Book Title: Nyaypraveshsutram Nyaypraveshvrutti Sahitam
Author(s): Aa Sempa Dorje
Publisher: Kendriya Uccha Tibbati Shiksha Samsthan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004342/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bibliotheca Indo-Tibetica-VI भोट-भारतीय-ग्रन्थमाला-६ न्यायप्रवेशसूत्रम् हरिभद्रसूरिकृतन्यायप्रवेशवृत्तिसहितम् རིགས་བུ་ལ་འཇུག་པའི་མད། ནར་བླགྱུརཐ་མཛད་བའི་ རིགས་བ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲེལ་བ། केप भोट विद्या संस्थानम् अनुवादक एव सम्पादक मा० सेम्पा दोर्जे केन्द्रीय उच्च तिब्बतो शिक्षा संस्थान, सारनाथ, वाराणसो बुद्धाब्व 2526 सन 1683 RAT Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bibliotheca Indo-Tibetica- VI मोट-भारतीय-प्रन्थमाला-६ न्यायप्रवेशसूत्रम् हरिभद्रसूरिकृतन्यायप्रवेशवृचिसहितम् རིགས་བ་ལ་འཇུག་བའི་མདོ།། བྷར་བྷདྲགུར་མཛད་བའི་ རིགས་པ་ལ་འཇུག་བའི་འགྲེལ་པ། R अनुवादक एवं सम्पादक आ० सेम्पा दोर्जे केन्द्रीय उच्च तिब्बती शिक्षा संस्थान, सारनाथ, वाराणसी बुबाद 2526 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bibliotheca Indo-Tibetica-VI मोट-भारतीय-प्रन्थमाला-६ प्रकाशक: केन्द्रीय उच्च तिब्बती शिक्षा संस्थान सारनाथ, वाराणसी प्रथम संस्करण 500 प्रतियां 1683 ई० सर्वाधिकार सुरक्षित मुद्रकः-तिब्बती प्रेस, सारनाथ, वाराणसी Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) विषय-सूची 540 དཔར་སྐྲུན་བཞི་ཆེད་བརྗོད། प्रकाशकीय ཚན་ཡོད་ 1-136 माल ... मूलम् - 3 1 संग्रह-श्लोकाः का 2 साधनम् / 3 पक्षः ... .. . . 4 हेतुः / རྟགས། 5 सपक्ष-विपक्षो मामामा मामाला 6 दृष्टान्तः . हमे 1 परावानुमानम् मालक मोकासमा 8 * पक्षामासः समास 9. हेत्वाभासः मायामा 10 असिखः . मगषमा l अनेकान्तिकः महामा 12 विरुद्धः माया(३ पक्षा) 13 दृष्टान्ताभासः सपा Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 साधhण बायका -15 वैधाण में राम : 16 प्रमाणनिरूपणम् | .17 प्रत्यक्षनिरूपणम् म या 18. अनुमाननिरूपणम् काममा 19 प्रमाणफलनिरूपणम् मा मला 20 प्रत्यक्षाभासनिरूपणम् कायम मनाया अनुमानाभासः वाम गया / 22 दूषणनिरूपणम् का समय 23 दूषणाभासनिरूपणम् शु ष मा वृतिः - 4. मङ्गलाचरणम् / འགྲེལ་པ་འདིའི་དགས་བ་བསྟན་པ། अनुबन्ध-चतुष्टय समोर हामार मारली .. सामान्यव्याख्याविधिः पापा कहा वाक्यार्थव्याख्या मावा मोरया 6 पदार्थक्रमः लैंगवामा परेका हुया Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..7. प्रयोजनादौ विप्रतिपत्तिनिराकरणम् मालामाबर:54 18. साधनस्य विस्तरेण निरूपणम् अपमान का सामनाया- 61 ..9 पक्षनिरूपणम् अगायक . .... 62 10 साधनस्य स्वरूपम् / शुभामा म मा : 70 :11 प्राश्निकनिरूपणम् .. माँE L . 13 12 पक्षादिलक्षणनिरूपणम् उत्साहात पाई का 64955577 13 व्यावर्तकस्य प्रयोजनम् : हम गाउँमा माया 86 14 हेतुनिरूपणम् गाना - 89 15 विरूपनिरूपणम् हुवकों का मान .....30 .16 सपक्षादिनिरूपणम् मानुमान ayer 93 अवधारणस्य प्रयोजनम् - मी मोसमय: 101 दृष्टान्तनिरूपणम् - मा ....... 105 19 वैधHदृष्टान्तशंकानिराकरणम् हामी मानुमाया से म 109 112 115 20. साधनावयवः सुपर पका31.. साधनाभासः अपमा पक्षाभासनिरूपणम् अगाया 23 प्रत्यक्षविरुद्धः . मन माम मीNANGI 24. अनुमानविरुद्धः समयमा पापामा - 115 119 121 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ia iss 1 a (*) ཐ5 སའི་ས: ལུང་གིས་བསམ་ཀ 26: ག : འཇིག་རྟེན་གྱིས་བསམ་བ། 47 ཞ་བའ : རང་ཚིག་གིས་བསམ་ག 28 ཨོ་ཀ་ཞི་བའི་ ཁྱད་བར་རབ་ཏུ་གྲགས་བ་མ་ཡིན་ཐག། 15 འགཙ: ཁྱན་བར་ཅན་ར་ཏུ་མ་བགགས་བ། 132 30 མཚོ་ས: གཉིས་ཀ་རབ་དུ་མ་གྲུབ་བ། 91 ན་ག : འབྲེལ་ཐ་རབ་ཏུ་གྲུབ་ཟིན་ག གསག: དྭགས་ལདམང. 33 མག: མ་གྲུབ་བ། 4 གདི གཉིས་ལས་མ་གྲུབ་། ན ཚོ ག༤ ཤ*w༩་ནང་ཞྭ་ལ་བ་གྱུར་བ། 145 36 ཞིག : ཐེ་ཚོམ་ཟླ་ནམ་ཐ་གྲུབ་བ། / 15 37 - ཀཾ་ས: ཚོས་ཅན་མ་གྲུབ་བ། ཀུན་ མའེ་ཧ་ན༔ མ་ངེས་བ་(མང་པོ འི་རྗེས་འགྲོ་ཅན) 39: ST: ཐུན་མང་ཐག་ , - / 40 ཨམ་ས་: ཐུན་མོང་མ་ཡིན་། * ས་ཞི་ག་ཞེ་ཝཱ' མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་མ་ཞཐུཤ་བ། 159 ཞིག་ཡིན་ཞེས་ལུ་ མི་མཐུན་ཕྱོཊ་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་མ་ཞཇུག་བ། 16 བྱ་ནག་གཞེས་ གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཡུལ་མ་ 149 5 19 is Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 192 175 180 འཇུག་བ། / 164 44 विरुद्धाविव्यभिचारः मामा 45 विरुद्धाः समयमा मासा ____धर्मस्वल्पविपरीतसाधनम् : मला कायम 5 . . सामा ...... 173 ___धर्मविशेषविपरीतसाधनम् मण मा . སྒྲུབ་བ། / 48 धर्मिस्वरूपविपरीतसाधनम् उनी सकाका ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་བ། / __धर्मिविशेषविपरीतसाधनम् माप कायम - मा .......... 193 50 वृष्टान्तामासः से ) 51 सर्वधर्मवृष्टान्तामासः मम ) 197 52 साधनधर्मासिद्धः स सामागुममा 53 - साध्यधर्मासिद्धः समयमा सम गुमाया 54 उभयासिद्धः मामागम गुमाया 55 अनन्वयः समा मेरमा 56 विपरीतान्वयः रोक पाया 57 बंधHदृष्टान्ताभासाः काममा पनि यो 58 साध्याव्यावृत्तः सापकमायो / 191 200 202 204 206 208 210 211 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 214 215 216 218 220 3 231 233 59 साधनाव्यावृत्तः शुम गायोमा 60 उभयाव्यावृत्तः पवागमय मेहम b1. अव्यतिरेकः मा मोरया 62 बिपरतप्रतिरेकः प्रयोग गरम 63: निगमनार्थः मधुमपान का 64 प्रमाणनिरूपणम् / 65. प्रत्यक्षनिरूपणम् मय शुरूप माया 66 मानसत्यका बारेमा 67. अनुमाननिरूपणम् - मनमाया 68 : प्रमाणफसव्यवाया- मामला 69. प्रत्यक्षाभासनिरूपणम् बाशुप मा ra. अनुमानाभासनिरूपणम् समासनमा का दूषणनिरूपणम् ... 3AYA.. 72. दूषणाभासनिरूपणम् अपना बनाया 73 दूषणाभासभेवनिरूपणम् शु मीमा 14 समापनम् महमामी .... परिशिष्टम् मणमा प्रथमपरिशिष्टम्ः माया द्वितीयपरिशिष्टम्ः राममाया . 234 .. 241 242 243 246 247 248 253 267 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // །དཔར་སྐྲུན་པའི་ཆེད་བརྗོད། / །སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་གླང་གིས་མཛད་པའི་ཚད་མ་རིགས་བ་ལ་འཇུག་ བ་འདི་བཞིན་ནང་པའི་ཚད་གཞུང་གི་སློབ་གཉེར་ལ་མཁོ་བའི་གལ་ཆེའི་གཞུང་ཞིག་ - ཡིན་བར་མ་ཟད། ལྷག་པར་གསར་བུ་བ་རྣམས་ལ་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་བསྟན་བཅོས་ ཤིག་ཡིན་པ་དང་། བོད་སྐད་དུ་འདིའི་རྒྱ་ནག་འགྱུར་དང་། ཐད་འགྱུར་གཉིས་ བཞུགས་རུང་གཉིས་ཀར་ཆད་ལྷག་དང་། འགྱུར་སྐྱོན་ཇི་སྙེད་ཅིག་འདུག་ཅིང་། བོད་ཀྱི་མཁས་བླུན་མང་བས་རིགས་འཇུག་དང་། རིགས་སྒོ་གཅིག་ཏུ་བཟུང་བའི་ འཁྲུལ་རྟོག་རེ་ཟུང་ཡང་བྱུང་ཡོད་ཁར། རིགས་འཇུག་གི་འགྲེལ་བ་ཚད་ལྡན་གང་ ཡང་བད་དུ་འགྱུར་མེད་སྟབས་འདིའི་སློབ་གཉེར་ཐོག་དཀའ་ངམ་ཡོང་ཆུས་མ་..... བརྟེན༑ སློབ་དབན་སེམས་དཔའ་རྡོ་རྗེས་མ་མང་ངམ་མེད་བརྩོན་བ་བསྐྱེད་དེ་ བོད་འགྱུར་གྱི་ཚད་མ་རིགས་འཇུག་ལ་རྒྱ་གཞུང་དང་གཏུགས་ཏེ་ཞུ་ཆེན་ཡང་དག་བ.. བགྱིད་བ་མ་ཟད། སེང་བཟང་ལྷ་ལྡན་གྱིས་བརྩམས་པའི་འགྲེལ་བ་ཁྱད་འཕགས་ དེ་ཉིད་ཆ་ཚང་བོད་སྐད་དུ་གསར་བསྒྱུར་མཛད་དེ། བོད་ཀྱི་ཚད་མ་བ་ཚོར་ཕན་ ཐོག་རླབས་ཆེ་ཞིག་མཛད་འདུག་པ་དང་། / ལྷག་བར་ལེགས་སྦྱར་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྟན་བཅོས་བསྒྱུར་བའི་ལམ་སྲོལ་ འདས་བའི་མི་ལོ་བདུན་བརྒྱ་ལྷག་རིང་རྒྱུན་ཆད་དུ་སོང་བ་དེ་ཡང་བསྐྱར་གསོས་ཀྱིས་ འཕགས་བོད་རིག་གཞུང་གི་སློབ་གཉེར་བ་བློ་གསར་རྣམས་ལ་བློ་སྤོབས་བསྐྱེད་་ བར་མཛད་འདུག Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གལ་གནད་ཆེ་བའི་བསྟན་བཅོས་འདི་བཞིན་འདི་ག་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་གི་ དཔར་བསྐྲུན་བྱ་འོས་སུ་མཐོང་ནས། འཕགས་བོད་པོད་ཕྲེང་ཁོང་དཔར་བསྐྲུན་ ཞུས་བ་འདིས། ནང་བའི་ཚད་མ་རིག་བའི་སློབ་སྦྱོང་ལ་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་ཡོང་བའི་ རེ་འདུན་ཡོད། / འགལ་རྐྱེན་དུ་མའི་དབང་གིས་འདིའི་དཔར་འདེབས་ཀྱི་བྱ་བར་ འགོར་རྒྱུན་ཧ་ཅང་ཆེན་པ་བྱུང་བར་མ་ཟད། སྦུས་ཀ་ཡང་རེ་འདོད་ཁེང་བ་ཞིག་ བྱུང་མི་འདུག་བོན།་དགེ་དེབ་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་འགྲེམས་ཐུབ་ཙམ་ བྱུང་བ་འདིས་ཆིབས་བ་བྱ་རྒྱུ་ལས་མ་འདས། སློབ་དཔོན་སེམས་དཔའ་རྡོ་རྗེར་ སླར་ཡང་ལེགས་སོ་དཊཁཉམཎ དགེ་སློང་ཟམ་གདོང་བ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་ - 1982 ཟླ་ 12 ཚེས་ 31 ལ་བྲིས། Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रकाशकीय आचार्य दिङ्नाग कृत * न्यायप्रवेश' बौद्ध-न्याय के अध्ययन के लिए एक महत्त्वपूर्ण प्रन्य है, विशेषतः प्रारम्भिक जिज्ञासुओं के लिए तो यह अपने नाम के अनुरूप अपरिहार्य ही है। इस ग्रन्थ के संस्कृत तथा चीनी भाषाओं से किये गये दो अनुवाद तिब्बती भाषा में उपलब्ध होते हैं, किन्तु दोनो अनुवादों में यत्र-तत्र त्रुटियाँ रह गयी थीं। 'न्याय-प्रवेश' तथा 'न्याय-मुख' दो पृथक् ग्रन्थों को एक ही समझकर अनेक भोट विद्वानों को भ्रम भी हुआ था। इसके अतिरिक्त 'न्याय-प्रवेश' को किसी प्रामाणिक भारतीय टीका का मोट-भाषा में अनुवाद नहीं हो पाया था। इससे न्याय प्रवेश' के अध्ययन - अध्यापन में भोट-विद्वानों को असुविधा होती रही। आचार्य सेम्पा दोर्जे ने अनेक वर्षों के अथक परिश्रम से न केवल तिब्बतीअनुवादों का संस्कृत-मूल से मिला कर संशोधन किया अपितु हरिभद्रसूरि को टीका का भी तिब्बती में अनुवाद करके भोट-विद्यार्थियों के लिये एक महान् उपकार-कार्य किया है। __संस्कृत से तिब्बती में शास्त्रों के अनुवाद कार्य का जो गत सात - आठ शताब्दियों से विच्छिन्न हो गया था, श्री सेम्पा जी ने उसको पुनरुज्जीवित और भोट - भारतीय विद्याओं में लगे विद्यार्थियों को भी प्रोत्साहित किया है। इस महत्त्वपूर्ण ग्रन्थ को संस्थान के प्रकाशन-योग्य पाकर भोट-भारतीय ग्रन्थमाला के अन्तगत प्रकाशित किया गया है। आशा है कि इससे बौद्ध-न्याय के अध्ययन के क्षेत्र में विशेष सहयोग मिल सकेगा। अनेक व्यवस्थागत कठिनाइयों के कारण इस ग्रन्थ के मुद्रण-कार्य में असाधारण विलम्ब हुआ और उत्कृष्टता आशानुसार नहीं आ पायो, तथापि यह ग्रन्थ विद्वानों के समक्ष आ सका, हम इतने से ही सन्तोष का अनुभव करते हैं। पुनः आचार्य सेम्पा दोर्जे को इस महत्त्वपूर्ण कार्य के लिए साधुवाद देता हूँ। भिक्षु स० रिनपोछे प्राचार्य / निदेशक Page #13 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སྔོན་རྗོད། ད་མ་རིགས་བ་མ་འཇུག་པའི་མདོ་འགྲེལ་བ་དང་བཅས་བ་འདི་ རིགས་གཞུང་དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་ལམ་དུ་འབུལ་ཐུབ་པར་དགའ་སྤྲོ་ ཆེ་། ཁྱོད་ཁོར་དུ་གཞུང་འདི་པ་བོད་འགྲེལ་དང་རྒྱ་འགྲེལ་བང་ཡང་མག་ སོན་མ་བྱུང་སྟབས, དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་བ་མ་ཟད་, ཆེ་ མཐོ འི་སློབ་གྲྭ་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་འདི་ཉིད་སློབ་ཚན་དུ་ཡོད་བས་དཔེ་རྒྱུན་ - དཀོན་པའི་དཀའ་ངལ་དང་། གཞུང་དོན་ཕྲ་ལ་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་། ཆིག་ ཚོཊ་ཤིན་ཏུ་ཉུང་བས་གསར་བུ་རྣམས་ཀྱིས་གོ་དཀའ་བ་སོགས་རྒྱུ་མཚན་མང་་་ བ ་ཞིག་དང་། ལྷག་བར་ཝ རཱ ཎ སཾར་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོ འི་སློབ་གྲྭ་དབུ་ཚུགས་ བ་ནས་བཟུང་། གཞུང་འདི་དེའི་སློབ་ཚན་དུ་ཡོད་སྟབས་ ད་བར་དགེ་ སློབ་གཉིས་ཀར་གཞུང་འདི་ལ་འགྲེལ་བ་ཞིག་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ཡོད་བ་ས་ དང་། ཁོ ་བོས་དེ་སྔོན་སློབ་བུའི་གནས་སྐབས་སུ་འཆད་ཉན་ལ་ཉེར་མཁར་ མཐོང་སྟེ། / སེང་བཟང་གི་འགྲེལ་བ་འདི་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་ཀྱང་། བར་ལམ་ཞུ་དག་སོགས་ངེས་འདྲོངས་མ་སོང་བར་ཡོད་ལ། སློབ་གྲྭ་འདི་ གའི་སློབ་སྤྱི་ལས་ཐོག་པ་ཟམ་སྡོང་རིན་བ ་ཆེ་མཆོག་ནས་ གོ ང་གསལ་ གནས་ཚུལ་དེ་དག་གཟིགས་ཏེ། སེང་བཟང་གི་འགྲེལ་བ་འདི་ སྐད་གཉིས་ ཤན་སྦྱར་ཐོག་དབར་འདེབས་བྱེད་དགོས་སོགས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་བར་་.... བརྟེན་ ད་ལམ་དགེ་ལས་འདི་མཐར་སོན་ཐུབ་བ་ཡིན་ནོ། ]མ་ཟད་དབར་ རྩ་དག་ཞུ་སོགས་ཀྱང་སློབ་སྤྱི་ཉིད་ནས་འགན་འཁུར་གནང་ངོ་།། Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) དེར་བརྟེན་སློབ་སྤྱི་རིན་པོ་ཆེར་སྙིང་ཐག་བ་ནས ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ ༼དང་། དེ་དང་ལྷན་, - ཤུན་སྒྱུར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ཡིག་ལ་ཡང་དབར་རྩ་ དགུ་ཞུ་དགོས་བའི་འགན་འཁུར་འདི་གའི་ཉེ་བའི་སློབ་དཔོན་ཊ; ཙཀ མེ ཤུ ཇ ཎི ཐི མི ཤཱ་མཐོག་ནས་གནང་བས་ ཁོང་བར་ཡང་བགའ་དྲིན་རྗེས་གསོལ་ ཀྱི་རེ་བ་བཅས།་ བླ་ . ཆེ་ - པ་ རབ་བྱུང་བ•བབ༠༠ ་སེམས་རྡོར་བས་བྲིས། / :དགེ་ལེགས་འཕེལ།} བ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གླེང་གཞི། ཨ| །སྲིད་བའི་ཆུ་ཀླུང་མ་ལུས་བ།། ཞི་བའི་ཆུ་གཏེར་དབྱིངས་སུ་ཐིམ། དེ་ལྟའང་སྙིང་རྗེའི་རླུང་ཤུགས་ཀྱིས།། འཕྲིན་ལས་རླབས་ཕྲེང་ཡོལ་མི་མངའ།། 1 / གཉིས་མེད་དབྱིངས་སུ་ར་གཅིག་ཀྱང་ ཟབ་བརླིང་ཆེས་བཀྲའི་ནོར་གྱིས་ཕྱུག / རོ་བརྒྱ་བདུད་རྩིའི་སྨན་གྱིས་ནི། ནད་སེལ་འགྲོ་བའི་བླ་མར་འདུད།། 3 ཆོས་ཉིད་མ་ལུས་རང་གི་དེ་ཉིད་གསལ་བར་དོགས་ནས་འཇམ་ མཉེན་ཡེ་ཤེས་གྲོང་དུ་ཞུགས།། -- ཡེ་ཤེས་མ་ལུས་མི་ཟད་བློ་ཡི་མཐུ་མངའ་མཆོག་དེས་ལེན་བ་ དོགས་ནས་གཟུགས་སུ་འཐོས།། དེ་ནི་རྒྱལ་བ་མ་ལུས་ཀུན་ལ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཞེས་ཡང་དང་་ མང་དུ་གྲགས་པ་སྟེ། - དེ་དང་དེ་ཡི་སྲས་གཅིག་རིགས་བའི་དབང་པོ་དབང་ཕྱུག་སྤྱི་བོས་ མཆད་དོ་, སྙིང་ལ་རོལ།། 3 - འདི་ན་རྒྱལ་བའི་བསྟན་བ་ལོ་གཅིག་དུ་དགའ་བའི་དམ་བ་རྣམས་སྨོས་ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ཅི་དགོས། རང་གི་འཚོ་བ་ཙམ་དོན་དུ་གཉེར་བའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱང་, ཤེས་ བྱའི་གནས་ལ་བླང་དོར་རམ་, ཕན་གནོད་ཀྱི་རྒྱུ་ལ་འདོར་ལེན་བྱེད་པ་ནི་ ཡང་དག་བའི་ཤེས་བའི་རྒྱུ་ཅན་དུ་གཟིགས་ཤིང་། དེ་ཉིད་གསལ་བར་བྱེད་ པའི་རིང་ལུགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་མཚོ འི་གླིང་དུ་ཕྱོགས་སྟེར་བའི་ དེད་དཔོན་ལྟར་མཐོང་སྟེ། ལས་དང་སྨོན་ལམ་གྱི་མཐུ་གྲུབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ཆེན་ བོ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ ་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོ ་དེས་, ཡང་དག་པའི་ཤེས་པ་ ཡན་ལག་དང་བཅས་བ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་ཆེན་པོ་.. བཏོད་དེ་, གདུལ་བྱའི་སྐྱེ་འགྲོ་མ་ལུས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལམ་ཡངས་པོར་མཛད་པ་ ནི ཡོངས་སུ་གྲགས་བ་ལྟར་རོ། / དེ་ཡང་ སྤྱིར་ཤེས་བྱའི་རབ་དབྱེ་དང་། མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་ གི་ཚུལ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་, མ་ལུས་བར་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ནི་ ཆེན་པ་ རྣམས་ཀྱང་སྤོབས་བར་མི་བྱེད་ན། བྱིས་བའི་བླ ་གྲོས་ཀྱིས་བཟོད་པར་ག་ལ་ ནུས། ཡིན་ནའང་སའི་བྱེ་བྲག་འགའ་ཞིག་ཏུ་ དུས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་འགའ་ ཞིག་མ་, སྐྱེས་མཆོག་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་གསུང་རབ་ཀྱི་གཟའ་སྐར་ཉི་ཟླ་སོཊ་ འཆར་བ་ན་, བྱིས་བའི་སྐྱེ་བ་རྣམས་ཀྱང་, གཟུགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་འབྱེད་བ་ལ་ སོགས་པའི་བྱ་བ་ལ་ནི་ངེས་པར་འཇུག་ནུས་བས། འདིར་ཡང་བཤད་པར་ བྱ་བའི་གཞུང་གི་གླེང་གཞིའི་ཚུལ་དུ་ དུས་རབས་འགའ་ཞིག་ཏུ་བྱུང་བའི་་་ རིག་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཅུང་ཟད་ཅིག་བརྗོད་བ་ལ།། སྤྱིར་གྲུབ་མཐའ་བྱུང་ཚུལ:འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་འདིར་, མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ཚད་, ཤེས་བྱའི་ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ་མིན་གྱི་ས་ནས་བརྟགཏེ། བདེན་དོན་ཐག་གཅད་བྱེན་ བའི་གནས་འཐེ་ཚོ་རྒྱུས་རྣམས་ཉི་བངས་ནི་ དེང་དུས་རང་རེ་རྣམས་ཀྱི་ མདུན་གནས་མངོན་གསལ་གྱི་རིག་གཞུང་རྣམས་དང་། དེ་དག་གི་སྒོ་ རབས་དང་ འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཡིན་ལ༑ སྤྱིཊ་་རེ་ཟུང་མ་གཙོ་ ནག་ཡུལ་གྱི་གཞུང་ལུགས་སྨྲབས་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་|: ཐང་བ་བས་ ལེན་པ་དང་། འཁོར་བ་མཐེག་མཐའ་ཁས་མི་ལེན་པར་ཉན་ཀ། ཁྱན་ བར་སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་, ས་རྒྱུན་གྱི་མཛད་པ་དང་། ཡེ་ཤེས་དང་ དེའི་འཕྲིན་ལས་ལ་ཐོག་མཐའ་མགབ་མི་འདོན་བས་, // དེའི་ཤཆུང་རབ་ ཁའང་ཐོག་མཐའ་སོགས་ཡོད་པར་མི་འགལ་ཡོད། དེ་ལ་ནནང་བསྐལ་བཟང་ རྣམ་འདྲེན་བཀཾ་བའི་འགན་བ་འདིའི་ནར་དབྱཝན༑ འཛམ་བུའི་གླིང་གི་ མའི་ལྟེ་བ་ འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་དར་བའི་བསྟན་ཆོས - ནི རིག་བྱེད་ཀྱི་སྔགས་ནང་གཞུང་ལ་སོགས་་བ་རྣམས་ཡིན་པ་དང་། ཡོན་ནན་ ཅན་གྱི་མིའི་ཐ་མ་ནི་, བྲམོང་གི་རིགས་རྣམསཞིན་པ་མདོ་དe, བས་ བཅོས་མང་བོ་ཞིག་ལས་མཐུན་བར་བྱུང་ངོ་1[| - - ནང་རིག་བ་ཨུཔནིཥ5: རྗེས་ཇི་ཞན་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བཞི་དངམ་མས, རིལ་ན་ཀྱི་ གཞུང་ལ་བརྟེན་བར་ཆེ་བ་རྣམས་དང་ ནོས' ཞེས་བའི་དན་དེ་, བ་ཕྱུག་ 1)] ནས་བལྟ་ཉེབ་ཀྱི་མེ་འོད་- *་ཐུབ་ན་འབྱུང་ཁུངས། | བན་ཐོ། ནམ་བསྐྲུན་གྲུབ་ནས་དབུས་དང་ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དང་ རྡོ་སོལ་སོགས་བའི་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ཆོ་ག་ཙམ་དུ་སོང་བ་དང་། ཁྱོད་པར་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་བའི་སྔ་ལྟས་སུ, སའི་དཀྱིལ་འཁོར་སྤྱི་དང་།་་ བྱེ་ བྲབ་རྒྱ་དཀར་ནག་དང་, ཨཱ་ནཱན་” ཟེར་བའི་ཡུམ་ལ་སོགས་པ་ཡུམ་དང་ ཡུལ་འཁོར་མང་བ་ཞིག་དུ་ནང་རིག་བཞི་བསྟན་བཅོས་དང་། / རྣལ་འབྱར་ གྱི་ཉམས་ལེན་དང་། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་དོན་དང་། བདག་གི་ངོ་བོ་དང་། འཇིག་རྟེན་འཇུག་ལྡོག་གི་རྒྱུ་བ་སོགས་བ་, ཕྱི་ནང་གི་དོན་མང་པ ཞིག་གི་ སྐར་མ་བསམ་གཞིག་བྱེད་པའི་གང་ཟག་མཁས་བ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་། ལྷག་ བར་འཕགས་ཡུལ་དུ་ནང་རིག་གི་ཕྱོགས་གཏོགས་ཀྱི་རིང་ལུགས་ད'] »ཁྱོད་ བར་ཤེས་བྱའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དང་བདག་གི་ གོ་སོགས་ལ་དཔྱོད་བའི་རིགས་ གཞུང་དྲང་འཆད་ཉན་ཤིན་ཏུ་དར་བ་བྱུང་ལ། - དེ་ལྟ་བུའི་གཞུང་དང་བདག་ གདན་༣བ་ཚོམན་ངག་གི་རེགས་རྣམས་ལ, སྤྱི་མིང་དུ་ ་ཨུབནིཥད” ཞེས་ བ་སྟེ་ :་གསང་བ་པ་ ཞེས་ཟེར་བ་ཡིན། , འདིའི་སྐོར་གྱི་བསྟན་བཅོས་ བཅུ་དང་བརྒྱད་ཙམ་ དུས་དེང་སང་གི་བར་ལ་མཁས་བའི་བྱ་བ་འཇུག་པའི་ གཞིར་ཉམས་མེད་དུ་ཡོད། ནང་བསྟན:༼འཚུབནིཥད་ཞེས་བའི་མཁས་་རྣམས་ཕལ་ཆེར་བྱོན་ཟིན་བ་དང་། 1) གསང་རྦ་བཎི་གཞུང་འདི་རྣམས་ནང་བའི་གྲུབ་མཐུན་རུང་ཙག་རྟནི་བུདྨ་མཚུངས་ཡིན་པ་ནི་་་་་ མང་། ''བད་ཏུ་ཁུང་བདུད་རྩི་ཐིགས་ཁ་སརྣམ་རིག་ཙམ་ནི་རྟེན་བསྒོམ་པའི་རི། །ཇི་ལྟར་སངས་རྒྱུས་རྟོག་ཟླ་ཤོར་བ་ཡིན།u་ ས - ང་དང་དོར་བ་མེད་ཅིག་རབ་བརྟགས་བi ངསཾ་བ་བྱ་པན་ཆེན་བར་རྟོག་གནས་བྱi་ དྭབུ་བ་ ད་དུ་རླངས་བ་-འི་. , ཞེས་སོགས་འོག་ཏུ་མང་། Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེའི་རྗེས་སུ་དེ་དག་གི་རིག་གཞུང་དང་, ཉམས་ལེན་གྱི་སྐོར་རྣམས་ལ་འཆད་ ཉན་གྱི་རྒྱུད་འཛིན་རྣམས་ཀྱང་, སྔོན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་འཛིན་པ་ཙམ་ ལས་, གཞུང་དང་མན་ངག་སོགས་གསར་རྩོམ་དང་, བསར་བཤད་མེད་པར་ སྤྱིར་མི་རིགས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་འཇུག་ཐོ་བལ་གསོ་བའི་ཚུལ་དུ་གནས་ཤིང་། ཚོགསལ་སྐྱེ་བོ འི་ཚོགས་མང་བོ་ཞིག་ནི་ སྲིད་བའི་ཚ་གདུང་གིས་ནང་གི་ ཁམས་གདུངས་བས་, གྲོལ་བ་དོན་གཉེར་གྱི་གླང་བོ་, སོས་ཀའི་བྱེ་བ=ན། ཆུ་འཚོལ་བའི་ཕྱོཊ་སུ་འགྲོ་བ་ལྟར་ ཞི་བའི་གནས་འཚོལ་བཞིན་པའི་སྐབས་ དེད་ ཤཱཀྱའི་སྲས་མཆོག་གཞོན་ནུ་དོན་ཐམས་ཅད་གྲུབ་བ་བྱོན་ནོ། །གཞོན་ ནུ་དོན་ཐམས་ཅད་གྲུབ་པ་, འཇིག་རྟེན་ལུགས་མཐུན་གྱི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་མཐར་ ཕྱིན་བར་མཛད། སླར་འཁོར་བའི་རང་བཞིན་ཐུགས་སུ་ཆུད་དེ་ དེ་ལས་ འགྲེལ་ཐབས་དཀའ་ཐུབ་ཀྱི་མེ་མཚོ་གལ་ཏེ་རྫོགས་བྱང་མངོན་དུ་མཛད་ནས་མཐར་ འགྲོ་བའི་ངལ་གསོ་ཆེན་པོར་གྱུར དོt ----- - :: ,,,, - ལྟ་བུ་མི་འདྲ་བ་བྱུང་ཚུལ:– པ༔ སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་བའི་དུས་ལས་སྔ་བར་བྱུང་བའི་ ཨུབནིཥད? ཞེས་བའི་ལུགས་དར་བའི་དུས་སྐབས་དིརཾ; འཕོགས་ཡུག་དང་,དེའི་ཉེ་ .འཁོར་གྱི ཡུལ་གྲུ་རྣམས་སུ་ཆོས་ལུགས་དང་། རིག་གཞུང་ལྟ་བ་ཐ་དད་ལ་ བརྟེན་བ་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་དར་ཁྱབ་ཏུ་ཡོད་བར་ངེས་ཏེ། མདོ་ལས་ལྟ་ བའི་རྣམ་གྲངས་མང་དུ་གསུངས་ཤིང་། དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྟོན་པ་ སངས་རྒྱས་མ་བྱོན་གང་དུ་ཡོད་བར་མདོ འི་གསུང་ཚུལ་ལས་གྲུབ་ཅིང་། ལྟ་བ་ ཐམས་ཅད་ཀྱང་, རང་རང་གི་གྲུབ་མཐའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་ཁོ་ན་ལས་གཞན་ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ད་ལྟ་བའི་ཐཙགན་མི་བྱུང་ཐམ་, གྲུབ་མཐའ་ཡསྣ་ཚོགས་པ་ཞིགཡོན་པར་ དེམསྒོ།* མན་མཐ་གསུངས་ཚུ- ལྟ་བ བ་དན་ཕ་རྣམས་མནོ ལས་བཤད་པའི་ཚུལ་ནི་ཤིན་ཏུ་མང་མ། གཙོ་ཆེ་བ་འགཉཞིག་མས་ན་ ང་ཐོ་ཚེའི་བདེ་ལམ་ཡཙམཚན་ཅན་གྱི་ལྟ་བ་ ད ་ཚདག་བཤད་ཅིl» མདོ་སྡེ་ཚངས་པའི་དྲྭ་བ་ལས་ལྟ་བའི་དབྱེ་བ་ ཐབཅརྡ་ལྟ་བརྣ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཉིས་སུ་བསྡུས་བའམ་འདུམ་པའི་ཚུལ་རྣམས་ བཤད་དོal : མདོ་སྡེ་ཟེ་བ་ཆེན་ག་ཝ་ཏན་ཐ་མ ཆོས་ལ་ཚུལ་བཞིན་མིན་པར་སྒྲ་ཇི་ བན་ནུ་རབ་ཏུ་རྣམ་བར་འབྱེད་པ་ལ་ དམ་པ་མིན་པའི་ལྟ་བ་ཉེར་བརྒྱུད་ 11:•“ངོ་བ་ཆེ, ག་ ད•t' མདཙ, g, བཀན མན་ང་ནདི་ནས་ཆད་བ5 ཟླག་ས་ སི་ཁར་འཚག་བར་འགྱུར་ལགས་ [ in*t, དེ་ཉིད། 2) (2) *5འི་སློང་དག! དགི་ཟུང་དང་བམ་བློན་བན་ས་བ་གཞན་ཟ་ཟུག་ཅིང; ཙུནརང་ ས - བུ / འདི་ཟླii ཤེས་ནས་ དང་ནང་བ་ཟི་ཁ - ཟས་མིང་ནཱན་ནི་རྩ་བ་དག་ ཚད་ནི། *མ་སོན- ཚངས་དྲུ, f, ,rས་ ••རྨ་བས། ཐདོ, ཨ. དེ་ཉིད། ཁ•f s , ྋགེའ ག་ག་ གི ** གf ཨ་ནFI• बचरी निगा पण्डितवदनाचा लरका पुगतानुदिनी " सम्यते, इमेज भारसहि साहि" | भक्कमपरमणिका अपरसामुविष्टिनो, བ ག་ལ་ག ནqཞུ? ༩གfའི | ལIཁgཁ• Pr* fah. trauri; {ial vat-fx : + + +, GITECHET Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འབྱུང་བར་འགྱུར་བར་གསུངས་ཤིང་། འདི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རྟག་ཆད་ གཉིས་སུ་འདུས་པར་སྣང་ཞིང་། ལྟ་ངན་དེ་རྣམས་འགོག་པའི་ཚུལ་ཡང་ མདོ་དེ་དང་དེར་རྒྱས་པར་གསུངས་སོ།། བསྟན་བཅོས་ལས་གསུངས་ཚུལ: མདོ་ལས་གསུངས་པའི་ལྟ་བའི་རབ་དབྱེ་རྣམས་བསྟན་བཅོས་སུ་བཤད་ ཚུལ་ཤིན་ཏུ་མང་ཡང་། གཞུང་འགའ་ཞིག་ཏུ་དེ་རྣམས་མདོར་བསྡུས་བ་དང་། ཁ་ཅིག་ཏུ་རྒྱས་བར་བཤད་པའི་ཚུལ་གཉིས་ལས་དང་པ ་ནི་དབུ་མ་རིན་ཆེན་ སྒྲོན་མེ་ལས་, “ལྟ་བའི་ཕྲེང་བ་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གསུམ་དང་། ལྟ་བ་ དྲུག་ཅུ་རྩ་གཉིས་དང་། འཇིག་ཚོགས་ཀྱི་རི་བོ་ཉི་ཤུ་དང་། བྱེད་པའི་ རྐྱེན་བཅུ་གཉིས་དང་། བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་བཅུ་གཉིས་དང་། ལྟ་བ་ལྔ་དང་། ལྟ་བ་གསུམ་དང་། ལྟ་བ་གཉིས་སོ / X/ ཞེས་སོགས་ལྟ་བའི་རབ་དབྱེ་མང་ བ་རྣམས་ས ་སར་ཇི་ལྟར་བསྡུས་ཏེ་བརྟག་ཚུལ་རྣམས་གསུངས་ལ། སླབ་ དབན་སྨན་ཞབས་ཀྱི་ཞལ་ལུང་འབྲེལ་པར་ཡང་, ལྟ་བའི་དབྱེ་བ་ལྔ་བརྒྱ་དང་ བདུན་ཅུ་ཡོད་པར་གསུངས་སོ / །སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་གྱིས་དབུ་མ་སྙིང་ བ འི་རང་འགྲེལ་རྟོག་གེ་འབར་བ་ལས་, ལྟ་བའི་དབྱེ་བ་བརྒྱ་རྩ་བཅུ་དང་, སུམ་བརྒྱ་དང་དྲུག་ཅུ་རྩ་གསུམ་སོགས་སུ་བཤད་དོ / / ) ཐེན་དད་ ག་ ••,ནམ།་, བར་གཟིགས་ 2) རིན་སྨོན་ ཐོག. ཐཅཐ-ཝr. བར། སྡེ, དབུ་རྨ་ ཚ,| 3) འཛམ་བཞད་གྲུབ་མཐའི་འགླེག་བར་དྲངས་བ:=དེར་གཟིགས། 4) རྟོག་གེ, དབུ་མ་ ཛ, ཐོག. *t, མན། སྡེ! Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ལྟ་བའི་རབ་དབྱེ་སོགས་སྟོན་པར བཞེད་ ནས་, “ཁང་མྱག་དམན་པའི་གནམ་ལ་ནི1" ཞེས་སོགས་གསུངས་ ཏེ༑ དེའི་འགྲེལ་བར་སློབ་དཔོན་བྱང་བཟང་གིས་ལྟ་བ་ཐ་དད་བ་སུམ་བརྒྱ་དང་ དྲུག་ཅུ་རྩ་གསུམ་ཡོད་པར་ལེགས་ལྡན་དང་མཐུན་པར་གསུངས་སོ / / ལྟ་བ་དང་༔ གཉིས་དང་༔ འཇིག་ལྟ་ཉི་ཤུ་ལ་སོགས་བ་རྣམས་ནི་ མངོན་བ་ཀུན་བཏུས་དང་དབུ་མ་འཇུག་པ་རྩ་འགྲེལ་སོགས་ལས་ལན་མང་དུ་ བཤད་ལ། དེ་རྣམས་སུ་ལུང་མ་བསྟན་གྱི་ལྟ་བ་བཅུ་བཞི་ལ་སོགས་པ་ཡང་མདོ་ སྡེ་ཚངས་པའི་དྲྭ་བ་ལས་བྱུང་བ་ལྟར་བཤད་དོ། །སློབ་དཔོན་ཐོགས་མེད་ཀྱི་ རྣམ་འབྱོར་སྤྱོད་བའི་ས་ལས་ནི་, ལྟ་བའི་དབྱེ་བ་བཅུ་དྲུག་གསུང་པའང་ཡོད། ཡང་སློབ་དཔོན་གྱིས་གཞི་བསྡུ་བ་ལས་ནི་, ལྟ་བའི་དབྱེ་བ་གསུམ་དང་། དེ་ དག་གི་རྩ་བ་ཡང་འཇིག་ལྟ་ཡིན་པར་བསུངས་སོ། །གཞན་ཡང་ལྟ་བ་དེ་ i) ནཟགས་ཁ་ལྕཏཾ་གེ་ནཱཾཥ -གྷོ, t] དབུ་བ, , 3t 2) ང་བཟང་གི་ཡེ་ཤེས་སྙིང་བོན་བཏམ་བཻ་བ4ད་གྱུར་ནས་མཚན་མར་ནན་བན ལ་བ་རང| _སྒྱུ་ བ་ལ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་བར་ལྟ་བ་དང་། བཤད་སྦྱར་, བག, 30 ནས་ ]དབུ་མཚུ, ,1 3) བརྟན་ཀqf6ecཀ་ཛུའཆི་འཆི་བང་ཀi: གཞན་འབRThi: hལ་qfts” ཟླ. fལn ** fཙ• :: * | ཙུཤགེ , 4f8e: མrt* . . ts 4) ཆོས་དང་གང་ཟག་དབྱེ་བས་རྣམ་གiས་འབད་ རྒྱུ འག•lམེt-ཁུ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་ བ་ནི་; བ དག་ཏུ་ལྟ་བ་}དུ་ཆེན་བར་ངེས་ཏེ་བདག་ཡོད་ན་ནཾ་གཞན་དུ་འགit [རྣམ, •lཟཐ:] ཞེས་དང་། དང་པང་ཁེབས་ཏེ་སངt འཇུག. *l* ཞིས་ང་*གཞི་ཤུ་ཁིt སོ་ཞན་(འ་འགའ་ཞ་རྣ་r” ཞ་ལ་ཀཾ. , {g. si s)དེ་ལ་ཚུལ་བཞིན་མ་ཡིན་བའི་ཡིད་ལ་བྱེད་བ(ཚ)གརགས་ཁ་རྣམ་བབ་གཞག་བ་གང་ཞི་ན? དེ་ལ་སྣོམ་ནི; རྒྱ་ག་འབྦས་བུ་མངོན་གསལ་དང་།” ཞེས་སོགས, རྣལ་མ, འོག, བཟ-བ•l.