddha kahevAya che 14 tathA eka samaye aneka jIvo siddha thAya te aneka siddha kahevAya che 15. (253-254-255-256) (231) paMcaparameSThInA guNonI saMkhyA bArasaguNa arihaMtA, siddhA aThTheva sUri chattIsaM / uvajhAyA paNavIsaM, sAhUNo sattavIsA ya // 357 // artha : arihaMtanA bAra guNa, siddhanA ATha guNa, AcAryanA chatrIza guNa, upAdhyAyanA pacIza guNa ane sAdhunA satAvIza guNa kahyA che. kula paMcaparameSThInA ekasone ATha guNa thAya che. (357) (A guNonuM vivaraNa anyatra ghaNe sthAnake AvatuM hovAthI ahIM vivarIne batAvela nathI.) (232) dIkSAne ayogya purUSAdikanA prakAranI saMkhyA aThThArasa purisesu, vIsa itthIsu dasa napuMsesu / jiNapaDikuThThatti tao, pavvAviDaM na kappaMti // 358 // artha : purUSomAM aDhAra prakAranA purUSa, strIomAM vIza prakAranI strIo ane napuMsakamAM daza prakAranA napuMsako jinezvaroe niSiddha karela che. tethI teo dIkSA ApavAne yogya nathI. (358) (AnuM varNana pravacanasArodvArAdikathI jANavuM.) bIjI rIte dIkSAne ayogya jano bAle1 vuDDhera napuMse3 ya, kIve4 jaDDe5 ya vAhie6 / teNe7 rAyAvagArI8 ya, ummatte9 ya adaMsaNe10 // 359 // dAse 19 duThThe12 a mUDhe13 a, aNitte14 juMgie 15 iya / uvavaddae16 ya bhIe17 ya, sehe nippheDiyA iyasi // 360 // ratnasaMcaya 0 165
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : bALaka 1, vRddha 2, napuMsaka 3, kAyara 4, jaDa 5, rogI 6, cora 7, rAjAno aparAdhI (apakArI) 8, unmatta 9, adarzanIya kurUpa (iMdriyahIna) 10, dAsa 11, duSTa 12, mUDha 13, asthira cittavALo 14, jaMga-caMDALAdi nIca jAtivALo 15, upadrava karanAra 16 ane bhaya pAmela 17 ATalAne ziSya karavAno niSedha karyo che. (359-360) (233) daza saMjJA AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3, mehUNa 4 taha koha5 mANa6 mAyA7 ya / lobhe8 oghe9 loge10, dasa sannA huMti savvesiM // 361 // - = artha : AhAra saMjJA 1, bhayasaMjJA 2, parigraha saMjJA 3, maithuna saMjJA 4, krodhasaMjJA 5, mAnasaMjJA 6, mAyAsaMjJA 7, lobhasaMjJA 8, oghasaMjJA 9 tathA lokasaMjJA - A daza saMjJA sarva jIvone hoya che. (361) soLa saMjJA (upara jaNAvelI daza uparAMta cha) suha 11 duha 12 moha 13 sannA, vitigicchA14 caudase muNeyavvA / soke15 taha dhammasannA16, solasae huMti maNuesu // 362 // 16 artha : sukhasaMjJA 11, duHkhasaMjJA 12, mohasaMjJA 13, vicikitsA (saMdeha karavAnI TevarUpa caudamI) saMjJA 14, zokasaMjJA 15 tathA dharmasaMjJA A sarva maLIne soLa saMjJAo manuSyane viSe hoya che. (362) (234) vanaspatikAcamAM jaNAtI daze saMjJA rukkhANa jalAhAro1, saMkoyaNiyA bhaeNa saMkoi2 / niyataMtunheM verUM, vastuM vI paheAMrU / rU62 // itthipariraMbhaNeNa kurubagataruNo phalaMti mehunne4 / taha kohanassa kaMdo, huMkAro muyai koheNaM5 // 364 // ratnasaMcaya 0 166
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANe jhar3a ruyaMtI6, chAyai vallI phalAi mAyAe7 / lohe billipalAsA, khivaMti mUle nihANuvariMTa // 365 // rayaNIe saMkoo, kamalANaM hoi logasannAera / ohe caittu maggaM, caDaMti rukkhesu vallIo10 // 366 // artha : vRkSone jaLano AhAra che - AhArathI te vRddhi pAme che, AhAra vinA sukAI jAya che tethI tene AhAra saMjJA che 1, saMkocanikA (lajAmaNI) nAmanI auSadhI koI sparza kare to tenA bhayathI saMkoca pAme che tethI bhaya saMjJA che 2, velaDI potAnA taMtu vaDe vRkSane vIMTAyA che tethI parigraha saMjJA che 3, strInA AliMganathI kurUbakavRkSa phaLe che tethI tene maithuna saMjJA che 4, krodhana nAmano kaMda huMkAra zabda kare che tethI tene krodha saMjJA che 5, rUdaMtI nAmanI auSadhi kahe che ke "huM chatAM A jagata daridrI kema ?' evA abhimAnathI tene AMsu jhare che tethI tene mAnasaMjJA che 6, velaDI potAnA pAMdaDAM vaDe phaLAdikane (puSpa-phaLane) DhAMkI de che tethI tene mAyA saMjJA che 7, bilva ane palAza vRkSo dravyanA nidhAna upara potAnA mULIyAM pasAre che - tenI pharatAM pharI vaLe che tethI tene lobhasaMjJA che 8, kamaLo rAtre saMkoca pAme che - karamAI jAya che ne divase vikasvara thAya che tethI tene lokasaMjJA che 9 tathA velaDIo mArga-rastAno tyAga karI vRkSa upara caDe che tethI tene oghasaMjJA che 10 - A rIte vanaspatikAyamAM daze saMjJA spaSTa rIte dekhAya che. bIjA ekeMdriyomAM te saMjJAo aspaSTa hoya che. (363-366) (235) sattara prakAre asaMyama puDhavI 1 AU 2 te 3, vAU 4 vaNassai 5 bi 6 ti 7 cau 8 paNiMdI 9 / ajIva 10 pehI 11 saMjama, appehA 12 appamajjaNaya 13 // 367 // || ratnasaMcaya * 160
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAriThThAvaNAsaMjama 14, maNa 15 vayaNa 16 kAie 17 tahA ceva ee satarasabheyA, asaMjamakarA jiNamayammi // 368 // artha : : pRthvIkAya 1, akAya 2, tejaskAya 3, vAyukAya 4, vanaspatikAya 5, hrIMdriya 6, zrIMdriya 7, caturiMdriya 8, paMceDhiMya 9, (A navenI virAdhanArUpa asaMyama), ajIva asaMyama 10, prekSA asaMyama 11, apekSA asaMyama 12, apramArjanA asaMyama 13, pAriSThApanikA asaMyama 14, mana 15, vacana 16 ane kAyAnA yogano asaMyama 17 - jina matamAM A sattara bheda asaMyamanA kahelA che. eTale ke pRthvIkAyAdikanI rakSA na kare to te rUpa asaMyama kahevAya che, ema dareka bAbatamAM yogya rIte samajavuM. (367-368) (236) sattara prakAre saMyama paMcAsavaveramaNaMda, paMcidiyaniggaho5 kasAyacaU4 / daMDagatiyaniggahaNe3, sattarasayA saMyamo hoi // 369 // artha: prANAtipAtAdika pAMca AzravathI viramavuM 5, pAMca iMdriyono nigraha karavo 5, cAra kaSAyano tyAga karavo 4 tathA manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa e traNa daMDano nigraha karavo 3 - e sattara prakAre saMyama che. (369) (237) aDhAra bhAvarAzi tiriyA maNuA kAyA, taha aggabIyA ya cukgA cauro / tevA ya neyA, aThThama mAvAsIo 5 rU70 // artha : tiryaMca saMbaMdhI 4 - (dvIMdriya 1, trIMdriya 2, caturiMdriya 3 ane paMceMdriya 4), manuSya saMbaMdhI 4 - (saMmUrchima 1, karmabhUminA 2, akarmabhUminA 3 ane aMtaradvIpanA 4), kAya saMbaMdhI 4 - (pRthvIkAya 1, apkAya 2, tejaskAya 3 ane vAyukAya 4), vanaspati saMbaMdhI 4 (agrabIja 1, mULabIja 2, skaMdhabIja 3 ane parvabIja 4) e sarva - ratnasaMcaya 0 168
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLIne soLa tathA deva 1 ane nArakI 1 maLI aDhAra bhAvarAzi jANavI. (37) (238) tIrthakara nAmakarma bAMdhavAnAM vIza sthAno arihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3, guru 4 thera 5 bahussue 6 tavassIsu 7 / vacchalayA ya esi, bhikkha nANovaogo a8 // 371 // daMsaNa 9 viNae 10 Avassae 11, sItavaya 2 sAduvAvAra rU . khaNalavatava 14 cciyAe 15, veyAvaccaM 16, samAhI 17 ya // 372 // apuvvanANaggahaNaM18, suabhattI19 pavayaNe pabhAvaNayA20 / eehi kAraNehi, titthayarattaM lahai jIvo // 373 // artha: arihaMta 1, siddha 2, pravacana (jainazAsana) 3, gurU (AcArya) 4, sthavira 5, bahuzruta (upAdhyAya) 6 ane tapasvI (sarva sAdhu) 7 - A sAtanI vatsalatA-sevAbhakti karavI. niraMtara jJAnano upayoga rAkhavo 8, darzana-samakitanuM ArAdhana karavuM 9, daza prakAre vinaya karavo 10, cha Avazyaka karavAM 11, zIlavata akhaMDa pALavuM 12, sAdhu vyApAra eTale kriyA karavI 13, kSaNalava eTale aneka prakArano tapa karavo 14, gautamapadanI pUjA karavI 15, vaiyAvacca karavI 16, samAdhi-cittanI ekAgratA rAkhavI 17, apUrva-navuM navuM jJAna daroja grahaNa karavuM 18, zrutanI bhakti karavI 19 tathA pravacananI-saMghanI prabhAvanA karavI 20 - A vIza kAraNo (sthAno) vaDe jIva tIrthaMkarapaNAne pAme che. (371-372-373). 1 11 mAnuM bIjuM nAma cAritrapada che. 13 mAnuM bIjuM nAma zubha dhyAnapada che. 15 mA padanuM bIjuM nAma supAtradAna pada . 16 mA padanuM bIjuM nAma vIza viharamAna jinapada che. 17 mA padanuM bIjuM nAma saMyamapada che ne saMghabhaktipada paNa che. 20 mA padanuM bIjuM nAma tIrthapada paNa che. -- ratnasaMcaya - 169
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (239) kayA tIrthakare keTalAM sthAno ArAdhyAM hatAM? paDhameNa pacchimeNa ya, ee savve hi vi)phAsiyA ThANA / majjhimagehi jiNehi, ego do tini savve vi // 374 // artha : pahelA RSabhadeva tIrthakare ane chellA vardhamAna svAmIe A sarve (vIza) sthAno sparyA (ArAdhyA) hatA; madhyamanA bAvIza jinezvaroe koIe eka, koIe be, koie traNa ane koie sarva sthAno ArAdhyA hatA. (374). (240) vIza prakArano avinaya davadavacAru 1 pamajjiya 2, duppamajjiya khittasijjaAsaNae 7 / rAyaNie paribhAsaI8, there9 bhUovaghAI10 ya // 375 // saMjalaNa kohaNe11 piThTha-maMsao abhikkhamodhArI 12 / ahikaraNakaro 13 udIraNa 14, akAlasajjhAyakArI ya 15 // 376 // apamajjapANipAe16, saddakaro17 kalaha18 jhaMjhakArI19 y| sUrappamANabhoI20, vIsa ibhe aviNayA samae // 377 // artha : dhabadhaba cAle 1, kSetranuM apramArjana kare 2, kSetranuM dupramArjana kare 3, zayyA (vasati)nuM apramArjana kare 4, zavyAnuM dupramArjana kare 5, AsananuM apramArjana kare 6, AsananuM dupramArjana kare 7, ratnAdhikanI sAmuM bole 8, sthaviranI sAme bole 9, bhUta (prANI)no upaghAta kare 10, saMjavalana krodha kare 11, niraMtara pRSThamAMsa khAya eTale vAraMvAra pAchaLathI niMdA kare 12, krodhAdikane adhikaraNa rUpa 1 pramArjana ja na kare te apramArjana. 2 sArI rIte pramArjana na kare te duSpamArjana. ratnasaMcaya - 100
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare 13, anyanA krodhAdikanI udIraNA kare 14, akALe svAdhyAya kare 15, sacitta rajathI kharaDAyelA hAtha paga na pramArje 16, moTethI zabda kare (rADo pADe) 17, kalaha kare 18, jhagaDo kare 19 tathA sUrya hoya tyAM sudhI (asta thatA sudhI) bhojana kare 20 A vIza avinaya siddhAMtamAM kahyAM che. te munie tajavA yogya che. (375-376-377) (241) covIza daMDaka neraiyA 9 asurAI 2, puDhavAI 16 beiMdiyAya taha vigalA 19 / paMcidiyatiriya 20 narA 21, vaMtara 22 joIsa 23 vemANI 24 // 378 // artha : sAte nArakIno eka daMDaka 1, asura kumA2 vigere bhavanapatinI daza nIkAyanA daza daMDaka 11, pRthvIkAyAdika pAMcanA pAMca daMDaka 16, dvIMdriyAdika vikaleMdriyanA traNa daMDaka 19, paMceMdriya tiryaMca 20, e manuSya 21, vyaMtara 22, jyotiSI 23 ane vaimAnika deva 24 pAMceno ekeka daMDaka A pramANe covIza daMDako kahelA che. (378) - (242) muhapattInI paDilehaNAnA pacIza tathA kAyAnI paDilehaNAnA pacIza kula pacAsa bola diThThipaDileha egA, nava akkhoDA nava ya pakkhoDA / purimillA chacca bhave, muhapatti hoi paNavIsA // 379 // pAyAhiNeNa tiyatiya, vAmeyara bAhu sIsamuhahiyae / saMmuDDA, caDa chaya veha pAvIsA // rU80 // artha : eka dRSTi paDilehaNA, nava akhkhoDA, nava pakhkhoDA ane 1 A gAthA mULa pratamAM na hotI paNa jarUranI hovAthI gurUvaMdana bhASyamAMthI dAkhala karI che. ratnasaMcaya 0 101
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha prathama urdhvapakhkhoDA - maLI muhapattinA pacIza bola kahyA che. te A pramANe - "sUtra artha tattva karI sadahuM e daSTi paDilehaNA 1, "samakitamohanIya 2, mizramohanIya 3, mithyAtvamohanIya 4, pariharuM', "kAmarAga 5 sneharAga 6 daSTirAga 7 pariharU' - A cha uddhapakhkhoDA samajavA. have hAtha upara-sudeva 1, sugurU 2, sudharma 3, AdarU (10), kudeva 1, kugurU 2, pariharU (13), jJAna 1, darzana 2, cAritra 3 AdarUM (16), jJAnavirAdhanA 1, darzanavirAdhanA , cAritravirAdhanA 3 pariharU (19), managuNi 1, vacanagupti 2, kAyagumi 3 AdarU (22), manadaMDa 1, vacanadaMDa 2, kAyadaMDa 3 pariharUM (25) - e 18 akhoDA pakhoDA DAbA hAthanI hatheLImAM karavAnA che. kula 25 muhapattinI paDilehaNA jANavI: have kAyAnI pacIza paDilehaNA kahe che - DAbA hAtha upara pradakSiNAnI rIte "hAsya, rati, arati pariharU (3), jamaNA hAtha upara pradakSiNAnI rIte "bhaya, zoka, dugaMchA pariharU (6), mastake "kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA pariharU (9), mukhe "sigArava, RddhigArava, sAtAgArava pariharUM (12), hRdaye "mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya pariharUM (15), DAbI bAju upara khabhe ne pachavADe "krodha, mAna pariharUM (17), jamaNI bAju upara khabhe ane pachavADe "mAyA, lobha pariharUM (19), DAbe page "pRthvIkAya, apUkAya, teukAyanI rakSA karUM (22), jamaNe page "vAyukAya, vanaspatikAya, trasakAyanI rakSA karUM (25) - A pacIza kAyAnI paDilehaNA jANavI. (banne maLIne kula 50 paDilehaNA samajavI.) (379-380) (243) jinakalpInI bAra prakAranI upadhi pattaM1 pattAbaMdho23, pAyaThvaNaM3 ca pAyakesariyA4 / paDalA5 ya rayattANaMda, gucchAo7 pAyanijjogo // 381 // tinneva ya pacchAgA10, rayaharaNaM11 ceva hoi muhapattI12 / po TuvAnavihIro), ganniyarI nipavi tu . rU82 | ratnasaMcaya - 102
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : pAtra 1, pAtrabaMdha (jhoLI) 2, pAtrasthApana (haThalano guccho) 3, pAtrakesarIyA (caravaLI) 4, paDalA (jhoLI DhAMkavAnA) 5, rajadmANa (aMtaravastra) 6 ane gocchA (upara DhAMkavAnuM) 7 - e sAta prakArano pAtraniyoga - pAtranA upakaraNo kahevAya che. te uparAMta traNa pracchAdana (eka UnanuM ane be sutaranA kapaDA) 10, eka rajoharaNa 11 ane eka mukhavastrikA 12 - A bAra prakAranI upadhi jaghanyathI itara eTale hastapAtranI ke vastranI labdhi vinAnA jinakalpIne hoya che. tevI labdhivALAne ochAmAM ochI (jaghanya) muhapatti ne rajoharaNa e be prakAranI upadhi ja hoya che. (381-382) (244) pAMcamA ArAmAM manuSyAdikanuM utkRSTa AyuSya vAsasayaMmi savIsaM, sapaMcadiNamAu maNuahatthINaM / cauvIsavAsamAuM, gomahisINa saegadiNaM // 383 // battIsaM turayANaM, solasa pasu elagANa varisANaM / bArasa sama suNagANaM, kharakarahANaM tu battIsaM // 384 // arthaH manuSya ane hAthInuM utkRSTa AyuSya ekaso vIsa varSa ane pAMca divasanuM hoya che, gAya bheMzanuM covIza varSa ane eka divasanuM hoya che, ghoDAonuM utkRSTa AyuSya batrIza varSanuM hoya che, bakarA vigere pazunuM soLa varSanuM hoya che, kutarAonuM bAra varSanuM ane gadheDA tathA uMTanuM utkRSTa AyuSya batrIza varSanuM hoya che. (383-384) (245) manuSyAdikanuM jaghanya AyuSya evaM ukkoseNaM, aMtamuhuttaM jahanna savvesi / evaM bhavammi bhamiyA, aNaMtaso savvajoNIsu // 385 // artha: A pramANe utkRSTa AyuSya samajavuM. te sarva manuSyAdikanuM jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtanuM jANavuM. A pramANe bhava (saMsAra)mAM sarva jIvo sarva yoniomAM anaMtavAra bhamyo che. (385) [ ratnasaMcaya - 103 ||
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (246) aThThAvIza labdhionA nAma AmosahI 1 vipposahI 2, khelosahI 3 jallamosahI 4 ceva / savvosahI 5 bhinne 6, ohI 7 riu 8 viula 9 maI laddhI // 386 // cAraNa 10 AsIvisa 11, kevalI 12 ya gaNadhAriNo 13 ya puvvadharA 14 / arihaMta 15 cakkavaTTI 16, baladevA 17 vAsudevA 18 ya // 387 // khIrAmahusappiyAsava 19, koThThabuddhI 20 payANusArI 21 ya / taha bIyabuddhi 22 teyaga 23, AhAraga 24 sIyalesA 25 ya // 388 // veDavviyadehaladdhI 26, akhINamahANasI 27 pulAgA 28 ya / pariNAmatavavaseNaM, imAiM aDavIsa laddhIo // 389 // artha : AmarzoSadhi 1, vipruSauSadhi (laghunIti) 2, pesauSadhi (izleSma) 3, 4ssauSadhi ( bhela) 4, sarvauSadhi pa, saMminazrota cha, avadhijJAna 7, Rbhumati 8, vipulamati sabdhi 8, yAraeA 10, AAzIviSa 11, devaNajJAna 12, ge|ghr 13, pUrvadha2 14, tIrthaM42 14, cakravartI 16, baLadeva 17, vAsudeva 18, kSIrAzrava-mAzrava-dhRtAzrava 18, zreSThabuddhi 20, pahAnusArI 21, zrI4buddhi 22, tebhelezyA 23, AhAraka zarI2 24, zItalezyA 25, vaikriya zarIra labdhi 26, akSINa mahAnasI 27 tathA pulAka labdhi 28 A aThThAvIza labdhio pariNAma vizeSa ane tapa vizeSanA vazathI prApta thAya che. (386-389) ratnasaMcaya 0 104
