________________
रोमखसकेसफोडिय, लिक्खा तहेव चेव फुणगलिया । पंचिंदियाण देहे, हवंति एगिंदिया एए ॥ १३९ ॥
અર્થ રોમરાઈ, ખસ, કેસ, ફોડકી, લિખ, તેમજ વળી ફુણગલી - આ સર્વ એકેંદ્રિય જીવો પંચેંદ્રિયના શરીરમાં હોય છે. (૧૩૯) (આ મનુષ્ય શરીરમાં એકેંદ્રિય જીવોની ઉત્પત્તિ કહી છે તે માનનીય નથી. કારણ કે જો એમ હોય તો મુનિ લોન્ચ કરી શકે નહીં.)
हरसाइ कंठमाला, वालय नासुर किम्मिसम्मिओ। एए बेंदिय जीवा, नरस्स देहम्मि पच्चक्खा ॥ १४० ॥
અર્થઃ હરસ (અર્શ), કંઠમાળ, વાળો, નાસુર, કરમીયા, સરમીયા. આ સર્વે દ્વીંદ્રિય જીવો મનુષ્યના શરીરમાં પ્રત્યક્ષ (ઉત્પન્ન થતા) દેખાય છે. (૧૪૦)
जूया य कीड सावा, एए तेंदिया जिया हुंति । चरिदिय पंचिंदिय, सुहमा वि अणंत नरदेहे ॥ १४१ ॥
અર્થ : જૂ, કીડા, સાવા – એ ત્રીદ્રિય જીવો મનુષ્યના શરીરમાં હોય છે, (ઉપજે છે) તથા ચતુરિંદ્રિય અને પંચેંદ્રિય તથા સૂક્ષ્મ જીવો પણ મનુષ્યના દેહમાં અનંતા હોય છે. (ઉત્પન્ન થાય છે.) (૧૪૧)
(૯૦) વનસ્પતિ જીવોના ભેદ रुक्खा गुच्छा गुम्मा, लया य वल्ली तणा य तह वलया । पव्वय हरिया ओसही, जलरुह कुहणा य बोधव्वा ॥१४२ ॥
અર્થઃ વૃક્ષો (આમ્રાદિક), ગુચ્છો, ગુલ્મો, લતાઓ, વેલાઓ, તૃણ (પાસ), વલય, (શેરડી વિગેરેના) પર્વ, હરિત, ઔષધિ (ધાન્ય ને ઔષધો), જળરૂહ (કમળ), અને કુહણ – એ બાર વનસ્પતિના ભેદ છે. (૧૪૨) (તેનો વિસ્તાર લોકપ્રકાશ-પ્રજ્ઞાપના વિગેરે ગ્રંથોમાંથી જાણવો.) ૧ આ અનંત શબ્દ અનંત સૂક્ષ્મ એકેંદ્રિય ગણ્યા હોય તો સંભવે. ચૌરિંદ્રિય જીવો ક્યા
તે જાણવામાં આવ્યું નથી.
રત્નસંચય ૮૯