སཾགས་ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་, རྒྱུ་རྣམ་པ་དྲུག་ལས་བྱུང་བ་དང་། དེའི་སྒོ་ནས་འཇོག་ བ་ཡིན་པར་དེ་ཉིད་ལས་བཤད་དོ 3n - - གཞན་ཡང་མི་རྣམས་ཀྱི་ཆེ་མོ་ཚད་མེད་བའི་དུས་སུ་གྲངས་ཅན་གྱི... སྟོན་བ་སེར་སྐྱ་དང་, དེའི་ལྟ་བ་བྱུཙྪ་བར་བཤད་བ་དང་། དེའི་ལྟ་བའི་རྒྱུད་ འཛིན་བ་རྣམས་ལ་གྲངས་ཅན་ཟེར་བ་དང་། ཆེ་ལ ་ཀཾ་ཁྲི་བའི་དུས་སུ་དྲང་ སྲོང་རྒྱལ་བ་བྱུང་ཞིང་, དེའི་རྗེས་འབྲང་རྣམས་ལ་, རྒྱལ་བ་བའམ་, གོས་མི་ བསྟེན་པའི་དཀའ་ཐུབ་ལ་གནས་བས་གཅེར་བུ་བ་, ཞེས་བྱ་བ་དང་། དེ་བཞིན་ རྐང་མིག་དང་, འུག་པ་དང་, ཕུར་བུ་ལ་སོགས་པའི་དྲང་སྲོང་ཆེན་པ་རྣམས་ ཀྱང་, གནས་སྐབས་དེ་དག་ཏུ་བྱུང་བར་འདོད་པ་རྣམས་ནི་, ཕལ་ཆེར་ཕྱི་རོལ་ བའི་གཞུང་ སྔོན་གྱི་རབས་བཅོ་བརྒྱད་ (gcoi)སོགས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ལ་ བརྟེན་བ་ཤས་ཆེ་བས་, བཤད་པ་དེ་དག་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བདེན་པའི་དོན་ཅན་ 1)“འཇིག་ཚོགས་ལ་རྒྱུ་བའི་རྩ་བ་ལས་བྱུང་བའི་ཁ་བར་གྱུར་བ་ཐམས་ཅད་ནི; ཆ་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་ གཞག བར་རིག་བར་བྱ་སྟེ། འདི་གའི་ སྔོན་གྱི་མཐུན་དང་ལྡན་བ་རྣམས་དང་། ཕྱི་མའི་མཐུན་ དུང་མན་བ་རྣམས་དང་། སྔོན་གྱི་མཐུན་དང་ ཕྱི་མའི་མཐུན་དང་ན་བ་རྣམསྨil ] ཞེས་ སོགས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས་མ་འཛིན་ཚོགས་ལྷ་ས་བའི་རྩ་བ་ལ་བྱང་བའི་ཁ་བར་གྱུར་བ་ནོད་ i; ཞེས་བ་ནམ་, ':དེ་ཁ་ཁ་བར་གྱུར་བ་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་; རྒྱུ་རྣམ་པ་དྲུག་གམ་རྣམ་ བར་བཞག་]། འདི་ལྟ་སྟེ། རྒྱ་དང| བསྒྱུན་བ་དང་། བསམ་གཏན་ལ་བརྟེན་པ་དང་། དུས་དང་ རྒྱུ་བ་བ་བརྟེན་བ་དང་། སྐྱེ་བའི་གནས་སོ།། དེ་ལ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་; ༢ཐིག་ཚོགས་པ་ཁྱུ་ བནོ།།” ཞེས་བ་ད; ༦ལྟས་བསྡུས་གང་ན་ཡིད་བདེ་བ་མང་བ་ཚན་བ་དང་ལྷན་ནjj» ཤེས་ སོགས.] བཞི་བལྟས་ ཐོག. བབrt, ཟེམས་ཙ,, སྟེ་ 2) (གངས་ཅན༔ ཞེས་ལ་-t ཁ་ ཞེས་བའི་དན་དུ་བཀག་འདུག་ཀྱང་། སཱ ཀྵ ཞེས་བ་ ཙགྲངག་ཟིན་གྱི་ དེ་ནི་རྟོགས་བའམ་: མཁྱེན་བའི་དོན་ནོ། Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ནམ་ དངས་བོ འི་གནས་ཚུལ་ལ་རེག་པའི་བཤད་པར་མི་སྣང་ངོ་། །དེ་དག་ གི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ཚུལ་ཡང, མཐའ་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས་པས། འདིར་ མི་སྦྱོས་ལ། ངེས་བ་རྣམས་ནི་རྒྱུ་དབུ་ཚད་ཀྱི་གཞུང་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་དང་། དེང་སང་དེ་དག་གི་རྒྱུད་འཛིན་རྣམས་ལ་དངོས་འབྲེལ་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་སོ།། ་་་་ཚད་གཞུང་དང་ལྟ་གྲུབ ཀྱི་འབྲེལ་བ: ཚད་རིག་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་སྐབས་འདིར་, ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་ གླེང་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཞིག་ཡིན་? ཞེ་ན་ཡོད་དེ་ སྤྱིར་ཤེས་རིག་བཀྲ་ བའི་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་ཀུན་སྤྱོད་(ཙཞི)གོམས་གཤིས་(ཁ་ག་) དང་། དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཆོས་སྤྱོད་རིག་གཞུང་ལ་སོཊ་པ་རིག་པའི་གནས་ཐམས་་་ ཅད་དང་། ཁྱད་པར་དུ་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ལྟ་སྤྱོད་ཀྱི་རིགས་ལམ་ལ་སོགས་ བ་ཐམས་ཅད་, ཨུལ་དེ་ཁོ ན་ཉིད་དང་། ཡུལ་ཅན་ཚད་མའི་འཇུག་པ་ གཉིས་ལ་, འགལ་འབྲེལ་དང་, བྱ་བྱེད་རྣམ་འཇོག་གི་འཐད་སྒྲུབ་སོགས་མ་ དཔྱད་གཞིག་འབྲལ་བ་མེད་པ་ཞིག་ཡ་མཐའ་ཐུག་མེད་ནས་བྱུང་བར་བརྟེན། ད་ལྟའང་ཚད་མའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཡུལ་ལ་བལྟོས་བ་དང་། ཡུལ་གྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ དམ་, བདེན་བའི་གྲུབ་དོན་ཚད་མ་ལ་བལྟོས་ནས་འཇོག་པ་མ་གཏོགས་གཞན་་ དུ་འཇོག་ས་མེད་པ་ལྟར་སོང་བ་དང་། གཞན་ཡང་, ལྟ་གྲུབ་ལ་དཔྱོད་ཆེ་ སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མ་མེད་པར་མི་སྲིད་ལ། ཚད་མ་དང་འགལ་བའི་གྲུབ་མཐའ་ ཁས་ལེན་ན, སྨྲ་བ་བ་ཚད་མའི་སྐྱེས་བུར་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཚད་མ་ལ་ བརྟག་ཚེ་ཡུལ་གྱི་དེ་ཁོ་ན་ལ་མ་བལྟོས་བ་མི་སྲིད་དེ། སྲིད་ན་ཚད་མས་ཡུལ་ འཇལ་བ་དོན་མེད་དུ་ཐལ་བས་, འབད་པ་ཐམས་ཅད་འབྲས་བུ་མེད་པར་ཐལ་ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ བས་ན་, ལྟ་གྲུབ་ ()དང་། རིགས་ གཞུང་(གཀ)གཉིས་གནའ་བོ འི་ལོ་རྒྱུས་དང་། བྱུང་བ་ཞིག་གི་དབང་ དུ་བྱས་ཀྱང་ཤིན་དུ་འབྲེལ་ཆེ་བས་, ཚད་གཞུང་གི་གླེང་སླང་ཆེ་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ གཏམ་སྨྲས་པ་ཤིན་ཏུ་ཡང་འཐད་དོ།། ཚད་བསྟན: གཞན་ཡང་ལྟ་བ་གང་ཡིན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་ཚད་མ་དང་, ཐུགས་ དང་རྒྱུ་མཚན་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་མ་ཐུག་བ་ཡིན་བས་, ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་སམ་ རིགས་བའི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་ནི་, ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྩ་བ་དང་ཡན་ལག་གི་ཚུལ་དུ་ བྱུང་བར་མངོན་ལ། ཚུལ་འདི་ལ་བརྟག་༣, ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྣམ་གཞག་དང་། རྟོག་གེའི་གཞུང་ངམ་ཚད་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་བྱུང་བ་དུས་མཉམ་ཡིན་པར་སྣང་རྒྱུ་ ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་ལྟ་བ་གཙོ ་བོར་སྟོན་པའི་གྲུབ་མཐཞ་དང་། སྒྲུབ་བྱེད་ ཚད་མ་གཙོ་བོར་སྟོན་བའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱི་བྱུང་བ་ལ་སོ་སོར་བརྟག་ ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་དུས་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བར་མངོན་ནོ། །ཚུལ་འདི་ནི་ འོག་ཏུ་འཆད་པར་བྱ་ལ། འདིར་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བ་ནི་, མངོན་ སུམ་དང་, རྗེས་སུ་དབག་བའི་ཚད་མ་, རྟེན་གཏན་ཚིཊ་དང་བཅས་བ་གདན་ སྒྲའི་བརྗོད་བྱར་གྱུར་བའི་ཚད་མ་དེ་ལ་; སངས་རྒྱས་བ་རྣམས་དང་། ཁྱད་ བར་དུས་རབས་བདུན་པའི་རྗེས་ཀྱི་ནང་བའི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་རྣམས་, མངོན་ སུམ་དང་། རྗེས་དཔག་གཉིས་ཁོ་ནར་འདོད་མོད། སྤྱིར་སྒྲ་ཟོར་ཡངས་པའི་ དབང་དུ་བྱས་ནས། ཚད་མ་ཞེས་བའི་སྒྲའི་དོན་མངོན་རྗེས་གཉིས་ཙམ་དུ་ཟད་ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བ་མ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ལ་ལུང་ཚད་མ་, སྟེན་བ་ཚད་མ་, བསྟན་པ་ཚད་མ་ སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མ་, དཔེ་ཚད་མ་, ལྟ་བ་ཚད་མ་ལ་སོགས་པ་མང་དུ་ཡོད་ལ། འདིར་ནི་, སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མ་དང་། རྟོགས་བྱེད་ཚད་མ་གཉིས་ལ་ཚད་མར་ བྱས་དེ་, དེ་དག་ག བོར་གཏན་ལ་འབེབས་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་ཉིད་ལ་ ་ཚད་མའི་ གཞུང་” ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་མངོན་རྗེས་སོགས་ཤེས་བ་ཚད་མ་གཙོ་བོར་ སྟོན་བ་དང་། རྟགས་དང་སྒྲུབ་ངག་སོགས་གཙོ་བོར་སྟོན་པའི རྟོག་གེའི གཞུང་ གཉིས་ཀ་འདིར་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ནང་དུ་འདུས་སོ།། - - - ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་བྱུང་ཚུལ་:– - - - ཚད་གཞུང་བྱུང་ཚུལ་གྱི་སྐོར་ལ་མཁས་པའི་བཞེད་ བ་མ་མཐུན་པ་མང་ ཡང་། ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ན་, དྲང་སྲོང་ ་ག དམ, ཚད་གཞུང་ངམ་ རིགས་བུའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི ཐོག་མའི་བྱེད་པོ་བ་དང་། དེས་བྱས་པའི་.་རིགས་ བའི་མདོ་”(ག་ལག་༣)ནི་ཚད་གཞུང་ངམ་, རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཕྱེ་མར་ འདོད་པ་ཡིན་ནོ། དེ་ལས་གཞན་དུ་མཁས་པ་གཞན་གྱིས་མཛད་པའི་རྟག་ གེའི་གཞུང་ཕྱི་མོ་རང་མཚན་བི་ནི་ཡོད་བར་མི་སྣང་ལ། ཚད་གཞུང་གི་ལོ་ རྒྱུས་སོགས་སུ་གསལ་བའི་གཞུང་རྣམས་ནི་གོང་སྨོས་བསྟན་བཅོས་དེའི་འགྲེལ་ བ་དང་། * ཁ་སྐོང་གི་ཚུལ་དུ་བརྩམས་ཐོ་དང་། དེ་འགོགས་པའི་ཚུལ་དུ་ བརྩམས་པ་སོགས་ལས་གཞན་དུ་མི་སྣང་ངོ་། / བར་ལམ་,་གནའ་བོ འི་ཁ་རྒྱུས་དང་། གཙུག་ལག་གི་བྱུང་རིམ་ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ལ་མཁས་པ་འགའ་ཞིག་1, ཚད་གཞུང་གི་བྱེད་པར་, དྲང་སྲོང་ ་གཏམ” ཁ་ ནར་འདོད་ལ། དེ་བཞིན་དུ་ གཏམ” དང་། རྐང་མིག་, མི་གཅིག་གི་ མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སུ་ཡང་འདོད་དོ 2 / །རིགས་གཞུང་གི་བྱེད་པོ ་རིགས་པ་ ཅན་པའི སྟོན་པའི་སྐོར་ལ་, ཚད་ཆེན་དཀའ་འགྲེལ་དང་། བོད་འགྲེལ་སྤྱི་ དང་། ཁྱད་པར་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པའི་གྲུབ་མཐའི་རང་འགྲེལ་ དང༠༣། ཐོའུ་ཀྭན་ཆོས་འབྱུང་དང་། གྲུབ་མཐའ་ཆེན་མོ འི་མཆན་འགྲེལ་ དཀའ་གནསོ་མདུད་གྲོལ་དང་6། ལྕང་སྐྱའི་གྲུབ་མཐའ་ཐུབ་བསྟན་ལྷུན་པ རི་ མཛེས་རྒྱན་རྣམས་སུ་7, རིག་གཞུང་བྱེད པ་འམ་, རིགས་པ་ཅན་པའི་སྟོན་པ་ 1) JI0 བཀྱིག་བ་= fa=ག་སྐུ་གག- “rralfཞི་ཚ་བ་ཆག་བུ་ནགlan:” ཞེས་བའི་ “བདྨ་བྷནྡྷ4༡ ཏེ་སྔོན་རབས་སོགས་བརྟེན་ཏེ། བངྒལའི་མཁ ན་བ་སཱིདgrei; གོང་སྨོས་རིགས་བདེ་བྱེད་བ་ གཏམ” ཚན་བར་ལང་རིགས་མང་པོས་སྒྲུབ་བར་བྱེད་དོt A History of I. Logic. N* 27. དེ་གའི་མཁས་བ་ཁྲིདྷཤེཁར་སོགས་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་གྱི་མཁས་པ་མང་བ་ཞིག་ཀྱང་ གང་བཞིན་ཁས་ལེན་པར་འདུག 2)དུ, Pཎ-གཏམ་དང་; མེདྨཙམི་རུང་; , ཨ བ ར་སྟེ་ནང་ཆིག་རྣམས་མི་གཅིག་གི་མིང་ཡིན་ པར་འདོད་, དེབ་མཛད་པའི་གཞུང་-A History of Indian Logic •elཟ༠l••| * , རྣམས་སུ་གཟིགས་ 3) “རྣམཁd: གཞི་ཁག་ཚུ་གི་གཟའ་ག| མོ་ཚ་བysཙག་ཙག་འ་ག་གཟབ། བཀའr: ཀ་fའི | གཞ༠.༩༠qfd7༠ 3v6, Rss, g00 13, at0 གr༠ ་ཙམ་ 4)''ནང་མི་རིགས་ཐ་ཅན་བའི་སྐྱོན་བ་ཚན་བ” གྲུབ, རང་འགྲེལ, ཤོག. r.;ཀ, 5) * EFS B ao 48'1'18, g's HE "8", "SE' 4S' RE'S KE" སློང་རྐང་མིག་” ཅེས་གཞས།: ཐབུཀན, ལོག. ! 6i7) བླམ་ཟེ་རྐང་མིག་ནི་; རིགས་བ་ཅན་བའི་སྦྱོར་བ་ཚན་བར་; རྒྱབ་ཚབ་ ད་མཁྱན་བ་དང་། མཁས་གྲུབ་སྨྲ་བའི་བྱི་བ་གམ་ཀརྨ་གསུངས་། ཞི་༢ཚེ་ཆབ་སྲས་ཀྱི་བཞེད་བར་གང་བྱུང་ང་" ཐུབ་མཛ*, fགt.l Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེའི་མཚན་དུ་- རྐང་མིག་ ཅེས་པ་དང་། དྲང་སྲོང་མཛེས་པ ཞེས་བ་ ཙམ་མས་, གཏམཞེས་པའམ་ (གཏམ་* ཞེས་བ་མི་འབྱུང་ངོ་། །དེས་ན་ འདི་ནི་དཔྱད་གཞིར་སྣང་བས་, གོང་མིང་གཉིས་པོ ་དེ་མི་གཅིག་གི་མིང་རྣམ་ གྲོངས་བར་ངེས་དཀའ་འ༎ ---- པ་དམ3-- - - - གཁ་དེ་འདིར་, རིགས་པའི་མདོ་རྩོམ་པ་པ་དྲང་སྲོང་ གཏམ” ཟེར་བ་ ཞིག་ཡོད་བོ་གཞིར་གཞིག་ན། དེ་ཉིད་གཞུང་གཞན་ལ་གྲགས་བའི་1 གཏམ་ དང་དེ་ག་ཉིས་གཅིག་ཡིན་མིན་བརྟག་ན་ཡང་། དེ་དག་གཅིག་ཡིན་པར་འགྲུབ་ དཀའ་ལ། སྤྱིར་ན་ གདམ ཞེས་བའི་དྲང་སྲོང་ཞིག་སྲིད་སྲུང་གི་རིག་ བྱེད་དོ- རིགཝེར་2 (4) ཞེས་བོ་, རིག་བྱེད་རྣམས་ཀྱི ཐོག་མར་བྱུང་ བའི་བསྟན་བཅོས་དེའི་དུས་སུ་ཡང་ཡོད་པར་ངེས་ལ། དེ་དང་རིགས་པའི་ མདོ ་རྩོམ་བ་བ གདམ ལ་འབྲེལ་བ་གང་ཡང་ཡོད་པར་མི་སྣང་བས་, རིཊ་ བའི་མདོ ་རྩོམ་བ་བོ ་གཏམ་དེ་སུ་ཡིན་གསལ་བར་ངོས་དཀའ་འོ། །དེ་ལྟར་ ན་, གཏམ་ རིགས་པའི་མདོ ་རྩོམ་པ་བར་ཁས་ལེན་པ་མ་, ཁུང་ལྡན་དངས་ འབྲེལ་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་མེད་ཐ་མིན་མོན་རྙེད་དཀའ་བར་སྣང་ངོ་།།་ རིགས་ཁོ་ན་བའི་སྟན་བ གདམ* དེ་བྱུང་བའི་དུས་ཀྱང་, དེའི་རིང་ ལུགས་འཛིན་པ་རྣམས་ཤིན་ཏུ་སྨྲ་བར་འདོད་ཀྱང་ཡོངས་གྲུབས་མ་ཁས་བའི་.. བཞེད་བ་ལྟར་ན་, མ་སི་ཁའི་འདས་ལོ་༡y• ཙམ་ནམ་ཁས་ལེན་བ་ཡིན་ 1|2) ''་ཞེ= {-f༢༣ཕབྷ, v-s, བ་གཟིགས] Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 ལ། རིགས་བ་ཅན་པའི་མདོ འི་རྟོག་གེ་ཆག་དན་བཅུ དྲུག་ལ་སོགས་པ་, སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་ཞིབ་མོ་རྣམ་འཐག་ཏུ་ལེགས་པར་བཀག་འདུག་བས། དེ་ལྟར་ན་རིགས་པ་ཅན་བའི་མད ་དེ་དག་སློབ་དབན་གྱི་སྔོན་དུ་ཡོད་དགོས་ བས། གདམ་གྱི་དུས་དེ་སློབ་དཔོན་ལས་ཅུང་སྔ་བར་གྲུབ་ལ། དེ་ལས་ཤིན་ དུ་སྔ་བར་ཡང་མི་འགྲུབ་སྟེ། སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མ་མ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་རོ / / ཚད་བསྟན་དར་དུས: ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ན་, ཚད་མའི་གཞུང་ངམ་རྟོག་གེའི་གཞུང་རྣམས་ ཀྱི་ཐོག་མ་, བཤད་མ་ཐག་པའི་རིགས་པའི་མདོ་སྟེ། བོད་ལ་ ་རིགས་བ་ ཅན་བའི་མདོ་” ཞེས་གྲགས་པ་དེ་ཡིན་བར་འདོད་མེད། དེ་དུས་རབས་ཇི་ཙམ་ ནས་བྱུང ངེས་པ་མེད་པར་མ་ཟད་, དེར་ནང་པའི་གྲུབ་མཐའ་ *རྣམ་རིག་པའི་ ལུགས་སོགས་ཀྱང་ཕྱོགས་སྔར་བཀོད་ཡོད་བས་, མད ་དེའི་ཆ་ཤས་རིགས་ གཞུང་གི་ཕྱི་མོར་འདོད་པར་ཉེས་བ་མེད་མོད། : ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ནི་མ་ ཡིན་ན།། སྤྱིར་རྟོག་གེའི་གྲུབ་མཐའ་དང་། / དེ་སྨྲ་བའི་རྟོག་གེ་བ་རྣམས་ནི་ བདག་ཅག་གི་སྟོན་བ་ལས་ཅུང་ཟད་སྔ་བའི་དུས་ཉིད་ནས་ཡོད་བར་གྲུབ་སྡེ། རེང་བྱེད་ཀྱི་བུ་ ལྷག་སྤྱོད་ལ་སོགས་བ་སྙོམ་འཇུག་པ་དྲུག བྲམ་ཟེ་རྒྱུས་ རྒྱལ་ལ་སོགས་བ་རྗེས་སྒྲུག་བ་དྲུག འོད་སྲུངས་རྫོགས་བྱེད་ཀྱི་བུ་ལ་སོགས་པ་ 1) A History of Indian Logic P. 16- 26 47 1121 2) འདིའི་གོར་; ཞིབ་མོ་རྣམ་འཐག་བདུ་བར་བ་ ་་ལེགས་སྒྱུར་༧ དང་;ཧིན་གད་དུ་བསྒྱུར་བའི་གླེང་ གཞིར་ཅུང་ཟད་དབྱད་བ་དང་བཅས་བཀོད་ཟིན་བཟ་; དེར་མཁྱེན་དགོས། འོག, ཐ-•| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ རྟོག་གེ་བ་དྲུག་སྟེ་ཆུ་སྟེགས་ཀྱི་སྟོན་པ་བཅོ བརྒྱད་ཡོད་པར་མདོ་ལས་1 གསུངས་སོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་, རིག་བྱེད་དང་དུས་དང་། ཨུབནིཥད་ (འ་སa) སྟེ་, གསང་བ་བའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཕྱི་མོ་, མ་ཤིཀའི་འདས་ ལོ འི་སྔོན་, ལོ ་ང ་སྟོང་ཕྲག་ཕྱེད་དང་གཉིས་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་དར་བའི་བསྟན་ བཅོས་ཀྱི་སྐབས་རྣམས་དང་། སྟོན་བ་ཤཱཀྱ་མུནིའི་གསུང་རབ་རྣམས་སུ་ཡང་ རྟགས་དང་། བསྒྲུབ་བྱ་དང་། དཔེ་སགས་ཀྱི་སྦྱར་བ་མང་དུ་བྱུང་ཡང་། མང་ཆེ་བ་ཞིག་དབེ་ལ་རྟགས་ཆོས་ཀྱི་གོ་བ་ཙམ་བསྟན་པ་ལས་, དབས དང་། / སྒྲུབ་ངག་གསལ་བོར་བཀོད་པ་མི་མངོན་ཞིང་། རྟོག་གེ་ཚིག་དོན་བཅུ་དྲུག་ དང་, བརྒྱད་ལ་སོགས་པའི་དོན་དང་། མིང་ཚིག་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ གང་ཡང་མི་གསལ་བས་, དུས་སྐབས་དེ་དག་ཏུ་རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་དང་། ཁྱད་བར་རིགས་པའི་བར ་སོགས་ཇི་ལྟར་ཡོད་, མཐའ་གཅིག་ཏུ་བཤད་པར་ དཀའ་འོ། / ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་དུས:, དུས་ཕྱི་འཐགས་བ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་དུས་ཙམ་ན་, རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་ དང་། ཚད་གཞུང་ལ་བརྟེན་པའི་འགྲོ ་གླེང་མཚན་ཉིད་ཚང་བ་ཡོད་པར་ ངེས་ཏེ། འཕགས་པའི་གཞུང་རྣམས་སུ་རིགས་བའི་རྣམ་གྲངས་མཐའ་ཡས་ བ་ཞིག་, ཐུགས་སྦྱོར་དང་། སྒྲུབ་ངག་གི་སྦྱོར་བ་དང་། སུན་འབྱིན་གྱི་ སྦྱར་བ་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསྟན་པར་མཛད་ཅིང་། ཁྱད་པར་དུ་ཞིབ་མོ་རྣམ་ 1) ཀླུའི་བུ་དེ་དག་ག་་་། འཛམ་བུའི་གླིང་ན་རྟོག་གེ་བ་དྲུག་དང་། མངོན་འབྱུང. སྨནོ, ,, སོ བས• | ཁྱུ་བསྟན, དཞར་1.