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ A da ja A labdhionuM varNana nIce pramANe : 28 labdhionuM varNana 1 je muninA hAtha paga vigerenA sparzathI sarvaroga jAya te AmarSa auSadhi labdhi. je muninA maLa mUtrathI sarva roga jAya te viproSadhi labdhi. 3 je muninA zleSma auSadhirUpa hoya te khelauSadhi labdhi. 4 je muninA zarIrano prasveda auSadhirUpa hoya te jallauSadhi labdhi. je muninA keza roma nakhAdika sarva auSadhirUpa hoya - sarva prakAranA vyAdhi nivAravA samartha hoya ane sugaMdhI hoya te sarvoSadhi labdhi. je munine eka sAthe badhI iMdriyo vaDe sAMbhaLavAnI zakti hoya athavA ekeka iMdriyothI pAMca iMdriyonA viSayo jANavAnI zakti hoya athavA bAra yojanamAM paDelA cakravartinA sainyamAM sarva vAjIMtro eka sAthe vAge tyAre temAMnA sarva vAjIMtronA zabdo judA judA jANavAnI zakti hoya te saMbhinnazrota labdhi. avadhijJAna prApta thavuM, jethI rUpI dravyo AtmA vaDe sAkSAt jovAnI zakti prApta thAya te avadhijJAna labdhi. 8 je mana:paryavajJAna vaDe anyanA manamAM karelA vicArone sAmAnyapaNe jANavAnI zakti te Rjumati mana:paryavalabdhi. je mana:paryava jJAna vaDe aDhI dvIpamAM rahelA saMjJI paMceMdriya jIvoe manamAM karelA vicArone vizeSapaNe jANavAnI zakti te vipulamati mana:paryavajJAna labdhi. 10 cAraNalabdhi be prakAre - jaMghAcAraNa ne vidyAcAraNa. je labdhi vaDe AkAzagamana karavAnI zakti munine prApta thAya te cAraNa labdhi. 11 jenI dADhamAM viSa hoya ane jenA vaMza vaDe anya jIva mRtyu pAme te AzIviSalabdhi - A labdhino prayoga sarpAdika rUpe thAya che. ratnasaMcaya - 105
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 jenA vaDe lokAlokanuM svarUpa jaNAya te kevaLajJAna labdhi. 13 jenA vaDe gaNadharapaNuM prApta thAya te gaNadhara labdhi. 14 caudapUrvadharane zrutajJAnavaDe thayelI labdhi te pUrvadhara labdhi. 15 jenA vaDe tIrthaMkaranI samavasaraNAdika Rddhi vikarvI zake te tIrthaMkara tulya labdhi athavA tIrthakarane tIrthaMkarapaNAnI labdhi. 16 jenA vaDe cakravartInI Rddhi cauda ratnAdi vidurvI zake te cakravartI tulya labdhi athavA cakravartIne cakravartIpaNAnI labdhi. 17 jenA vaDe baLadeva jeTalI Rddhi vimurtI zake te baLadeva jevI labdhi athavA baLadevane baLadevapaNAnI labdhi. 18 jenA vaDe vAsudeva jeTalI Rddhi vikurtI zake te vAsudeva jevI labdhi athavA vAsudevane vAsudevapaNAnI labdhi. 19 jenI vANImAM dudha sAkara vigere karatAM paNa vadhAre mIThAza prApta thAya te kSIrAzrava, madhvAzraya, dhRtAzrava tathA ikSurasAzrava labdhi. 20 je muninA koThAmAMthI sarva sUtrArtha nidhAnanI jema nIkaLI zake nIkaLyA ja kare athavA koThAramAMthI anna nIkaLyA kare tema nIkaLe te koSTabuddhi labdhi. 21 padAnusAriNI labdhi - zAstranuM eka pada sAMbhaLavAthI sarva padano - AkhA zAstrano bodha thAya che. tenA traNa prakAra che. prAraMbhanuM pada athavA teno artha sAMbhaLavAthI AkhA zAstrano bodha thavo te anuzruta padAnusAriNI, aMtanuM pada athavA teno artha sAMbhaLavAthI prAraMbhathI AkhA graMthano bodha thavo te pratikULa padAnusAriNI ane madhyanuM game te pada ke teno artha sAMbhaLavAthI AkhA zAstrano bodha thavo te ubhayapadAnusAriNI labdhi. 22 jJAnAvaraNIyAdika karmanA kSayopazamanA atizayapaNAthI eka artha ratnasaMcaya - 106
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa bIjanuM jANapaNuM thavAthI aneka artharUpI bIjAnuM jANapaNuM thAyate bIjabuddhi labdhi. 23 krodhanA atizayapaNAthI zatru vigerene sahajamAM bALI nAMkhavAnI zakti te tejolezyA labdhi. 24 AhAraka zarIra karavAnI zakti te AhAraka labdhi. 25 tejolezyAnA nivAraNa mATe zIta mUkavAnI zakti te zItalezyA labdhi . 26 viSNukumArAdikanI jema yAvat lAkha yojananuM zarIra vikrvavAnI zakti te vaikriya labdhi. tenA aNutva mahatvAdi aneka prakAra che. 27 aMtarAya karmanA kSayopazamathI bhikSA vaDe lAveluM anna muni pote AhAra karyA agAu game teTalAne Ape - gautamasvAmInI jema jamADe to paNa khuTe nahIM te akSINa mahAnasI labdhi. 28 je zakti vaDe muni jainazAsanane mATe cakravartInI senAne cUrI nAkhavI hoya to paNa cUrI zake evI labdhi te pulAka labdhi. (24) arihaMtanA samayamAM zuM zuM vizeSa hoya? arihaMta samaya bAdara, vijjha aggI balAhagA thaNiyA / Agara daha naIo, uvarAga nisi vuDDhi ayaNaM ca // 390 // artha : arihaMtanA samayamAM eTale bharata airAvatanI apekSAe tIrthakara thAya tyArathI bAdara agni, vIjaLI, balAhaka (megha), anita (garjArava), Akara (khANa)nuM khodavuM, kaho banAvavA ane navI nadIonuM vahevuM, caMdra sUryanuM grahaNa, rAtrinI vRddhi ane upalakSaNathI hAni temaja dakSiNAyana ne uttarAyana - ATalA vAnA hoya che. yugaliyAnA samayamAM kalpavRkSonuM satata AcchAdana hovAthI eTalA vAnA hotA nathI. temaja rAtrinI vRddhi hAni, ayana, grahaNa vigere tyAMnA manuSyone jaNAtA nathI. (390) ratnasaMcaya - 100
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ (248) cauda guNasthAnanAM nAma micche1 sAsaNa2 mIse3, aviraya 4 dese 5 pamatta 6 apamatte 7 / niyaTTI 8 aniyaTTI 9, suhumu 10 vasama 11, khINa 12 sajogI 13 ajogI 14 guNA // 391 // artha : mithyAtva guNasthAna 1, sAsvAdana 2, mizra 3, avirata samyagudRSTi 4, dezavirati 5, pramatta (sarva virati) 6, apramatta 7, nivRtti bAdara 8, anivRtti bAdara 9, sUkSma saMparAya 10, upazAMta moha 11, kSINa moha 12, sayogI kevaLI 13 ane ayogI kevaLI 14 - A cauda guNasthAnako che. (391) (enuM vizeSa svarUpa karmagraMthAdikathI jANavuM.) (249) ekeMdriyamAM gayA pachI devone thatuM duHkha egidittaNe je devA, cavaMti tesiM pamANaso thovA / katto me maNuabhavo, iya ciMtaMto suro duhio // 392 // artha : je devo eNvIne ekeMdriyapaNe utpanna thAya che teonuM pramANa ghaNuM thoDuM hoya che. (tevA jIvo ghaNA thoDA hoya che.) paraMtu teo ekeMdriyamAM upajyA pachI "mane have manuSya bhava kyAre maLaze ?' ema vicAratA ati duHkhI thAya che. (392) (250) vanaspatinuM acittapaNuM kyAre thAya che? pattaM puSpaM hariyaM, abaMdhabIyaM ca jaM phalI hoi / biTaM milANaMmi ya, niyamAu hoi accittaM // 393 // artha : patra, puSpa, harita (tRNa) tathA bIja baMdhAyA vinAnI je phaLI hoya te sarvanuM biTa (DiMTa) jayAre plAna thAya che tyAre te nizca acitta thaI gayela hoya che ema samajavuM. (393) ratnasaMcaya - 108
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ (251) pAMca prakAranA cAritranA nAma sAmAiyattha paDhamaM, cheovaThThAvaNaM bhave bIyaM / parihAravisuddhIyaM, suhumaM taha saMparAyaM ca // 394 // tatto a ahakkhAyaM, khAyaM savvammi jIvalogammi / jaM cariUNa suvihiyA, vaccaMti ayarAmaraM ThANaM // 395 // arthaH paheluM sAmAyika cAritra 1, bIjuM chedopasthApanIya cAritra 2, parihAra vizuddhi cAritra 3, sUkSmasaMparAya cAritra 4, tyArapachI yathAkhyAta cAritra 5 e sarva jIvalokane viSe prasiddha che ke jenuM AcaraNa karIne suvihita sAdhuo ajarAmara (mokSa) sthAnane pAme che. (394-395) . (25) napuMsaka saMbaMdhI paMDae vAie kIbe, kuMbhI sAluitIsaUNI / takkAmasevaya pakkhiyA, parikappiiya sogaMdheiya AsattA // 396 // (A gAthAno artha asala pratamAM lakhela nathI, tema barAbara samajAto paNa nathI tethI ahIM lakhela nathI.) (53) napuMsakanAM lakSaNa mahilAsahAvo1 saravanabheo2, moho mahaMto3 mahuyA ca vANI4 / / sasaddayaM mutta5 mapheNayaM ca 6, eyANi cha paMDagalakkhaNANi // 397 // artha : strI jevo svabhAva 1, svara ane varNano bheda 2, atyaMta moha 3, madhura (mRdu) vANI 4, zabda sahita laghunIti pa tathA laghunItimAM phINa na hoya 6 - A che lakSaNo napuMsakane hoya che. (397) ratnasaMcaya - 109
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ (254) gaLIvALA vastranA saMgathI thatI jIvotpatti nIlIraMgiyavatthaM, maNuyasedeNa hoi takkAlaM / kuMthu tasA ya nigoyA, uppajjaMtI bahU jIyA // 398 // arthaH nIlI (gaLI)thI raMgeluM vastra manuSyanA sveda (parasevA) vaDe vyApta thAya ke tarata ja temAM kuMthu, trasa ane nigodanA ghaNA jIvo utpanna thAya che. (398) (ahIM nigodanA jIvo eTale saMmuchima paMceMdriya jIvo hovA saMbhava che.) gulieNa vattheNa maNussadehe, paMciMdiyA taMmi nigoya jIvA / jIvANa uppattiviNAsasaMge, bhaNai jiNo pannavaNAuvaMge // 399 // artha : gaLI vaDe raMgelA vastrathI manuSyanA zarIramAM paMceMdriya tathA nigodanA jIvo utpanna thAya che. temAM jIvonI utpatti ane vinAzano saMgama jinezvare zrI pannavaNA upAMgamAM kahyo che. (399) (ahIM paNa nigoda zabda sUkSmanigoda samajavA nahIM.) vAlaggakoDisarisA, uraparisappA guliyamajjhammi / saMmucchaMti aNegA, duppecchA caramacakkhUNaM // 400 // artha : gaLInA raMgamAM vALanA agrabhAganI aNI jevaDA aneka uraparisarpo saMmUrNimapaNe utpanna thAya che, te carmacakSuthI joI zakAya nahIM evA sUkSma hoya che. (400) A traNa gAthAmAM batAvelA kAraNothI gaLIvALuM vastra vAparavuM nahIM.) (55) abhavya jIvone na prApta thAya tevA sthAno kAle supattadANaM 1, sammattavisuddhi 2 bohilAbhaM 3 ca / aMte samAhimaraNaM 4, abhavvajIvA na pAvaMti // 401 // ratnasaMcaya - 180
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : avasare (yogyakALa) supAtrane dAna ApavuM te 1, samakitanI vizuddhi 2, bodhino lAbha prApti) 3 ane chevaTa samAdhi maraNa 4 - A cAra sthAno abhavya jIvo pAmatA nathI. (401) (25) sAta kulakaranAM nAma paDhamittha vimalavAhaNa 1, cakkhU 2 jasamaM 3 cautthamabhicaMde 4 / tatto paseNajiya5, marudevoda ceva nAbhI 7 ya // 402 // artha ? A bharatakSetramAM pahelA vimalavAhana 1, cakSuSmAn 2, yazasvAn 3, cothA abhicaMdra 4, tyArapachI prasenajita , marUdeva 6 ane chellA nAbhi 7 - A pramANe anukrame sAta kulakara thayA che. (402) (250) sAta kulakaranI patnIonAM nAma caMdajasA1 caMdakaMtAra, surUva3 paDirUva4 cakkhukaMtApaya / sirikaMtA6 marudevI7, kulagarapattINa nAmAiM // 403 // arthaH caMdrayazA 1, caMdrakAMtA 2, surUpA 3, pratirUpA 4, cakSukAMtA 5, zrIkAMtA 6 ane marUdevI 7 - A sAta anukrame sAta kulakaranI patnIonAM nAma jANavAM. (403) (258) dvidala (vidaLa)nuM lakSaNa jammi ya pIlijjaMte, jaM hoi naho ya taM vidalaM / vidale vi hu nipphannaM, te hu na jahAya to vidalaM // 404 // arthaH je ghaMTI vigere yaMtramAM pIlAtAM jemAM nakhIyA hoya te dvidaLa kahevAya che, tenA be daLa nIpajyA to paNa temAMthI nakhIyA na gayA tethI te dvidaLa kahevAya che. (404) (anyatra dvidaLanuM lakSaNa bIjI rIte kahela che.). ratnasaMcaya - 181
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (259) mahAvideha kSetranA sAdhunA AhAranuM mAna battIsaM kavalAhAro, battIsaM tattha mUDayA kavalo / ego mUDasahasso, cauvIsAe samahio ya // 405 // artha : mahAvideha kSetramAM rahelA sAdhuone paNa batrIza kavaLano AhAra hoya che. temano batrIza muDAno eka kavaLa thAya che. tethI batrIza kavaLanuM pramANa batrIzane batrIze guNavAthI eka hajAra ane covIza muDA thAya che. eTalo eka sAdhune eka vakhatano AhAra hoya che. (405) (ahIM muDAnuM mApa kevaDuM gaNAya che te samajamAM nathI.) (260) mahAvidehanA sAdhuonA mukhanuM tathA pAtranuM pramANa rayaNIo pannAsaM, videhavAsammi vayaNaparimANaM / pattatalassa pamANaM, sattaradhaNuhAi dIhaM tu // 406 // artha : mahAvideha kSetramAM sAdhunA mukhanuM pramANa pacAsa hAthanuM che, tenA pAtranA taLIyAnuM pramANa sattara dhanuSa dIrgha (lAMbuM) hoya che. (406) (A pramANa utsadhAMgule samajavuM. ApaNA karatAM 500 gaNuM sumAre hovAthI te ghaTI zake che.) (261) mahAvidehanA sAdhunI mukharitrakAnuM pramANa muhaNaMtaeNa tesiM, saThisahassA ya ega lakkhA ya / bharahassa ya sAhUNaM, eyaM muhaNaMtayaM mANaM // 407 // artha : te mahAvideha kSetranA sAdhunI eka mukhavasikAe A bharatakSetramAM rahelA sAdhuonI eka lAkha ne sATha hajAra mukhavastrikAo thAya che. eTaluM tenI eka mukhavastrikAnuM pramANa che. (407) (ahIM karatAM 400 gaNI lAMbI ne 400 gaNI pahoLI hovAthI A mApa ghaTI zake che.) ratnasaMcaya - 182
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) saMgrahI rAkhelA dhAnyanI yonino kALa koThya pallaya maMcaya, mAlAuttANa dhannajAINaM / ullittaM litta pehiya, muddiyakayalaMchaNANaM ca // 408 // ahannaM te sAlINaM, vIhi ya godhUma javajavANaM ca / kevaikAlaM joNI, jahanna ukkosiyA ThiI // 409 // . martha : bhATIno hI, vasano polo, saihIno bhayo, 6L531 vigereno mALa vigeremAM judA judA dhAnyanI jAtio rAkhIne pachI te koThAra vigerene cotaraphathI lIMpI, mAthe DhAMkaNuM DhAMkI, mudrA karI tathA lAMchana (cihna) karI sAcavI rAkhela hoya to temAM rahelA zAli, vrIhi, godhuma ane yava e dhAnyanI yoni (utpanna thavAno svabhAva) jaghanyathI ane utkRSTathI keTalA kALa sudhI rahe ? (408-409) (te have pachInI gAthA vaDe kahe che.) uparanA praznano javAba goyama ! jahanna aMto-muhutta ukkosa tinni varisAiM / annANa vi dhaNNANaM, aMtamuhuttaM jahanna ThiI // 410 // kalatilakulatthacavalA, masUramugamAsavallatubarINaM / tahapalimaMthagAINaM, paMcavarisAi ukkosA // 411 // tattha kalatti kalAyA, huMti masUrA bhiliMga caNagANo / palimaMtha vaTTacaNagA, bitInA kAlacaNaga tti // 412 // sese pasiddhabheyA, itto ayasi kusuMbha kaMgUNaM / koddava baTTa rAlaya, kuddusaga sarisavANaM ca // 413 // saNamUla bIyagAiNa, vAvi ukkosa satta varisAiM / teNa paraM pamilAI, joNI vaNNAihINA ya // 414 // .2nasaMyaya. 183
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhaMsai NaMtarae, evaM bIyaM abIyamavi hujjA / teNa paraM joNIe, vucchede Avi pannatte // 415 // sattama uddesAo, paNNattIe sayassa chaThassa / dhaNNANa u pamANaM, uddhariyaM samaraNachAe // 416 // artha: he gautama ! te (upalI gAthAmAM kahelA) dhAnyamAM yonibhAva (utpanna thavAno svabhAva) jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI traNa varSa sudhI rahe che. bIjA dhAnyonI paNa jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI kahI che. (410) kala-kalAya (khurasANI), tala, kaLathI, coLA, masUra, maga, aDada, vAla, tuvera tathA palimaMtha vigerenI utkRSTa sthiti pAMca varSanI kahI che. (411) ahIM kala eTale kalAya nAmanuM dhAnya, masUra eTale bhilaMga caNAnI dALa, palimaMtha eTale vATalA caNA (vaTANA) ane bitinA eTale kALA caNA. (412) bIjA dhAnyanAM bhedo-nAmo prasiddha che. have aLasI, kusuMbo (karakI), kAMga, kodarA, baMTI, rAla, kodusaga, sarasava. (413) saNanA bIja, mULAnA bIja, ityAdikanI utkRSTa sAta varSanI sthiti che, tyAra pachI tenI yoni karamAI jAya che ane tenA varNAdika (varNa, gaMdha, rasa ane sparza) hAni pAme che. (414) tyAra pachI tarata ja te (yoni) vidhvaMsa-vinAza pAme che tethI bIja paNa abIja thaI jAya che. eTale yonino viccheda thAya che ema kahyuM che.' (415) zrI bhagavatIsUtranA chaThThA zatakanA sAtamA udezAmAMthI A dhAnyanI yoninuM pramANa smaraNane mATe udharyuM che. (416) (263) sAdhvInA pacIza upakaraNo oggahaNaMtaga 1 paTTo 2, addhoruya 3 calaNiyA 4 ya bodhavvA / abhitara 5 bAhiniyaM saNI 6 ya taha kaMcue 7 ceva // 417 // 1 dhAnyamAMthI sacittabhAva naSTa thayA pachI paNa yonibhAva (utpatti svabhAva) vadhAre vakhata rahe che te A gAthAomAM batAvela che. sacittapaNe tyAM sudhI rahe che ema na samajavuM. jo ke sacittamardananI jema ja yonimardana paNa muni mATe niSedheluM che. ratnasaMcaya - 184
