________________
(૨) હવે કૃષ્ણભૂમિ જેવા યોગ્ય શિષ્યને શાસ્ત્ર ભણાવવું. કેમકે કૃષ્ણભૂમિમાં પડેલી જળવૃષ્ટિ જમીનમાં સમાઈ જાય છે અને વાવેલું બીજ ઘણાં બીજોને ઉત્પન્ન કરે છે. તેમ યોગ્ય શિષ્યને આપેલું શાસ્ત્ર સ્વપરનો વિકાસ કરી અત્યંત શુભપણે પરિણમે છે. તેથી તેવા કૃષ્ણભૂમિ સમાન શિષ્યોને યોગ્ય જાણવા. (૩) કુટ-ઘડા :
- તે બે પ્રકારના હોય છે. નવા અને જુના. નવા એટલે તત્કાળ નીંભાડામાંથી કાઢેલા. જુના ઘડા બે પ્રકારના હોય છે – ભાવિત અને અભાવિત. ભાવિત પણ બે પ્રકારના હોય છે – જે કપૂર વિગેરે પ્રશસ્ત દ્રવ્યથી ભાવિત કરેલા તે પ્રશસ્ત દ્રવ્યભાવિત તથા લસણ વગેરે અપ્રશસ્ત દ્રવ્યથી ભાવિત કરેલા તે અપ્રશસ્ત દ્રવ્યભાવિત કહેવાય છે. તેમાં જે પ્રશસ્ત દ્રવ્યભાવિત છે તે પણ બે પ્રકારના છે. વામ્ય એટલે વમન કરાવવા લાયક. અર્થાત્ જેનો લેપ જતો રહે તેવા તથા બીજા અવાગ્યે એટલે જેનો લેપ કદાપિ કોઇપણ રીતે કાઢી શકાય નહીં તેવા. હવે અભાવિત એટલે કોઈ પણ દ્રવ્યથી જે વાસિત કરેલા ન હોય તે. આ ઘડાની જેમ શિષ્યોના પણ પ્રથમ બે પ્રકાર છે. નવા અને જુના. તેમાં જે બાલ્યાવસ્થાવાળા હોવાથી અજ્ઞાની હોય અને તેને પ્રતિબોધ કરવાનો આરંભ કર્યો હોય ત્યારે તે નવા કહેવાય છે. તથા જુના બે પ્રકારના છે. ભાવિત અને અભાવિત. તેમાં અભાવિત એટલે કે પ્રાણી કોઈપણ ધર્મથી વાસિત થયેલ ન હોય તે. ભાવિતના બે પ્રકાર છે - એક તો મિથ્યાદર્શનીએ કે પાસત્કાદિકે વાસિત કરેલા હોય છે, અને બીજા સંવિગ્ન સાધુએ વાસિત કરેલા હોય તે. મિથ્યાત્વી કે પાસત્કાદિકે વાસિત કરેલાં પણ બે પ્રકારના હોય છે - વામ્ય અને અવાગ્ય. સંવિગ્ન સાધુએ વાસિત કરેલા પણ બે પ્રકારના હોય છે. વામ્ય અને અવાગ્ય. આ સર્વ પ્રકારોમાં જે નવા હોય, જે જુના છતાં અભાવિત હોય, જે મિથ્યાત્વી કે પાસત્કાદિકે ભાવિત કર્યા છતાં પણ વાગ્યું હોય, તથા જે સંવિગ્ન સાધુએ વાસિત કરેલા અવાગ્યે હોય તે સર્વ યોગ્ય છે અને બાકીના સર્વ પ્રકારો અયોગ્ય છે.
રત્નસંચય - ૫૪