བོན, ,,4| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 འཐག་ཏུ་རིགས་པའི་མདོ་ནས་བཤད་པའི་རྟོག་གེ་ཚིག་དོན་བཅུ་དྲུག་པོ ་རེ་རེ་ ནས་མིང་སྨོས་ཏེ་བཀག་བ་དང་། རྩོད་བཟློག་ཏུ་ཚད་མ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ རྒྱ་ཆེར་བཀག་འདུག་བས་, དུས་དེ་ཙམ་ན་, རྡོག གེ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ ལ་འཆད་ཉན་ཤིན་ཏུ་དར་བོ་མད་བ་དང་། རིགས་པའི་མདོ(རྔགས་བ་ཅན་ པའི་མདོ)དེ་ཡང་ཡོད་པར་གསལ་ཞིང་། ཡིན་ནའང་དེ་ལ་འགྲེལ་བ་སོགས་ གང་ཡང་ཡོད་བང་མི་གསལ་ལོ།། ཙརཀ་ལས་གསུངས་ཚུལ: སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི དུས་ཙམ་ན་, སྨན་གྱི་སློབ་དཔོན་ ༦ཅརཀ་ (༤:)ཞེས་བ་གཅིག་ཀྱང་བྱུང་སྟེ། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་དེ་ལ་ ་ཙ་ ང་ཀ་བ་ ཟེར། དེས་སྨན་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་བརྩམས་ཡོད་པ་དེ་ལ་ཡང་ 1) ཙརཀ, ཞེས་བའི་སྨན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་བ་ཞིག་;. རྒྱལ་པོ: ཀནཎའི་དུས་སུ་བྱུང་ན། དེ་དེའི་ལྕེ་ཆེ་ ཟླ་; རྒྱལ་པོ འི་སྨན་དཔྱད་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་བར: [ཐར་མན.-ཏམིགེ, འག, 444] ཞེས vi. B. s] 15' 11 885***3578' N"55"; "T" TRY FE'Rw ཁུངས་ཡོད་བར་གསག] མཁས་བ་འགའ་ཞིག་, རཱཇཏརོགཎཾ [ཞི་བxa] ཟིར་བའི་གཞུང་ དུ་འདི་ལྟ་བུའི་ཚུལ་རྣམས་བློས་མི་འདུག་བ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ཏེ། གོང་གསལ་རྒྱ་ནག་གི་བརྒྱུད་བའི་ གཏམ་རྣམས་འགོག་བར་བྱེད་ [མཧཱམཧ བདྷུ ཀཝིདྷཱཛ་ག བི ནཱ ཐ] འགའ་ཞིག་; ཅ་ཀ;' དྭང་| དེ་དེའི་ཚན་པར་འདོད། ༼ཀཌར་དཱ མ གུཔ5 [རྩI༠ ཤ་ཟ་ཀླུ་འ] གོང་གསལ་༢དོ ད་བ་རྣམས་ལ་ རྟོག་དབྱ ད་མང་དུ་བྱེད་ཅིང་། ཙརཀ་;དྭང་བཏ བ་སོ་མེར་བཞེད་ཅིང་། རྒྱ་ནག་གི་དུངས་བདེན་ བར་བཞེད། ཆམའ་འ 30 ཟླRs. f0- 2.g: v•དེ | 《བའི་ མཁྲུག་ཋ | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 རཀ ཟེར་བ་ཡིན་ལl། དེར་ནད་བརྟག་པའི་རིགས་བ་ལས་འཕྲོས་ཏེ་ རྟོག་གེའི་རིགས་བ་དང་འབྲེལ་བའི་ཆིག་དོན་བཅུ་དྲུག་ལ་སོགས་པའི་སྐོར་ མང་དུ་བཤད་འདུག་བས། ཅརཀ མ་ཡང་རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་རྒྱུས་ ཞིབ་ཏུ་ཡོད་བར་གསལ། ཚུལ་འདི་ལ་བརྟག་ནས་, ༦ཅརཀ? ཡི་སློབ་དཔོན་ རྟོག་གེ་དང་ཚད་རིག་ལ་མཁས་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་བར་ངེས་ཏེ། འན་ཀྱང་དེ་ ལྟར་ཡོད་པའི་བཤད་པ་དང་། ཁུངས་ཚད་མ་ནི་མ་ཐོབ་བོ།། ཡངས་གྲགས་རྒྱུད་བའི་བཤད་ཚུལ་རྣམས་ལས་ནི་, ཙརཀའི་བརླུང་ ཨགིཝེཤ(ཚ་འབེm)ཟེར་བའི་དུད་སཇ་དེའིགཞུང་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན ལ། ཅརཀ་ནི་དྲང་སྲོང་དེའི་སློབ་མ་ཡང་ཡིན་བར་འདོད། ཨཝེཤའི་གཞུང་ ནི་, ཨགིཝེཤུསངྒྷཾ' ཞེས་བ་དེ་ཡིན་ལ། དེ་ནི་རང་གི་བླ་མ་ མ5ཡ? (ངས:)ཟེར་བའི་མན་ངག་ལ་བརྟེན་པ་དང་། ཨ5ཡ? མ་ཤེས་ཡོན་ ཀུན་ཀྱང་, རང་གི་བླ་མ་བྱཱར དྷཱཇ(rcཙr)ཞེས་པ་དེའི་མན་ངག་ལ་བརྟེན་ བ་ཡིན་ནོ། / བརདྭཛ སྨན་གྱི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་སློབ་པའི་ཆེད་དུ་ ལྷའི་དབང་བོ འི་དྲུང་དུ་ཕྱིན་བ་དང་། དེར་དེ་བསླབ་བས་, ནད་དང་། དེའི་ ཕྱི་ནང་གི་རྟགས་རྣམས་དང་། དེའི་སྨན་ཏེ་, གསུམ་གའི་དོན་མཐར་ཕྱིན་པར་ ཤེས་བ་ན, ལྷ་དབང་མཉེས་ཏེ། གཞུང་འཆད་བར་བྱིན་གྱིས་རླབས་དེ། གཞན་ལ་གཞུང་དེ་འཆད་པར་གདམས་སོ་ ཞེས་གྲགས། འདི་རྣམས་ནི་ ཕལ་ཆེར་བྲམ་ཟེའི་གཞུང་ སྔོན་གྱི་རབས་ (grie) སོགས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ 1) 'ཅརཀ ཞེས་པའི་བན་བཅོས་རྩ་འགྲེལ་དང་བཅས་བ་ད་ལྟའང་འཚོན་ན་བུ་ཡོད། འདི འི་བློན་གྱི་ སོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་རྣམག་-ཊཱཀཌར་དཱཐ་གུབཏ-wr༠ཙ༠ ཙ༠ བ་གཟིགས་ འོ་བབབ དེབ. *l Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཙམ་ལས་, གནས་འབྲེལ་གྱི་དོན་ཉུང་ཞིང་། ཡོད་བ་རྣམས་ཀྱང་འཐོར་ནས་ མི་གསལ་བས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངེས་བཟུང་དཀའ་བར་སྣང་ངོ་།། ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་སྐབས་སུ་ཡང་རིགས་པའི་མདོ ་དེ་ལེའུ་དང་པོ འི་རྐང་བ་ དང་པོ་ཙམ་ལས་གཞན་ཡོད་པའི་ཁུངས་མི་འདུག་ཅིང་། འཕགས་པས་ཀྱང་ དེ་ཙམ་བཀག་བར་མཛད་པ་, ལེའུ་གཞན་རྣམས་ལ་དཞག་བ་མ་མཛད་དོ། / སླབ་དཔོན་འཕགས་པའི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཙམ་དང་། འཕགས་པ་ལྷའི་དུས་སུ་ ཚད་གཞུང་སོགས་དར་ཁྱབ་ཆེར་སོང་བར་ངེས་མེད། སྐབས་དེར་དམིགས་ བསལ་ཀྱི་གཞུང་གསར་དུ་བྱུང་བ་ནི་མི་མངོན་ནོ།། ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད་ཀྱི་སྐབས: ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་གསུམ་བའི་ཐ་མ་དང་, བཞི་བའི་མགོ་ཙམ་ལ་ཐོགས་ མེད་སྐུ་མཆེད་སོགས་བྱོན་པའི་སྐབས་ཏེ། དེ་ནས་བརྒྱན་ཕྱི་ནང་བ་གྲུབ་མཐའ་ རྣམས་ཤིན་ཏུ་དར་བའི་མགོ་བརྩམ་བར་སྣང་ལ། དུས་སྐབས་དེ་ནས་ཕྱི་ ནང་གཉིས་ཀར་, རྟོག་གེ་རིག་བ་དང་ཚད་རིག་ལ་འཆད་ཉན་ཡོད་བར་གསལ་ བར་གོ་ནུས་ཏེ། ་འཕགས་བ་ཐོགས་མེད་ཀྱིས་ས་སྡེ་སོགས་སུ་ཚད་མ་དང་། གཏན་ཚིགས་རིག་བའི་སྐོར་གསལ་བར་མ་གསུངས་མོད། མངོན་པ་ཀུན་ ལས་བཏུས་པར་, འབེལ་བའི་གཏམ་གྱི་རྣམ་གཞག་བཤད་བའི་སྐབས་སུ་ རྣམ་པར་ངེས་བ་བདུན་དང་1 དེའི་ཡན་ལག་ཏུ་; ཡང་དག་པར་དྲི་བ་རྣམ་ 1) མང་བ་ཀུན་བཏས་ཕག་ ་་འབེལ་བའི་ཟཏརྨ་བྱ་རྣམ་ངེས་བ་ཤང་གི་ན? རྣ་བ་བདུན་ཏེ་” ཞེས་ བ་ནས་ “དྲི་བ་དང་གན་fii” ཞེས་བའི་ན་དང་། Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 པར་ངེས་བ་དང་། དེར་, སྒྲུབ་པ་དང་སུན་འབྱིན་བའི་ལམ་གཉིས་སོགས་ གསུངས་ཤིང་1| . སྨྲ་བ་ (རྩོད་པ) རྣམ་པར་ངེས་པའི་ཡན་ལག་ཏུ་, སྨྲ་ བའི་གཞི་ལ་ བསྒྲུབ་བྱ་དང་། སྒྲུབ་བྱེད་གཉིས་གསུངས་ཤིང་། སྒྲུབ་བྱེད་ ཀྱི་ཡུན་ལོག་ཏུ་དམ་བཅའ་དང་། གཏན་ཚིགས་དང་། དཔེ་དང་། ཉེ་ བར་སྦྱོར་བ་དང་།: མཇུག་བསྡུད་བ་དང་། མངོན་སུམ་དང་། རྗེས་སུ་ དབག་བ་དང་། ཡིད་ཆེས་པའི་ལུང་སྟེ, ཡན་ལག་བརྒྱད་གསུངས་འདུག་ བས། འདི་དག་ལས་སློབ་དབོན་གྱི་བཞེད་བ་མདོ་ཙམ་གོ་ནུས་ལ། དེ་ ཡང་, གང་སྨྲས་ཡན་ལག་བརྒྱད་པོ་དེ་རྣམས་ལས་, དམ་བཅའ་དང་ གཏན་ཚིགས་དང་, དཔེ་དང་, ཉེ་བར་སྦྱར་བ་དང་, མཇུག་བསྡུད་བ་ལྔ་ནི་ སྒྲུབ་པ་སྟེ་སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་དང་། མངོན་སུམ་དང་། རྗེས་སུ་དཔག་ བ་དང་། ལུང་ནི་སྒྲུབ་པའི་རྒྱུ་ཙམ་ཡིན་གྱི་, དངོས་ཀྱི་ཡན་ལག་མ་ཡིན་ 1) དྷི་ས་རྣམ་པར་ངེས་བའི་འཁ་བའི་ལྕེ;-''སུན་འབྱིན་བར་བྱེད་བ་ཆུང་། སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་དང་། རྩོན་ བར་བྱེད་བ་རུང་། མཐོང་བར་བྱེད་བཞil . [གཞན་-ཀུན་འབྱིན་བྱེད། རབ་ཏུ་འཇོག་བྱེད། གཅོད་ བྱེད་;གི་བར་བྱེད་བ] ཞེ་བྱངF - - - -- a)་དབྱིས་བ་དམ་བཅས་བ་ནི་བད་འདོད་བ་བསྒྲུབ་བ; གཞན་ལ་གོ་བར་སྟོན་པའོil གཏན་མིཌ་ ནི་བསྒྲུབ་བྱ་དེ་jདུ་ཐ་མ་གྲགས་པའི་དོན་; ཚདུ་ཆེས་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་; མངོན་སུམ་དུ་དམིགས་ བ་དང་མི་དམིགས་པ་བརྒྱུད་བའོ། དཔེ་ནི་; •ཐུན་བཟང་བ་ (ཚེ་)མཐའ་མ་མཐོང་བ་སྨཚུངས་ བ་སྦྱོར་ཞིང་བརྒྱུད་བའit་བྱེ་བ་ སྒྱུར་བ་ནི; དེའི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་ཁྱུག་མ་དེ་རུང་བྲལ་བ་ལ་ དེའི་ཆེས་སྦྱར་བའི་ཚུལ་གྱིས་མཐུན་བར་བསྒྱུར་བའོ༎ མཇུག་བསྡད་པ་ནི་; མཐར་ཕྱིན་བར་བརྒྱུན་ བའོ།། མངོན་རྒྱུས་ནི་རང་གི་དོན་ཡོད་ཅིང་; བྱུང་བ་མ་ནོར་བའོ།། བློས་དམག་ནི་; མངོན་ ཐུམ་གྱི་སྨྱུག་མ་ལ་རྨིད་ཆིག་འR . . ཆེད་ཆེམ་བཞི:ལུང་; དེིགཉིས་ཀ་དང་མི་འགལ་བར་སྐྱོན་ བi། མངོན་བ་ཀུན, ཤོག་,,༡༠, སེམས་ཙམ་རེ, 3. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བས༑ སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་ལྔ་ལྡན་འདོད་པའི་ཚུལ་ཡང་གསལ་ལོ།། ཚད་མའི་འདོད་ཚུལ་ཡང་འདིར་དོན་རྟོཊ་པའི་ཤེས་པའམ་, ཡང་དག་ བའི་ཤེས་པ་ལ་ཚད་མར་འདོད་པར་སྣང་ལ། ཚད་མའི་མཚན་ཉིད་དངས་སུ་ མ་གསུངས་མེད་ ་དན་རྣམ་པར་ངེས་བའི་ཤེས་པ་, ཉིད་ཚད་མའི་དོན་ ལྡོག་ཏུ་ཤུགས་ཀྱིས་གོ་བ་ཡང་ཡོད་ཅིང་། ཚད་མའི་གྲངས་སམ་, དབྱེ་ བའི་སྐབས་, མངོན་རྗེས་གཉིས་དང་ལུང་ཚད་མ་དངོས་སུ་གསུངས་མ་, དཔེ་ ཉེར་འཇལ་གྱི་ཚད་མ་དངོས་སུ་མ་གསུངས་ཀྱང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་ ཉེ་བར་སྦྱོར་བ་བཤད་བའི་སྐབས་ལ་བརྟག་ན་, དེ་ཡང་ཡོད་བར་གསལ་ལོ། / དེས་ན་ཚད་མའི་གྲངས་བཞིར་བཞེད་བར་ཡང་འཐད་དམ་བརྟག འཕགས་པ་ ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་, ཞིབ་མོ་རྣམ་འཐག་དང་། རྩོད་བཟློག་སོགས་སུ་, ཚད་མ་ལ་ རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པ་རྒྱས་པར་དགག་པ་མཛད་ཀྱང་། ཚད་མ་ལ་ཐ་སྙད་ དུ་ཡོད་བ་མ་བཀག་ཅིང་། ཐ་སྙད་དུ་ཚད་མའི་རྣམ་གཞག་ཐོགས་མེད་ལྟར་ བཞེད་པར་གསལ་ཏེ།་་ འཇིག་རྟེན་གྲགསཾ་བའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་, མངོན་ སུམ་དང་། རྗེས་དཔག་དང་། ལུང་དང་། དཔེ་ཉེར་འཇལ་དེ། ཚད་ མ་བཞིའི་རྣམ་གཞག་སློབ་དཔན་འཕགས་བའི་དགོངས་པ་ཡིན་པར་, ཟླ་བས་ ཚིག་གསལ་ལས་གསུངས་སོ i - 1) ཟླ་བ་གཉིས་བ་བ་སོགས་དག་ནི་རབ་རིབ་ཅན་མ་ཡིན་བའི་མ་བ་ལ་བལྟོས་ནམ་; མངོན་སུམ་ སྦྱོར་བ་ཡིན་ལ[ རབ་རིབ་ཅན་ལ་ཐོགས་པ་ལ་ཐཝཱསཾ་ན ནི་; མངོ།་གཟད་ཁོ་ན། ལྐོག་ཏུ་ གྱུར་བའི་ཚུལ་ཅན་རྟགས་བསླབ་པར་བྱ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བ་བས སྐྱེས་བའི་ཤེས་པ་ནི་; རྗེས་སུ་དཔག་ བའོit དབང་བོ་ལས་འདས་པའི་དོན་མངོན་སུམ་དུ་རིག་ཅིང་ཡིད་ཆེས་བར་གྱུར་བ་དག་གི་ཆག་ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འདི་དག་ལ་གཞིག་ན་, ཕྱོགས་གླང་མ་བྱན་གང་, ཚད་མ་རིག་ བའམ་གཏན་ཚིགས་རིག་པ་དང་། ཚད་མ་སོགས་ཀྱི་འདོད་ཚུལ་གྱི་ནང་ཐུན་ མོང་དུ་རྩོད་པ་མེད་བར་ཡོད་ཅིང་། དབང་ཕྱུག་སོགས་ཚད་མ་རྟག་བའི་རྣམ་ གཞུག་གྲུབ་འཐའི་ཁོང་གཏོགས་འགའ་རེ་མ་གཏོགས་ སྒྲུབ་བྱེད་ཡུལ་ཅན་ རྣམས་ཐ་སྙན་དུ་བརྒྱུན་པར་འདོད་པར་སྣང་ངོ་ ་་,ཐུབ།ས་གླང་གི་གངདུ་, ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་སམ་གཏན་ཚིགས་རིག་ པའི་གཞུང་དབྱིག་གཉེན་གྱི་རྩོད་རིགས་ཡོད་པར་ངེས་མེད། དེར་བཤད་པའི་ མངོན་རྗེས་སོགས་ཀྱིཥྛ ཚད་མའི་རྣམ་གཞག་རྣམས་སློབ་དབོན་གྱི་རང་ལུགས་་ ཁོ་ན་མིན་བ་དང་། རྗེ་དག་སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱི་བཞེད་བ་བཀོད་ བ་ཙམ་མིན་བྲན་ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་བ་རྩ་འགྲེལ་ལས་གསུངས་1མོད། གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཅུང་ངོ་། ན་བ་མ་བབས་སུ་བྱུང་བའི་དོན་ནྟི གས་བit; ༔་བར་ཤུགས་ བ་| དཔེར་ན; བ་མིན་ནི་བ་ལང་དང་འདྲའོ; སྣུམ་ཁ་ཁ་བྱའil དེའི་ཕྱིར; དེ་ཁར་ལྗོན་ བ་བཞི་ཝཾས་འཇིག་རྟེན་གྱི་དན་རྟགས་བར་འཛག་བ་མིན་il ཚན་ཉསམ་ འོག, *| རྣ་ ཨཁ1:-ཤདི་ཚད་ལ་བཞིར་གསུངས་བ་ནི:གླསྒྲུབ་ཀྱི་བཞེད་པ་གསས་ས་ཙམ ཆེན་; ཟླ་ ཐུགས་ཀྱི་དུས་རྒྱུ་ཚད་ལྷ་བ་གjམ་ཐུབ་ངེས་ཚུལ་གྱི་གྲུབ་མཐཱསི་ ད་ན་མེད་ནམ་: ཧྥ་གཎ་ མ་ནི་བ•ཡིན་ཏེ། དེའི་གོང་ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་བརྩམས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། གཞན་མང་ཚདུ་མ་མང་ ཟློས་གཉིས་སུ་ངེས་ཚུལ་ཟླ་བམ་བཞི་འགྲེལ་བབ་གསྲུངས་བས་སོ།། རབ་བྱེད་བཅུ་གམ་བ་ཁ་བ་ བརྟག་བའི་ཀ་བཀ, + བའི་འགྲེལ་བར་གཟིགIL 1) ག, ད་སྒྲུབ་སློབ་དགོན་གྱིས་ཨ་ཆེན# ངེས་བ་རྙིང་པོ་མེད་ཐན་དཞིབ། གཞན་དུ་རྨ་ཁ་ཅུ་གཅུགས་ཞགྱུ*# བྷི་ན་ཋབརྟན་བll ཚད, 1, •l•ཅི }, 1. "सकललोकानिबन्धनबन्धुना वादविधानादी आयवसुबन्धुना महाराजपयीकृत:" द्र० ་བ ན n. , གན 33, d g:: tcཚ་ཚ• | Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེར་སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་སུ་ཡིན་བ་སོགས་ནི་མི་གསལ་བས་དཔྱད་པར་བྱ་བ་་་ ཉིད་དོ། མདོར་བསྡུས:གོང་སྨོས་རྣམས་མདར་བསྡུས་ཏེ སྙིང་བོར་བརྗོད་ན་རྟོག་གེ་རིག་བའམ་ གཏན་ཚིགས་རིག་བའི་གཞུང་དང་, དེ་ལ་འཆད་ཉན་གྱི་ལམ་ཐལ་སོགས་དུས་ ཤིན་ཏུ་སྔ་བར་བྱུང་མོད་, གནའ་བོ འི་ལ་རྒྱུས་སོགས་སུ་ཤིན་ཏུ་མི་གསལ་ བས་, མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངེས་དཀའ་ཡང་། རིག་བྱེད་མཐའ་ཡི་གསང་བ་ སྨྲ་བ་སྟེ་ཨུབནིཥད་ཡེ་དུས་དང་།་ཁྱད་པར་ཕྱི་ལོ་མགོ་མ་ཚུགས་གང་གི་ ལོ་བརྒྱ་ཕྲུག་དྲུག་བའི་ནང་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་སྐུ་འཁྲུངས་པའི་དུས་ཙམ་ནས་, གཏན་ཚིགས་རིག་པ་དར་བཞིན་བའི་ཚུལ་དུ་ཡོད་བར་ངེས་ཤིང་། ཀླུ་སྒྲུབ་ ཀྱི་དུས་ཙམ་ནས་གཏན་ཚིགས་རིག་པའི་གཞུང་ལ་ཡོ་ལང་ཆེན་པོ་ཐེབས་ནས་ ཕྱོགས་ཀུན་ནས་ཡལ་ག་རྒྱ་མཚོར་གྱེས་པའི་ཚུལ་རྣམས་བྱུང་ངོ་།། དེ་ཡང་ནང་བའི་མདོ་སྡེ་དང་། དེ་སྔའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་སུ་ རིག་བའི་གནས་ལྔ་སོགས་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཙམ་ལས། གཏན་ཚོགས་ རིག་བའི་རྣམ་གཞག་ཇི་ལྟར་ཡིན་མི་གསལ་ཞིང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ སྡེ་སྣོད་ཀྱི་གཞུང་ཕྱི་མ་རྣམས་སུ་ཡང་, མངོན་སུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་མང་དུ་བྱུང་ ལ། དེའི་མཚན་ཉིད་མཚན་གཞི་སོགས་དང་། ཁྱད་པར་རྗེས་དཔག་གི་ཐ་ ག. གལ་ཏེ་, བློབ་དཔོན་གྱི་མཛད་བ་མིན་ནའང་། དེ་ནས་་དུ་བྱང་བ་བ་སྐྱེས་བའི་རྩ་ཆེན་ གྱི་ གྱིས་བློ་ཐང་བར་གྱུར་བ་ན་;དེ་ཝ་གླིང་པོ་མེད་པ་ངེས་བར་དགངས་སོ༎ ཚད་ཀུན, འགྲེལ་བཤད་; “གངས་པ་དང་དྲི་བ་ཆེན་བ་། རྒྱལ་དབང་བློས་མཛད་པ། ཚད, ཨི, },! Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སྙད་དet, དེའི་རྟེན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཞགད་ཚུལ་སོགས་ཇི་ལྟར་ཡིན་མི་གསལ་ མ༑ དུ་བ་ལས་ནི་མེ་ཤེས་དང་།” ཞེས་སོགས་ཀྱི་མདས་ནི་རྒྱུ་མཚན་ རྟགས་ལས་ལྐོག་ཏུ་གྱུར་བའི་དོན་ལ་ཤེས་པ་སྐྱེས་བ་ཡོན་བར་བསྟན་པ་ཙམ་་ མས, རྗེས་དབག་གི་རྣམ་གཞག་གསལ་བར་མི་མངོན་ནོ། / . པཎྞཾ ཤ་ཟའི་སྐད:) སྐད་དུ་སྐྱོད་པའི་གནས་བརྟན་སྡེ་བའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་ ལུང་རྣམས་སུ་ཡང་། རྗེས་དཕག༔ ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་དང་མིང་གསལ་པོར་ མི་འབྱུང་ཞིང་། དེ་རྣམས་སུ་ “རྗེས་སུ་ཤེས་པ” (མཤཱནྟག་nt)ཞེན ་པ་ དང་། “རྗེས་སུ་མྱོང་ཐ” (1 ༩)ཞེས་པ་དང་། ཙནྡེས་སུ་འབྱེད་ པ* {ཙམའ9. ཞེས་པའི་ཚིག་འགའ་བྱུང་མོད། འདི་དག་ “རྗེས་དཔག་ ཅེས་བའི་ཐོག་མའི་ཐ་སྙད་ཡིན་པར་གོ་ནུས་ཀྱང་། འདི་དག་ལ་རྗེས་དཔག་ ཚད་མའི་དོན་དང་, མཚན་ཉིད་སོགས་ཚང་ཚུལ་བཤད་པ་མི་གསལ་ལ།།་ ཐེག་བ་ཆེན་པ འི་སྡེ་སྣོད་དུ་ཡང་, ཐེག་པ་ཆེན་པ་ལ་དད་པའི་མདོ་ དང་།: རྒྱ་ཆེར་རོལ་བ་དང་། རྔ་བོ་ཆེའི་མདོ་སོགས་མདོ་ཙམང་པོ་ཞིག་ མཚརྗེས་དཔག་དང་། རྗེས་སུ་ནབག་བ་ནང་།. དེ་ལས་རྗེས་སུ་དཔག་ 1) ཨ་ཤུ་ཞན་་ཞ་བ་ftག་Ir" ཟླ. gefཞིག་ཞ་འཁེgya•, ele3, g. ཝཱ བྷig. fa.| 2)“'“གq་ཞིཅའ ག་ག་ཐོག་ཀ་ཙག་” | ཚ་q་ཞch.་nfཞི་ཅུའ. 1.f Relg. 4se | 3).གཏུགཞྭ”. fཆོ་གའཁ་ ཚག g: {ff1 འདོར་ ཚནུའོ་ཞེའོ, ཞེས་པ་ ཞེས་བའམ་; རྗེས་དཔྱད་པ་ཞེས་བ་འདཾ:: རྟག་དཔྱ དུ་གjག་ཀྱི་ནང་ནས་; དཔྱ དུ་བའི་ཁྱད་ཆོས་སུ་གསུངས་ :འདུགེ་ལ; དེ་ཝ་ཌེ ཝ་དབན་ཙན་ཝའི་དན་ཚ༣ཁན་དཀའit 4) ངོ་བ་ཆེའི་མདོ་སྨདེ་ལྟ་བས་ན་ ཁྱེན་རྗེག་དཔག་ནའ; ཧཱཇིག་རྟེན་དུ་སངས་རྒྱས་རྒྱུ་འགྱུར་བ་ - ༢ཎ་སོ།༡- ང་བ, སོག.བག | མདོ... , བཀན --,,- Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 ནས་, ཞེས་སོགས་ཚིག་འགའ་བྱུང་ཡང་། མདོ་འདི་རྣམས་ཕལ་ཆེར་དུས་ ཕྱིས་སུ་བྲེས་པ་དང་། མཾ་གེར་འཁོད་པར་ངེས་ཤིང་། གོང་སྨོས་ རྗེས་ དཔག' ཅེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཐ་སྙད་རྣམས་ཀྱང་། སྔོན་གྱི་ ་ཨནུམཇཇན་ (ཨ་ཤུ་བཞq)ལ་སོགས་པའི་དོན་དུ་བསམ་ནས་བྲིས་བ་ཡང་ཡིན་སྲིད་ལ། ཁྱད་པར་བོད་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་, སྐད་གསར་བཞན་ལས་བྱུང་བས་, སྔོན་གྱི་ ཨནུཉྩ5 (3ཙམ་)ཞེས་པའི་དོན་-་རྗེས་སུ་ཤེས་པ་ ཉིད་ལ་- ་རྗེས་ དཔག- ཅེས་འགྱུར་བ་ཡིན་སྲིད་པས། སྒྲ་ཐོག་ནས་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱད་ཚེ་ འདི་རྣམས་དབང་པོར་འཇོག་དཀའ་བར་བརྟེན་, རེ་ཞིག་བཏང་སྙོམས་སུ་ བཞག་སྟེ་, གང་སྨོས་ལྟར་ཁས་བླང་ན་འཐད་དོ - དེ་ལྟར་ཚད་མའི་ང ་བ་དང་གྲངས་སོགས་དང་། མིང་གི་ཐ་སྙད་ དང་། རྟེན་གཏན་ཚིགས་སོགས་མ་ཤི་ཁའི་འདས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་པོ ཇི་ སྔོན་ཙམ་གྱི་བར་ལ་གསལ་བོར་ཡོད་ཚུལ་བཤད་བ་མེད་ལ། ཡིན་ཀྱང་གྲུབ་ མཐའ་མཁན་བ་རྣམས་ཀྱི་གྲུབ་མཐའི་འཇོག་བྱེད་ནི, སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མ་གཏན་ ཚིགས་དང་། འཇལ་བྱེད་ཚད་མ་མངོན་རྗེས་སོགས་ལ་ཐུག་པས་, ཐམས་ ཅད་ཀྱང་ཚད་མ་ལ་ཡང་དག་པའི་ཤེས་བ་ཉིད་འདོད་ཀྱང་། ཡང་དག་པའི་ ཤེས་བ་ཡུལ་ལ་མི་བསླུ་བའི་ཚུལ་དང་། དེ་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བའི་ཚུལ་སོགས་ ནི་གསལ་བར་བཤདུ་བ་དམིགས་བསལ་ཡོད་པར་མ་མཐོང་ངོ་། ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད་དང་དུས་མཚུངས་སུ་, རིཊ་བ་ཅན་པའི་མདོ་འགྲེལ་ མཁན་བ་ •ཀླདསུན' ཟེར་བས་རིགས་མདོ འི་འགྲེལ་བ་ཞིག་མཛད་ཡོད་ཀྱང་ དེར་ཡང་དག་བའི་ཤེས་བ་ལ་ཚད་མར་འཇོག་ཚུལ་རྒྱས་པར་མ་བཤད་དོ། / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 26 མཁས་བ་ཁ་ཅིག་ཚད་གཞུང་ངམ་རྟོག་གེ་རིག་པ་འདི་ཀླུ སྒྲུབ་ལ་སོབས་པའི་“ དུས་སུ་སངས་རྒྱས་བ་རྣམས་ཀྱིས་དར་བར་བྱས་པར་ཡང་འདོད་མ་1, དེ་ལ་ བདེན་ཆ་ཡོད་ཀྱང་འདིར་རྒྱས་བར་མ་སྤྲོས་ཏེ། སྐབས་གཞན་དུ་འགྱུར་བའི་ ཕྱིར་རོ།། , ཕྱོགས་གླང་གི་དུས:- , མ་ཤི་ཁའི་འདས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཞི་བའི་མཇུག་ཏེ་, ཐོགས་མེད་སྐུ་ མཆེད་ཀྱི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཙམ་ལ་སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བ་བྱིན་ཏེ་, སྒྲུབ་བྱེད་ གཏན་ཚིགས་དང་, ཤེས་བྱེད་ཚད་མ་གཉིས་ཀའི་སྐོར་རིགས་བའི་རྣམ་གྲངས་ མཐའ་ཡས་བའི་སྒོ་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་བ་ནས་བཟུང་, ཕྱི་ནང་གི་ཚད་མ་དང་ གཏན་ཚིགས་རིག་པའི་གཞུང་སོ་སོར་སོང་ཞིང་། ཕྱི་རོལ་པའི་གཞུང་ལུགས་ བ་རྣམས་, བདག་ལ་སོགས་པ་ནང་དང་། རྡུལ་ཕྲན་ལ་སོགས་པ ཕྱི་རོལ་ གྱི་དངོས་བ་, རྟག་རྫས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་བའི་ཚིག་གི་དོན་རྣམས་བ,དུན་མ་ དབབ་བྱའི་གཞིར་གཟུང་སྟེ། དྲང་སྲོང་གཏམ་གྱིས་མཛད་ཆེར་བའི་རིགས་ བའི་མདོ འི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ཤིང་། དེའི་ལུགས་གཙོ་བོར་འཛིན་ལ། སངས་ རྒྱས་བ་རྣམས་, མི་རྟག་སྟོང་བདག་མེད་སོགས་དཔྱད་གཞིར་བྱེད་ཅིང་། ཕྱོཊ་ གླང་གི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ས།། 1) नागार्जुन- काल से ही.बौद्धों ने तार्किक वादविवाद की नैयायिक-विधि का सूत्रपात कर लिया था / परन्तु यह किसी भी प्रकार से बौद्धों तक सीमित नहीं (रह सकी) थी। नैयायिकों ने भी इस विधि को ग्रहण किया / 5. डा. दास गुप्त, भारतीय दर्शन इ. भाग 2, पृ..११२। हिन्दी अनु, / नोट-"विधि"-तत्त्वनिर्णय के लिये तार्किक साधनों के उपयोग की विधि / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ཁྱད་བར་དུ་སློབ་དཔོན་མ་བྱོན་གོང་, གཏན་ཚིགས་དང་, རྟོག་གེའོ་ དགོས་བའི་གཙོ་བོ ་རྩོད་པ་ལྷུར་ལེན་པའམ་, ཕན་ཚུན་རྩོད་པའི་རྒྱལ་ཕམ་ ཙམ་དུ་སྣང་ལ། ནང་རིག་པ་དང་། ཐར་བ་དོན་གཉེར་གྱི་ལམ་ལ་རྟོག་གེས་ ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་ཕན་ཞིང་། རྟོག་གེ་ (i)ཞེས་པ་ཡང་རྟོག་དཔྱོད་གཉིས་ ལས་རྟོག་པ་དང་། དེ་ཡང་ལོག་རྟོག་སྟེ་, ཡང་དག་པའི་ཤེས་བ་མིན་པར་ ཀླུ་སྒྲུབ་སོགས་རེ་ཟུང་མ་གཏོཊ་ཐམས་ཅད་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་སྨྲ་བར་བྱེད་དོ། | སློབ་དཔོན་གྱིས་ རྟག་གེ་ཡང་དག་བའི་ཤེས་པ་དང་ དེའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་ ལེགས་བར་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ། ལུགས་འདིའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ཡངས་བར་མཛད་ པས་, ཤིང་རྟ་ཆེན་བར་གྲགས་སོ།། ཁན བར་གྲགས་ས།། ཕྱོགས་གླང་:- ---- ་དེར་ལྟར་གསུང་རབ་སྤྱི་དང་༼བྱེ་བྲག་གྲུབ་མཐའ་དང་རིཊ་གཞུང་རྣམས་ གོ་རིམ་དང་རྒྱུན་ཕྱོགས་ས ་སོར་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་དར་དང་དར་བཞིན་་་ པའི་སྐབས་ཏེ། སངས་རྒྱས་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་བཞི་བརྒྱ་རྫོགས་ ཤིང་,་ལྔ་བརྒྱ་བའི་ནང་ནས་བཟུང་, སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་ བར་ཐེག་བ་ཆེན་པོ འི་བསྟན་བ་སླར་གས་བའི་ཚུལ་དུ་དར་བར་མགོ་བརྩམ་བ་ ནས་, ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་དགུ་བ་ཙམ་གྱི་བར་དེ་, འཕགས་ཡུལ་གྱི་རིག་གནས་ སྤྱི་དང་། སྒོས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་བ་, ཁྱད་པར་ཐེག་པ་ཆེན་པོ འི་བསྟན་ བ་གསེར་བཟང་བོ་རང་མདང་འཕྲོ་བཞིན་བའི་དུས་ཡིན་ལ། དུས་སྐབས་ དེའི་ནང་, མ་འདི་མཛེས་བར་བྱེད་བའི་རྒྱན་དྲུག་ལ་སོགས་པ་མཁས་བ་དང་ གྲུབ་པའི་སྐྱེ་བོ་མཐའ་ཡས་བ་ཞིག་བྱོན་ཏེ། རྫོགས་ལྡན་འབྲས་བུའི་དུས་དེ་ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 སླར་མ་འདིར་འཕོས་པ་ལྟ་བུའི་ཡ་མཚན་དུ་བྱས་སོ། / དེ་ཡང་ འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པའི་དུས་གཉིས་པ་རྫོགས་ཏེ། གསུམ་ བའི་ཕྱེད་མཐའ་ཙམ་ནས་, ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་ཉི་ཟེར་གྱིས་རེག་ - བས་, ཕྱི་ནང་གི་ཁམས་ཡོངས་སུ་སྨིན་བའི་སྟོབས་ལས་, བློ་གྲོས་ཀྱི་པདྨ་ ,ཕྱོགས་བརྒྱར་རྡོལ་བའི་ང་མཚར་གྱི་རྐང་འཐུང་ཀུན་ནས་འཕྱུར་བས་, བསྟན་ པའི་ས་ཆེན་འདི་ཤིས་བར་བྱས་པ་ན། ཕྱོགས་ཀྱི་མཛེས་མོ་རྣམས་ཀྱིས་ཡ་ མཚན་གྱི་གླུ་རུ་ “ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བོ” ཞེས་ཡང་ཡང་བསྒྲུགས་པས་, ཕྱོཊ་ ཀྱི་གླང་བར་གྲགས་བ་སྟེ། དུས་དེར་སྐྱེ་བ་རྣམས་ཀྱི་བསོད་ནམས་ཀྱི་བག་ སྐལ་དུ་བྱོན་བ་ཡིན་ནོ། / དེ་ལ་འདིར་སློབ་དཔོན་འདིའི་སྐོར་ལ་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ནི་ཤིན་ཏུ་ ཉུང་ཟད་ཅིག་ལས་མ་ཐོབ་ཅིང་། བོད་དང་, རྒྱ་ནག་དང་, རྒྱ་གར་གྱི་ཆོས་ - འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་ཡང་ སླབ་དབན་འདིའི་མཛད་རྣམ་རྒྱས་པར་མི་ གསལ་ཞིང་། དེར་བརྟེན་, སློབ་དཔོན་གྱིས་མཛད་བ་དང་, རྣམ་པར་ཐར་བའི་ སྐོར་ལ་གནའ་བོ ༢:ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་གནད་གཏན་འབེབས་བྱེད་པ་་ བ་དཀའ་མོད།་ ཁ་འཐོར་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་དང་། སློབ་དཔོན་གྱི་གསུང་རབ་ ་རྣམས་དང་། དེའི་དགོངས་བ་འགྲེལ་བའི་འགྲེམ་བྱེད་རྣམས་ཀྱི་མཛད་པ་ རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་གོ་ནུས་བ་དེ་དག་མདོར་བསྡུས་ཏེ་བརྗོད་བ་ལས་།་་ .. མདོ་ལས་གསུངས་ཚུལ:- : ----- ,- སྤྱིར་རྒྱ་གར་གྱི་གྲུབ་མཐའ་བ་རྣ༴་རིག་ལ་དད་པའི་མཁས་བུ་རྒྱུད་་ འཛིན་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད༔ ལྷ་དང་དྲང་སྲོང་ལ་སོགས་བཞི་ཆུང་བརྣབས Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 བའི་མ་འོངས་བའི་དོན་དངོས་འབྲེལ་དུ་འདད་བ་དང་། ལུང་གིས་ཟིན་པའི་ སྐྱེ་བོ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཚད་མར་བྱེད་ཚུལ་ལ་མི་མཐུན་བ་མེད་པ་དང་། ཁྱད་ པར་དུ་སངས་རྒྱས་བ་རྣམས་, སངས་རྒྱས་ཀྱི་ལུང་གིས་ཟིན་པའི་སྐྱེས་བུ་དེ་ ལུང་དོན་འགྲེལ་བ་ལ་ཚད་མ་ཡིན་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་འདོད་པ་སྤྱི་སྲོལ་ལྟར་ཡིན་ ལ་ དེ་བཞིན་དུ་སློབ་དཔོན་འདི་ཡང་ལུང་གིས་ཟིན་པར་འདོད་བ་ལྟར་ན, འཇམ་དཔལ་རྩ་བའི་རྒྱུད་ལས: - དང་བ་ཡི་གེ་ན་ཞེས་བ།། ལྷོ་ཡི་ཕྱོགས་སུ་ཡང་དག་བརྟེན།། བདག་ཉིད་ཆེན་བ་སྔགས་བཟློ་ལྡན།། - ངེས་བར་བྱང་ཆུབ་གཞོལ་བར་འགྱུར།། ཞེས་གསུངས་བ་ལྟར་ སློབ་དབན་འདི་ལུང་བས་ཟིན་པའི་སྐྱེས་བུ་ དམ་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ནང་བ་སངས་རྒྱས་བ་ཐེག་པ་ཆེན་བོ་ཚད་མར་ ཁས་ལེན་པ་རྣམས་ སྟོན་བའི་ལུང་དབུད་བ་གསུམ་གྱིས་དག་པར་ཁས་ལེན་ བས་ དེ་ཚད་མ་ཡིན་བ་ལ་དོགས་པ་མེད་ཅིང་། འཇམ་དཔལ་རྩ་རྒྱུད་ .སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ཡིན་པར་འདོད་པས་, སློབ་དབན་འདི་ལུང་གི་ཟིན་པར་ 1)ཀྱང་འདི་ལེགས་གྱུར་རྩ་བའི་ལུང་བསྟུན་ན་མི་འདུག་ཅིང་། བོད་དམེ་ཀྱུ་དཔར་དུའང་བྱང་བུའི་སྒྲ་ ཐོབ། བྱིན་རྩ་རྒྱུད་ལ་འགྱུར་མང་ཞིང་། རྒྱ་ནག་གི་འདུ་ཁ ༢དོ་བན་ག་ས་ག་ལ་བཀར་འདུག་ ཅིང་། འགྱུར་སྔ་ཕྱི་རྣམས་མི་གྲངས་མི་མཐུན་ག] བདུ་འགྱུར་ཏཱཀྱ་བློ་གྲོས་གྱི་བསྒྱུར་བར་མང་ མི་གྲངས་ r, གབ་མེད་ཅིང་"(དི་ལ་དར་རྒྱུད་ ཐ. བར་བཞུགས)ད་ལ་ལེགས་སྒྱུར་དུ་ཐོན་ བ་(ཀ་བ་ཞིག་གི- བག་ཞིr)བ བེའུ་ rr; ཏཟུན་བ་; ད་དུང་མང་ཤདཾ་ལས་གཞན་དུ་ ཚད་སྤྱོདྭ] -- , --- ,-- -- -- - - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 གྲུབ་ལ། / བླ་མ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱང་, གོང་གསལ་ལུང་དེ་ སློབ་དཔོན་ ཕྱོགས་གླང་ལུང་བསྟན་པའི་རྒྱུད་ཚིག་དུ་བཞེད་པ་ལ་དོགས་པ་མེད་རུང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་རིགས་གསར་གྱི་སློབ་གཉེར་བ་རྣམས་ནི་ རྒྱུད་པའི་ བཤད་སྲོལ་དང་ཆོས་འབྱུང་གི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ཙམ་གྱིས་ཚོམ་དཀའ་བས་, ལུང་ འདི་ཡཁ་དབུན་གཞི་དང་བཅས་བ་ཞིག་ཏུ་སྣང་ངོ་།། -- --- གཞན་ཡང་རང་རེ་ནང་བ་སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་དང་, ཁྱད་པར་དུ་ ཐེག་བ་ཆེན་བ འི་རྒྱུད་པ་ལ་, སྔོན་བྱོན་གྱི་མཁས་གྲུབ་རྣམས་ཀྱི་བཤད་པ་ཇི་ ལྟར་ཡོད་ཀྱང་རུང་, བར་མཚམས་ཤིག་ནམ་, མོ ་སོ འི་སློབ་དཔོན་དང་ རྒྱུད་བའི་རྣམ་ཐར་གྱི་ཆེ་བ་དང་ ཡུན་ནན་བརྗོད་པའི་ཚེ། སློབ་དཔོན་དང་ རྒྱུད་འཛིན་སོགས་ཆེན་ཎ་རྣམས་, བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ལུང་བསྟན་པ་དང་། མདོ་རྒྱུད་ཀྱི་ལུང་གིས་ཟིན་པ་དང་། དེ་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་སོགས་ཀྱི་ ་སྦྲུལ་བ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་བརྗོད་ཚུལ་ཡོད་བས།: ལོ་རྒྱུས་དེ་དག་ལ་དབུད་ གཞི་ཤིན་ཏུ་མབ་མ། : རྣམ་ཐར་ལོ རྒྱུས་དེ་རིགསྔ་ཀུ་ལ་, དངོས་འབྲེལ་ རྒྱབ་རྟེན་ཚད་མ་མེད་བའང་སྒྲུབ་མི་ད་བ་ཆེན་མོད།་:སྒྲུབ་དཀའ་བ་ཞིག་ ཡིན་ཛནི་སྨོས་མི་དགས་བ་ཡིན་ནོ། །གང་ལྟར་ཡང་; སླབ་དབན་འདི་ མཁས་བའི་ཡོན་ཏན་དང་, བཟང་པ འི་ངང་ཚུལ་དང་བཙུན་པའི་བརྟུལ་ཞུཊ་ དང་སེམས་སྐྱེད་དང་, བརྩོ་བ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཡིན་པ་ i) གོང་གི་ཁྱབ་ཚན་ནི་ཕྱོགས་རླུང་གི་ར་བསྒྱུན་ཡིན་ན་བ་རུངོ་འཐེན་ན་འགན་: རྒྱ གདུ་ - དྭང་ཡོད།ད་སོགས་གང་གི་དབང་བརྒྱབ་དུ། མི་གེ་ཚོགས་རྒྱུང་གི་མེ་གི་ཐོག་མར་མི་ བོང་པའི་ཕྱིར་རོ། དེ་ནས་-དང་པོ་དེ་ད༔ ཞིག་བ་རྒྱུད་ཁ་ཚར་བ་དེft , *- / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ནི་རྩོད་མེད་ཡིན་ནོ།།། སྐུ་འཁྲུངས་ཚུལ– དེ་ལྟ་བུའི་འཕཊ་པའི་ནོར་གྱིས་ཕྱུག་པའི་སློབ་དཔོན་འདི་སྐུ་བལྟམས་་ བ་ལ་སོགས་བའི་ཡུལ་ནི་, རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཏེ། ཡུལ་འཁོར་ཀ་ཉི་ཟེར་ བའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཉེ་བའི་སའི་ཆ་, སིངཧཝཀl ཞེས་བྱ་པའི་གྲོང་དུ་ འཁྲུངས་བ་ཡིན་ལ། སྐུ་འཁྲུངས་པའི་དུས་ནི་; སྟོན་བ་ཞི་བའི་དབྱིངསུ་ གཤེགས་ནས་ལོ་ང ་སྟོང་ཙམ་ལོན་པ་ལ་ཉེ་བ་དང་། མ་ཤི་ཁའི་འདས་ལོ་ བརྒྱ་ཕྲག་བཞི་བ་དང་, ལྔ་བའི་བར་ཡིན་ནོ།། འདིའི་རིགས་ནི་, རིགས་བཞི་ལས་བྲམ་ཟེའི་རིགས་ཡིན་པར་བཤད་ ཅིང་། རིགས་ཀྱི་ཆོ་ག་རྣམས་བྱས་ཏེ། བྲམ་ཟེའི་མཐུན་མངས་ (སྒྲ་རིག་ གསོ་བ་སོགས་རིག་བའི་གནས་དང་ ལུ གས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་སོགས་) དང་། མཐུན་མོངས་མ་ཡིན་བའི་གཞུང་(རིག་བྱེད་ཀྱི་སྔགས་དང་, ཆོ་ག་ དང་། བྲམ་ཟེའི་ལས་དྲུག་དང་། ནང་རིག་བ་བདག་གི་དངོས་པོ ་སོགས་ གཏན་ལ་འབེབས་བའི་གཞུང་)རྣམས་ལ་མཁས་པར་སྦྱངས་སོ / 1) कांची के निकट सिंहवक्त्र के ब्राह्मण परिवार में जन्म लिया था / बौद्धधर्म वि. इति. गोविन्दचन्द्र पाण्डेय / पृ. 