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ uktacchiya 8 vegacchiya 9, saMghADI 10 ceva khaMdhagaraNI 11 ya / ohovahiMmi ee, ajjANaM paNNavIsaM tu // 418 // artha : avagrahAMtaka-hoDInA AkAravALuM guptasthAna DhAMkavAnuM vastra 1, paTTa-cAra aMzula pahoLo ane keDa jeTalo lAMbo keDe bAMdhavAno pATo, jene AdhAre avagrahAMtaka rAkhavAmAM Ave che te 2, ardhorUkakeDathI ardhA sAthaLa sudhI paheravAnI caDI ke je avagrahAMtaka ane pATAne bannene DhAMkavAnuM kAma kare che, teno AkAra colaNA jevo hoya che. te banne sAthaLe kasa vaDe baMdhAya che 3, calaNikA (caNIyo) paNa evA ja AkArano hoya che, vizeSa e ke A caNIyo DhIMcaNa sudhI lAMbo hoya che, te paNa sIvyA vinAno kasothI bAMdhavAmAM Ave che 4, atyaMtara nivasanI-keDathI ardhI jaMghA DhaMkAya tevuM ghAgharAnA AkAravALuM vastra, te DhIluM paheravAmAM Ave che ke jethI AkuLatA thAya nahIM ane lokamAM hAMsI thAya nahIM 5, bahirnivasanI-keDathI AraMbhIne cheka paganI ghuMTI DhaMkAya teTaluM lAMbu ghAgharAnA AkAvALuM vastra, te keDa para nADIthI baMdhAya che 6, A cha upakaraNo sAdhvIne keDathI nIcenA bhAganAM che. have keDanI uparanA bhAganA upakaraNo kahe che : kaMcuka-potAnA zarIra pramANe eTale chAtI barAbara DhaMkAya tevo sIvyA vinAno kaMcuka kasothI bAMdhavAmAM Ave che 7, upakakSikA-kAkhalIne DhAMkavAnuM vastra te sIvyA vinAnuM samacoraNa doDha hAthanuM hoya che, tenAthI stanabhAga tathA jamaNuM paDakhuM DhaMkAya che 8, vaikakSikA-A upakakSikAthI vilakSaNa hovAthI tenuM nAma vaikakSikA ApavAmAM AvyuM che. A vastra pATAne AkAre hoya che ane te DAbe paDakhe paheravAnA kaMcuka jevuM hoya che, te upakakSikA ane kaMcuka e bannene DhAMkIne DAbe paDakhe paheravAmAM Ave che 9, saMghATI-A vasra zarIranA upalA bhAgamAM oDhAya che. A saMghATIo cAra rAkhavAmAM Ave che. temAM eka to be hAtha pahoLI hoya che, bIjI be saMghATI traNa hAtha pahoLI ane cothI cAra hAtha pahoLI hoya che tathA cothI saMghATIo laMbAimAM sADA traNa ke cAra hAtha hoya che. AmAMnI pahelI saMghATI mAtra upAzrayamAM ratnasaMcaya 0 185
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja oDhAya che, bIjI gocarI jatAM ane trIjI sthaMDila jatAM oDhavAmAM Ave che tathA vyAkhyAna sAMbhaLavA jatAM athavA snAtra mahotsavAdikamAM jatAM cothI cAra hAthanI pahoLI saMghATI oDhavAmAM Ave che. kemake AvA avasare prAye ubhA rahevAnuM hoya che tethI te vaDe AkhuM zarIra DhAMkI zakAya che 10, skaMdhakaraNI-A vastra cAra hAtha pahoLuM ane cAra hAtha lAMbuM samacorasa hoya che. te covaDuM karIne khabhA para rAkhavAmAM Ave che, tenAthI paherelAM bIjAM vastrone vAyu uDADI zakato nathI (tene kAmaLI paNa kahe che) temaja te rAkhavAthI rUpavALI sAdhvI kurUpa jevI lAge che tethI te upayogI che 11, A pramANe sAdhvIone aughika upadhi pacIza prakAranI kahI che (417-418) eTale ke A be gAthAmAM batAvelI agyAra prakAranI upadhi tathA sAdhunI je cauda prakAranI upadhi che, te paNa sAdhvIone hoya che. tethI kula pacIza prakAranI upadhi hoya che. te cauda prakAranI upadhi A pramANe che : patta-pAtra 1, pAtrabaMdha-jemAM pAtra rAkhavAmAM Ave che, te cAra cheDAvALI vastranI jhoLI 2, pAtrasthApana-pAtra rAkhavAnuM kaMbalanuM vastra 3, pAtra kesariyA-pAtra puMjavAnI caravaLI 4, paTala (paDalA) - gocarI jatAM pAtra upara DhAMkavAnuM vastra 5, rajasrANa-pAtrane vIMTavAnuM vastra 6, gocchakapAtranI u52ane nIce kAmaLInA TukaDA rAkhavAmAM Ave che te 7 sAta prakArano pAtraniyoga kahevAya che tathA be kapaDA sUtaranA ane eka unanuM maLI traNa kapaDA 10, eka rajoharaNa 11, eka mukhavastrikA 12, eka mAtraka 13 ane eka colapaTTaka 14. (sAdhvImAM coLapaTTAne badale sADo samajavo.) - A (264) tiryaMca ane manuSyanI strInA garbhanI utkRSTa sthiti gabbhaya tiriitthINaM, ukkosA hoi aThTha varisANi / sA bArasa nArINaM, kAyaTTiI hoi cauvIsaM // 419 // ratnasaMcaya 0 186
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH tiryaMcanI strInA garbhanI sthiti utkRSTa ATha varSanI hoya che ane manuSya strInA garbhanI sthiti utkRSTa bAra varSanI hoya che. paraMtu te garbhanI kAyasthiti utkRSTa covIza varSanI hoya che. eTale ke prathamanA garbhano jIva bAra varSe cavI jAya ane te ja garbhamAM tarata ja te athavA bIjo jIva avatare ane te paNa bAra varSa sudhI rahe tyAre tenI kAyasthiti utkRSTa covIza varSanI thAya che. (419) (A sthiti kArmaNa vigere prayogathI garbhane sthabhita karI devAmAM Ave tyAre prApta thAya che. siddharAja jayasiMha mAtAnA garbhamAM bAra varSa rahyo hato.) (25) dAna devAnA daza prakAra (kAraNa) vasa 1 saMga 2 bhaya 3 kAraNiya 4, lajjA 5 gArava 6 adhamma 7 dhamme 8 ya / kAhIya 9 kayamANeNa 10, dANameyaM bhave dasahA // 420 // artha : vazathI-koInA parataMtrapaNAthI dAna devuM paDe 1, sArI saMgatathI 2, bhayathI 3, kAMIpaNa kAraNathI 4, lajjAthI 5, gAravathI (garvathI) 6, adharmabuddhithI (dharma nathI ema jANyA chatAM) 7, dharmabuddhithI 8, kArya karyA pachI 9 ane kArya karAvavAnI buddhithI 10 - A pramANe dazaprakAre dAna daI zakAya che. (420) (266) uccAra vigere paraThavavAnI bhUmi aNAvAe 1 asaMloe 2, parassANuvaghAie 3 / same4 ajhusire5 yAvi, cirakAlakayaMmmida ya // 421 // vicchinne7 dUramogADhe, nAsaNNe9 bilavajjie10 / tasapANabIyarahie11, uccArAINi vosire // 422 // artha : anApAta-jayAM loko vigerenuM javuM AvavuM na thatuM hoya evuM sthAna 1, asaMloka-loko vigere joI na zake evuM (ekAMta) sthAna 1 pradezI rAjAe jainadharma pALyA pachI paNa sarvane dAna dIdhuM tema. ratnasaMcaya - 180
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2, parAnupaghAta-bIjA trasa prANIono upaghAta na thAya evuM sthAna 3, sama-uMcuM nIcuM na hoya evuM samAna sthAna 4, azuSira-chidra, polANa vigere na hoya evuM sthAna 5, cirakAlakRta-ghaNA kALathI kareluM hoya eTale lokoe javA AvavAthI athavA kheDavA vigerethI kareluM hoya-vaparAyeluM hoya 6, vistIrNa-vizALa-moTuM hoya paNa sAMkaDuM na hoya evuM sthAna 7, dUrAvagADha-dUra avagADha hoya (dUra raheluM hoya) 8, nAsanna-grAmAdikanI bahu najIkamAM na hoya 9, bila-dara, guphA vigerethI rahita hoya 10 tathA trasa, prANI (ekeMdriya) ane bIja (vanaspatikAya) vaDe rahita hoya 11 - AvA zuddha sthAna (aMDila)mAM uccAra vigere tajavA yogya che. (laghunIti, vaDInIti vigere paraThavavA lAyaka che.) (421-432) | (20) tRNa paMcaka taNapaNagaM puNa bhaNiyaM, jiNehi jiyarAgadosamohehiM / sAlI 1 vIhiya 2 koddava 3, rAlaga 4 raNe 5 taNAiM ca // 423 // artha : rAga, dveSa ane mohane jItanAra jinezvaroe tRNa paMcaka A pramANe kahyuM che - zAlinuM ghAsa 1, vrIhinuM ghAsa 2, kodravanuM ghAsa 3, rAlaka (kAMga)nuM ghAsa 4 tathA araNyanuM ghAsa 5 - A pAMca jAtanA tRNanuM Asana ke zayana vigere karavAthI tenI paDilehaNA thaI zake nahIM, tethI sAdhune te tRNapaMcaka kahyuM nahIM. (423) (268) carma paMcaka aya 1 ela 2 gAvi 3 mahisI 4, migANa 5 majiNaM ca paMcamaM hoi / taligA 1 khallaga 2 vaddhe 3, kosaga 4 kittI 5 ya bIyaM tu // 424 // artha : bakarAnuM carma 1, gheTAnuM carma 2, gAya-baLadanuM carma 3, ratnasaMcaya - 188
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ bheMza-pADAnuM carma 4 ane mRganuM carma 5 - A pAMca prakAranAM carma rAkhavA sAdhune kahyuM nahIM, kAraNa ke tenI paDilehaNA thaI zake nahIM. vaLI bIjI rIte carma paMcaka A pramANe kahevAya che : taLIyAM (eka taLIyAnI ke be, traNa, cAra taLIyAnI sapATa) 1 pagarakhAM (joDA) 2, vAdharI 3, kozaka (kothaLI) 4 ane kRtti (cAmaDuM) 5 - A carma paMcaka koI koI vakhata sabaLa kAraNe sAdhune kalpI zake che. (424). (269) sAdhunAM sattAvIza guNo chavvaya 6 chakkAyarakkhA 12, paMciMdiya 17 lohaniggaho 18 khaMtI 19 / bhAvavisuddhi 20 paDi lehaNAkaraNe visuddhI ya 21 // 425 // saMjayajoe juttaya 22, akusalamaNa 23 vayaNa 24 kAya 25 saMroho / sIAi pIDasahaNaM 26, maraNaM uvasaggasahaNaM 27 ca // 426 // artha: prANAtipAta viramaNa 1, mRSAvAda viramaNa 2, adattAdAna viramaNa 3, maithuna viramaNa 4, parigraha viramaNa 5, rAtribhojana viramaNa 6 e cha vrato, pRthvIkAya 7, akAya 8, teukAya 9, vAyukAya 10, vanaspatikAya 11 ane trasakAya 12 e cha kAyanI rakSA, zrotrAdika pAMca iMdriyono nigraha 17, lobhano nigraha 18, kSamA = krodhano nigraha 19, bhAvavizuddhi 20, paDilehaNA karavAmAM vizuddhi 21, saMyamanA yogothI yukta 22, azubha mana,vacana ane kAyAno nirodha 25, zItAdika pIDA (parIsaho) sahana karavA 26 tathA maraNAMta upasarga sahana karavA 27 - A satAvIza guNo sAdhunA jANavA. (421-426) ratnasaMcaya - 189
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (270) aSTAMga nimittAdika ogaNatrIza prakAranuM pApagruta aThTha nimittagAI, divvu1 pyAyaMra talikkha3 bhomaM4 ca / aMga5 sarada lakkhaNa7 vaMjaNa8, tivihaM puNa hoi ikvikaM24 // 427 // suttaM atthaM tadubhayaM ca, pAvai sua guNatIsavihaM / gaMdhavva 25 naTTa 26 vatthu 27, Au 28 dhaNuvveya 29 saMjuttaM // 428 // artha : ATha nimitta A pramANe - divya 1, utpAta 2, aMtarikSa 3, bhUmikaMpa vigere bhauma 4, aMga-aMga pharakavAthI zubhAzubhanuM jJAna 5, svara-pakSIonA svarathI zubhAzubhanuM jJAna 6, lakSaNa-hastarekhAdikanuM jJAna 7 ane vyaMjana-tala, masA AdithI zubhAzubhanuM jJAna 8 - A ATha prakAranuM nimitta che. te darekanA traNa traNa bheda che, te A pramANe - sUtra, artha ane tadubhaya-sUtrArtha. eTale AThane traNa guNA karatAM covIza bheda thayA tathA gaMdharvazAstra 25, nATyazAstra 26, vAstuzAstra 27, Ayurveda 28 ane dhanurvedanI vidyA 29 - A ogaNatrIza prakAranuM pApagruta kahevAya che. (427-428) (munine mATe enuM pragaTana vajarya che.) (21) A avasarpiNImAM thayelA daza accherA (Azvarya) uvasagga 1 gabbhaharaNaM 2, itthItitthaM 3, abhAviyA parisA 4 / kannassa aparakaMkA 5. avayaraNaM caMdasurANaM 6 // 429 // ratnasaMcaya 0 190
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ harivaMsakuluppattI 7, camaruppAo 8 a aThThasaya siddhA 9 / asaMjayANa pUA 10, dasa vi aNateNa kAlena // 430 // . artha : kevaLajJAna thayA pachI tIrthaMkarane upasarga 1, garbhanuM haraNa 2, strI tIrthaMkara 3, abhAvitA-vratagrahaNa vinAnI parSadA 4, kRSNanuM aparakaMkA nagarImAM gamana 5, caMdra ane sUryanuM potAnA zAzvata vimAna sahita pRthvI para avataraNa 6, harivaMzakuLanI utpatti 7, camareMdrano utpAta 8, eka samaye ekaso ne ATha utkRSTa avagAhanAvALA jIvonI siddhi 9 tathA asaMyamInI pUjA 10 A daza accherA (Azcaryo) anaMtakALe A bharatakSetramAM thayA che. (429-430) (enuM vizeSa varNana kalpasUtrAdithI jANavuM. bIjA cAra bharata ane pAMca airavatamAM paNa prakArAMtare daza daza accherA thayelA che.) - sirI risAhasIyalesu, ikvikaM mallineminAhassa / vIrajiNide paMca ya, ego suvihissa pAeNa // 431 // artha : zrI RSabhasvAmI, zItalanAtha, mallInAtha, neminAtha ane suvidhinAtha - e pAMca tIrthaMkaronA tIrthamAM eka eka accherUM (Azcarya) thayuM che tathA zrI mahAvIra jiveMdranA tIrthamAM pAMca accherA (Azcarya) thayA che. (431) risaho risahassa suyA, bharaheNa vivajjiA NavaNavai / aThTha bharahassa suyA, siddhA ikkammi samayammi // 432 // artha : eka RSabhadeva svAmI, bharata vinA RSabhadevanA navANu putro tathA bharatanA ATha putro - kula ekasone ATha utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA eka samaye siddha thayA che. (432) ratnasaMcaya - 191
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (202) saMmUrchAimi paMcendriya manuSyanI utpattinAM cauda sthAno uccAre1 pAsavaNe2, khele3 siMghANa4 vaMta5 pittesudha / sukke7 soNiya8 gayajIva-kalevare9 nagaraniddhamaNe // 433 // mahu 11 majja 12 maMsa 13 maMkhaNa 14, savvesu asuiThANesu 15 / / uppajjaMti cayaMti ya, samucchimA maNuapaMciMdI // 434 // artha uccAra (vaDInIti)mAM 1, pragnavaNa (laghunIti)mAM 2, khela (zleSma)mAM 3, siMghANa (nAkanA mela)mAM 4, vAMta (vamana)mAM 5, pittamAM 6, zukra (vIya)mAM 7, zoNita (strInA rUdhira)mAM 8, jIva rahita phlevara (zaba)mAM 9, nagaranI khALamAM 10, madhamAM 11, madya (madirA)mAM 12, mAMsamAM 13 tathA mAkhaNamAM 14 ane bIjA sarva azuci sthAnomAM saMmUrNima manuSya paMceMdriyo utpanna thAya che ane cave che. (433-434) (A gAthAmAM cAra mahAvigaya sahita 15 sthAnamAM saMmuchima manuSyanI utpatti kahI che paraMtu bIje ThekANe te cAra mahAvinayamAM saMmurNima manuSyanI utpatti kahI nathI, paNa beiMdriya jIvonI utpatti kahI che, tethI te 4 jatAM bAkI 11 ne manuSyanA zarIrano mela, prasveda ane strIpurUSano saMyoga - A 3 sthAna umerI cauda sthAna kahyAM che. te jIvo paNa cauda sthAnakIyAja kahevAya che.) (203) paMdara yoganA nAma sacceyaramIsaasaccamosabhAsavaya veuvvi AhAraM / uralaM mIsA kammaNa, iya jogA desiyA samae // 435 // artha : satya 1, itara (asatya) 2, mizra (satyAmRSA) 3, asatyAmRSA 4 e cAra vacanayoga tathA te ja nAmanA cAra manayoga maLI ATha, vaikriya kAyayoga, AhAraka kAyayoga ane audArika kAyayoga ratnasaMcaya - 192
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ e traNa tathA tenA traNa mizra maLI che ane eka kArpaNa kAyayoga maLI sAta kAyayoga - kula paMdara yoga siddhAMtamAM kahyA che. (435) (204) bAra upayoga tiaNNANa3 NANapaNa5, caudaMsaNa4 bAra jiyalakkhaNuvaogA / iya bArasa uvaogA, bhaNiyA telukkadaMsIhiM // 436 // artha : traNa ajJAna 3, pAMca jJAna 5 ane cAra darzana 4 A bAra jIvanA lakSaNa rUpa upayoga che. A pramANe bAra upayoga traNa lokane jonArA tIrthaMkaroe kahyA che. (436) (205) bAvIza abhakSya paMcuMbi 5, mahavigaI 9, hima10 visa11 karage12 ya savvamaTTI13 ya / rayaNIbhoyaNa 14 vaiMgaNaM 15, bahubIaM 16 aNaMta 17 saMdhANaM 18 // 437 // vidalaMmi gorasAI 19, amuNiyanAmANi puSphaphaliyANi 20 / tucchaphala 21 caliyarasaM 22, vaMdamavarani vAvI jarU8 | artha : pAMca udbara (uMbarA vigere pAMca jAtinA vRkSanA phaLo) 5, cAra mahAvigaI (madha, mAkhaNa, mAMsa ne madirA) 9, hima 10, viSa (sarva jAtinA jhera) 11, karA 12, sarva jAtanI mATI 13, rAtribhojana 14, rIMgaNAM 15, bahubIja 16, anaMtakAya (kaMdamULa) 17, saMdhAna (boLa athANuM) 18, kAcA gorasa sAthe dila 19, ajANyA puSpa phaLa vigere 20, tucchaphaLa 21 ane jeno rasa calita (virasa) rAsaMcaya 0 193
