________________
(૧) જીવોના નિવાસસ્થાન एगिदिय पंचिंदिय, उड्डे अ अहे अ तिरियलोए अ। विगलिंदिय जीवा पुण, तिरिअलोए मुणेअव्वा ॥ १४३ ॥
અર્થ : એકેંદ્રિય અને પંચેન્દ્રિય જીવો ઊર્ધ્વ, અધો અને તિર્થો લોકમાં એટલે ત્રણે લોકમાં હોય છે, અને દ્વીદ્રિય, ટીંદ્રિય અને ચતુરિંદ્રિય એ વિકસેંદ્રિય જીવો તો તિછ લોકમાં જ હોય છે એમ જાણવું. (૧૪૩) (ઊર્ધ્વલોક અને અધોલોકમાં વિકસેંદ્રિય જીવોની ઉત્પત્તિ નથી.)
पुढवी जा सिद्धिसिला, तेऊ नरखित्त तिरियलोए य । पुढवी आऊ वणस्सई, बारसकप्पेसु पुढवीसु ॥ १४४ ॥
અર્થ : સિદ્ધશિલા સુધી પૃથ્વીકાય છે, તેજસ્કાય (બાદર) તિછલોકમાં મનુષ્યક્ષેત્ર (અઢીદ્વીપ)માં જ છે તથા પૃથ્વીકાય, અપકાય અને વનસ્પતિકાય બાર દેવલોકમાં અને રત્નપ્રભાદિક સાતે નરક પૃથ્વીમાં છે. (આ સર્વ બાદર આશ્રી જાણવું.) (૧૪૪) (પાંચ પ્રકારના સૂક્ષ્મ એકેંદ્રિય તો ચૌદ રાજલોકમાં સર્વત્ર રહેલા છે.)
सुरलोअवाविसज्झे, मच्छाइ नत्थि जलयरा जीवा । गेविज्जे न हु वावी, वाविअभावे जलं नत्थि ॥ १४५ ॥
અર્થ: બાર દેવલોકમાં રહેલી વાવોમાં મત્સ્ય વિગેરે જળચર જીવો નથી. (તેમજ પોરા વિગેરે બેઇંદ્રિય જીવો પણ નથી.) નવ રૈવેયક (તથા પાંચ અનુત્તર વિમાન)માં વાવો જ નથી, અને વાવોનો અભાવ હોવાથી ત્યાં જળ (અપકાય) પણ નથી. (તથા જળના અભાવે વનસ્પતિકાય પણ નથી એમ જાણવું.) (૧૪૫)
(૯૨) નિગોદ જીવોનું અનંતાનંતપણું जइआ होई पुच्छा, तइया एयं च उत्तरं दिज्जा । एगस्स निगोयस्स य, अणंतभागो गओ सिद्धिं ॥ १४६ ॥
રત્નસંચય ૦ ૯૦
