________________
સંબંધી ચિંતા કરનાર અર્થાત્ પૂજા કરનાર ૮ – એ રીતે ગૃહસ્થના ૮૯ ઉત્તરગુણ કહેલા છે. (૭૨)
(૪૧) શિષ્યને જ્ઞાન આપવા માટે યોગ્યતા અયોગ્યતાને અંગે ૧૪ દાંતના નામ
(શ્રી નંદીસૂત્ર ગાથા ૪૪) सेलघण कुडंग चालणी-परिपूणग हंस महिस मेसे य । मसग जलूग बिराली, जाहग गो भेरी आभीरी ॥ ७३ ॥
અર્થ ૧ શૈલઘન પાષાણ (મગશેળીયો પત્થર), ૨ કુડંગ (ઘડા), ૩ ચાળણી, ૪ પરિપૂણગ (ઘી ગળવાની ગરણી), ૫ હંસ, ૬ મહિષ (પાડો), ૭ મેષ (બકરો), ૮ મશક (મચ્છર), ૯ જલૌક (જળો), ૧૦ બિલાડી, ૧૧ જાહુક નામનું પક્ષી, ૧૨ ગો (ગાય), ૧૩ ભેરી (શ્રીકૃષ્ણ વાસુદેવને દેવતાએ આપેલી ભેરી) અને ૧૪ આભીરી (ભરવાડની સ્ત્રી) આ ચૌદ દષ્ટાંતો છે. (૭૩) શ્રી નંદીસૂત્રમાં મુદ્ગશૈલના પ્રતિપક્ષીપણે કૃષ્ણભૂમિનું ને ચાલણીના પ્રતિપક્ષીપણે, તાપસના પાત્રનું દષ્ટાંત આપી સંખ્યા ૧૬ની કરી છે, તે દષ્ટાંતો નંદીસૂત્રની ટીકામાંથી લઈ અહિં નીચે આપવામાં આવ્યા છે. (૧) સેલ ઘન :
શૈલ એટલે પર્વત અર્થાત્ મગ જેવડો પથ્થરનો કકડો અને ઘન એટલે મેઘ આ બેનું દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે :
કોઈ ગાયના ગલા જેવડા મોટા અરણ્યમાં મગના દાણા જેવડો મુગશૈલ નામનો પથ્થરનો કકડો હતો, અને બીજી બાજુ જંબૂદ્વીપ જેવડો પુષ્કરાવર્ત નામનો મહામેળ હતો. તેમાં નારદ જેવા કોઈ કલહપ્રિય મનુષ્ય પ્રથમ મુદ્ગશૈલની પાસે જઈને તેને કહ્યું કે – “હે મુદ્ગશૈલ ! એક વખત મહાપુરૂષોની સભામાં મેં કહ્યું કે – મુદ્ગશૈલ કદાપિ પાણીથી ભેદાય જ નહીં. આ પ્રમાણે કહી તારા ગુણની મેં પ્રશંસા કરી, તે વખતે પુષ્પરાવર્ત
રત્નસંચય - ૫૨