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayo hoya te padArtha 22 A bAvIza abhakSya varjavA yogya che. (zrAvakane khAvA yogya nathI tethI tene sArI rIte samajIne teno tyAga 42vo.) (437-438) - (206) batrIza anaMtakAya savvAo kaMdajAI, sUraNakaMdo1 ya vajjakaMdo2 ya / addahaliddA3 ya tahA, addaM4 taha allakaccUro5 // 439 // satAvarI 6 birAlI 7, kuMAri 8 taha thoharI 9 galoI 10 ya / lhasaNa 11 vaMsakarelA 12, gajjara 13 taha lUo 14 loDho 15 // 440 // girikanna 16 kisalayapattA 17, kharisUa 18 thega 19 allamutthA 20 ya / taha lUNarukkhachalI 21, khIloDo 22 amiyavallI 23 ya // 441 // mUlA 24 taha bhUmiruhA 25, varuhAI DhaMka 26 vatthulo 27 paDhamo / sUaravilo 28 ya tahA, pallaMko 29 komalaMbiliyA 30 // 442 // AlU 31 taha piMDAlU 32, havaMti ee anaMtanAmehiM / annamaNaMta neyaM, lakkhaNajuttAI samayAo // 443 // artha : sarva kaMdanI jAti-sUraNa kaMda 1, vajrakaMda 2 vigere. lIlI hajahara 3, sIlu khAhu 4, sIso yuro ya, zatAvarI 6, jirAlI 3, DuMvAra 8, adhI bhatanA thora 8, gaNo 10, tasA 11, vAMsa -1relA 12, gA42 13, sUzI 14, 4japozI (soDhI) 15, giriDa ratnasaMcaya 0 194
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ (garama2) 16, pratyeka vanaspatinA komaLa kisalayane patra 17, khastuo 18, bhega 19, lIlI motha 20, lUNI vRkSanI chAla 21, khIloDA 22, amRtavela 23, mULAnA kAMdA 24, bhUmiphoDA (chatrAkAre) 25, DhaMka ne vatthalAnA pahelA aMkurA (26-27), suaravela 28, pathaMka vanaspati 29, kuMNI AMbalI (aMdara bIja baMdhAyA vinAnI) 30, Alu 31 tathA piMDAlu 32 A batrIza anaMtakAya kahevAya che. bIjA paNa siddhAMtamAM kahelA lakSaNa vaDe je yukta hoya te paNa anaMtakAya jANavA. (439-443) (207) anaMtakAyanuM tathA pratyeka vanaspatinuM lakSaNa gUDhasirasaMdhipavvaM, samabhaMgamahIrugaM ca chinnaruhaM / sAhAraNaM sarIraM, tavvivarIaM ca patteyaM // 444 // artha : jenI siA (naso) tathA saMdhi ane parva (gAMTha) gupta hoya, jene bhAMgatA (phoDatA) be sarakhA bhAga thAya, jemAM hIraka (tAMtaNAM) na hoya, je chedIne vAvavAthI uge, tevI sarva vanaspatine sAdhAraNa zarIravALI eTale anaMtakAya jANavI. tenAthI viparIta lakSaNavALI je vanaspati tene pratyeka zarIrI jANavA. (444) vakssa bhajjamANassa, jassa gaMThI havijja dunniguNo / taM puDhavisarisabheyaM, anaMtajIvaM viyANAhi // 445 // artha : je bhAMgavAthI bamaNo vakra graMthi dekhAya-aMdara vAMkI gAMTha vaLIyAvALI dekhAya ane jenA sukAyelI pRthvImAM phATa paDe te pramANe bheda paDe-kakaDA thAya tene anaMtakAya jANavA. (445) gUDhasirAe pattaM, sacchIraM jaM ca hujja nicchIraM / jaM pi apayAsasaMdhI, aNaMtajIvaM viyANAhi // 446 // . artha : jenA pAMdaDAMnI sirA (naso) gupta hoya tathA je kSIravALuM hoya, tema ja je kSIrarahita hoya chatAM tenI saMdhi dekhAtI na hoya te anaMtakAya jANavA. (446) ratnasaMcaya 0 195
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (278) rAtribhojanano doSa bahudosa Au thovaM, taha puNa pabhaNemi kiM pi dosassa / bhavachatrui haNai jIvA, sarasose ikka taM pAvaM // 447 // sarasose aThottara-bhavaMmi jIvo karer3a jaM pAvaM / taM pAvaM davaikke, ikkuttarabhavaM davaM diti // 448 // ikkuttarabhavaMmi dave, jaM pAvaM samupajjaI pAvo / kuvANijje taM pAvaM, bhavasayacihuMAla kukamme // 449 // jaM kukamme pAvaM, taM pAvaM hoi AlamegaM ca / bhavasayaegAvane, AlaM taM gamaNa patthI // 450 // navvANusayabhavapatthI -gamaNeNaM hoi jaM pAvaM / taM pAvaM rayaNIe, bhoyaNakaraNeNa jIvANaM // 451 // artha : doSa ghaNA kahevAnA che ane AyuSya thoDuM che. to paNa rAtribhojananA kAMIka doSane huM kahuM chuM H channu bhava sudhI koI macchImAra jIvone-masyone haNe, teTaluM pApa eka sarovarane sukAvavAthI thAya che. koI jIva ekasone ATha bhava sudhI sarovaro sukavIne je pApa bAMdhe, te pApa eka davadAna (dAvAnaLa saLagAvavA)thI thAya che. evA ekasone eka bhava sudhI koI davadAna Ape, te ekasone eka bhavamAM davadAna devAmAM pApI mANasa je pApa upArjana kare che, teTaluM pApa eka kuvANijaya (kuvyApAra) karavAthI thAya che. evA ekasone cumALIza bhavasudhI koI kuvANijaya kare, te kuvANijya karatAM jeTaluM pApa lAge, teTaluM pApa koine ekavAra phUTa (khoTuM) ALa detAM lAge che. ekasone ekAvana bhava sudhI khoTuM ALa detAM je pApa lAge teTaluM ekavAra parastrIgamana karavAthI pApa lAge che. ekasone navvANu bhava sudhI parastrIgamana karatAM jeTaluM pApa lAge, teTaluM pApa jIvone eka vAra rAtribhojana karavAthI lAge che. (447-451) (ATalo badho rAtribhojanano doSa koI apekSAe kahelo saMbhave che.) ratnasaMcaya - 196
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANAi duguNa sAimaM, sAimatiguNeNa khAimaM hoi / khAimatiguNaM asaNaM, rAIbhoe muNeyavvaM // 452 // artha : rAtribhojanamAM pANIthI bamaNuM svAdimanuM pApa che eTale ke rAtrie pANI pItAM jeTaluM pApa lAge tethI bamaNuM pApa svAdima khAvAthI lAge che, e ja pramANe svAdimathI traNa gaNuM khAdima khAvAthI pApa lAge che ane khAdimathI traNa gaNuM azana karavAthI pApa lAge che ema jANavuM. (452) jaM ceva rAibhoyaNe, te dosA aMdhayAmi / je ceva aMdhayAre, te dosA saMkaDamuhammi // 453 // artha: rAtribhojanamAM je doSa che, te ja doSa aMdhakAramAM bhojana karavAthI lAge che ane aMdhAre bhojana karavAthI je doSa lAge che, te doSa sAMkaDA mukhavALA pAtramAM khAvAthI lAge che. (453) nayaNe na dIsaI jIvA, rayaNIe aMdhayArammi / rayaNIe vi nipphannaM, diNabhuttaM rAibhoaNaM // 454 // artha ? rAtrie tathA aMdhakAramAM sUkSma jIvo netra vaDe joI zakAtA nathI, tethI rAtrie rAMdheluM anna divase khAdhuM hoya to paNa te rAtribhojana tulya ja che. (454) (279) pAMca prakAranA zarIra orAliya 1 veuvviya 2, AhAra 3 teu 4 kamma 5 paNadehA / naratiriya paDhama bIyaM, suranAraya taiya puvvadhare // 455 // arthaH audArika 1, vaikriya 2, AhAraka 3, taijasa 4 ane kArpaNa 5 - A pAMca prakAranAM zarIra che. temAM paheluM audArika zarIra manuSya ratnasaMcaya - 100
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tiryaMcane hoya che, bIjuM vaikriya zarIra deva ane nArakIne hoya che, trIjuM AhAraka zarIra caudapUrvIne ja hoya che. (454) cattArI vArAo, caudasapuvvI kareDa AhAraM / saMsArammi vasaMtA, egabhave dunni vArAo // 456 // artha : caudapUrvI saMsAramAM rahe tyAM sudhImAM vadhAremAM vadhAre cAra vAra AhAraka zarIra karI zake che, ane eka bhavamAM be vAra AhAraka zarIra karI zake che. (456) AhArapariNAmaheU, jaM hoi teyalesAo / jaM kammavaggaNANaM, AhAro taM tu savvajie // 457 // artha : khAdhelA AhAranuM pariNAma (pAcana) karanAra ane tejolezyA utpanna karanAra taijasa zarIra che, ane karmanI vargaNAonuM grahaNa karavuM te kArmaNa zarIra che. A be zarIra (tejasa ane kArmaNa) sarva saMsArI jIvone hoya che. (457) (280) dAna dharmanI prazaMsA viNae sIsaparikkhA, suhaDaparikkhA ya hoi saMgAme / vasaNe mittaparikkhA, dANaparikkhA ya dukkAle // 458 // artha : ziSyanI parIkSA vinayamAM hoya che, subhaTanI parIkSA saMgrAmamAM hoya che, mitranI parIkSA saMkaTa samaye thAya che ane dAnanI parIkSA dukALamAM thAya che. (458) kattha vi dhaNaM na dANaM, kattha vi dANaM na nimmalaM vayaNaM / dhaNadANamANasahiyA, te purisA tuccha saMsAre // 459 // artha : koine tyAM dhana hoya paNa te dAna deto na hoya, koine tyAM dAna devAtuM hoya paNa nirmaLa (komana) vacana bolAtuM na hoya, mATe A saMsAramAM dhana, dAna ane mAna (Adara) sahita purUSo eTale dhananuM dAna mAna sahita ApanArA manuSyo ghaNA ja thoDA hoya che. (459) ratnasaMcaya - 198
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ te upara dRSTAMta Ape che kattha vi phalaM na chAyA, kattha vi chAyA na sIyalaM salilaM / jalaphalachAyAsahiyA, taM pi a sarovaraM vimalaM // 460 // artha : koI ThekANe vRkSone phaLa hoya paNa sArI chAyA na hoya, koI ThekANe chAyA hoya paNa zItaLa jaLa na hoya; mATe jaLa, phaLa ane chAyA sahita nirmaLa sarovara koika ThekANe ja hoya che. (460) (nirmaLa jaLavALA sarovarane kInAre chAyA ne phaLavALA vRkSo hoya to te vadhAre zAMti Ape che. tema dhana, dAna ane mAna yukta hovAthI zobhA pAme che.) (281) jIva ane karmanuM alaga alaga baLavAnapaNuM kattha vi jIvo balio, kattha vi kammAi huMti baliAI / jIvassa ya kammassa ya, puvvanibaddhAiM vayarAiM // 461 // artha : koI vakhata jIva-AtmA baLavAna hoya che ane koI vakhata karmo baLavAna hoya che. jIva ane karmane pUrvabhavanA (anaMta bhavanA) bAMdhelA vera cAlyA Ave ja che. (koI satsamAgamAdikanA kAraNathI jIvane potAnA svarUpanuM bhAna thatAM yathAzakti AtmavIryane phorave che tyAre karmanuM jora cAlatuM nathI ane kusaMgAdikane lIdhe jIva mithyAtva aviratyAdikanI kriyAmAM magna thAya che tyAre te potAnA svarUpane tathA sAmarthyane bhUlI javAthI kAMIpaNa kArya svataMtra karI zakato nathI, tethI te karmane ja AdhIna rahI karma jema nacAve tema nAca karato bhavamAM bhramaNa karyA kare che.) (46 1) (282) supAtradAnanuM mAhAbhya sirisijjaMsakumAro, nisseyasamAhio kahaM na vi hoi / phAsuadANapahAvo, payAsio jeNa bharahammi // 462 // arthaH zrI zreyAMsakumAra niHzreyasa samAdhino-mokSano adhikArI kema na hoya? hoya ja. kAraNa ke teNe A bharatakSetramAM prAsuka dAnano prabhAva ratnasaMcaya - 199
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vidhi) prathama pragaTa karyo che. zrI RSabhadeva svAmIne bAra mAsa sudhI zuddha bhikSA maLI nahIM, chevaTa bhagavAnane joI zreyAMsakumArane jAtismaraNa thayuM, tethI teNe bhagavAnane prathama prAsuka bhikSA ApI tathA AvA veSavALA sAdhuone kevI rIte ane kevI bhikSA ApavI? e sarva vidhi sarva lokone teNe batAvyo - zIkhavyo. tyArathI A bharatakSetramAM supAtradAnano vidhi pracalita thayo. tethI zreyAMsakumAra mokSanA adhikArI thAya temAM Azcarya nathI.) (462) (283) supAtrane ayogya dAna ApavAnuM mAthuM phaLa amaNunnabhattapANaM, supattadinnaM bhave bhave aNatthAya / jaha kaDuatuMbadANaM, nAgasiribhavammi dovaie // 463 // artha : jo supAtra (sAdhu)ne amanojJa-ayogya bhaktapAnanuM dAna ApyuM hoya to te ghaNA bhavo sudhI moTA anarthane mATe thAya che. jema draupadIe pUrve nAgazrInA bhAvamAM sAdhune kaDavA tuMbaDAnuM zAka vahorAvyuM hatuM tema. (463) (te zAka paraThavavAnI gurUnI AjJA chatAM paThavatI vakhate te zAkanA eka biMdu vaDe ghaNA jIvono vinAza thato joi te tapasvI sAdhue anya jIvo paranI dayAne lIdhe potAnA zarIramAM ja te sarva zAka paraThavI dIdhuM ane tarata ja samAdhimaraNa vaDe maraNa pAmIne te svarge gayA. pAchaLathI A vRttAMta jAhera thatAM nAgazrInA pati vigeree teNIne viDaMbanApUrvaka kADhI mUkI. te ja bhavamAM te ati duHkha pAmI ane tyArapachI paNa ghaNA bhavo teNe nArakI ane tiryacanA karyA. vigere vigere aneka prakAranAM ugra duHkho tene bhogavavA paDyA. mATe je dAna ApavuM te zuddha ane yogya ApavuM e A gAthAno upadeza che.) (284) dharmanA arthI tathA tenA dAtAranI alpatA rayaNatthiNo'vi thovA, tadAyaro'vi ya jahava logammi / ia suddhadhammarayaNa-tthi dAyagA daDhayaraM neyA // 464 // artha : ratnanA arthI thoDA manuSyo ja hoya che eTale ke ratnane ratnasaMcaya - 200
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ icchanAra to sau koi hoya che, paraMtu te meLavavAno yatna karanArA evA arthIo to koika ja hoya che. tathA te ratnanA Akara paNa lokamAM thoDA ja hoya che, eTale ratnanI khANo koi koi sthaLe ja hoya che. te ja pramANe zuddha dharmaratnanA arthI ane te zuddha dharmanA dAtA atyaMta thoDA ja hoya che. (464) (285) jaina dharma sivAya anyatra mokSa nathI huMti jar3a avarehiM, jalehi paurAo dhannarAsIo / muttAhatanittI, hopha puLo sAphIreLa // 469 // evaM suranarariddhI, havaMti annANadhammacaraNehiM / akkhayamukkhasuhaM puNa, jiNadhammAo na aNNattha // 466 // artha : jo ke bIjA nakSatronI vRSTinAM jaLa vaDe ghaNAM dhAnyanA samUho pAke che, paraMtu muktAphaLa (motI)nI utpatti to svAti-nakSatranA jaLathI ja thAya che; te ja pramANe deva ane manuSyanI samRddhi ajJAna (mithyA) dharmanA AcaraNa vaDe (ajJAna kaSTa vaDe) paNa prApta thai zake che, paraMtu akSaya (jeno nAza nathI) evuM mokSanuM sukha to jinadharma sivAya prApta thatuM nathI. jainadharmamAM batAvyA pramANe AcaraNa karyA sivAya mokSa sukha prApta thatuM nathI. (465-466) (286) jagatane koNa zobhAve che ? jaM ci khamai samattho, dhanavaMto jaM na gavvio hoi / jaM ca suvijjo namio, taM tihiM alaMkiyA puhavI // 467 // artha : je pote samartha (baLavAna) chatAM anya upadravakA2I manuSyo upara kSamA rAkhato hoya, je pote dhanavAna chatAM garviSTha na hoya, tathA je pote vidyAvAna (vidvAna) chatAM namra-vinaya guNavALo hoya, A traNa purUSo vaDe A pRthvI alaMkRta che. (467) (A traNa prakAranA manuSyothI A pRthvI zobhe che.) ratnasaMcaya 0 201
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ (280) sajjanano svabhAva na hasaMti paraM na thuNati, appayaM piyasayAI jaMpaMti / eso suaNasahAvo, namo namo tANa purisANaM // 468 // artha : sajjano anyanI hAMsI athavA niMdA vagere karatA nathI, potAnI prazaMsA karatA nathI ane seMkaDo priya vacana bole che, (eka paNa apriya vacana bolatA nathI) Avo sajjanano svabhAva ja hoya che, tevA purUSone namaskAra ho, namaskAra ho. (468) (288) sajjananI samRddhi sarvane sAmAnya hoya mehANa jalaM caMdassa, caMdaNaM taruvarANa phalanicayaM / supurisANa ya riddhI, sAmannaM sayalaloyassa // 469 // artha : meghanuM jaLa, caMdranI caMdrikA, zreSTha vRkSono phaLasamUha ane sajjanonI samRddhi - A cAre vAnA samagra lokone sAmAnya che. A sarva vastuo bhedabhAva vinA samagra lokanA upayogamAM AvI zake che. (469) (289) sarvotkRSTa sArabhUta vastuo loyassa ya ko sAro, tassa ya sArassa ko havai sAro / tassa ya sAro sAraM, jai jANAsi pucchio sAhU // 470 // logassa sAra dhammo, dhammaM pi ya nANasArayaM biMti / nANaM saMjamasAraM, saMjamasAraM ca nivvANaM // 471 // prazna : lokano sAra zuM che eTale ke A jagatamAM sArabhUta vastu kaI che ? teno sAra zuM che? teno paNa sAra zuM che ? ane teno paNa sAra zuM che ? uttara H lokano (manuSya janmanI prAptino) sAra dharma che. dharmano T ratnasaMcaya * 202 ||
