________________
જેવી વેદના થાય તેવી વેદના એકેંદ્રિય (પૃથ્વી, અપ્, તેજ, વાયુ અને વનસ્પતિના) જીવોને મનુષ્યના માત્ર સંઘટ્ટ (સ્પર્શ)થી જ થાય છે. (૧૨૮)
(૮૩) છકાય જીવોનો સંયોગ
जत्थ जलं तत्थ वणं, जत्थ वणं तत्थ निच्छिओ अग्गी । वाऊ तेऊसहगया, तसा य पच्चक्खया चेव ॥ १२९ ॥
અર્થ : જ્યાં જળ (અકાય) હોય ત્યાં વનસ્પતિકાય (સેવાળાદિ) હોય છે, જ્યાં વનસ્પતિકાય હોય છે ત્યાં નિશ્ચે અગ્નિકાય હોય છે, અગ્નિકાયની સાથે જ વાયુકાય રહેલા છે તથા પોરા વિગેરે ત્રસકાય તો જળમાં પ્રત્યક્ષ જ દેખાય છે. (૧૨૯)
(૮૪) જયણાની પ્રાધાન્યતા
जयणा य धम्मजणणी, जयणा धम्मस्स पालणी चेव । तववुड्ढडकरी जयणा, एगंतसुहावहा जयणा ॥ १३० ॥
અર્થ : જયણા (યતના-ઉપયોગ) ધર્મની માતા છે, એટલે યતના ધર્મને ઉત્પન્ન કરનારી છે, યતના ધર્મનું પાલન કરનારી છે, યતના તપની વૃદ્ધિ કરનારી છે અને યતના એકાંત (અદ્વિતીય-અનુપમ) સુખ આપનારી છે. (૧૩૦)
(૮૫) અહિંસાની પ્રાધાન્યતા
किं ताए पढियाए, पयकोडीए पलालभूयाए ।
जं इत्तियं न नायं, परस्स पीडा न कायव्वा ॥ १३१ ॥
અર્થ : ‘અન્ય જીવને પીડા કરવી નહીં' આટલું પણ જો જાણવામાં
:
આવ્યું ન હોય તો પલાળ (ઘાસ) જેવા નિઃસાર કરોડ પદો ભણવાથી શું ? કરોડ શબ્દો-ગ્રંથો ભણ્યા હોય તો તે પણ પલાળના ઘાસની જેમ નિરર્થક છે. જો અન્ય જીવને પીડા ન કરવી એ વાત મનમાં દૃઢ વસી હોય તો જ જ્ઞાન સાર્થક છે. (૧૩૧)
રત્નસંચય . ૮૬
