________________
પણ આરંભ સમારંભ કરતાં મરે તેની જયણા છે, તેથી પાંચ વસા દયા રહી. તેમાં પણ નિરપરાધીને ન મારે અને સાપરાધી માટે જયણા છે તેથી અઢી વસા દયા રહી. સાપરાધીને પણ નિરપેક્ષપણે ન હણે અને સાપેક્ષપણે જયણા છે તેથી સવા વસો દયા શ્રાવકને સંભવે છે. (૨૩૭)
(૧૫૧) શ્રાવકનું સવા વસો સત્ય सुहुमो य मुसावाओ, थूलो अप्पाण सयणमणुवग्गे । सयणे परय तहा, वहधम्मे परहलियं भासं ॥ २३८ ॥
અર્થ : મૃષાવાદ બે પ્રકારે છે – સૂક્ષ્મ અને સ્થૂલ. તેમાં સૂક્ષ્મની જયણા, પૂલ પાંચ મોટા અસત્ય ન બોલે તેથી દશ વસા સત્ય રહ્યું. સ્થૂલ અસત્યના પણ બે ભેદ - પોતાને માટે અને બીજાને માટે. તેમાં પોતાને માટે અસત્ય બોલવાનો ત્યાગ, બીજા માટે બોલવાની જયણા, તેથી પાંચ વસા રહ્યા. બીજાને માટે અસત્ય બોલવું પડે તેના બે ભેદસ્વજનને માટે અને પરજનને માટે. તેમાં સ્વજનને માટે જયણા, પરજનને માટે ત્યાગ, તેથી અઢી વસા રહ્યા. પરજનને માટે અસત્ય બોલવાના પણ બે ભેદ-ધર્મને માટે અને બીજા માટે. તેમાં બીજા માટે ત્યાગ, ધર્મને માટે જયણા. તેથી સવા વસો સત્ય રહ્યું. ધર્મ સિવાય અન્યને માટે અસત્ય ન બોલે. (૨૩૮)
(૧૫૨) શ્રાવકને અદત્તાદાન ત્યાગ સવા વસો
अदिनादाण सुहुमो, थूला वावार तेणवावारे । निओगहो इअ निओग, दाण चोरि अ अप्प बहु ॥ २३९ ॥
અર્થ : અદત્તાદાનના બે ભેદ-સૂક્ષ્મ અને સ્કૂલ. તેમાં સૂક્ષ્મની જયણા અને સ્કૂલનો એટલે મોટી ચોરી જેથી રાજદંડ ઉપજે તેનો ત્યાગ, એટલે દશ વસા અદત્તાદાન ત્યાગ વ્રત રહ્યું. સ્કૂલના પણ બે ભેદ. સામાન્ય વેપાર અને ચોરીનો વેપાર. તેમાં સામાન્ય વેપારમાં જયણા અને ચોરીના વ્યાપારનો ત્યાગ, એટલે પાંચ વસા વત રહ્યું. સામાન્ય વ્યાપારમાં થતી ચોરીના પણ બે ભેદ, રાજનિગ્રહ થાય એવી અને રાજનિગ્રહ ન
રત્નસંચય ૦ ૧૨૩