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAra jJAna meLavavuM te che, jJAnano sAra saMyama grahaNa karavuM te che ane saMyamano sAra nirvANa - mokSa thAya te che. (470-471) (290) kono janma niSphaLa che ? na kayaM dINuddharaNaM, na kayaM sAhammiyANa vacchalaM / hiyayammi vIyarAgo, na dhArio hArio jammo // 472 // . artha : jeNe dInajanono uddhAra karyo nathI, sAdharmIjanonI vatsalatA (bhakti) karI nathI ane hRdayamAM vItarAga devane dhAraNa karyA nathI, te manuSyabhavane hArI gayo che - teno manuSyajanma niSphaLa che. (472) (291) uttama manuSya kevA hoya ? alasA hou akajje, pANivahe paMgulA sayA hou / paratattisu a bahirA, jacvaMdhA parakalattesu // 473 // artha : sajjano akArya karavAmAM ALasu, prANIno vadha karavAmAM sarvadA paMgu, paranI paMcAta (avarNavAda vigere) sAMbhaLavAmAM bidhara ane parastrI u52 kudRSTi karavAmAM janmAMdha hoya che. (473) (arthAt e cAre bAbatamAM ALasu, paMgu, badhira ne aMdhanI jema pravRtti rAkhavI.) (292) AdaravA yogya ane tyAga karavA lAyaka - vastuo satta sayA va Mti, satta na muccaMti satta muccaMti / satta dharijjaMti ya maNe, sattaM na vIsasIyavvaM // 474 // artha : sAtane haMmezAM vRddhi pamADavA, sAtano tyAga na ka2vo, sAtano tyAga karavo, sAtane manamAM dhAraNa karavA ane sAtanI upara vizvAsa na karavo. (474) (A pAMce prakAranA sAta sAta vAnA batAvavAmAM AvyA che.) ratnasaMcaya 0 203
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddhi pamADavAnA sAta padArtho kIrti 1 kulaM 2 suputto 3, kalayA 4 mittaM 5 guNA 6 ya sussIlaM 7 / sattehi vaDuMtehi, dhammo vaDDei jIvANaM // 475 // artha : kIrti 1, kuLa 2, suputra 3, kaLA 4, mitra 5, guNa 6 ane zILa 7 - A sAta padArtho vRddhi pAmavAthI jIvono dharma paNa vRddhi pAme che. tethI tene niraMtara vRddhi pamADavA. (475) na mUkavAnA sAta padArtho na vi mANaM 1 gurubhattI 2, susIlayA 3 satta 4 taha dayAdhammo 5 / vimo 6 tavo 7 3 puttA che, satta na muccaMti khaNamittaM // 476 // artha abhimAna karavuM nahIM 1, gurUjananI bhakti karavI 2, vizuddha zILavrata pALavuM 3, sattva (dhaya) dhAraNa karavuM 4, dayAdharma pALavo 5, vinaya rAkhavo 6 ane zakti pramANe tapa karavo 7 - he putra ! A sAta padArtho eka kSaNavAra paNa mUkavA nahIM - choDavAM nahIM. (476) tyAga karavA lAyaka sAta padArtho khalasaMgo 1 kukalattaM 2, vasaNa 3 kudhaNAgamo 4 ya asamAhI 5 / rAgaddosa 6 kasAyA 7, | mukhya purA ! pavi . 477 che artha : khala (nIca) janano saMga 1, kharAba strI 2, sAta prakAranA vyasana 3, anyAya vaDe dhananuM upArjana 4, asamAdhi (cittanI vyAkuLatA) ratnasaMcaya - 204
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, rAgadveSa 6 ane krodhAdika kaSAyo 7 - A sAte padArtho he putra! prayatnathI tajavA yogya che. (477) hRdayamAM dhAraNa karavA lAyaka sAta padArtho uvayAro 1 guruvayaNaM 2, suaNajaNo 3 taha suvijjA 4 ya / niyamaM 5 ca vIyarAyaM 6, navakAraM 7 hiyae dharijjaMti // 478 // artha : koie upakAra karyo hoya te 1, gurUnuM kaheluM hitavacana 2, svajana (athavA sajjana) 3, zreSTha vidyA 4, aMgIkAra karelA niyama (vrata) 5, vItarAga deva 6 ane navakAra maMtra 7 - A sAta padArtho hRdayamAM dhAraNa karavA; koI paNa vakhate bhUlavA nahIM. (478) vizvAsa na karavA lAyaka sAta padArtho vasaNAsattA 1 sappe 2, mukkhe 3 juvaIjaNe 4 jale 5 jalaNe 6 / puvvaviruddhe purise 7, sattaNhaM na vIsasIyavvaM // 479 // artha : vyasanamAM Asakta thayelA purUSo 1, sarpa 2, mUrkha 3, strIjana 4, pANI 5, agni 6 ane pUrvano virodhI purUSa 7 - A sAtano kadI paNa vizvAsa karavo nahIM. (479) (293) zrAvakanA mukhya sAta guNa viNao 1 jiNavarabhattI 2, supattadANaM 3 susajjaNe rAo 4 / dakkhatte 5 nirIhatte 6, parovayAro 7 guNA satta // 480 // artha : vinaya 1, jinezvaranI bhakti 2, supAtra dAna 3, sajjana upara rAga 4, dakSatva (DAhyApaNuM) 5, niHspRhapaNuM 6 ane paropakAra ratnasaMcaya - 205
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 - A sAta mukhya guNo zrAvakanA che. (480) (zrAvake A sAta guNo avazya dhAraNa karavA yogya che.) (294) nava greveyakanAM nAma sudaMsaNaM 1 supaiThaM 2, maNoramaM 3 savvabhadda 4 suvisAlaM 5 / sumaNassa 6 somaNassaM 7, pIikaraM 8 ceva AijjaM 9 // 481 // artha sudarzana 1, supratiSTha 2, manorama 3, sarvabhadra 4, suvizAla 5, sumanasa 6, saumanasya 7, prItikara 8 ane Aditya 9 - A navA raiveyakanAM nAma che. (481) (25) pAMca sumerUnAM nAma sudaMsaNo 1 bIya vijayao 2, ayalo 3 taha taiya pukkharaddho 4 ya / cauttho puNa vijjumAlI 5, e paMca sumerunAmAni // 482 // artha : pahelo jaMbUdvIpamAM sudarzana nAmano merU 1, bIjo vijaya nAmano merU 2 ne trIjo acala nAmano merU 3 A be dhAtakI khaMDamAM ane cotho puSkarAI nAmano merU 4 tathA pAMcamo vidyummAlI nAmano merU 5, A be puSkarAI dvIpamAM - A pAMca sumerUnAM nAma jANavA. (482) (29) eka rAjalokanuM pramANa joaNalakkhapamANaM, NimesamitteNa jAi jo devo / chammAseNa ya gamaNaM, eyaM rajjU pamANeNaM // 483 // artha : je deva eka nimeSamAtramAM lAkha yojana pramANa pRthvIne oLaMge, te deva teTalI ja zIdhra gatie cha mAsa sudhI cAle tyAre pramANa ratnasaMcaya - 206
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaDe eka raju(rAja) thAya che. eka rAjane oLaMgatA evI cAlavALA devane cha mAsa lAge che. (483) (bIjo artha teTalA kALe paNa te gatie eka rAjA oLaMgI zakato nathI ema anyatra kahela che. A gAthAmAM batAveluM pramANa barAbara lAgatuM nathI. kemake rAjanuM A karatAM ati vizeSa pramANa anyatra kaheluM che. A pramANenI ja gAthA 485 gAthAnI bRhat saMghayaNImAM 187mI che, tenuM cothuM pada parva naM ni viMti che. arthamAM "eTaluM eka rAjanuM pramANa jine kaheluM che' ema lakhe che.) sayaMbhUpurimaMtAo, avaraMto jAva rajjuo / eeNa rajjumANeNaM, logo caudasarajjuo // 484 // artha : svayaMbhUramaNa samudranA pUrva cheDAthI AraMbhIne pazcima cheDA sudhI eka rajaju (rAja) thAya che, A rajunA pramANa vaDe Akho loka cauda rAja pramANa uMco che. (pahoLAInuM pramANa bhinna bhinna che.) (484) (290) covIze tIrthakaronA samavasaraNamAM rahelA azokavRkSanuM pramANa usahassa tinni gAuya, battIsa dhaNUNa vaddhamANassa / sesajiNANaM tu mao, sarIrao bArasaguNo a // 485 // artha : RSabhadevane traNa gAu uMco azokavRkSa hato, vardhamAna svAmIne batrIza dhanuSa uMco hato ane bAkInA bAvIza jinezvarone potapotAnA zarIrathI bAra guNo uMco azokavRkSa hato. (485) (A pramANe gaNatAM vIra prabhunuM azokavRkSa 21 dhanuSyanuM thAya, paraMtu tenI upara zAlavRkSa 11 dhanuSyanuM hovAthI kula 32 dhanuSya kahelA che. RSabhadeva mATe to 12 gaNuM barAbara che.) (298) pAMca prakAranuM mithyAtva abhigahiya 1 maNabhigahiyaM 2, abhinivesiya 3, saMsaI 4 aNAbhogA 5 / micchattaM paMcavihaM, parihariyavvaM payatteNaM // 486 // ratnasaMcaya - 200
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : Abhigrahika 1, anAbhigrahika 2, Abhinivezika 3, A pAMca prakAranuM mithyAtva prayatnathI sAMziyaka 4 ane anAbhogika 5 tyAga karavA yogya che. (486) - pAMca prakAranA mithyAtvanI vyAkhyA 1 Abhigrahika - potapotAnA matano Agraha - eTale ke amAro mata ja satya che, bIjA badhA asatya che. Avo koipaNa matano Agraha te Abhigrahika mithyAtva - ahIM ziSya zaMkA kare che ke - 'A vyAkhyA pramANe jainamatano Agraha te Abhigrahika kharUM ke nahIM ?' gurU kahe che ke - 'jaina matamAM Agrahane sthAna ja nathI. jaina zAstro to kahe che ke - nirdoSa evA deva gurU dharma je zAstramAM batAvyA hoya te zAstra ane te dharma amAre pramANa che. jaina zabdano Agraha nathI. paraMtu evuM e traNa tattvanuM sarvathA nirdoSa svarUpa jainazAstramAM ja jovAmAM Ave che tethI ame tene grahaNa karela che. 2 anAbhigrahika - te sarva mata sArA che, koinI niMdA karIe nahIM ane koinI stuti paNa karIe nahIM. A mithyAtva eTalA mATe che ke - teNe to goLa khoLane sarakhA mAnyA. je dharma hiMsAmAM, kanyAdAnamAM, saMsAramAM lAgyA rahevAmAM dharma kahe te vAstavika dharma hoi zake nahIM. mATe sarvane sarakhA na mAnatAM temAM satyAsatyanI parIkSA karavI joie. 3 Abhinivezika - te dharmanuM sAcuM svarUpa jANyA chatAM durAgrahathI potAnuM mAneluM choDI zake nahIM te. A mithyAtva bahuja cIkaNuM che. ghaNuM bhavabhramaNa karAvanAra che. 4 sAMyika - je te bAbatamAM zaMkA karyA kare - zaMkA varSA kare. zaMkA be prakAranI hoya che. eka to satya jANavAnI jIjJAsArUpa zaMkA te svIkArya che; bIjI amuka bAbata potAne na samajANIbaMdha na beThI eTale bIjuM badhuM to sAcuM kahyuM che paNa A eka vAta to barAbara kahI nathI te prAye nindavAdikane hoya che. 5 anAbhogika - te avyaktapaNe ekeMdriyAdika jIvone hoya che. A to anivArya che. tenuM nivAraNa to jIva saMzIpaNuM pAmyA pachI ja amuka kALe thaI zake che. iti. evI zaMkA - - ratnasaMcaya 0 208
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 artha : te satya deva, gurU ane dharma uparanI zraddhA vaDe samakita prApta thAya che te pAMca prakAranuM che : vedaka 1, kSAyika 2, aupamika 3, rocaka 4 ane mizra eTale kSAyopazamika 5 A samakita zeSa jIvone moTe bhAge hoya che. (487) ra 3 4 (299) pAMca prakAranuM samakiMta esiM saddahaNeNaM, sammattaM taM ca hoi paMcavihaM / veyaga 1 khavaga 2 uvasama 3, royaga 4 taha mIsa 5 sesANaM // 487 // 5 . pAMca prakAranA samakitanuM svarUpa vedaka : te kSayopazama samakitano chello samakitamohanIya vedavAno samaya jene bIje samaye kSAyika samakita thAya che te. kSAyika : te darzana saptakano jeNe sarvathA kSaya karela hoya tene thAya che A samakita prApta thayA pachI jatuM nathI. aupamika : te anAdi mithyAtvIne traNa ka2Na ka2vA vaDe aMtara karaNane prathama samaye mithyAtvanA pugaLo vipAkathI ke pradezathI vedavAnA na hoya tyAre thAya che. AnI sthiti aMtarmuhUrtanI hoya che. te kSAyika samakitanI vAnagI jevuM che. upazama zreNinA prAraMbhamAM paNa A samakita thAya che. - rocaka kahyuM che te sAsvAdana saMbhave che, kAraNa ke rocaka nAmano bheda kAraka, rocaka ne dIpaka - emAM Ave che, paNa te rocaka to kSayopazama ke kSAyikarUpa saMbhave che. sAsvAdana bhAva upazama samakitathI paDato jIva utkRSTa chaAvalI jeTalA vakhata sudhI pAme che ane pachI mithyAtve jAya che. kSAyopazamika : prAye ghaNA samakitI jIvone A samakita ja hoya che. te samakitamAM samakita mohanIyano udaya hoya che. mithyAtva ratnasaMcaya 0 209
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohanIyano samaye samaye kSaya kare che ane udaya Ave teno upazama kare che. evI rIte ahIM mizrabhAva hovAthI te mizra paNa kahevAya che, paraMtu A mizramohanIyanA udayavALuM mizra samajavuM nahIM. A samakitanI sthiti 66 sAgaropamathI adhika hoya che, tyArapachI te jIva kSAyika samakita pAme che athavA mithyAtve jAya che. (300) kSamAzramaNa nAmanI sArthakatA ne nirarthakatA jai khamasi to namijjasi, chajjai nAmaMti te khamAsamaNo / aha na khamasi na namijjasi, nAma pi niratthayaM tassa // 488 // artha : jo tuM kSamAguNane dhAraNa karIza ane gurUjanane namIza to tAruM kSamAzramaNa nAma chAje che - sArthaka che. ane jo kSamA nahIM rAkhe tathA gurUjanane nahIM name to kSamAzramaNa evuM nAma paNa nirarthaka che - vyartha che. (488) (301) mRtyuno nigraha koithI thato nathI titthayarA gaNahArI, suravaiNo cakki kesavA rAmA / saMhariyA hayavihiNA, iyaresu naresu kA gaNaNA // 489 // artha : tIrthakaro, gaNadharo, sureMdro, cakravartIo, vAsudevo ane baLarAmo e sarvene hatyArA vidhAtAe harI lIdhA che, to pachI bIjA manuSyo (jIvo)nI zI gaNanA ? (bIjA jIvo haraNa karAya temAM zuM Azcarya?) (489) (302) ekatva bhAvanA ego jAyai jIvo, ego mariUNa taha upajjeI / ego bhamai saMsAre, ego ciya pAvae siddhiM // 490 // ratnasaMcaya - 210
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : jIva ekalo ja utpanna thAya che, ekalo ja marIne anyatra utpanna thAya che, ekalo ja saMsAramAM bhramaNa kare che ane ekalo ja mokSane pAme che. (490) (303) jaina dharmanI uttamatA saMsArammi aNaMte, jIvA pAvaMti tAva dukkhAI / jAva na karaMti kammaM, jiNavarabhaNiyaM payatteNaM // 491 // artha : jyAM sudhI zrI jinezvare kaheluM karma (dhArmika kArya) prayatna vaDe karavAmAM na Ave tyAM sudhI ja jIvo A anaMta saMsAramAM duHkhane pAme che eTale saMsAramAM bhramaNa karyA kare che.(491) (304) A saMsAramAM durlabha padArtho mANusa 1 khitta 2 jAI 3, kula 4 rUvA 5 rugga 6 AuyaM 7 buddhI 8 / savaNa 9 ggaha 10 saddhA 11 saMjamo 12 u iya loyammi dulhA // 492 // artha : manuSya bhava 1, Arya kSetra 2, uttama jAti 3, ucca kuLa 4, sArUM rUpa (pAMca iMdriya pUrNatA) 5, nIrogitA 6, lAMbu AyuSya 7, tIkSNa buddhi 8, zAstranuM zravaNa 9, zAstramAM kahelA vidhinuM grahaNa (samajavuM) 10, zraddhA 11 ane saMyama (cAritra) 12 A bAra padArtho A saMsAramAM durlabha che. (492) (A gAthAmAM bahu sAra saMgrahelo che. tAtparya e che ke - jo AryakSetramAM uttama kuLajAtimAM manuSyapaNuM pAmyo hoya ane pAMca IMdriya pUrNa, Arogya ane dIrgha AyuSya pAmyo hoya te tIkSNa buddhithI dharmanuM zravaNa karI, samajI, tenA para zraddhA lAvI AcAramAM mUke - tadrupa pravRtti kare to saMsAranA pArane pAme.) - ratnasaMcaya 0 211
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ (305) sarva jIvono sAmAnya svabhAva savve vi dukkhabhIrU, savve vi suhAbhilAsiNo jIvA / savve vi jIvanapiyA, savve maraNAo bIhaMti // 493 // artha : sarva jIvo duHkhathI bhIrU (bIkaNa) che, sarva jIvo sukhanA abhilASI che, sarva jIvone jIvana priya che ane sarva jIvo maraNathI bhaya pAme che. (493) (chatAM tene anusaratA-duHkha na prApta thAya ne sukha maLe, ekAeka maraNa pAmavuM na paDe paNa sukhI sthitivALuM jIvana laMbAya evA kAraNo sevatA nathI e khedano viSaya che.) (306) hiMsAno pratikAra - tenuM nivAraNa muzkela che. merugirikaNayadANaM, dhannANaM jo dei koDirAsIo / ikkaM ca haNai jIvaM, na chuTTai teNa dANeNa // 494 // artha : je mANasa eka jIvane haNe ane pachI te hiMsAnuM pApa dUra karavA mATe merUparvata jeTalA suvarNanuM dAna kare tathA dhAnyanA moTA karoDo DhagalAnuM dAna kare, to paNa te manuSya te dAna vaDe hiMsAnA pApathI chUTato nathI. (494) (300) jIvadayAnuM mAhAbhya kallANakoDijaNaNI, duraMtaduriyAivigyaniThThavaNI / saMsArajalahitaraNI, ikkA ciya hoi jIvadayA // 495 // artha H mAtra eka jIvadayA (ahiMsA) ja karoDo kalyANone utpanna karanArI che, duraMta pApa ane vidgono nAza karanArI che, tathA saMsArarUpI samudrane taravAmAM naukA samAna che. (495) (jIvadayAnI aMdara bIjA sarva dharmono oche vadhate aMze samAveza thaI ja jAya che.) ratnasaMcaya - 212
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ (308) jIvanuM sAmAnya lakSaNa cittaM 1 aNa 2 nANaM 3, vinnANaM 4 dhAraNA 5 ya buddhI 6 ya / IhApoha 7 viyAro 8, jIvassa lakkhaNA ee // 496 // artha : mana 1, caitanya 2, jJAna 3, vijJAna 4, dhAraNA 5, buddhi 6, ihApoha (tarkavitarka) 7 ane vicAra 8 A ATha jIvanAM sAmAnya lakSaNa che. (496) (A lakSaNo jaDa padArthamAM hotA nathI ane jIva te lakSaNa vinAno hoto nathI.) - (309) pRthvIkAya jIvonA zarIranI sUkSmatA egassa dunni tinni vi, saMkhijjANaM na pAsiuM sakkA / dIsaMti sarIrAI, puDhavIjIvA asaMkhijjA // 497 // artha : pRthvIkAya jIvanAM zarIro eka, be, traNa yAvat saMkhyAtA bhegA thayelA hoya to paNa te carmacakSuthI joi zakAtA nathI, paraMtu pRthvIjIvanA asaMkhyAtA zarIro bhegA thayelA hoya to ja te dekhI zakAya che, eTalA te zarIro sUkSma che. (497) (310) bIjA ekeMdriyonAM zarIranI sUkSmatA AU teU vAU, esiM sarIrANi puDhavijuttANi / dIsaMti vaNasarIrA, jIvA asaMkha saMkhijjA // 498 // artha : akAya, teukAya ane vAyukAya e traNanAM zarIro paNa pRthvIkAyanI jema asaMkhyAtA maLelA hoya to ja dekhI zakAya che ane vanaspati jIvonAM zarIro eka be traNa athavA saMkhyAtA bhegA thaye paNa dekhI zakAya che ane asaMkhyAtA bhegA thaye paNa dekhI zakAya che. (A pratyeka vanaspatikAyane mATe jANavuM. sAdhAraNa vanaspatinA anaMtA jIvonA asaMkhya zarIro bhegA thayA hoya to ja dekhI zakAya che. te paNa bAdara ratnasaMcaya 0 213
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigoda mATe samajavuM; sUkSma nigodanA to anaMta jIvonA asaMkhya zarIra bhegA thayelA paNa dekhI zakAtA nathI.) (498) (311) nigodanA jIvonuM svarUpa aha ayadhaMto golo, jAo tattatavaNijjasaMkAso / savvo agaNipariNao, nigoyajIve tahA'NaMte // 499 // artha : jema agnimAM dhamelo loDhAno goLo tapAvelA suvarNanA varNa jevo rAto thayo hoya te Akho agnipariNata thaI jAya che, eTale ke agnimaya banI jAya che, te ja pramANe eka nigoda zarIramAM anaMta jIvo pariNamIne rahelA che. (499) (312) samyakatvanuM mAhAnca - samakitInI gati vigere jaha girivarANa merU, surANa iMdo gahANa jaha caMdo / devANaM jiNacaMdo, taha dhammANaM ca sammattaM // 500 // artha : jema sarva zreSTha parvatomAM merU parvata mukhya che, sarva devomAM iMdra mukhya che, sarva grahomAM caMdra mukhya che, sarva brahmAdika devomAM niMdra mukhya che, tema sarva dharmamAM samakita mukhya che. (500) sammiThiI jIvo, gacchai niyamA vimANavAsIsu / / jai na vigayasammatto, ahava na baddhAuo puvvaM // 501 // arthaH samyaguSTi jIva jo pote samakitathI bhraSTa thayo na hoya athavA samyakatva pAmyA pahelAM parabhavanuM AyuSya bAMdhyuM na hoya to te avazya vimAnavAsI devamAM ja utpanna thAya che. (501) te dhannA tANa namo, taM ciya cirajIviNo buhA te u| jaM niDyArameyaM, dharati sammattavararayaNaM // 502 // artha : je manuSyo A samyakatvarUpI zreSTha ratnane aticAra ratnasaMcaya * 214
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahitapaNe dhAraNa kare che, te manuSyo ja dhanya che, temane namaskAra che, teo ja ciraMjIvI che ane teo ja paMDita che. (502) labbhai surasAmittaM, labbhai pahuattaNaM na saMdeho / ikkaM navari na labbhai, dulhaM rayaNasammattaM // 503 // artha: devonuM svAmIpaNuM pAmI zakAya che, prabhupaNuM (aizvarya) pAmI zakAya che, temAM kAMI paNa saMdeha nathI. paraMtu durlabha evuM eka samyakatvarUpI ratna ja pAmI zakAtuM nathI - pAmavuM ati muzkela che. (503) (313) mithyAtvI ane nirdovonuM svarUpa payamakkharaM pi ikvaM, jo na roei suttanirchi / sesaM royaMto vi hu, micchaddiThThI jamAli vva // 504 // artha sUtra (Agama)mAM kaheluM eka ja pada (zabda) ke akSara jene rUcato nahoya ane te sivAya sarva Agama rUcatA hoya to paNa tene jamAlinI jema mithyAdaSTi jANavo. (amuka eka pada athavA akSarane nahIM rUcAvatA - satya nahIM mAnatA jamAli jevA nicvo kahevAya che ane bIjA eTale eka ke aneka pada ke akSarane nahIM rUcAvatA - satya nahIM mAnatA sarve mithyAdaSTi kahevAya che. ema anyatra kahyuM che.) (504) (314) pAMca prakAranA dAnanuM svarUpa (1) abhayadAnanuM svarUpa - lakSaNa savvesiM jIvANaM, aNAriyajaNeNa haNiyamANeNaM / jahasattIe vAraNa, abhayaM taM biti muNipavarA // 505 // artha: koi paNa jIvane anArya manuSya mArato hoya - duHkha deto hoya tene potAnI zaktithI nivAravo, arthAt sarva jIvane evA maraNathI yathAzakti bacAvavA e ja abhayadAna che ema munivaro kahe che. (505). (A dAna to zarIrasukhanA arthIe niraMtara devA yogya che.) ratnasaMcaya - 215
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) supAtra dAnanuM svarUpa paMcamahavvayaparipAlaNANaM, paMcasamiIhiM samiANaM / tiguttANa ya vaMdiya, sAhUNaM dANamuttamayaM // 506 // artha : pAMca mahAvratone pALanArA, pAMca samiti vaDe samita ane traNa gupti vaDe gupta evA sAdhuone vaMdana karIne je dAna ApavuM te uttama dAna (supAtra dAna) kaheluM che. (506) (A dAna sarvotkRSTa che.) (3) anukaMpA dAnanuM svarUpa maMdANa ya TuMTANa ya, dINaaNAhANa aMdhabahirANaM / aNukaMpAdANaM puNa, jiNehi na kahiMci paDisiddhaM // 507 // artha: mAMdA (rogI), ThuMThA, dIna, anAtha, aMdha ane badhira evA janone je anukaMpA vaDe dAna ApavuM te jinezvaroe koI paNa ThekANe niSedhyuM nathI. (507) (dayALa aMta:karaNavALAe niraMtara anukaMpA dAna ApyA karavuM, te jIvonA duHkho dUra karavA prayatna karavo joIe, tethI ja teno karUNAbhAva TakI rahe che.) (4) ucita dAnanuM svarUpa ucciyadANaM eyaM, velamavelAi dANa pattANaM / taM dANaM dineNaM, jiNavayaNapabhAvagA bhaNiyA // 508 // artha : veLAe athavA kaveLAe yAcaka tarIke AvelAne je dAna devuM te ucitadAna kaheluM che. te dAna denArA jinazAsananA prabhAvaka kahyA che. (508) (kAraNa ke evuM dAna lenArA te dAtAranI ane tenA dharmanI - jaina dharmanI prazaMsA kare che.) (5) kIrti dAnanuM svarUpa jiNasAhusAhuNINa ya, sukittikaraNeNa bhaTTabaDuANaM / jaM dANaM taM bhaNiyaM, sukittidANaM muNivarehiM // 509 // ratnasaMcaya - 216 Atarapa
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : jinezvaranA sAdhu ane sAdhvI vigerenI satkIrtinuM kIrtana karanArA bhATa, cAraNa ane brAhmaNa vigerene je dAna ApavuM te zreSTha munioe kIrtidAna kahyuM che. (pa09) (gRhasthoe A dAna paNa ApavuM joie, tenI paNa jarUra che.) (315) upavAsane badale karI zakAtA bIjA paccakhkhANo navakArasahiehiM, paNayAlIsehiM hoi uvavAso / porasI caDavIsAe, vIsAe saThThaporasIe // 510 // aThThahi purimehiM, nivvigaitigeNa aMbiladugeNaM / mattAM, ahiM nahiM TALehi / 12 / artha : pIstALIza divasa navakArazInA paccakkhANa karavAthI eka upavAsa jeTaluM phaLa thAya che. covIza divasa porasInA paccakhkhANa karavAthI, vIza divasa sADhaporasI karavAthI, ATha purimArka karavAthI, traNa nIvI karavAthI, be AMbila karavAthI, cAra ekAsaNAM karavAthI athavA ATha beAsaNA karavAthI eka upavAsa jeTaluM phaLathAya che. (upavAsa na karI zake tene apavAda mArge A paccakhkhANo karavAthI upavAsanuM kArya sare che.) (510-511) (316) graMthisahita (gaMThazI)nA pratyAkhyAnanuM phaLa gaMThIsahie mAse, aThThAvIsaM havaMti uvavAsA / jahasatti muttiheuM, bhaviyajaNA kuNaha tavameyaM // 512 // artha : niraMtara graMthisahitanuM paccakhkhANa karanArane eka mAse aThThAvIza upavAsanuM phaLa thAya che, (upara jaNAvela navakA2zI vigerenI jema upavAsane badale A paccakhkhANa thai zakatuM nathI. paraMtu A graMthisahitanuM paccakhkhANa karavAthI caturvidha AhAranI moTI virati thAya che. eTale ke hisAbe gaNatAM eka mAsamAM A paccakhkhANavALAnuM mukha ratnasaMcaya 0 210
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ amuka kalAko ja chuTuM rahe che ke je kalAkonA mAtra be ja divasa thaI zake, tethI bAkInA aThThAvIza divasa jeTalA kalAko tenA anazananA ja jAya che. tethI A paccakhkhANanuM ATaluM badhuM phaLa kaheluM che.) tethI karIne he bhavyajano ! muktine mATe tame A tapane yathAzakti karo. (512) (310) zatruMjya tIrthanA smaraNapUrvaka te tIrthe karAtA tapanuM phaLa navakAra 1 porasIe 2, purimaDDhe 3 gAsaNaM 4 ca AyAmaM 5 / puMDariyaM samaraMto, phalakaMkhI kuNai abhattanuM 6 // 513 // chaTha 1 Thuma 2 dasama 3 duvAlasa 4, mAsaddha 5 mAsakhamaNeNaM 6 / tigaraNasuddho lahaI, settuMjo saMbharaMto ya // 514 // arthaH uttama phaLanI kAMkSAvALo je purUSa puMDarIka (zatrujya) tIrthanuM smaraNa karato sato navakArazI 1, porasI 2, purimaa 3, ekAsaNuM 4, AMbela 5 ke abhaktArtha (upavAsa)nuM 6 paccakhkhANa kare te, trikaraNa (mana, vacana ane kAyA)nI zuddhi vaDe zatruMjaya tIrthanuM smaraNa karato anukrame chaThTha (be upavAsa) 1, aThThama (traNa upavAsa) 2, dazama (cAra upavAsa) 3, dvAdazama (pAMca upavAsa) 4, mAsArdha (paMdara upavAsa) 5 ane mA khamaNa (trIza upavAsa)nuM 6 phaLa pAme che. eTale ke navakArazI karanAra chaThThanuM phaLa pAme che. yAvat upavAsa karanAra mAsakhamaNanuM phaLa pAme che. (513-514) (A phaLa zatruMjaya tIrthe karAtA tapanuM samajavuM.) (318) tapathI khapatA kamanuM pramANa porasI cauttha chaThe, kAuM kammaM khavaMti jaM muNiNo / taM taha nArayajIvA, vAsasahassehi koDIo // 515 // artha : munio porasI, caturthabhakta (upavAsa) ane chaThTha (be ratnasaMcaya - 218
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ upavAsa karavAthI jeTalAM karmone khapAve che, teTalAM kamoM nArakInA jIvo hajAra, lAkha ne koTi varSe duHkha bhogavIne khapAve che. (515) (arthAt porasIthI hajAra varSa, upavAsathI lAkha varSa ane chaThThathI kroDa varSa sudhI bhogavavA paDe tevA azubha karmano kSaya thAya che.) (319) sAdhune kalpanIya jaLa giNhai juArajalaM, aMbiladhoaNatidaMDamukkalayaM / vanaMtarAyapattaM, phAsuasalilaM ca tadabhAve // 516 // artha : juvAranA dhovaNanuM pANI, AMbalInA dhovaNanuM pANI ane traNa ubharAe ukALeluM pANI sAdhune grahaNa karavA lAyaka che. tevuM jaLa na maLe to bIjA varNane pAmeluM eTale jenA varNa, gaMdha, rasa ane sparza badalAI gayA hoya evuM prAsuka jaLa paNa levuM kahyuM che. (516) (320) zrI sImaMdhara svAmInA janmAdikano kALa tathA janmasthAna pukkhalavaIyavijaye, puvvavidehammi puMDarigiNIe / kuMthuarahaMtarammi a, jAo sImaMdharo bhayavaM // 517 // artha : pUrva mahAvideha kSetramAM puSkalAvatI nAmanI vijayamAM puMDarikiNI nAmanI nagarImAM kuMthunAtha ane aranAthanA AMtarAmAM zrI sImaMdhara nAmanA bhagavAna thayA che - janmyA che. (517) muNisuvvayajiNanamijiNa-aMtare rajjaM caittu nikkhaMto / siriudayadevapeDhAla-aMtare pAvaI mukkhaM // 518 // artha : munisuvratasvAmI ane naminAthanA AMtarAmAM sImaMdhara svAmIe rAjayano tyAga karI dIkSA grahaNa karI che tathA zrI udayajina ane peDhAlajina je AvatI covIzImAM 7mA ne 8mA thavAnA che temanA AMtarAmAM te nirvANa pAmavAnA che. (518), - ratnasaMcaya - 219
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ (321) sADAbAra karoDa suvarNanA tolanuM pramANa igalakkha tIsasahassA, do saya maNAI sera terajuA / TaMkaNA ya cauvIsaM, saDhIbAra koDi kaNayammi // 519 // artha : sADAbAra karoDa suvarNano tola eka lAkha trIsa hajAra ane baso maNa, tera zera ane covIza TAMka (rUpIyAbhAra) eTalo thAya che. (519) (tIrthakara jyAM pAraNuM kare tyAM devo ATalA dravyanI vRSTi kare che.). (322) sAdhune levAnA AhAramAM TALavAnA 48 doSa (1) piMDa udgamanA eTale utpanna thatAM lAge tevA 16 doSa AhAkammu 1 desiya 2, pUIkamme 3 ya mIsajAe 4 ya / ThavaNA 5 pAhuDiyAe 6, pAoyara 7 kIya 8 pAmicce 9 // 520 // pariaTTie 10 abhihaDu 11, bbhinne 12 mAlohaDe 13 ya acchijje 14 / aNisiTTha 15 jjhoyarae 16, sottara fidukhe to pa26 che. artha AdhAkarma doSa - sAdhune nimitte eTale sAdhune manamAM dhArIne sacitta vastune acitta kare athavA acitta vastune rAMdhe te 1, audezika doSa - pUrve taiyAra karelA bhAta lADu vigerene munine nimitte dahIM goLa vigere vaDe mizra karI svAdiSTa banAve te 2, pUrtikarma - zuddha AhAra AdhAkarmI AhAramAM nAMkhI mizra karavo athavA AdhAkarmI AhArathI kharaDAyelI kaDachI vigere vaDe zuddha AhAra vahorAvavo te 3, mizrajAta - je AhAra potAne mATe tathA sAdhune mATe prathamathI ja saMkalpa karIne banAvavo te 4, sthApanA - sAdhune mATe kSIra vigere vastu judI karI ratnasaMcaya - 220
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ judA vAsaNamAM rAkhI mUkavI te 5, prAbhRtikA - vivAhAdikano prasaMga AvavAne vilaMba hoya chatAM sAdhune gAmamAM rahelA jANI te lAbha levA mATe vahelo vivAhamahotsava karavo athavA vivAhAdikano samaya najIka chatAM sAdhune AvavAnI rAha jovA mATe vilaMba karavo te 6, prAduSkaraNa - aMdhakAramAM rahelI vastu dIpaka vigere karavA vaDe athavA bhIMta vigere dUra karavA vaDe prakAzita karIne ApavI te 7, drIta - sAdhune mATe koI paNa vastu vecAtI laine - lAvIne ApavI te 8, prAmitya - sAdhune mATe koI paNa vastu udhAre ke uchInI laIne ApavI te 9, parAvartita - sAdhune mATe potAnI vastu bIjAnI vastu sAthe badalAvI sAdhune khape tevI lAvIne te sAdhune ApavI te 10, abhyATata - sAdhunA upAzraya vigeremAM AhArAdika sanmukha lAvIne sAdhune Apavo te 11, ubhinna - kuDalA vigeremAMthI ghI vigere kADhavA mATe tenA mukha uparathI mATI vigere dUra karI athavA kapATa, tALuM vigere ughADI temAMthI joitI vastu kADhI sAdhune vahorAvavI te 12, mAlApaTata - mALa, bhoMyarA ke zIkA uparathI utArI sAdhune vahorAvavuM te 13, Acchidya - pote baLavAna hovAthI bIjAnI vastu jhuMTavI laIne sAdhune ApavI te 14, anisRSTa - jenA ekathI vadhAre svAmI hoya evA (bhAgavALA) AhArAdikane sarvamAMthI koI eka jaNa bIjAonI rajA lIdhA vinA sAdhune Ape te 15, tathA adhyavapUraka doSa - sAdhunuM Agamana sAMbhaLI potAne mATe raMdhAtA annamAM bIjuM vadhAre nAMkhI te rasoImAM vadhAro karavo te 16 - A soLa piMDomanA doSo che. A doSo zrAvakathI eTale dAtArathI utpanna thAya che. (520-521) (2) sAdhuthI utpanna thatA utpAdanonA 16 doSo dhAI 1 dUi 2 nimitte 3, ... AjIva 4 vaNIvage 5 tigicchA 6 ya / kohe 7 mANe 8 mAyA 9, lobhe 10 a havaMti dasa ee // 522 // ratnasaMcaya - 221
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ puvviM pacchA saMthava 11, vijja 12 maMte 13 cuNNa 14 joge 15 a / uppAyaNAi dosA, solasame mUlakamme 16 ya // 523 // artha : dhAtrI-bALakane dhavarAvanAra, snAna karAvanAra, alaMkAra paherAvanAra, ramADanAra ane khoLAmAM besADanAra A pAMca prakAranI dhAtrI mAtA kahevAya che. temAMthI koi paNa karma sAdhu bhikSAne mATe kare to te dhAtrIpiMDa doSa kahevAya che 1, dUtinI jema bhikSAne mATe saMdezo lAve athavA lai jAya te dUtipiMDadoSa 2, bhikSAne mATe bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALa saMbaMdhI zubhAzubha phaLa ke nimitta kahIne bhikSA grahaNa karavAthI, nimitta piMDadoSa 3, bhikSAne mATe potAnI jAti, kuLa, gaccha, karma, zilpa vigerenA vakhANa karavAthI lAge te AjIvapiMDa doSa 4, brAhmaNa, zramaNa vigerenA bhakto pAsethI AhAra levAnI icchAthI 'huM paNa teno bhakta chuM' ema kahI AhAra grahaNa kare te vanIpaka - piMDadoSa 5, vaidyanI jema auSadha ApI athavA batAvI AhAra grahaNa karavAthI lAge te cikitsADidoSa 6, vidyA ane tapa vigereno prabhAva dekhADI, rAjAnuM mAnyapaNuM dekhADI athavA krodhanuM phaLa dekhADI bhikSA grahaNa karavAthI krodhapiMDa doSa 7, potAnI labdhinI prazaMsAthI athavA bIjAe utsAha ApavAthI athavA koie apamAna karavAthI 'huM sAro AhAra lAvI ApuM.' ema ahaMkAra karI zrAvakanI viDaMbanA karI AhAra lAvavo te mAnapiMDa doSa 8, vividha prakAranA veSa ane bhASA vigere badalIne AhAra levo te mAyApiMDa doSa 9, atilobhathI AhAra mATe aTana karyA kare te lobhapiMDa doSa 10, A daza doSo tathA pUrva eTale dAtAranA mAbApano ane pazcAt eTale dAtAranA sAsusasarAno potAnI sAthe paricaya batAvI-oLakhANa kADhI bhikSA grahaNa karavI te pUrvapazcAtsaMstava nAmano doSa 11, vidyAno upayoga karI bhikSA levI te vidyApiMDa doSa 12, maMtrano prayoga karI bhikSA levI te maMtrapiMDa doSa 13, netrAMjana vigere cUrNano upayoga karI AhAra levo te cUrNapiMDa doSa 14, pAdalepa ratnasaMcaya - 222
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ vigere yogano upayoga karI AhAra levo te yogapiMDa doSa 15 tathA mULakarma eTale garbhanuM staMbhana, garbhanuM dhAraNa, garbhapAta, rakSAbaMdhana vigere karma karI bhikSA levI te mULakarmapiMDa doSa 16 - A soLa utpAdanonA doSo sAdhuthI utpanna thAya che. (pa22-523) (3) gRhastha ane sAdhu e bannethI utpanna thatA eSaNAnA daza doSo saMkiya 1 makkhiya 2 nikkhitta 3, __ pihiya 4 sAhariya 5 dAyagu 6 mmisse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDDiya 10, solA rasa vaMti che para8 | artha : dAtArane athavA sAdhune AhAra ApatAM ke grahaNa karatAM AdhAkarmAdika koI paNa doSanI zaMkA thAya te zaMkita doSa 1, pRthvI vigere sacitta athavA madha vigere niMdya athavA pote niSedha karelA acitta padArthathI mizrita thayelo AhAra detAM athavA letAM lAge te prakSita doSa 2, pRthvIkAya vigere cha kAya upara sthApana karelo acitta AhAra paNa detAM athavA letAM lAge te nizcita doSa 3, phaLAdika sacitta vastuthI DhAMkelI vastune ApatAM ke grahaNa karatAM lAge te pihita doSa 4, devAnA pAtramAM rahelI kAMIka bIjI vastune sacitta evA pRthvIkAyAdika upara mUkI te pAtra vaDe detAM athavA letAM lAge te saMskRta doSa 5, bALa, vRddha, napuMsaka, dhrujato, aMdha, madonmata, hAthapaga vinAno, beDImAM nAMkhelo, pAdukA paherelo, khAMsIvALo, khAMDanAra, pIsanAra, bhujanAra, kApanAra, pIMjanAra, daLanAra, phADanAra, toDanAra vigere chakAyanA virAdhaka pAsethI temaja garbhiNI, teDelA chokarAvALI athavA dhAvatA bALakavALI strI pAsethI AhAra letAM lAge te dAyaka doSa 6, sacitta dhAnyanA kaNathI mizrita sAkara vigere vastu detAM athavA letAM unmizra doSa 7, acittapaNAne pAmyA vinAnI vastu detAM athavA letAM apariNata doSa 8, akathya vastuthI lepAyelA pAtra ke hasta vaDe detAM athavA letAM lipta doSa 9 tathA pRthvI para ghI vigerenAM TIpAM paDatAM hoya evI rIte detAM ratnasaMcaya - 2223
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA letAM chardita doSa. tevI rIte TIpAM paDavAthI tyAM rahelA tathA bIjA AgaMtuka jIvonI paNa dhRtabiMdunA udAharaNanI jema virAdhanA thAya che 10 - A eSaNAnA daza doSa dAyaka ane grAhaka bannethI utpanna thanArA che. (524) (4) grAmaiSaNAnA (AhAra karatI vakhatanA) pAMca doSo saMjoyaNA 1 pamANe 2, iMgAle 3 dhUma 4 kAraNe 5 paDhamA / vasaibahiraMtare vA, rasaheU davvasaMjogA // 525 // arthaH saMyojanA nAmano pahelo doSa rasanA hetuthI eTale sAro svAda karavAnA hetuthI upAzrayanI bahAra athavA aMdara AvIne mAMDA vigerenI sAthe ghI khAMDa vigere dravyono saMyoga karavAthI lAge che 1, jeTalo AhAra karavAthI dhIraja, baLa, saMyama tathA mana, vacana ane kAyAnA yogane bAdhA na Ave teTalo AhAra karavo joie, tethI vadhAre AhAra kare to pramANAtiriktatA nAmano bIjo doSa ra, svAdiSTa annanA athavA tenA dAtAranA vakhANa karato AhAra kare to te sAdhu rAgarUpa agnithI cAritrarUpa kAine aMgArArUpa banAve che, tethI te trIjo aMgAra doSa 3, annanI ke tenA dAtAranI niMdA karato AhAra kare to te cAritrarUpa kASThane bALI dhumADArUpa kare che, tethI te cotho dhUmra doSa 4, kAraNa vinA bhojana kare to pAMcamo kAraNAbhAva nAmano doSa. munine bhojana karavAnAM cha kAraNo kahyAM che. te A pramANe - sudhAvedanA sahana na thaI zake to AhAra karavo 1, AcArya, bALa, vRddha ane glAna vigerenI vaiyAvacca karavAnA kAraNe AhAra karavo 2, iryAsamitinI zuddhi thaI zake mATe AhAra karavo 3, saMyamanuM pAlana karavA mATe AhAra karavo 4, jIvitavyanI rakSA karavA mATe AhAra karavo 5 tathA dharmadhyAnane sthira karavA mATe AhAra karavo 6 - A che kAraNoe AhAra karavAnI jarUra che. te kAraNo sivAya AhAra kare to akAraNa doSa lAge che. 5 - A pAMca AhAra karatI vakhatanA doSo che. (kula piMDanA 47 doSa thayA.) (pa25) ratnasaMcaya - 224
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (323) krodha, mAna, mAyA ane lobhapiMDanA udAharaNo kohe ghayavarakhavago, mANe sevaia sAhulAbhAya / mAyA AsADhabhUI, lobhe kesarisAhu tti // 526 // arthaH krodha upara vRtavara (ghebara) kSepakanuM daSTAMta che, mAna upara sevatikA sAdhunuM dRSTAMta che, mAyA upara ASADhabhUti muninuM dRSTAMta che ane lobha upara kesarI sAdhunuM daSTAMta che - A cArenI saMkSipta kathA nIce pramANe - 1 koi nagaramAM koI brAhmaNane tyAM koInuM maraNa thayuM, tenA mAsikane divase te brAhmaNa bIjA brAhmaNone dhRtapUra (ghebara)nuM dAna Apato hato. te vakhate tyAM koI sAdhu mAsakSamaNane pAraNe AvI caDyA. tene dvArapALe dAnano niSedha karyo. tyAre te sAdhue kopathI kahyuM ke - "A mAsikamAM mane na maLyuM to bIjA mAsika maLaze." ema kahI te sAdhu anyatra gayA. daivayoge te ja brAhmaNanA gharamAM bIjA manuSyanuM maraNa thayuM. tenA mAsikane divase te ja sAdhu mAsakSamaNane pAraNe AvyA. te vakhate paNa dvArapALe temano niSedha karyo, tyAre pharIthI krodha vaDe prathamanI jema kahIne te sAdhu anyatra gayA. daivayoge tenA ja gharamAM trIjA manuSyanuM maraNa thayuM. tenA mAsikane divase te ja sAdhu AvyA. te vakhate paNa dvArapALe niSedha karyo, tyAre te sAdhu pharIthI paNa krodhathI te ja pramANe bolyA; eTale dvArapALe vicAryuM ke - "A muninA krodhayukta vacanathI A gharadhaNInA manuSyo mare che." ema vicArI teNe gharadhaNIne sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI te gharadhaNIe ekadama sAdhu pAse AvI temane khamAvI yatheccha ghebara vigere AhAra vahorAvyo. A krodhapiMDa upara daSTAMta jANavuM. giripuSpita nagaramAM siMha nAmanA sUri parivAra sahita rahyA hatA. tevAmAM ekadA te nagaramAM sevatikA (seva) khAvAnuM parva AvyuM. te divase sUtraporasI thaI rahyA pachI sAdhunA samudAyamAMthI eka ratnasaMcaya 225
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhue kahyuM ke - "Aje sau sAdhuone saMpUrNa thaI rahe teTalI ghI goLa sahita sevatikA vahorI lAve tevo koI sAdhu che ?" te sAMbhaLI eka sAdhue garvathI kahyuM ke - "huM sarvane thAya teTalI lAvI ApIza." A pramANe pratijJA karI te sAdhu pharatA pharatA koI kauTuMbikane ghera gayA. tyAM teNe ghaNI sevatikA ghI goLa sahita joIne kauTuMbikanI strI pAse tenI yAcanA karI, paNa te sulocanA nAmanI strIe tene ApavAno niSedha karyo. tyAre amarSathI sAdhue kahyuM ke - "huM A ghI goLa sahita sevatikA avazya grahaNa karIza." ema pratijJA karI. sulocanAe paNa amarSathI kahyuM ke - "jo tane AmAMthI kAMi paNa maLe to mAruM nAka teM kApyuM ema huM samajIza." pachI te sAdhu jyAM sabhAmAM mitronI sAthe sulocanAno pati viSNudatta beTho hato tyAM koInA kahevAthI gayA ane viSNudattane kahyuM ke - "jo tuM zvetAMgulika 1, bakoDAyaka 2, kiMkara 3, snAyaka 4, gRprariMkhI 5 ane hadajJa 6 - A cha prakAranA bAyalAmAMthI koI paNa prakArana na ho to huM tArI pAse kAMika yAcanA karuM." ema kahI te chaenI kathA kahI; eTale viSNudatte kahyuM ke - "huM kAMI evo strIne vaza nathI, mATe je mAgavuM hoya te mAgo." tyAre sAdhue tenI pAse tene ghera taiyAra karelI ghI goLa sahita sevatinA mAgI. viSNudatte ghera jaI yuktithI potAnI strI na jANe tema te sAdhune ghI goLa sahita sevatikA vahorAvI. sAdhu paNa sulocanAne saMketathI nAka kApyAnuM batAvIne upAzraye gayA. A mAnapiMDa jANavo. rAjagRha nagaramAM siMharatha rAjA hato. tyAM vizvakarmA nAmano naTa hato. tene be putrIo atyaMta rUpavALI hatI. ekadA te nagaramAM dharmarUci nAmanA AcArya parivAra sahita padhAryA. temanA eka ASADhabhUti nAmanA ziSya buddhinA nidhAna hatA. te bhikSA mATe aTana karatA vizvakarmA naTane ghera gayA. tyAM temane eka modaka maLyo. te laI tenA gharanI bahAra jaI teNe vicAryuM ke - "A raLasaMcaya 0 22
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ modaka AcArya mahArAjane Apavo paDaze, mAre bhAge to Avaze nahIM." ema vicArI teNe rUpavarAvartananI vidyAthI kANA sAdhunuM rUpa karI tene ja ghera jaI bIjo modaka lIdho. bahAra nIkaLI vicAryuM ke - "A to upAdhyAyane Apavo paDaze." ema vicArI kunjanuM rUpa laI trIjo modaka lIdho. pharIthI bahAra nIkaLI vicAryuM ke "A to ratnAdhika sAdhune Apavo paDaze." ema vicArI kaThinuM rUpa karI cotho lADa lIdho. A sarva tenI mAyA mALa upara rahelA vizvakarmAe chAnI rIte joIne vicAryuM ke - "jo A sAdhu ApaNI pAse hoya to te moTA naTanuM kAma karI zake." ema vicArI tene lobha pamADavA mATe nIce AvI te sAdhune ghaNA modako ApyA ane hamezAM padhAravA vinaMtI karI tathA tenA gayA pachI te vizvakarmAe potAnI banne putrIone kahyuM ke - "tame te sAdhune hamezAM uttama modaka ApI hAva, bhAva, kaTAkSa vigere vaDe tene vaza karI tamAro pati thAya tema karajo." te putrIoe te ja pramANe vartI tene vaza karI potAno pati karyo. te sarva naTomAM mukhya thayo. ekadA niSedha karyA chatAM te banne putrIo patinI hAjarI nahIM hovAthI madirApAna karI madonmatta banI mALa upara bebhAnapaNe sutI hatI. tevAmAM akasmAta ASADhabhUti tyAM Avyo. temane tevI bIbhatsa avasthAvALI joI tene utkaTa vairAgya thayo. tethI te tyAMthI nIkaLI gayo. paraMtu te vRttAMta jANavAmAM AvavAthI vizvakarmAe te baMne putrIone zIkhavI tenI pAchaLa mokalI. te baMnee ghaNI AjIjI karI. paraMtu ASADhabhUtie temanuM vacana mAnyuM nahIM. tyAre teoe potAnI AjIvikAnuM sAdhana mAgyuM. tethI dayAne lIdhe aSADhabhUti pAchA vaLyA ane bharata cakravartInA caritrane prakAza karanArUM rASTrapALa nAmanuM nATaka racI siMharatha rAjA pAsethI bhUSaNAdika vaDe suzobhita pAMcaso kSatriyo laI temane nATakanA pATha zIkhavyA. pachI te adUbhuta nATaka siMharatha rAjA pAse bhajavI batAvyuM. temAM tene puSkaLa dhana inAma tarIke maLyuM. te sarva teNe te baMne strIone ApyuM. nATakane aMte te pAMcaso ratnasaMcaya - 220
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaputro sahita ASADhabhUtie gurU pAse jaI dIkSA grahaNa karI. ityAdi. A mAyApiMDa upara dRSTAMta jANavuM. caMpAnagarImAM suvrata nAmanA sAdhu hatA. ekadA te nagarImAM modakanuM parva AvyuM. te divase te sAdhue vicAra karyo ke - "Aje mAre siMhakesarIA modaka ja vahoravA. bIjuM kAMI levuM nahIM." ema vicArI te bhikSAne mATe aTana karavA lAgyA. paraMtu aDhI pahora sudhI aTana karyA chatAM paNa tene siMhakesarIA modaka maLyA nahIM. tethI tenuM citta vikaLa thayuM, tethI jenA gRhadvAramAM praveza kare tyAM dharmalAbhane badale siMhakesarIA evo zabda bolavA lAgyA. e rIte Akho divasa ane rAtrinA paNa be pahora sudhI teNe aTana karyuM, paNa modaka maLyA nahIM. tevAmAM te eka zrAvakanA gharamAM peThA ane dharmalAbhane ThekANe siMhakesarIA evo zabda bolyA. te sAMbhaLI gRhadhaNI zrAvaka zAstramAM pravINa ane DAhyo hovAthI teNe vicAryuM ke - "A sAdhune icchita siMkesarIA modaka maLyA nathI, tethI tenuM citta vikaLa thayuM jaNAya che." ema vicArI tenA cittanI samAdhi mATe tenI pAse siMhakesarIA modakano bharelo thALa lAvI kahyuM ke - "he pUjya ! A sarva siMhakesarIA modako grahaNa karo." te joI sAdhue te grahaNa karyA ane tenuM mana svastha thayuM. pachI zrAvake temane kahyuM ke - "he pUjaya ! Aje mAre pUrvArdha (purimaThTha)nuM paccakhANa che, te pUruM thayuM ke nahIM ?" te sAMbhaLI sAdhue upayogapUrvaka uMce AkAzamAM joyuM, to madhya rAtrino samaya jANyo. eTale temaNe pazcAttApa karavApUrvaka zrAvakane kahyuM ke - "tame mane sArI preraNA karIne saMsArasamudramAM DUbatAM bacAvyo." ityAdi kahI AtmAnI niMdA karatA tathA vidhipUrvaka te vahorelA modakone paraThavatA zuddha dhyAnamAM magna thai ghAtikarmano kSaya karI kevaLajJAna pAmyA. ityAdi. A lobhapiMDa upara daSTAMta jANavuM. AcAre daSTAMto vistArathI piMDaniryuktinITIkAmAM ApelAM che. (para6) ratnasaMcaya - 228
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ (324) sAta samuThThAtanAM nAma veyaNa 1 kasAya 2 maraNe 3, veuvviya 4 teae 5 ya AhAre 6 / kevaliya samugghAe 7 sannINa satta samugdhAyA // 527 // artha : vedanA samudraghAta 1, kaSAya samudyAta 2, maraNa samudraghAta 3, vaikriya samudyAta 4, taijasa samudyAta 5, AhAraka samuThThAta 6 ane kevali samuddAta 7 - A sAte samudyAta saMjJI paMceMdriya manuSyane hoya che. (para7) (A sAta paikI eka chello samudraghAta kevaLIne ane bAkInA cha chabasthane hoya che. prAraMbhanA traNa sarva jIvone hoya che. A sAtano vistAra daMDakAdi prakaraNothI jANavo.) (325) pApanI AlocanA je me jANaMti jiNA, avarAhaM bisu ThANesu / tehiM Aloemi, uvaDhio savvabhAveNa // 528 // artha: mArA je aparAdha judA judA sthAnamAM (kAraNomAM) thayelA jinezvare jANyA hoya te sarvane sarva bhAva vaDe ujamALa thayelo huM AlocuM chuM. (pa28) (326) aDhAra pApasthAnanA nAma pANAivAya 1 maliyaM 2, corikaM 3 mehuNaM 4 daviNamucchaM 5 / kohaM 6 mANaM 7 mAyA 8, lobhaM 9 pijjaM 10 tahA dosaM 11 // 529 // kalahaM 12 abbhakkhANaM 13, pesunnaM 14 aI 15 samAuttaM / paraparivAyaM 16 mAyAmosaM 17 micchattasalaM 18 ca // 530 // ratnasaMyaya * 229
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ vosirisu imAI, mukkhamaggasaMsaggavigdhabhUyAiM / duggainibaMdhaNAI, aThThArasa pAvaThANAiM // 531 // arthaH prANAtipAta 1, mRSAvAda 2, corI 3, maithuna 4, dravya paranI mUcha 5, krodha 6, mAna 7, mAyA 8, lobha 9, prema (rAga) 10, Sa 11, kalaha 12, abhyAkhyAna (khoTuM ALa devuM te) 13, pizunatA (cADI) 14, ratiarativaDe saMhitapaNuM 15, paranA avarNavAda (niMdA) 16, mAyAmRSA 17 ane mithyAtva zalya 18 - A aDhAra pApasthAno mokSamArganA saMsargamAM - tenI prAptimAM viSNabhUta che tathA durgatinuM kAraNa che, tethI te sarva tyAga karavA yogya che. (para9-530-531) (329) utkRSTa ne jaghanyakALe thatA tIrthakaronI saMkhyA tathA janma saMkhyA sattarisayamukkosaM, jahanna vIsA ya jiNavarA huMti / jammaM paimukkosaM, vIsa dasa huMti ya jahannA // 532 // artha : aDhI kapamAM thaIne utkRSTA - vadhAremAM vadhAre eka kALe (utkRSTa kALe) ekasone sIttera tIrthakaro hoya che (mahAvideha kSetranI batrIza vijayomAM eka eka tIrthakara hovAthI eka mahAvideha kSetramAM batrIza tIrthakaro hoya, te ja pramANe pAMce mahAvideha kSetramAM dareka vijayamAM eka eka hovAthI ekaso ne sATha tIrthakaro hoya ane te ja kALe dareka bhArata ane dareka airAvata kSetramAM paNa eka eka hovAthI pAMca bharatanA pAMca ane pAMca airAvatanA pAMca maLI daza tIrthakaro ekaso ne sATha sAthe meLavatAM kula ekaso ne sIttera thAya che.) ane jaghanya kALe vIza tIrthakaro hoya che. (jaghanya kALe eTale vartamAnakALe ekeka mahAvideha kSetramAM cAra cAra tIrthakaro viharamAna che, tethI pAMca mahAvidehanA maLIne vIza thAya che. jaghanya kALa bharata ane airAvata kSetramAM jyAre tIrthakaro na hoya te samajavo, kema ke jyAre pAMca bharata ne pAMca airavatamAM ekeka hoya tyAre te daza maLIne trIza tIrthakaro vicaratA hoya che. A madhya ratnasaMcaya - 230
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa samajavo. A bAbata vicaratA tIrthakarone AzrIne kahI che.) janmane AzrIne to eka vakhate utkRSTa vIza tIrthakarono janma thAya che ane jaghanyathI daza tIrthakaro eka kALe janme che. (532) (pAMce mahAvidehanA vIza tIrthakaro samakALe janmatA hovAthI vIza ane bharata airavatamAM samakALe janmatA hovAthI daza samajavA.) (328) vIza viharamAna tIrthakaronA lAMchana vasaha 1 gaya 2 hariNa 3 makkaDa 4, ravi 5 caMda 6 miyAri 7 hatthI 8 taha caMda 9 / sUre 10 vasahe 11 vasahe 12, paume 13 paume 14 ya sasi 15 sUrA 16 // 533 // hatthI 17 vasahe 18 caMdA 19, sUre 20 UrUsu huMti laMchaNayA / iya viharamANa jiNaghara-vIsA ya jahakkame neyA // 534 // arthaH vRSabha 1, gaja 2, haraNa 3, vAnara 4, sUrya pa, caMdra 6, siMha 7, hAthI 8, caMdra 9, sUrya 10, vRSabha 11, vRSabha 12, kamaLa 13, kamaLa 14, caMdra 15, sUrya 16, hAthI 17, vRSabha 18, caMdra 19 ane sUrya 20- A vIza laMchano A kALe viharamAna (vicaratA) vIza tIrthakarone anukrame UrU-sAthaLamAM hoya che ema jANavuM. (pa33-534) (329) abhavya jIvone asaMbhavita (aprAma) sthAno idattaM 1 cakkittaM 2, paMcANuttaravimANavAsittaM 3 / logaMtiyadevattaM 4, abhavvajIvehi no pattaM // 535 // artha : iMdrapaNuM 1, cakravartIpaNuM 2, pAMca anuttara vimAnamAM vasavApaNuM (devapaNuM) 3 ane lokAMtika devapaNuM 4 - A cAra sthAna abhavya jIvo pAmyA nathI, pAmatA nathI ane pAmaze paNa nahIM. ratnasaMcaya 0 231
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vAsudeva, baLadeva, prativAsudeva, mokSa vigere sthAno paNa abhavya jIvo pAmatA nathI te abhavya kulakAdithI jANavuM.) (535) (330) narakAdi gatimAM janArA jIvonAM lakSaNa (1) narake janAranAM lakSaNa jo ghAi sattAI, aliyaM jaMper3a paradhaNaM harai / paradAraM ciya vaccai, bahupAvapariggahAsatto // 536 // ', caMDo mANI thaddho, mAyAvI niThuro kharo pAvo / pisuNo saMgahasIlo, sAhUNa niMdao ahammo // 537 // dubuddhI aNajjo, bahupAvaparAyaNo kayaggho ya / bahudukkhasogaparao, mariDaM nirayammi so jAi // 538 // artha : je prANI hiMsA karato hoya, asatya vacana bolato hoya, paradhana haraNa karato hoya, parastrInuM sevana karato hoya, bahu pApavALA parigrahamAM Asakta hoya, vaLI je krodhI, mAnI, stabdha, mAyAvI, niSThura (kaThora vacana bolanAra), khala, pApI (anya pApo karanAra), pizuna (cADIyo), saMgraha karavAnA svabhAvavALo (kRpaNa), sAdhujanano niMdaka ane adharmI (dharmanI zraddhA rahita) hoya, temaja je duSTa buddhivALo, anArya, bahu pApa (AraMbha)nA kAryamAM tatpara, kRtaghna (bIjAe karelA guNane nahIM jANanAra), tathA ghaNA duHkha ane zokamAM ja niraMtara magna rahenAro - tevo manuSya marIne narakamAM utpanna thAya che. (536-537-538) , (2) tiryaMca gatimAM javAnAM lakSaNa kajjatthI jo sevai, mittaM kajje u kae visaMvayai / kuro mUDhamaIo, tirio so hoi mariUNaM // 539 // artha : je kAryane arthe (matalabane mATe) mitrane seve kAma hoya tyAre mitrano Azraya kare ane kArya thai rahyA pachI teno visaMvAda (tyAga) ratnasaMcaya 0 232 -
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare athavA vAMkuM paNa bole - mitra tarIke mAne nahIM, tathA je krUra ane mUDha mativALo hoya, te manuSya marIne tiryaMca thAya che. (539) (3) manuSyagatimAM javAnAM lakSaNa ajjavamaddavajutto, akohaNo dosavajjio vAI / na ya sAhuguNesu Thio, mariuM so mANuso hoi // 540 // artha : je Arjava (saraLatA) ane mArdava (komaLatA) vaDe yukta hoya, krodharahita, dveSarahita, vAdI (anyanA guNane bolanAra) hoya ane sAdhunA guNomAM rahelo na hoya, arthAt munipaNuM grahaNa karyuM na hoya te manuSya marIne paNa manuSya thAya che. (sAdhupaNuM lIdhela hoya to to devagati ke mokSa pAme che tethI sAdhupaNuM grahaNa karyA vinAno kahyo che. dezavirati zrAvaka paNa deva ja thAya che.) (540) ahIM devagatimAM janArA jIvonA lakSaNanI gAthA joIe paNa lakhela nathI, tethI sthAna zUnya na rahevA mATe karmagraMtha pahelAmAMthI te saMbaMdhI gAthA lakhI che. (4) devagatie janAra jIvonA lakSaNo avirayamAi surAu, bAlatavo 'kAmanijjaro jayai / saralo agAravillo, suhanAmaM annahA asuhaM // 541 // artha : avirata samakita daSTi jIvo tathA bALapa-ajJAna kaSTa karanArA jIvo ana akAma nirjarA karanArA jIvo devagatinuM Ayu bAMdhe che. sarala, garva vinAnA temaja tevA bIjA guNavALA jIvo zubha nAmakarma bAMdhe che ane tethI anyathA - viparIta vartanArA jIvo azubha nAmakarma bAMdhe che. (541) avirata samyagdaSTi evA manuSya ne tiryaMca devAyuM bAMdhe che. temAM gholanA pariNAme, sumita saMyoge, dharmarUcipaNe, dezavirati guNe, sarAga saMyame vaimAnikanuM Ayu bAMdhe. ratnasaMcaya - 233
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlatapa eTale duHkhagarbhita, mohagarbhita vairAgye karI duSkara kaSTa, paMcAgnisAdhana, rasaparityAgAdika aneka prakAranA mithyAtvayukta tapa karato, sanidAna ane utkaTa eTale atyaMta AkarA roSe ke gArave tapa karato asurAdika yogya Ayu bAMdhe. akAma nirjarAe - ajJAnapaNe bhUkha, tRSA, TADha, tApa, rogAdika kaSTa saheto, strI aNamIlate zIla dhAraNa karato, viSayasaMpattine abhAve viSaya aNasevato ItyAdika vaDe thatI akAma nirjarAe tathA bAlamaraNamAM kAMIka ta~Ayogya zubha pariNAme vartato ratnatrayI virAdhanAe vyaMtarAdi yogya Ayu bAMdhe. AcAryAdikanI pratyenIkatAe kilbISikA, bAMdhe tathA mugdhapaNe mithyAtvInA guNa prazaMsato, mahimA vadhArato, paramAdhAmInuM Ayu bAMdhe. e pramANe AyukarmanA baMdhahetu jANavA. akarmabhUminA manuSyane aNavrata, mahAvrata, bAlatapa, akAmanirjarAdika devAyunA baMdhahetu vizeSa koI nathI, temaja temAM keTalAeka mithyAtvI paNa hoya che tethI tene devAyu kema saMbhave ? ema koI prazna kare tene mATe zILapAlana, saralapaNuM, kaSAyanI maMdatA vigere tene devagatinA baMdhahetu samajavA ema kaheluM che. (541) (uparanI bIjI aradhI gAthA zubha azubha nAma karmanA baMdha mATe che tethI teno vizeSArtha lakhavAmAM Avyo nathI.) (331) cha lezyAvALA jIvonA dRSTAMto mUla 1 sAha 2 ppasAhA 3, guccha 4 phale 5 paDiyajaMbu 6 bhakkhaNayA / savvaM 1 mANusa 2 purise 3, sAuha 4 jhujjhaMta 5 dhaNaharaNA 6 // 542 // artha : mULa 1, zAkhA 2, prazAkhA 3, guccha 4, phaLa pa ane paDelAM phaLa 6 nuM bhakSaNa tathA sarva 1, manuSya 2, purUSa 3, Ayudha sahita ratnasaMcaya 0 234
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4, yuddha karanAra 5 ane dhana haraNa 6 - A chae lezyAnA anukrame daSTAMto jANavAM. (542) A gAthAno sAra nIce pramANe : keTalAka mitro jaMbUvRkSanA phaLa khAvAnI icchAthI jaMbUvRkSa pAse gayA. tyAM koie kahyuM ke - "mULa sahita A vRkSa chedIne pachI tenAM phaLa ApaNe khAIe." AvuM kahenAra kRSNalezyAvALo jANavo 1, bIjAe kahyuM - "AkhA vRkSane pADavAnuM zuM kAma che? moTI moTI zAkhAo ja kApIne nIce pADIe." A pramANe kahenAra nIlalezyAvALo jANavo 2, trIjAe kahyuM ke - "moTI zAkhA zA mATe pADavI joIe ? nAnI nAnI zAkhAo ja pADavI." Ama kahenAra kApotalezyAvALo jANavo 3, cothAe kahyuM ke - "nAnI zAkhAo kApavAnuM paNa zuM kAma che ? mAtra phaLavALA gucchA ja kApavA." AvuM kahenAra tejovezyAvALo jANavo 4, pAMcamAe kahyuM - "guccha kApavAnuM paNa zuM kAma che ? mAtra phaLo ja pADavA." AvuM kahenAra pAlezyAvALo jANavo 5, chevaTa chaThThAe kahyuM ke - "phaLo pADavAnuM zuM kAma che ? pAkelAM phaLo je nIce svayaM paDelAM che te ja khAIe." AvuM kahenAra zuklalezyAvALo jANavo 6. athavA - koi pallIpati potAnA sainya sahita koI gAmamAM luMTa karavA cAlyo. temAM koie kahyuM ke - "gAmamAM praveza karatAM je koI dvipada ke catuSpada vigere sAmA maLe te sarvane mArI nAMkhavA." Ama kahenAra kRSNalezyAvALo jANavo 1, bIjAe kahyuM - "catuSpadane mAravAthI zuM phaLa ? mAtra dvipada (manuSyo)ne ja mAravA." Ama bolanAra nilalezyAvALo jANavo 2, trIjo bolyo - "sarva manuSyone mAravAthI zuM phaLa che? mAtra purUSone ja mAravA." Ama bolanAra kApotalezyAvALo jANavo 3, cothAe kahyuM - "sarva purUSone zA mATe mAravA joie ? je purUSoe Ayudha dhAraNa karyA hoya temane ja mAravA." Ama kahenAra tejovezyAvALo jANavo 4, pAMcamAe kahyuM - "sarva AyudhavALAne zA mATe mAravA joie? mAtra jeo ApaNI sAmA thAya temane ja mAravA." Ama kahenAra padmavezyAvALo jANavo 5, chaThThAe kahyuM - "sAmA thanArane paNa zA mATe mArI nAMkhavA joie? ApaNe to dhananuM ja kAma che, - ratnasaMcaya - 235
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe mAtra dhana ja haraNa karavuM." Ama bolanAra zuklalezyAvALo jANavo 6 - A cha lazyAmAM pUrva pUrvanI vezyA azubha che ane uttara uttaranI lezyA zubha che. (332) mokSano mArga pUyA jiNaMdesu I vaesu, jutto a sAmAiyaposahesu / dANaM supatte savaNaM susatthe, kulahusevA sivatnothamaNo . 543 che. artha : jinezvaranI pUjA, vratomAM rati (prIti), sAmAyika ane pauSadha karavA, supAtrane dAna ApavuM, uttama zAstronuM zravaNa karavuM ane zreSTha sAdhuonI sevA karavI - A mokSano mArga che. (543) (333) zrAvakanuM kartavya pavvesu posahavayaM, dANaM sIlaM tavo a bhAvo a / sajjhAyanamukkAro, parovayAro ya jayaNA ya // 544 // artha aSTamI caturdazI vigere parvatithie pauSadha vrata karavuM, dAna, zIla, tapa ne bhAva - A cAre prakAranA dharmanuM ArAdhana karavuM, svAdhyAyadhyAna karavuM, navakAra maMtrano jApa karavo, paropakAra karavo ane sarva kriyAmAM yatanA (jayaNA) rAkhavI - A sarva zrAvakanAM kartavya che. (544) (mannata jiNANanI sajajhAyamAM batAvelAM zrAvakanA 36 kRtyonI pAMca gAthAmAMthI A bIjI gAthA che.) (334) pracAra karavA yogya pAMca prakAra pUA 1 paccakkhANaM 2, paDikkamaNaM 3 posaho 4 parovayAro 5 ya / / paMca payArA citte, na payAro tassa saMsAre // 545 // ratnasaMcaya - 236
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : jinezvaranI pUjA 1, paccakhkhANa 2, pratikramaNa 3, pauSadha vrata 4 ane paropakAra 5 A pAMca 'pa'kAra jenA cittamAM hoya teno saMsAramAM pracAra thato nathI; eTale ke te cirakALa saMsAramAM bhramaNa karato nathI svalpa kALamAM mokSa pAme che. (545) - - (335) bAra cakravartInA zarIranuM mAna paNasaya dhaNuha bharahera, causaThThI dhaNuha sagarataNumAnaM2 / bAyAlIsaM maghavo3, saNakumAro ya igayAlaM4 // 546 // saMtI5 kuMthUdha arahA7, cattAlIsa paNatIsa tIsA ya / aThThAvIsa cauvIsA, dhaNU subhUmo8 mahApaumo9 // 547 // iya cakkiyataNumANaM, hariseNo 10 jayassa 11 baMbhadattassa 12 / pannarasa bArasa satta- dhaNu gAhA Agame bhaNiyAM // 548 // artha : bharata cakravartInI kAyAnuM mAna pAMcaso dhanuSa 1, sagara cakrInA zarIranuM mAna sADA cAraso dhanuSa 2, maghavA cakravartInuM beMtALIza dhanuSa 3, sanatkumAranuM ekatALIza dhanuSa 4, zAMtinAthanuM cALIza dhanuSa 5, kuMthunAthanuM pAMtrIza dhanuSa 6, aranAthanuM trIza dhanuSa 7, subhUma cakrInuM aThThAvIza dhanuSa 8, mahApadma cakravartInuM covIza dhanuSa 9, hariSeNa cakrInuM paMdara dhanuSa 10, jaya cakrInuM bAra dhanuSa 11, brahmadattanuM sAta dhanuSa A pramANe A bharata kSetramAM A avasarpiNImAM thayelA bAre cakravartIonA zarIranI avagAhanA AgamamAM kahelI che. (546-547548) 12 (336) kartAnuM nAma-sthAna-gurUnuM nAma vigere gujjarajaNavayamajjhe, lolavADaya nAma pura pasiddha / aMcalagaNinAyaka siri-guNanihANasurIuvaese // 549 // ratnasaMcaya 0 230
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ harisabhare harisasUrie, baDue rayaNasaMcayaM sukayaM / suyasAyarA uddhario, naMdau jA duppasahasUrI // 550 // artha : gujarAta dezanI madhye lolapATaka nAmanA prasiddha puramAM aMcalagacchanA nAyaka gaNizrI guNanidhAna sUrinA upadezathI harSanA samUhavALA harSasUri nAmanA baTuke (ziSya) zrutasAgarathI uddharIne A ratnasaMcaya nAmano graMtha sArI rIte taiyAra karyo che. te duppasaha sUri mahArAjA thAya tyAM sudhI jayavaMta varto. (549-550) itizrI aMcaLagacchAdhipati zrI guNanidhAna sUri ziSya zrI harSasUri saMgRhita zrI ratnasaMcaya graMtha sabhASAMtara vizeSArtha saMyukta saMpUrNa. ratnasaMcaya 0 238
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka maMtragarbhita paramaprabhAvI zrI pArzvanAtha stuti saMyukta upasargahara stotra 1 uvasaggaharaM pAsaM, pAsaM vaMdAmi kammaghaNamukkaM / visaharavisaninnAsaM, maMgalakallANaAvAsaM... ........... // 1 // 2 visaharaphuliMgamaMtaM, kaMThe dhAreD jo sayA maNupro / tassa gaharogamArI-dujarA jaMti uvasAmaM ..... .......... // 2 // 3 ciThThau dUre maMto, tujjha paNAmo'vi bahuphalo hoi / naratiriesu vi jIvA, pAvaMti na dukkhadogaccaM .......... // 3 // OM amarataru kAmadheNu-ciMtAmaNi kAmakuMbhamAIe / siri pAsanAha sevA-ggahANaM' savve'vi daasttN......|| 4 // OM hrI~ zrI OM (namo) tuha daMsaNeNa sAmiya, paNAsai rogasoga dukkha dohaggaM / kappatarumiva jAyai, OM tuha daMsaNeNa sammaphalaheu svAhA // 5 // OM hrIM namiuNa vippaNAsaya, mAyAbIeNa dharaNanAgiMdaM / sirikAmarAjakaliyaM, pAsajiNidaM namasAmi ....... // 6 // OM hrIM zrIM pAsa visahara vijjA-maMteNa jhaannjhaaevvo| dharaNa pomAvai devI, OM hrIM kSalavaryu svAhA ..... jayau dharaNadeva, paDhama huttI' nAgaNI vijjA / vimalajjhANasahio, OM hrIM zlavaryu svAhA .. ........... // 8 // OM thuNAmi pAsaM, OM hrI paNamAmi paramabhattIe / aThTharakkha dharaNedo, pomAvai payaDiyo kittI .. ........... // 9 // 1 yA. 2 ggahANaM. 3 sAyaM. 4 jiNaMdaM. 5 yavvo. 6 jhaMti. 7 ya. ratnasaMyaya . 236 ............... // 7 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ jassa payakamale sIya', vasIya' pomAvai dharaNedo / tassa nAsei sayalaM, visahara visanAsei... ........... // 10 // 4 tuha sammatte laddhe, ciMtAmaNikappapAyavabbhahie / pAvaMti aviggheNaM, jIvA ayarAmaraM ThANaM.... ............ // 11 // naThThamayaThANe, paNaThakammaThThanasaMsAre / paramaThuniThThiyaDhe aThThaguNAdhIsaraM vaMde......... ........... // 12 // 5 iya saMthuo mahAyasa, bhattibbharanibbhareNa hiyaeNa / tA deva dijja bohiM, bhave bhave pAsajiNacaMda........ // 13 // keTalIka pratamAM uparanI 7-8-9-10mI gAthAne badale nIcenI cAra gAthAo che. mULa uvasaggaharamAM AdyamAM aMka 1-2-3-4-5 karelI pAMca gAthAo hAla pravRttimAM che. chaThThI gAthA je saMkhepI dIdhI che te to koI paNa jagyAe labhya nathI. taM namaha pAsanAhaM, dharaNiMdanamaMsiyaM duhapaNAsei / tassa pabhAveNa sayA, nAsaMti sayaladuriyAI...... // 14 // ee samaraMtANaM, muNiM na duhavAhi nAsamAhI dukkhaM / nAma sIyama' asamaM, payaDo naththiththa saMdeho ..... // 15 // jalajalaNa taha sappasIho, mArArI saMbhavepi khippaM jo / samareDa pAsapahuM, pahovi na kayAvi kIsI tassa...... // 16 // ihalogaThThi paralogaThThi, jo samareDa pAsanAhaM tu / tatto sijjhei ukko-sai nAha surA bhagavaMtaM ......... // 17 // 1 sayA. 2 vasai. 3 mAghaTuM. 4 mahAdhIsaraM. 5 vi. 6 ta. 7 nAma viya maMtasamaM. 8. corArI. ratnasaMcaya . 240
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ BOCCOGEGOOGOOOOOOOOOOOCOCCOLECE Tejas Printers Ph.: (079) 26601045