447 / / 2) རིགས་ཀྱི་ཆོ་ག་སྐྱེ་སྨོན་སོགས་ཆ་ག་བཅུ་བདུན་ནོ༎ 3) རིག་པའི་གནས བ་སྦྱོང་བའི་ལོ་ཚད་ཀྱང་། ཕྱི་གཞུང་རྣམས་སུ་བ་ *r བར་ཡིན་པར་བཤད་ཅིང་ སྒྲུབ་དཔོན་འདིས་ཀྱང་ལོ་བུ་སྨྱུག་ཙམ་དེ་ཀོར་སྒྲུང་བར་གསལ་ཏེ། རབ་ཏུ་བྱུང་སྐྱེ། དེ་ཀ་ཐག་ བརྐྱེན་བར་རྫོགས་ཏེ། མཚན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོར་གསོལ་བར་ངེས་ཏེ། དེ་ཉིད་བསྒྲེས་རྫོགས་ཀྱི་ བཙན་ft Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ནང་བསྟན་ལ་ཞུགས་ཚུལ: དེ་ནས་རིམ་གྱིས་ནང་པའི་བསྟན་པ་ལ་དརྡ་བས་ དེ་ལ་རྒྱུགས་བར་ འདོད་དེ་, ཕ་མར་ཞུས་པས་གནང་བ་ཐོབ་པ་དང་། ཡུལ་དུས་དེར་ཆེན་ པོར་གྲགས་བའི་གནས་མ་བུ་བའི་གནས་བརྟན་ཆེན་པོ་, མཁན་པོ་གླང་བོ་བྱིན་ (འ) ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་ཞིང་བསྙེན་བར་རྫོགས་བར་བྱས། མཚན་དུ་ ཡང་མཁན་པོ འི་མིང་གི་ཟུར་ཆ་དང་ལྡན་པར་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོར་བཏགས།། ཡོན་ཏན་ལ་སྦྱངས་ཚུལ༔ རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་བྱ་བ་རྫོཊ་པོ་དང; མཁན་པོ་དེ་ཉིད་མས་, སངས་ གྱིས་གསུང་རབ་སྤྱི་དE:། - ཁྱད་པར་གནས་མ་བུ་པའི་གཞུང་ལུགས་མན་ ་ངག་དང་བཅས་བ་མ་ལེགས་པར་བྱང་བར་སྦྱངས་བ་དང་། ནམ་ཞིག་གི་ཆེ་ སྦྱོང་བ་བསམ་གཏན་གྱི་གདམས་ངག་ཞུས་པ་ན་, མཁན་པོས་; “བརྗོད་དུ་ མེད་པའི་དོན་སྒོམས་ཤིག” གསུང་ནས་, སྡེ་བ་རང་ལུགས་ཀྱི་མཐུན་མོང་མ་ ཡིན་པའི་གདམས་ངག་རྣམས་དཎ་། ཁྱད་པར་བརྗོད་དུ་མེད་པའི་བདག་ (རྟག་མི་རྟག་དང་། ཕུང་བོ་དང་གཅིག་ཐ་དད་སོགས་གང་དུ་ཡང་བརྗོད་དུ་ མེད་ཅིང་, ཕུང་བོ་མ་ཡིན་པའི་བདག)སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ་དང་། མན་ངག་ རྣམས་བསྟོན་བས་, སློབ་དཔོན་གྱིས་དེ་ལ་མ་རང་བའི་ཚུལ་མཛད་པར་བརྟེན། མཁན་པ་མ་མཉེས་ཏེ་, དེ་ནས་གཞན་དུ་འགྲོ་དགས་བ་བྱུང་ང་། - - སྔོན་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ལས་བྱུང་བ་ལྟར་ན་, མཁན་པོས་བརྗོད་དུ་མེད་ བའི་བདག་འཚལ་བའི་གདམས་པ་བྱིན་པ་ན་དེ་རྣམ་པར་བརྟགས་ཤིང་བཙལ་ བས་, ཡོད་བར་མ་མཐོང་བ་དང་། དེ་རང་གི་གནས་ཁང་དུ་ཉིན་མ་དཀར་ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 ཁུང་དང་སྒོ་ཐམས་ཅད་བསལ། མཚན་མ་ཕྱོགས་བཞིར་མར་མེ་སྦར་ཏེ། ལུས་གཅེར་བུར་ཕྱུང་ནས་, ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་ཡང་ཡང་བལྟ་བར་བྱས་སོ། / སློབ་དཔོན་གྱིས་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་གྲོགས་ཀྱིས་མཐོང་ནས་མཁན་པོ་ལ་བཤད་པ་་ ན། མཁན་བོས་, དེ་ལྟར་བྱེད་བའི་རྒྱུ་མཚན་དྲིས་པ་ལ། ལན་དུ་སློབ་དཔོན གྱིས་, བདག་ནི་བློ་ དུལ་ཞིང་དམན་བས་, མཁན་པོས་བསྟན་པའི་གདམས་ ངག་གི་དེ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་བདག་གིས་མ་མཐོང་ཞིང་། རྟོགས་པར་མ་ ནུས་མ། དེས་ན་དེ་ཉིད་སྒྲིབ་བྱེད་གཞན་གྱིས་བསྒྲིབས་སམ་སྙམ་སྟེ་, དེ་ ལྟར་སྒོ ་སོགས་བཙལ་བར་བྱས་ཏེ་བལྟ་བ་ཡིན།” ཞུས་པས་, མཁན་པོ་ ཁྲོས་ཏེ། “ཁོ ་བ འི་གྲུབ་མཐའ་ལ་ཟུར་ཟླ་བ་ཁྱོད་འདིར་མ་འདུག་ཅིག / ཅེས་བསླད་པ་ན་, དེར་གྲུབ་པའི་མཐའ་ལ་མཁན་པོ་དང་རྩོད་པ་དེས་མ་ཡིན་ པར་དགངས་ནས་, ལུགས་དང་མཐུན་པར་མཁན་པར་ཕྱག་བཙལ་ཏེ་ཕྱིར་རྟེན་ . 5, NHI-T8 8 1 + ་དབྱིག་གཉེན་གྱི་དྲུང་དུ་བྱོན་ཚུལ:དུས་སྐབས་དེར་, སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་མཁས་པའི་ གྲགས་བ་དང་བཅས་, རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ལ་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ གྱི་མཛད་ འཕྲིན་སྤེལ་བཞིན་པར་མགདྷུར་བཞུགས་པར་ཐོས་ནས་, ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བོ་ མཐར་གྱིས་སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་གྱི་དྲུང་དུ་བྱོན། སློབ་དཔོན་གྱི་སློབ་མའི་ 1)(ཀ) (ཁ) ནཱནའི་རྒྱ་གར་ཆོས་འབྱུང་ལེའུ་ , ཐོག. ༡༢༤ཙ..དེབ་གཟུགས། / ས་བཀའ་༢གྱུར་དཀར་ཆག་ལེགས་བཤད་འཁྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག་ འག་ ༣•1-ཀril Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཚུལ་དུ་བཞུགས་ཏེ། ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་གཞུང་ལུགས་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་ཐེག་ པ་ཆེན་པོ འི་གྲུབ་པའི་མཐའ་ཀུན་དང་། ལྷག་པར་རྣམ་རིག་པའི་མཐུན་མོང་ མ་ཡིན་པའི་གྲུབ་མཐའི་གནད་རྫོགས་པར་གསན་ཅིང་སྦྱང་པས་, གཞུང་ལུགས་ ཀུན་ལ་བློ་གྲོས་ཀྱི་པདྨ་ཕྱོགས་བརྒྱར་རྡོལ། ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་གཞུང་མདོ་ ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་ཐུགས་ལ་བཟུང་བར་ཡང་གྲགས་སོ / / དེའི་རྗེས་, སྔགས་མཁན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཞིག་2ལས་, རིག་སྔགས་ནས་ ཏེ་བསྒྲུབས་པས་, འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་ཞལ་མངོན་སུམ་དུ་བརླབས། དེའི་རྗེས་ཇི་ལྟར་བཞེད་པ་ན་ དེ་ལས་ཆོས་གསན་བར་མཛད་ཅེས་གྲགས། / སློབ་དབན་འདི་སྔགས་ལམ་ལ་ཞུགས་བའི་སྐོར་རྣམས་ནི་ཤིན་ཏུ་མི་བསམ་ བས་, འདིར་བྲིར་མ་སྤོབས་ལ། སྤྱིར་ཤིང་རྟ་ཆེན་བ་རྣམ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་ ཐེག་བ་ཆེན་པོ འི་སློབ་དཔོན་རྣམས་སྔགས་ལམ་ལ་མ་བསྟེན་བ་མི་སྲིད་པ་ལྟར་ སྣང་ལ། ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད་སོགས་སློབ་དཔན་ཕལ་ཆེ་བ་སྔགས་ལམ་ ལས་དངོས་གྲུབ་ཐོབ་བ་ཤ་སྟག་ཡིན་མེད་, “སློབ་དཔོན་ཆོས་ཀྱི་བབས་པའི་ རིང་ཙམ་ནས་གསང་སྔགས་མངོན་གསལ་དུ་བྱུང་བ་མ་གཏོགས་, དེའི་སྔོན་བྱ་ སློབ་དཔན་རྣམས་གསང་སྔགས་ཤིན་ཏུ་གསང་བའི་ཚུལ་དུ་སྤྱད་པ་ཡིན་པས་3, 1) གྲངས་འདི་ནི་; ཐིག་ཁ་མི་ཅང་དང་། གཟུང་སྔགས་ཚུན་ཆདུ་བསྡོམ་བd ཞེས་ཏེ ན ནཱཥཱའི་ རྒྱུ་གར་ཆོས་འབྱུང་ལས་གསུངས] བ3-, འོག, ,0*l 2) “འདིར་སྔགས་མཁན་གྱི་སློབ་དཔོན་༧-ཞེས་བ་ཙམ་ཞིག་གས; དེ་རྒྱུ་མིན་བ་སོགས་ནི་; 2 ད་ལྟར་གྱི་ གཞུང་དུ་གསལ་བ་མ་མཐོང་ང་ ཚ ན་ཀྱང་ཉཏཾ ་གྲུབ་ཆེ ན་སྨན་ཞབས་” མིན་ནམ་གམ[ / 3) ཏཱ་ནཱ ཐུ འི་རྒྱུ་གང་ཙམ་འབྱུང་ བློབ་དཔོན་ཆེན་བ་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པ་མན་ཆད་པེ, * དོ1. **t Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 རྣམ་ཐར་ལ་རྒྱུས་སོགས་སུ་དེ་སྐོར་མི་གསལ་ལོ།། རྩོད་བ་དང་སྒྲུབ་པ་མཛད་ཚུལ: དེ་ནས་ “ཨ ཊིཀྑིn-པམ་ (དེང་སང་ཨོ ཊིས་ཟེར་བ་དེ་སྒྲ་ཟུར་ཆག་ བ་ཡིན་ནམ་སྙམ་)ཟེར་བའི་ཡུལ་དེར་ཕེབས་པ་དང་། དེར་ནགས་ཚལ་ ཤིན ཏུ་དབེན་པ་ཞིག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ན་ བྷདསེམl? ཞེས་བྱ་བའི་བྲག་ཕུག་ ཅིག་ཏུ་བཞུགས་ཏེ་, ཨུན་རིང་དུ་བསམ་གཏན་ལ་བརྩོན བར་མཛད་དོ། །སྒྲུབ་ པ་སྙིང་བརཾ་མཛད་པ་ལས་རྟོགས་པ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ཚུལ་སོགས་ནི་བརྗོད་དཀའ། / དེ་ལྟང་དབེན་བར་བཞུགས་ཏེ་ལོ ་ང་འགའ་སང་བ་ན་, རྣལནྡ? རུ་ཕྱི་རོལ་པ་དང་རྩོད་པ་བྱུང་བས་ དེ་བཟློག་པའི་ཐབས་ལ་ནལཉྫའི་གནས་ བརྟན་རྣམས་བཀའ་བགྲོས་སྟེ་, ཤར་ཕུགས་ནས་སློབ་དཔོན ཕྱོབས་ཀྱི་གླང་པོ་ སྤྱན་དྲངས་དགས་ཞེས་ཞལ་མཐུན ཏེ, དེ་ལྟར་བྱས་ས། །དེ་ནས་སློབ དཔོན་ ནཱལནྡྲ་རུ་བྱོན། སུ་ཇ་ལ (g༔་གན)ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས པའི་མུ་སྟེགས་པ་མང་ བོ ་རྩོད་བས་ཕམ་པར་བྱས་ཏེ་ནང་པར་བཙུད། །གཞན་ཡང་དེར་མངོན་པ་ དང་མདོ་སྡེ་མང་བོ་ཡུན་རིང་དུ་འཆད་ཅིང་རྒྱས་པར་མཛད། རྣམ་རིག་པའི་ གྲུབ་མཐའ་དང་། རྟོག་གེ་དང་ཚད་མའི་བསྟན་བཅས་མང་དུ་མཛད་དེ། དེ་ དག་བསྡམ་བ་ལ་ ་ཚད་མའི་བསྟན་བཅས་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་ ཅེས་གྲགས། / 1) ཏསེལ” ཞེས་བ་ལྕེ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁུལ་གད་ཀྱི་མིང་དུ་མངོན། 2) •ནཱལནྡཱ' ཞིས་བ་དྭང་, ་ཤྲཱི་ནཱགཙཱ' ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་བྲིས་སློབ་དེང་སང་ཡོངས་གྲགས་དང་། ཁྱད་ བར་སྔོན་གྱི་རྡོ་ཞིག་སོགས་ཁ་གསལ་ལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་རྣམས་སུ་མིང་འདི ་ཀར་ ་གྱུར་བྲིས་མེདྭ་ མ་མཐོང་ལ། དེང་དུས་བོ དུ་དཔེ་ཀུན་ལས་རྣལེནྡ༔ དང་༦༣ལེན5༔ ཞེས་བྱུང་བ་ནི་མ་དག་བར་མངfit Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེ་ནས་སླར་ཨོ ཊིལླིའི་ཡུལ་ཕྱོགས་སུ་གཤེགས་སོ། བསྟན་པ་ལ་བྱ་བ་གཞན་མཛད་ཚུལ: དེ་ནས་སླར་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་བྱོན་ནས་, ཡུལ་ཐ་དད་པ་མང་པོར་ཕྱི་རོལ་ བ་དང་རྩོད་ནས་, ཕམ་བ་རྣམས་ནང་པར་བཙུད་པ་དང་། ཆོས་གཞི་ཉམས་ བ་རྣམས་སླར་གསོ་བ་དང་། གསར་དུ་བཙུགས་བ་སོགས་, བསྟན་པ་ལ་ བྱ་བ་མང་དུ་མཛད། དེ་ནས་སླར་ (ཨ ཊིཝི -པར” བྱོན། ཡུལ་དེའི་ རྒྱལ་བ འི་བློན་བ་ “བྷདྲབལེ5?(raགfea)ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནང་པའི་ བསྟན་པར་བཙུད། དེས་སློབ་དཔོན་གྱི་བཀའ་བཞིན་དུ་, གཙུག་ལག་ཁང་ ཆེན་པོ་བཅུ་དྲུག་དང་། དེ་དག་ཏུ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ཆེན་པོ་བཙུགས་སོ།། དེ་ལྟར་བསྟན་པ་དང་འགྲོ འི་དོན་ཡུན་རིང་མཛད་དེ། “ཨ ཊིé པ་ སྟེ་ཡུལ་དེའི་ནགས་ཚལ་དབེན་པ་ཞིག་ཏུ་སྐུ་འདས་1ས།། , ངོ་མཚར་གཞན: གཞན་ཡང་་༼ སློབ་དཔོན་འདིའི་རྣམ་བར་ཐར་པ་ལས་, ནགས་དབེན་ པར་ཡུར་དེ་མནལ་དུ་སོང་བ་ན་ མནལ་ལམ་དུ་སངས་རྒྱས་མང་པ འི་ཞལ་ མཐོང་བ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་མང་བ ་ཐོབ་པ་དང་། ཕྱི་རོལ་དུ་ལྷ་ རྣམས་ཀྱིས་མེ་ཏོག་འཐོར་བ་དང་། ནགས་ཀྱི་ཤིང་སློབ་དཔོན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་ དུད་པ་དང་། ནགས་ཀྱི་གླང་ཆེན་མང་པོས་རང་གི་ལུས་ཀྱིས་སླབ་དཔོན་ ) བླབ་དཔོན་འདི འི་ས་གཤེགས་པ འི་ སྐོར་བ་བ ༢དུ་ཚུལ་མང་ཞིང་; རེ་འགས་; བློབ་དཔོན་གྱིས་ རྩོད་པས་ཕམ་པའི་ཕྱི་རོལ་བའི་སློབ་དཔོན་ཞིག་གི་སློབ་མས་ནགས་རྭབན་བར བ ཀློངས་བ་ཆེན་ཞིག་་་་ དེང་སང་བྲིས་མཁན་མང་ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 ལ་བསིལ་གྲིབ་བྱེད་པ་དང་། བྲམ་ཟེ་ཞིག་གི་སྐྱེད་ཚལ་ན (མུ།-ཧརཏཀ1? (xseཞུ་རི་ཞ་ཆ)ཞེས་པའི་ཤིང་སྡོང་, དེའི་འབྲས་བུས་ནད་ཀུན་སེལ་བ་ཞིག་ ཡོད་པ་དེ་བསྐམས་པ་ལ་༼ སློབ་དཔོན་གྱིས་བདེན་ཚིག་བརྗོད་པས་, ཤིང་སྡོང་ སླར་སར་ཆུད་པ་སོགས་, ང་མཚར་བའི་རྣམ་པར་ཐར་བ་མང་ངོ་། / གཞན་ཡང་, ཡི་དམ་གྱི་ལྷས་ཞལ་གཟིགས་ཤིང་, གསུང་གི་གནང་བ་ཐོབ་ བ་དང་། སེམས་བསྐྱེད་ལས་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པར་བྱས་བ་སོགས་མང་སྟེ། ཇི་ སྐད་དུ་དཔལ་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་བས - “གང་ལ་འཕགས་པ་ཉིད་བྱིན་རྗེས་བཟུང་དེ་ནི་དཔལ་ལྡན་དྲི་མེད་བློ་ མངའ་སྟེ། །ཞེས་སོགས་གསུངས་བ་ལྟར་རོ།། རྣམ་ངེས་ཀྱི་ལུང་དེའི་འགྲེལ་པར་སློབ་དཔོན་ཆོས་མཆོག་གིས་ཀྱང་། (སློབ་དཔོན་འདི་ བཅོམ་ལྡན་འདས་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱིས་དངོས་སུ་ རྗེས་སུ་བཟུང་བ་སྟེ། དེ་ཡང་སྤྲུལ་པ་དང་འཁོར་བཏང་བ་ལྟ་བུའི་སྒོ་ནས་མ་ ཡིན་པར་, འཕགས་པ་ཉིད་དངོས་སུ་བྱོན་ཏེ་, རྗེས་སུ་བཟུང་བར་བཤད་ངོ / / 3 ཇི་ལྟར་རྗེས་སུ་བཟུང་བའི་ཚུལ་སོགས་ནི་, ཀུན་བཏུས་སམ་ཚད་མ་མད ་རྩོམ་ 1) ཨ་ུ་ནག་ཆུང་གི་བྱེ་བླུག་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ཚན་བར་བདུl" 2) •ཚད་མ་རྣམ་ངེས-jl•| ཤོག་ *, ཚདུ་ ཅེ, འག. *r. སྡེ, | / 3)་གཙམ་ལྡན་༢ དུས་འཇམ་དབལ་གྱིས་; གང་ལ་རྗེ ས་སུ་བཟུང་བ་དེ། འདི་སྐྱ་བུའི་ཡོན་ཏན་དང་ ལྡན་པ་ཡིན་ནོt j1 ཅེས་བྱ་བ་དཾ་ སྤྲུབ་པ་དྭང་; ནཱཁོར་བཏང་བ་མ་ཆིན་ནི༎ ་བྱོན་ ཞེས་བ་ནི་; དོན་དུ་མ་གཉེར་བར་རོj” ཞེས་བ་ལྕེ་-རྣམ་ངེས, འཐུ དུ་མ་ན་ཆེ་བ, ལོག. 3l ཚདུ་མ, ཐ སྡེ་ Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 བའི་སྐབས་དང་འབྲེལ་བས་དེར་བཤད་པར་བྱའོ།། སློབ་དཔོན་གྱིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས: གང་སྨྲས་ལྟར་སློབ་དཔོན་འདིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཐོར་བུ་བ་ བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་དུ་གྲགས་པ་རྣམས་ནི་, རྟོག་གེའི་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་རྣམས་ ཡིན་ལ་དེ་རྣམས་ལས་ད་ལྟ་དངོས་ཡད་ནི་, རིགས་བ་ལ་འཇུག་པ་དང་། - དམིགས་བརྟག་རྩ་འགྲེལ་དང་། ཚད་མ་མདོ ་སོགས་བསྟན་བཅོས་དྲུག་ཙམ་ ལས་གཞན་མེད། གཞུང་གཞན་དང་གཞན་དུ་ལུང་དྲངས་པ་དང་, དཀར་ ཆགས་སོགས་ལས་སློབ་དཔོན་གྱི་རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་སྡོམ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་་་་ མཚན་གསལ། དེ་ལས་གཞན་མངོན་བ་དང་, ཕར་ཕྱིན་དང་, བསྟོད་པ་ སོགས་སྡོམ་བས་གཞུང་བརྒྱད་དེ་, བསྟན་བཅོས་ཉེར་གསུམ་ཙམ་ཡོད། །གཞན་ རྣམས་ནི་ཡིག་རྙིང་ལོ་རྒྱུས་ལ་གྲགས་པ་ཙམ་ལས་, གཞུང་དེ་དང་དེ་དག་ གི་མིང་དང་བརྗོད་བྱ་སོགས་གང་ཡང་མི་གསལ་ཞིང་མ་ཐོབ་པོ། །བརྙིང་ གསལ་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ཐོར་བུ་བ་རྣམས་སྙིང་པོ འི་ཚུལ་དུ་ངརྫུས་པ་ནི་ ཚ་དམ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ཡིན་ན།། ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་བརྩམ་ཚུལ: དེ་ཡང་, སྔོན་གྱི་གནས་འབྲེལ་བ་ཙུག་ལག་གི་ལ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་ འདི་ལྟར་བྱུང་སྟེ། སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པས་, ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་ པ་རྩོམ་པར་བཞེད་ནས་, གཞུང་གི་མཆོད་བརྗོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ ཚད་མར་གྱུར་པ་འགྲོ་ལ་ཕན་བཞེད་བ། 1)1ཏམ་༢དཾ་ཐལ་ཆེར་ཁ་རྒྱུན་ལ་ བ རྟེན་བར་ལྟུང་ང་ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 ཞེས་སོགས་བློཀ་གཅིག་, རྡོ་རྒྱུས་ཀྱིས་རྡ་གཡམ་ལ་བྲིས་པས། དེར་ ས་གཡོ་བ་ལ་སོགས་པའི་ལྟས་ཡ་མཚན་པ་མང་དུ་བྱུང་ངོ་། །དེ་དང་ཉེ་བའི་ བསྟི་གནས་ཤིག་ན་བྲམ་ཟེའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ ་ཞིག་ཡོད་པ་དེས་, ས་བཡ་ བ་ལ་སོགས་པའི་ཡ་མཚན་དེ་དག་ཕྱོགས་གླང་གིས་གཞུང་རྩོམ་པའི་སྔ་ལྟས -. སུ་ཤེས་ཏེ་, དེ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་དེ་སློབ་དཔོན་གྱི་གནས་ག་ལ་བ་དེར་འོངས། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་དེ་སློབ་དབན་དང་འཕྲད། བསྟན་པ་དབང་དུ་གཙུགས་ཏེ་ རྩོད་པས་མུ་སྟེགས་ཀྱི་སློབ་དབན་དུ་ལན་མང་དུ་ཕམ། སློབ་དཔོན་གྱིས་ ད་ཁྱོད་སངས་རྒྱས་བའི་བསྟན་བ་ལ་ཞུགས་ཤིག- གསུངས་པས་, ཁོ ་ཁྲུས་ དེ༑ རིག་སྔགས་བཟླས་པའི་ཐལ་བ་གཏོར་བས་ སློབ་དཔོན་གྱི་ཡ་བྱད་ རྣམས་ཚིག སློབ་དཔོན་རང་ཡང་ཚིག་ལ་ཁད་དུ་བྱུང་། དེ་ནས་མུ་སྟེགས་ ཀྱི་སློབ་དབན་དེ་དེ་ནས་སོང་ང་།། སེམས་བསྐྱེད་བཏང་བར་འཇམ་དཔལ་གྱིས་རྗེས་སུ་བཟུང་ཚུལ: དེ་ནས་སློབ་དཔོན་གྱི་དགོངས་པར་, བདག་གིས་འདཾ་གཅིག་པུའི དོན་ 1)འདི འི་མིང་ལ་གཞུང་འགར་ ནག་པོ་” ཞེས་བ་དང་། “བླམ་ཟེ་ནག་པོ་ཞེས་བ་བྱུང་། ཏ༔ རྒྱ, ལེ, ཐat ཐོག, ,2s] ཆང་གཞུང་འགར་-ཐུབ་རྒྱལ་ནག་བ”ཞེས་པ་དང་། ནག་པ་ཐུབ་རྒྱུར་ ཞེས་བྱང་| g, བཀཞ, དཀར་ཆག, ལོག. ,ཐ༠༣) འདིར་ ནག་པ་༡ ཞེས་བ་དེའི་མིང་སྒྱུར་ དྭང་ “ཐུབ་རྒྱུག་ཞིག་བ་མོང་དངོས་མག] ཆང་ན་-* རྒྱཙTIཁཀཱ' ཞེས་བ•དེ འི་མིང་ཆེན་བའང་ སྲིད་མོད། བོད་ཀྱི་ཁ་རྒྱུན་ལ་ནང་བའི་མཁས་པའི་རྩད་ཟླ་ཐལ་ཆེ་བ་ག་ (ནག་བ” ཞེས་ཟུར་བླ་ བའི་ཚུལ་ཚང་མདུ་བསྒྱུར་བྱུང་། དཔེར་ན་-ཐུབ་དཀའ་ནག་པོ་རྭང་| བྱུར་ན་ནག་བ་ (མ་པཎ་ གྱི་རྩོད་ཟླ)རུང་| འབྲོག་བྱེད་ནག་པོ་དང་། ནག་པོ་འབྲེག་བྱེདྭ་དགའ་བ " ཟེར་བ་སོགས་ཏེ། འདི་དག་ཕལ་ཆེར་དྭངས་པ་ག་མ་རིག་པའི་གཏམ་ལྟ་བུར་སྣང་ཞིང་། རྒྱ་གར་གནའ་བ ཏི་ལ་རྒྱུགས #HN'SRS"; AS":"S" RA THEN'"A5' 8: ' ' 'F's II Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ཨབ་བྱ་མ་ནུས་ན། / གཞན་འགྲྭ་བ་མཐའ་ཡས་བ་རྣམས་ཀྱི་དོན་བྱ་བར་ག་ ལ་ནུས་, སྙམ་ནས། སེམས་བསྐྱེད་གཏང་བར་བཞེད་བ་ན་1, འབགས་བ་ འཇམ་དཔལ་དངོས་སུ་བྱོན་ཏེ་ “བུ་ཁྱོད་དེ་ལྟར་མ་བྱེད༔ སྐྱེ་བ་དམན་བ་དང་ཕྲད་བ་ལས་བློ་ གྲས་ངན་བ་སྐྱེ་སྟེ། - ཁྱོད་ཀྱི་བསྟན་་བཅོས་འདི་ལ་, མུ་སྟེགས་ཚོགས་ཀྱིས་ གནོད་མི་ནུས། ཁྱོད་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་མ་ཐོབ་བར་དུ་ཟདགེ་བའི་བཤེས་སུ་ ང་འགྱུར་གྱི། ཕྱི་མའི་དུས་སུ་བསྟན་བཅོས་ཀུན་གྱི་མིག་གཅིག་ཏུ་ནི་འདི་ འགྱུར་རོ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལ་, སློབ་དཔོན་གྱིས་འཕགས་པ་ལ - “བཟོད་དཀའི་སྡུག་བསྔལ་དུ་མ་དང་ལྡན་བརྣག་དཀའ་ལ།། སེམས་ཀྱང་དམ་པ་མིན་པའི་སྤྱད་པ་ལ་དགའ་ཞིང་ སྐྱེ་བོ་དམ་པ་འཕྲད་དཀའ་གལ་ཏེ་ཁྱེད་ཀྱི་ཞལ་མཐོང་ཡང་།། བདག་ལ་བྱིན་གྱིས་མ་བརླབས་དེ་མ་ཅི་བ་མཆི།" ཞེས་སྦྲུས་པས་, བུ་ཁྱོད་མ་དག༢:བ་མ་བྱེད་ཅིག་, ཉམ་ང་བ་ཐམས་ ཅད་ལས་བདག་གིས་བསྲུང་ངོ་ཞེས་གསུངས་དེ་མི་སྣང་བར་གྱུར ཏོ།། - - འདི་རྣམས་ནི་, བོད་ཀྱི་ཆས་འབྱུང་སྤྱི་དང་། ཕྱིས་རྒྱ་ནག་གི་ཡིག་ 1) གཞུང་གཞན་དུ་-སློབ་དཔོན་རྒྱལ་- ''ཚད་མར་གྱུར་བ་འགྲོ་ལ་ཕན་བཞེད་བju” ཞེས་སོགས་བྲིས་ བའི་རྡོ་ནམ་མཁའ་ཁ་བར་བ་སོགས་ཀྱི་ལ་རྒྱབ་འདུག- g, བཀཞ, དཀར་ཆག. འོག, བཐ-•il 2} ''བ་མ་ཐོབ་བར ] ཆམ་མཆོག་རྣམ་ངེས་འཐད. 3. འག. il.ཚད, སྡེ, {འི་འགླུ་ ལ་བཞིན་ཆེ་ཞེས རྭཔལ་བཟང་གསུང་། ཤོག... ,*t] ཚད, ཚ སྟེ,! Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4]- ཚང་སོགས་ལས་བཏུས་བའི་གཙུག་ལག་གིས་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་1དང་། ཁྱད་ བར་བུ་སྟན་དང་། དར ནཱཐའི་ཆོས་འབྱུང་སོགས་ལས་གསུངས་ཚུལ་ཡིན་ ལ༑ སློབ་དཔོན་ཆོས་མཆོག་ཁ་སོགས་པའི་བཞེད་པ་ནི་, འདི་ལས་ཅུང་ ཟད་ཐ་དད་དུ་བཀོད་འདུག་ཅིག་ རྗེ་བཙུན་དརནཱཐཱའི་ཆོས་འབྱུང་ནི་ མགངྒཱའི་བརྒྱུདི་ས་དབང་བཟང་བོས་བསྒྲིགས་པའི་བྱུང་བ་དང་། པནྟིཏ་དབང་ བ ་སྦྱིན་གྱིས་མཛད་བའི་ནང་པའི་སྔོན་༤ བས་(ཞུgcto)དང་། བྲམ་ཟེའི་ པཎྜིཏ་བྷཊྛགྷདི3 (rgབཅི)བྱས་བའི་སློབ་དཔོན་རབས་ཀྱི་གཏམ་གཞུང་དང་། གཏམ་རྒྱུད་མེ་ཏོག་ཕྲེང་བ་སོགས་ལ་གཙོ ་བར་བསྟེན་པར་བཤད་པས། ཏུང་ བཟང་ཡང་, གང་སྨོས་གནའ་གཞུང་དེ་རྣམས་དུས་ཕྱིས་སུ་བྲིས་པར་གསལ་ ཞིང་། ལོ་རྒྱུས་དེ་དག་ཏུ་འཁོད་པའི་གཏམ་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་གནས་བསྐོར་བ་ ཝེན་ཆིག་ཐགམ་; དེང་སང་ཧེན་སང་, ཡང་ཟེར་བ་དེས་བཀོད་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ དང་ཡང་ཕལ་ཆེར་མཐུན་བས། ཕལ་ཆེར་དངོས་འབྲེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་ངེས་ སླ༑ དེ་ལྟའང་, ཕྱོགས་གླང་གི་སྐོར་རྣམས་ནི་, ཆོས་མཆོག་དང་, ཕྱོབས་ གླང་དུས་ཉེ་ཆ5། རྗེ་སྐོར་ལ་ཆོས་མཆོག་ལྟ་བུའི་མཁས་དབང་ཞིག་ལ་འཁྲུལ་ 1) ལྕང་སྐྱའི་གསུང་རུང་། ཐོབཀན་ཆོས་འབྱང་སོགས་༢ དཾ་ཁུངས་ཡིན། 2) དྷཱཙྪནཱ བྷ འི་ཆབ་འབྱུང་མང་ཁང་-ཤདི་དེའི་རྒྱ་གར་ཚ་འབྱུང་ཡིན-ཤད''ར་ ནོག, * ༠༤༤ཐ༤ བར། ར་ནཱཐ-ད་ཐ• 3) བྷཊྛགྷཎི ཏཱ༔, ཆེས... འོག. ཐ༤༠l 4) སྤེན་ཆག་གམ་ ་ག ནག་' གི་དུས་རབས་ནི་ 030-40r, ཙམ་ག་འཇོག 5)ཆས་མཆག་གི་དུས་རབ་ན་མི་མཐུན་པ་གོང་། (ཚ)cfgཁ༠ eRY 9, ཀ་ཟ་ཀ་ལྟ་ ཀ་གོ་ और परिशिष्ट 12 (ख) चन्द्र शेखर शास्त्री, 647) न्याय वि. भूमिका-पृ. 10 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བ་རགས་བ་དེ་ཙམ་མི་བྱུང་བས་, འདིར་ཆོས་མཆོག་གི་གསུང་ཉིད་ཚད་མར་ བྱས་ན་ལེགས་པར་སེམས་སོ། །དེ་ཡང་ཇི་སྐད་དུ “སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བ་, རི་ཕུག་དབེན་པ་ཞིག་ན་སྒོམ་པ་ལ་ བརྩོན་བས་གནས་པ་ན། གནས་སྐབས་འགའ་ཞིག་ཏུ་, འཁེར་བ་ལས་ ཡིད་བྱུང་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་ལས་པ་ཞན་དུ་ཕྱོགས་ཏེ། གཅིག་ཏུ་གྲོལ་ བར་འདོད་པ་ན། སྐད་ཅིག་དེ་ལ་འཕགས་པ་ངཇམ་དཔལ་བྱོན་ཏེ། “བུ་, སྐྱེ་ བ་ངན་བ་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པར་སེམས་སྔར་བའི (སྔར་བས) གཞན་གྱི་ དབང་དུ་གྱུར་ཏེ།. སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་ཕན་པར་ནུས་བའི་ེམས་ཡོད་བཞིན་ དུ་༼ ཅིའི་ཕྱིར་བཏང་སྙོམས་སུ་བྱེད?” ཅེས་གསུངས་པ་དང་། སློབ་དཔོན་ གྱིས་ལན་དུ - “བཅོམ་ལྡན་འདས༔ འཁོར་བ་འདི་ནི་བཟོད་པར་དཀའ་ བའི་སྡུག་བསྔལ་དུ་མ་དང་ལྡན་པས་, བསྲན་བར་མི་ནུས་ལ། སེམས་ཀྱང་ དམ་བ་མིན་པའི་སྐྱེ་བ་ལ་དགའ་བས་, གཡོ་བར་སྤྱད་ཅིང་། ཁྱེད་མཐོང་ ཡང་, བདག་ལ་བྱིན་གྱིས་མ་བརླབས་ན་, དེ་ལ་ཅི་ཞིག་བགྱིར་མཚ?” ཞེས་ ཞུས་བ་དང་, ལན་དུ– “ཇི་སྲིད་ས་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་དུ་ཁྱོད་ཀྱི་དགེ་བའི་ བཤེས་གཉེན་ནི་ང་ཉིད་ད", ཞེས་གསུང་ཏེ། མི་སྣང་བར་གྱུར་དོ 1| / ཞེས་སོགས་བྱུང་སྟེ། དེ་བཞིན་དུ་སླབ་དཔོན་ཡེ་ཤེས་དཔལ་བཟང་པོས་ཀྱང་ (ཀ) བ་སུ་ཁ་ ཀTཀ་ཤ་གfསི་ཀཱ བརྒྱ་ཕྲག་བདུན་བ;གག*et སྨཞི་ལ་ ཞུ་ཞི་. | 1) འདི་དག་ཉཐ ད་ལྡན་ཆེ་བར་བྱུང་བ་ལྟར་བཀད་པ་ཉིན་-༢ཐ ད་ལྡན་ ༢ག. *L ཚན, ཚ, སྟེ, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གསུངས་1ཏེ། ཕལ་ཆེར་དོན་གཅིག་བར་སྣང་ང་ རྗེས་ཙོང་ཁ་བས་ཀྱང་ གང་སྨོས་རྣམས་ཚད་མར་བཞེད་པར་གསལ་ དེ། ཇི་སྐད་དུ་ འཇམ་བའི་དབྱངས་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བ་ལ།། དངོས་སུ་འདི་རྩོམ་འདི་ནི 2 ཞེས་སོགས་གསུངས་ཏེ། ཀུན་བཏུས་རྩོམ་པའི་རྒྱུར་འཇམ་དབྱངས་ ཀྱི་ལུང་བསྟན་ཡོད་པར་གསལ་བར་བཤད་དོ།། དོགས་གཅོད:ལ་ དེ་ལ་འདིར་, ཆོས་མཆོག་གི་བཤད་ཚུལ་དང་འབྲེལ་བའི་བཤད་བ་ རྣམས་སུ་, འཕགས་པ་འཇམ་དབལ་དང་སློབ་དཔོན གྱི་དྲི་བ་དྲི་ལན་དང་། ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་རྩོམ་པའི་ཐོག་མར་དེའི་མཆོད་བརྗོད་རྡོ ལ་བྲིས་བའི་སྐབས་ 1) འཐད་ལྡན་འགྲིལ་བཤད་བག་- ་ཡང་འདི་གད་གྲོགས་ཏེ། གློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོ་བཙུན་ བཅོས་མཐུན་དག་རྩུབ་བར་མཛད་ནས་ དགོན་པའི་ཕྱོགས་ཞིག་ཏུ་ཟན་ཐོས་ཀྱི་བཟ་གྱིས་བདག་དུ་ དུལ་བ་ན་ཞི་བའི་ཕྱིར་བརྩོན་བ་ན] འབགས་བ་འཇམ་དབལ་༔ དུ་ཀྱིས་དུང་དུ་གཞིགས་ན་།- “ནས་ ཀྱི་བུ་ཁྱེདྷནི་མིག་ན་བྷས་ཅད་ཀྱི་དོན་བྱ་བར་བརྗོད་པ་མིན། རྗེའི་ཕྱི་བདག་སྦྱིན་ཀྱི་ དོན་བྱེད་ ? འདི་ཚངས་པ་ཐམས་ཅད་གྱི་ད་ཆ་སྨྲ་བར་གྱིས་ཤིག"; ཅེས་གསུང་སོ། དེ་ དག་ལྕབ་དཔོན་གྱིས་གསོལ་བ- འབགས་་ བདག་ནི་སེམས་ཤཚ་བ་ཉད་ངོ་མི་ཐོགས་བོij” འབགས་བས་གསུངས་བ། ་་རྒྱུན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གར མ་ཕྱིན་བར་དུ་ང་་ཡོངས་སུ་གཞུང་གིས་; དགག་བར་མ་བྱེད་ཅིག༽ རྭ་ས་མ་དབན་གྱི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་མང་བོ་བརྩམས་པ་ལ་སོགས་ པ་འཇིག་རྟེན་ལ་ཟན་བར་མཛད་དོ། ཞེས་བྱུང་. ནཱཐུ5, , འགྲེལ་བཞུད, fག. ,* ན་ 2) རྟག་བརྗོད་མདུན་ལེགས་-ཉྙོ ཀ, *il Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་དངོས་སུ་མི་གསལ་ལ། རྒྱལ་ཚབ་ཆས་ རྗེས་, རྣམ་ངེས་ཀྱི་དགོངས་པ་འགྲེལ་བ་ན, ཆོས་མཆོག་གི་བཤད་བ་སོགས་ ལོ་རྒྱུས་སྔ་ཕྱི་གུང་བསྒྲིགས་དེ། དགོངས་པ་མཐུན་པར་བྱས་འདུག་ཀྱང་། མཐའ་གཅིག་ཏུ་དོགས་པ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། / - - འདི་ལྟར་ལུང་ལས་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཚིག་རིས་མི་མཐུན་པ་དང་། རྒྱ་གཞུང་གི་ལུང་རྣམས་ཆིག་གི་བརྗོད་ཚུལ་དང་, སྦྱོར་ཚུལ་མི་མཐུན་པ་ཤིན་ཏུ་ མང་ལ། དེ་དག་ཀྱང་ཕལ་ཆེར་ལོ་ཙ་བའི་འགྱུར་མི་མཐུན་པ་དང་། ཁ་ཅིག་ དོན་གཅིག་པར་བསམ་ནས་, ཚིག་གང་བྱུང་བཅུག་པ་དང་། དཔར་གཞི་ནོར་ བ་སོགས་འཁྲུལ་གཞི་མང་སྟབས་, སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་གླང་དང་, འཕགས་པ་ 1)རྭར་ཊིཀ་ལག-“་བླབ་དཔོན་དབེན་པའི་གཟབ་ནི་ཟུག་ཅིག་ན་བཞུགས་ཏི་; སྒྲུབ་པ་མཛད་པ་ན། དུས་ རེ་ཞིག་ཅིག་ཚོད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་བརྩམ་པར་(ལྕོག་བར་)བཞེད་ནས། བླག་གི་ངོས་ལ- (ཚདྭ་ མ་མང་དག་འགྲོ་ལ་ཕན་བཞེད་ཀi] ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་པན་དང་པ་བཀ དུ་ལ་དྭང་| རྨ་ གམོ་བ་ལ་སོགས་པའི་ལས་ཆེན་པོ་བྱུང་བས། རི་འབག་བྱེད་ཀྱི་ཐུག་ན་ཕྱི་རོབ་བའི་དྲང་སྲོང་ ་ནག་ བ ཞེས་བྱ བ་མངོན་ཞེས་ཅན་ཞིག་གནས་ནམ་ཞིག་ཏི། བར་ཆེདུ་བྱའོ་སྦྲུམ་ན་.ཁ་ནས་མེ་ངང་ བ་ལ་སོགས་བས་སློབ་དཔོན་བ་གནོད་པ་ཆེན་མོ་བས་བ:དུང་། མ ཅུང་བ འི་མམས་ཅན་དེ་ལ་བུ་་ མཐོང་བས་ཐུགས་ཀཾན་ཏུ་རྒྱུ་ཞུས། རང་རྒྱན་མྱུར་དུ་གྲོལ་བར་བཞེད་ནས་དེས་ཐ དཱ་ལེ་ཀོར་ནམ་མཁར་ བསྐྱུར་ནམ་, 'དེ་ཐབལ་ལྕང་མ་ཐུག་ཐེག་པ་དམན་པར་གཞོག་བར་བཞེད་པ་དང་། རྗེ་བཙུན་དྭངས་ སུ་བུན་ནག]” ཞེས་སོགས་སོ། , དར, འག. , ཐ། མཆན;-ཤདུ་ཨཱ་དང་གླེང་ནག་པོ” ཞེས་བྲིས་འདུག་ཀྱང་། དུས་དེ་ཙམ་ན་དྲང་སྲོང་རྣམས་ ༢བྱུང་བ་རྒྱུན་ཆདུ་ཟིན་ཏེ། ནང་བའི་དྭགྲྭ་བཙམ་བ་རྣམས་བྱུང་བ་ཐན་བ་ན་; ཐལ་ཆེར་ཕྱི་རོལ་ པའི་བསྟུན་བ་ལ་ཡང་དྲང་སྲོང་རྣམས་མངོན་གསལ་དུ་ཆུང་བ་མི་བྱུང་བག] ཤདོད་ tcང་སློང་༔ ཟེར་བ་ཡི་གེ་མ་དག་བའཔ་; ཡང་ན་ཁ་རྒྱུན་ཀཾར་བ་ཡིན་ནམ་སྣུམ་ལྕེ་དབུད] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འཇམ་དཔལ་གྱི་དྲི་བ་དྲི་ལན་གྱི་ངག་གི་རང་བཞིན་གང་ཡིན་, རྟོགས་དཀའ་མ། དེ་ལྟའང་, འཇམ་དབལ་དང་, སློབ དཔན་གྱི་དབར་དྲི་བ་དྲི་ལན་བྱུང་བ་ཙམ་ ཞིག་ནི་གསལ་བར་ངེས་ནུས་སོ། / གཞན་ཡང་, འདིར་ལོ་རྒྱུས་ཕལ་ཆེ་བར་, ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་སློན་དཔན་ གྱིས་རི་ཕུག་ཅིག་ཏུ་བརྩམས་བ་དང་། དེ་རྣམ་བའི་བྱ་བར་ཞུགས་ཚེ་ས་ གཡ་བ་སོགས་དང་། སློབ་དཔོན་གྱིས་ཡ་ཚད་མར་གྱུར་བ–སོགས་མཆོད་ བརྗོད་ཀྱི་ཚིག་བཅད་དེ་བྲུག་རིའི་ངོས་ལ་བྲིས་པ་དང་། , རྡ་གཡམ་ལ་བྲིས་ ཟེར་བ་དང་། བྲམ་ཟེའི་སྟོན་པ་དང་རྩོད་པའི་རྗེས་དེ་མ་ཐག་, རྡོ་གཡུམ།ནམ་ མཁར་འཕངས་པ་དང་། / རེ་འགས་ཐོད་ལེ་ཀོར་ནམ་མཁར་བསྒྱུར་ཟེར་བ་ དང་ ཁ་ཅིག་འཇམ་དབལ གྱིས་རྡོ་གཡམ་དེ་ནམ་མཁར་བཟུང་བ་ཡིན་ཟེར་ བ་དང་། འཕགས་པས་སེམས་བསྐྱེད་བརྟན་པར་བྱས་རྗེས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་ གཞུང་མང་པོ་བརྩམས་པ་ལ་སོགས་པ་སེམས་གྱི་དོན་མཛད་ཟེར་བ་དང་། ཡང་ཁ་ཅིག་གཞུང་ཐོར་བུ་བ་རྣམས་ནལཉྫ ་རུ་བཞུཊ་སྐབས་སུ་མཛད་ཟེར་བ་ལ་ སོགས་པ་རྣམས་ནི་, ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། འདིའི་སྐོར་ལ་ ཡིད་གདན་དུ་རུང་བའི་ངེས་པ་བརྟན་བོ ཞིག་མེད་པའི་ཚུལ་ཡང་གསལ་བར་བྱེད་ པར་སྣང་ངོ་། དེས་ན་གོང་སྨྲས་ལོ་རྒྱུས་ཚིག་རྣམས་ལ་བདེན་དོན་མེད་པ་ མི་སྲིད་མོད། སྙན་ངག་གི་རྒྱན་དང་, རང་བཟོ་དང་། ཅུང་ཟད་རེ་དད་ ཅན་གྱི་བླ འི་སྣང་ཚུལ་ཡང་འདྲེས་པ་ཡིན་པས་དགག་བཞག་གི་སྤྲུས་པ་དོར་ན་ ལེགས་ལ། དེ་ལྟ་ན་ཡང་, ཐ་སྙད་དུ་རང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་མི་འགལ་ཙམ་ཞིག་ནི་ འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ལ་ཐུན་མོང་དུ་དགོས་བས་, ཐམས་ཅད་བདེན་པར་གཟུང་ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ན་འགལ་འདུའི་ཁུང་བཟོད་དཀའ་ལ། ཡང་ན་གཅེར་བུ་པའི་གྲུབ་མཐའ་ ལྟཛ་ཐམས་ཅད་སྤྱིར་ཕར་(ཁག་བཞི) ཁས་ལེན་དགོས་ནའང མི་རིཊ་བས་ བདེན་དོན་ངེས་པར་ཡོད་དགོས་སོ༎ དེ་ཡང་ཀུན་བཏུས་ཇི་ཕྱུག་ཏུ་བརྩམ་པ་དང་། རྡོ་གཡམ་ནམ་མཁར་ བསྒྱུར་ཞིང་, དེ་འཇམ་དཔལ་གྱིས་གཟུང་བ་སོགས་ནི་ ཇི་ལྟར་ཡིན་ཡང་ རུང་། བསྟན་བཅོས་འདི་རྩོམ་པའི་རྒྱུར་འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་སྐུ་ཞལ་གཟིགས་ ལུང་བསྟན་བ་སོགས་ནི་, དངོས་འབྲེལ་དང་། བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་རྒྱུ་ ལྔའི་1ནང་ཚན་གཙོ ་བོར་ངེས་སོ།། པ་ཀུན་བཏུས་འདི་སློབ་དཔོན་གྱིས་ཕྱི་རྩོམ་ཡིན་པར་གཞུང་རང་ལས་་ གསལ དེ། ཚད་མ་བསྒྲུབ་ཕྱིར་རང་གི་གཞུང་ཀུན་ལས།། བཏུས་ཏེ་སྣ་ཚོགས་འཐོར་རྣམས་འདིར་གཅིག་བྱ།།(ཚད་. ཀུན, 11.11) 1) རྒྱ་ལྔ་t; རིག་པའི་གནས་ཙཱལ་མཁཚ་བ་དང་། མན་ངག་ཡོངས་སུ་ཚང་བ་ཞེས་ཁ་རྡུང་། བཤདུ་བའི་དན་ལ་སྒྲ་འདོན་ཡོངས་སུ་ཆད་བ་དང་། གཞན་ཕན་གྱི་ཀུན་སློང་དང་ལྷན་བ་དང་། ཆེ་དམ་ཀླུའི་ཞལ་གཟིགས་ཤིང་གསུང་གི་གནང་བ་ཐོབ་བ་རྣམཁ་ཆེན་བར་བཤད་ལ། རེ་འགར་ གཞན་ཟན་ཀུན་སློང་གི་ཚབ་ཏུ་ བཤད་བྱ་དོན་དང ལྷན་ ཞེས ཐེར་སློག་མང་ཤདུག བྱང་ཆུབ་བམ རིམ་གསོ་ནི་རྒྱུ་གཙུག་གསུངསཾ་བྷཾ། ཝི་ནཱརཏུ་-རྗེ་སྒྱུར་ཐུབ་པའི་དགོངས་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ གཞུང་ལྕམ་བ་ལའང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རྒྱུ་གསུམ་ཡོད་དེ། འདི་གར་-ཤེས་བྱ་རིག་པའི་གནམ་ ལྔ་ལ་མཁས་པ་དང་། དེ་དག་གི་དོ་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་གནད་ཀྱི གནཱམམ་བ་ཆང་དུག་སྒོ་རྫོགས་ བའི་སངས་རྒྱུས་རྣམགང་ལྕེ་རིམ་ལ་མ་5:བ་ལསོ་བརྒྱུད་བའི་སྨན ང ང་ལྡན་བོ་ང་ / ཆེ་དམ་ སྒྱུའི་ཞལ་གཟིགས་ན་གཅུང་གིས་གནང་བ་རྒྱ་བཟའོ༎ ལག, ཆེན, ཤོག, *[ རྗེ, བ.. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར།། ་ཚད་མ་ཀུན་བཏུས: དེ་ལ་འདིར་ཐེག་པ་ཆེན་པོ འི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱིས་, གསུང་རབ་ ཀྱི་དགོངས་པ་འགྲེལ་ཚུལ་དང་། ཤེས་བྱའི་གནས་ལུགས་གཏན་ལ་འབེབས་ པའི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཞིག་བྱུང་སྟེ། མགོན་པོ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་རྣམས་ ནི་, གཟུགས་ནས་རྣམ་མཁྱེན་གྱི་བར་གྱི་ཆོས་རྣམས་རྟེན་ནས་བྱུང་བའི་བྱ་བྱེད་ ལ་མི་བསླུ་བའི་ཆ་ནས་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་དང་། དེ་རྣམས་ལ་རང་བཞིན་ གྱིས་གྲུབ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པའི་ཆ་ནས་དོན་དམ་བདེན་པའི་རྣམ་་་ གཞག་སྟེ། བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གསུང་རབ་མཐའ་དག་འཆད་པར་ བྱེད་ལ། སློབ་དཔོན་ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད་ལ་སོགས་པ་ནི་, ཤེས་བྱ་ཐམས་ བོད་ ཀུན་བརྟགས་, གཞན་དབང་, ཡོངས་གྲུབ་དང་གསུམ་དུ་བསྡུས་ཏེ་དེའི་ སྒོ་ནས་གསུང་རབ་མཐའ་དག་འཆད་བར་བྱེད་དོ། །འདི་དག་ནི་སྤྱིར་གསུང་ རབ་ཀྱི་དགངས་པ་འགྲེལ་ཚུལ་ཡིན་ལ། འདིར་ནི་, ཤེས་བྱའི་གནས་མཐའ་ དག་གཏན་ལ་འབེབས་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་ཀྱི་གཙོ་བོ་ཚད་མ་ཡིན་ལ། ཚད་མའམ་ ཡང་དམ་བའི་ཤེས་བའི་རྣམ་གཞག་སྐྱོན་མེད་པ་ཞིག་ཤེས་ཏེ་ དེའི་རྗེས་སུ་ ཞུགས་ན། མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ ངེས་པར་ལེགས་པའི་ཚུལ་གང་ ལའང་མ་བསླུ་བར་ངེས་ཤིང་། ཚུལ་འདི་ལེགས་པར་ཐུགས་སུ་ཆུད་ནས་ སློབ་དཔོན་གྱིས་ཤེས་བྱ་མཐའ་དག་གཏན་ལ་འབེབས་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་དམ་པ་, ཚད་མ་སྒྲུབ་པའི་གཞུང་འདི་རྩོམ་པར་མཛད་དུ། །དེ་ལ་འདིར་བསྒྲུབ་ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བྱའམ་, མཚོན་བྱ་དོན་གྱི་ཚད་མ་ནི་, འབྲས་བུའི་ཚུལ་དུ་བསྟན་ལ། སྒྲུབ་ བྱེད་དཔེའི་ཚད་མ་ནི་, ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པའི་ཚད་མའམ་, ཡང་དག་པའི་ ཤེས་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དམ་ངོ་བོ་དང་། གྲངས་དང་། སྤྱད་ཡུལ་དང་། འབྲས་བུའི་ཚུལ་ལ་ལོག་པར་ཞུགས་པའི་ལག་ཞུགས་ རྣམས་, གཞུང་ལུགམ་གཞན་ལས་ཁྱད་ཞུཊ་པའི་སྒོ་ནས་ལེགས་པར་གསལ་་་་ བར་བྱས་ཏེ། ཤིང་རྟ་འི་སྲོལ་ཕྱེ་ཞིང་། གསུང་རབ་མཐའ་དག་གི་དགོངས་པ་ འགྲེལ་བར་མཛད་ད།། ཚད་མ་སྒྲུབ་པའི་ཚུལ་དེ་ཡང་མདོར་ན་རྣམ་བ་གཉིས་སུ་འདུས་ཏེ། ཤེས་བྱའི་གནས་རང་ཉིད་ཀྱིས་ངེས་པའི་ཐབས་དང་། གཞན་ལ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་ པར་སྟོན་པའི་ཐབས་གཉིས་སོ། །དེ་ལ་དང་པ ་ནི་མངོན་རྗེས་གཉིས་ཡན་ ལག་དང་བཅས་པ་སྟོན་པའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་བཤད་དེ། མངོན་སུམ་ལེའུ་ དང་།། རང་དོན་ལེའུ་དང་། དེ་ལས་འཕྲོས་བ་སེལ་བ་བརྟག་པ་སྟེ་ ལེའུ་ གསུམ་གྱིས་རྒྱས་བར་བཤད་དོ༑ །ཕྱི་མ་ནི་, སྒྲུབ་ངག་དང་, སུན་འབྱིན་ སྟོན་པའི་གཞུང་ཡན་ལག་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཤད་དེ། གཞན་དོན་ ལེའུ་དང་, དེ་ལས་འཕྲོས་བ་དབེ་བརྟག་བ་དང་། ལྟག་ཆོད་བརྟག་པ་སྟེ། ལེའུ་ལྷག་མ་གསུམ་གྱིས་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལྟར་ལེའུ་དྲུག་གིས་དོན་རྫོགས་པར་ བཤད་1ད།། 1)ཁང་དག་བའི་ཤེས་བ་དེ , སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བས་དོན་ཚན་དྲུག་ཏུ་བཏུས་ནས་, ཕྱི་ ཙམ་ཁག་བར་གཏན་ལ་འབེབས་བ་ (ཁ་)ཚདུ་མ་ཀུན་ལས་བཏས་བ་མཛད་དེ། དེ་ནི་མངོན་ཐུབ་ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེ་ལྟར་ན་, ཡང་དག་པའི་ཤེས་བ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་བ་ལེགས་པར་ གཏན་ལ་འབེབས་བ་ནི་, འདིར་བརྗོད་བྱ་དང་། གཏན་ལ་ཕབ་བའི་དོན་ ལེགས་པར་རྟོགས་པ་ནི་དགོས་པ དང་། དེ་ལས་དོན་དམ་པའི་ཚད་མ་ཐམས་ ཅད་མཁྱེན་བའི་ཡེ་ཤེས་ཐོབ་བ་སོགས་ནི་, འདིར་དགོས་པའི་དགོས་པར་... བཞེད་བར་སྣང་ངོ་། །མདོ འི་དར་ཊིཀ་5, “བསྟན་བ་དང་སྟོན་བ་སྐྱོན་ མེད་བར་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཏུ་, གཞན་གྱི་ཚད་མ་དགག་བ་དང་། རང་གི་ ཚད་མ་རྒྱས་པར་བསྒྲུབ་པ་བརྗོད་བྱ་དང་1།” ཞེས་སོགས་གསུངས་བ་ནི སངས་རྒྱས་བའི་བཤད་ཚུལ་ཁྱད་པར་བ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ལ། གཞུང་འདིར་ནི་ ཕྱི་ནང་དང་། རང་གཞན་གོང་གི་ཡང་དབང་དུ་མ་བྱས་པར་, ཤེས་བྱའི་ གནས་ལུགས་ཉིད་གཙོ་བོར་བྱས་ཏེ་, དེ་ལ་མི་སླུ་བའི་ཤེས་པ་ཉིད་སྐྱེས་བུའི་ འདོད་དོན་གྲུབ་པའི་འབྲས་བུ་ཅན་དུ་བསྟན་བར་མཛད་པ། དེ་ཉིད་ཤེས་ བ་རྒྱུད་ལྡན་གྱི་སྐྱེ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བླང་དོར་གྱི་གནས་གསལ་བར་བྱེད་བ་་་ གསལ་བྱེད་ཐུན་མང་མ་ཡིན་བར་གྲུབ་བ་ན་ དེ་གང་ལ་མངའ་བའི་སྐྱེ་བོ ་དེ་ ཡང་བླང་དོར་གྱི་གནས་སྟོན་པ་ལ་ཚད་མར་བྱེད་དགས་ཚུལ་སོགས་བསྟན་པའི་ སྒོ་ནས་ཡང་དག་པའི་བསྟན་བ་དང་, སྟོན་པ་ཚད་མའི་ཚུལ་དུ་སྤྱིར་སྒྲུབ་པ་་་་ ཡིན་གྱི། བྱེ་བྲག་རང་གཞན་གྱི་ཕུགས སུ་ལྷུང་བའི་བསྟན་པ་དང་སྟོན་བ་སོཊ་ དང་། ཚད་མ་ལ་དགག་སྒྲུབ་མཛད་པར་མ་སྣང་ངོ་། །དེ་ཡང་དཔལ་ཆོས་ ཀྱི་གྲགས བས་ཇི་སྐད་དུ: མི་ཤེས་སྟོན་བར་བྱད་བ་ལ། / 1)ཚདག དོ འི་རྣམ་བཤད, in, * དུ, གཙང་དབར། Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 འཁྲུལ་བར་དོགས་པ་ཅན་རྣམས་ཀྱིས། / དེས་བཤད་ནན་ཏན་བྱ་བའི་ཕྱིར། / ཤེས་ལྡན་འགའ་ཞིག་ཚོལ་བར་བྱེད།། 31| -- ཅེས་དང་། གཞན་ཡང་ བླང་དང་དུར་བྱའི་དེ་ཉིད་ནི།། ཐབས་དང་བཅས་བ་རིག་མཛད་བ།། གང་དེ་ཚད་མ་ཉིད་འདད་ཀྱི། / ་ཐམས་ཅད་རིག་མཛད་མ་ཡིན་ནོ།། 33 |. - རིང་བ་མཐོང་ངམ་མིན་ཡང་རུང་། / འདོད་བའི་དེ་ཉིད་མཐོང་བ་ཡིན།། 3 11 ཞེས་སོགས་གསུངས་པ་ལྟར་ར།། ཀུན་བཏུས་ཀྱི་འགྲེལ་བ:- ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་བ་འདི་ལ་ འགྲེལ་བ་མང་མད་, ཀུན་གྱི་ཕྱི་མ་ལྟ་བུ་ནི་, སློབ་དཔོན་ཉིད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་ ཡིན་ལ?] རྩ་འགྲེལ་གཉིས་ཀའི་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་མཛད་བ་སློབ་ དབོན་རྒྱལ་དབང་བླ འི་འགྲེལ་བ་- ༦ཡང་བ་དང་དྲི་མ་མེད་བ་དང་ལྡན་པ(ar་ཁ་ཚ་ཞབet)ཞེས་བ་ཉིད་གྲགས་ཆེ འོ། . །རྒྱལ་དབང་བློ་འདི་རྣམ་ 1) ཚ ད་རྣམ, ཚད་གྲུབ... ཡེ,| 2) ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་བརྒྱུན་འགྱུར་ནང་ལོ་ཙ་བའི་འགྱུར་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས ་རང་འགྲེག༔ བྷི་ན་ བ་གཅིག་བཞུགས། Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དུqའགྲེལ་མ་རྩོམ་གང་གི་འགྲེལ་བྱེད་ཡིན་པར་མཁས་པ་རྣམས་ལ་གྲགས་པ་1 ལྟར་འཐད་དམ་སྙམ། དེའི་རྗེས་མ་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་ཚུལ་དུ་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ། དགངས་འགྲེལ་གྱི་ཚུལ་དུ་རྣམ་ངེས། དཀའ་འགྲེལ་ལམ་ངོན་བསྡུས་ཀྱི་ཚུལ་ དུ་རིགས་ཐོག་དང་། གཞན་ཡང་ཡན་ལག་ཐོར་བུའི་འགྲེལ་བ་རྩོད་རིགས་ མ་སཊ་པ་, ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པའི་སྡེ་བདུན་དང་། དེའི་རྗེས་སུ་ནང་པའི་ཚད་ མའི་བསྟན་བཅོས་ཇི་བྱུང་ཐམས་ཅད་དངོས་སམ་རྒྱུད་པ་ཅི་རིག་གི་སྒོ་ནས་ཚད་ མའི་བསྟན་བཅོས་ཀུན་ལས་བཏུས་པའི་འགྲེལ་བར་མ་མང་བ་མེད་བ་ལྟ་བུ་་་་ ཡིན་ནོ། / . / - - - : , , ... - མེདགས་བརྟག: དམིགས་པ་བརྟག་པ་སྟེ་, དབང་ཤེས་ལྔའི་ གཟུང་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་དམིགས་རྐྱེན་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་བརྟག་པ་; ཞེས་པ་ཡིན་ ལ༑ འདིའི་བརྗོད་བྱ ནི་, བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མིང་ཉིད་ཀྱིས་གོ་ནུས་ལ། འདི་ནི་ རྣམ་རིག་པའི་གྲུབ་མཐའི་རྩ་གཞུང་ལྟ་བུ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་རྣམ་རིག་བའི་གྲུབ་ མཐཱའི་དགག་བྱའི་གཙོ ་བ ་ནི་, མིག་སོགས་དབང་ཤེས་ལ་ཕྱི་རོལ་དོན་དུ་ སྣང་བའི་གཟུགས་སོགས་བདེན་པར་གྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་དག་ཐ་སྙད་དུ་ ཡང་ཡོད་པར་ཚད་མས་ལྷག་མེད་དུ་མ་ཁེཊ་ན། རྣམ་རིག་ཙམ་གྱི་དོན་བརྗོད་ བྱས་སྟོང་ལ དེ་ཡང་ཕྱི་དོན་ཕྲ་རབ་ནས་མ་ཁེཊ་ན་རགས་བ་མི་ཁེཊ་བས། རྡུལ་ཕྲ་རབ་སོགས་འགག་བའི་རིགས་བ་རྣམས་ཀྱི་གནད་རྣམས་འདིར་ལེགས་ པར་བཤད་དོ། །དེ་ཡང་དེ་ཉིད་ལས= , 1) “ཟླབ་དཔོན་འདི་རྣམ་འགྲེལ་མཛད་བའི་སྔ་རབ་ཏུ་བྱུང་བར་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་གྲྭ་བྱུང་བ་ བཞེད་དil ཝ, དར་ཊིཀ, , * རྒྱབ, *- གཙང་དམར]. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 དབང་པོ ༢་རྣམ་པར་རིག་བའི་རྒྱུ། / ཕྲ་རབ་རྡུལ་དག་ཡིན་མོད་ཀྱི། དེར་མི་སྣང་ཕྱིར་དེ་ཡི་ཡུལ། / རྡུལ་ཕྲན་མ་ཡིན་དབང་བ་བཞིན། / 1| དམིཊ་༣ ] ཞེས་སོགས་གསུངས་བ་ལྟར་རོ།། -- བསྟན་བཅོས་འདིའི་གཞུང་ཚད་ནི་, རྩ་བའི་ཚུལ་དུ་གློག་བརྒྱད་དང་། དེའི་རང་འགྲེལ་གྱི་ཚུལ་དུ་དེ་ལས་གསུམ་འགྱུར་ལྷག་ཙམ་ཞིག་ལས་མེད་དོ།) གཞུང་ཚད་ཤིན་ཏུ་ཉུང་མོད་, འདི་ནི་ཤིན་ཏུ་གྲགས་ཆེ་སྟེ། ་རིགས་བའི་རྗེས་ འབྲངས་ཀྱི་སེམས་ཙམ་བ་རྣམས་ཀྱི གཞུང་ཕྱི་མ་ལྟ བུ་དང་། རྣམ་ཤེས་ཆཊ་ དྲུག་ཏུ་སྨྲ་བའི་སེམས་ཙམ་བ་, གཉིས་སྟོང་གི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཡང་གྲུབ་ཏུ་འདོད་་་ བ་རྣམས་ཀྱི་རྩ་གཞུང་ལྟ་བུ་ཡིན་ན།། དུས་གསུམ་བརྟག་པ:- དུས་གསུམ་བརྟག་པ་འདི་ཡང་ གཞུང་གི་རིཊ་ བའི་འགྲོས་དམིགས་བརྟག་དང་མཐུན་ཞིང་། འདིའི་དབྱད་གཞི་ནི་དུས་རྫས་ གྲུབ ཡིན་ལ། འདིའི་ཕྱོགས་སྔ་ཡང་རང་གཞན་གྱི་སྡེ་བ་བྱེ་སྨྲ་སཊ་དུས་རྫས་ གྲུབ་ཏུ་སྨྲ་བ་ཐམས་ཅད་དང་། མདོ་སྡེ་བ་ཁ་ཅིག་ཀྱང་ཡོད་བར་སྣང་ང་༎ འདི་ཡང་རིགས་པའི་འགྲོས་ལ་བལྟས་ན་སེམས་ཙམ་པའི་རང་གཞུང་ལྟ་བུར་ སྣང་བས་དབྱད་དོ། །འདི་ལས་འཕྲོས་བའི་གཞུང་ནི་, སློབ་དཔོན་དགེ་སྲུང་ དང་། དེའི་སློབ་མ སླབ་དབན་ཆོས་མཆོག་སྟེ་, རྒྱལ རྔ་བདུན་བར་གྲགས་ བས་མཛད་པའི་ སྐད་ཅིག་མ་འཇིག་བར་སྒྲུབ་བཞི” གཞུང་རྣམས་སོ།། Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འཁོར་ལ:– གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འཁོར་ལོའམ་ཕྱོགས་ ཆོས་འཁོར་ལ་ཡང་, བསྟན་བཅོས་ཐོར་བུ་བའི་ནང་ཚན་ཞིག་སྟེ། འདི་ལ་ གཞུང་ཚད་ཤཱཀ་བཅུ་གཅིག་དང་རྐང་བ་གཅིག་ཡོད་ལ། ཕལ་ཆེར་ཚད་མ་ རིགས་པ་ལ་འཇུག་བའི་དོན་བསྡུས་ལྟར་འདུག་ཅིང་། བོད་ཀྱི་ཚད་གཞུང་ མང་བོར་འདི་ནས་ལུང་དྲངས་པ་མང་ཡང་ སྣ ར་ཐང་དང་ སྡེ་དགེའི་ བསྟན་འགྱུར་ནང་བཏུགས་པའི་དཔེ་གཉིས་སུ་ལུང་འདྲེན་གྱི་ཚིག་དེ་དག་དང་་་ ཚིག་རིས་ཤིན་ཏུ་མི་མཐུན་པ་མང་བ་འདུག་ཅིང་། དེ་རྣམས་གཞུང་ཐ་དད་ བའམ་ལོ་ཙ་བའི་འགྱུར་ཁྱད་ཡོན་འབུད་དགོས་ཀྱང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མ་དཔེ་མ་ ཐོབ་པས་དཀའ་བར་སྣང་། / རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ:- ཚད་མ་རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་འདི་རྡོག་ གེའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ལུས་ཆ་ཚང་ལ་ གནད་ཀུན་བསྡུས་པ་ཞིག སྟེ། རིཊ་ བའི་མདོ་ཀུན་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕཊ་བ་ཞིག་གོ །འདི་ནི་སློབ་དཔོན་ཀྱི་རྡོག་ གེའི་བསྟན་བཅོས་ཀུན་གྱི་ཕྱི་མོ་དང་། རྩ་བ་ཉིད་དུའང་སྣ་ང་སྟེ། ཀུན་ལས་ བཏུས་བ་ལ་སཊ་ཚད་གཞུང་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་ནི། འདི་ཉིད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་རྟོག་ གེ་ཚིག་དོན་བརྒྱད་ཁོ་ན་རྩལ་དུ་བཏོན་ནས་བཤད་པ་ལས་རྟོག་གེ་ཚིག་དོན་ཟུར་ བ་གཞན་གང་ཡང་མ་བཤད་དོ། །འདི་ལྟ་བུའི་གཞུང་འདི་ལ, ཕྱི་ནང་གཉིས་ ཀའི་ཕྱོཊ་ནས་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་འགྲེལ་བཤད་ཡོད་པ་མི་གས་མ་.. ལ་༑ སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར་དཀར་ཆག་ཏུ་འདི་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་འགྲེལ་བ་ཞིག་ ཡོད་པ་གསལ་ཡང་། དེ་ད་ལྟ་ལག་སོན་སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར་ནང་བཞུགས་ མི་འདུག་ཅིང་། རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཚད་གཞུང་ཆེན་མོ་རྣམས་སུ་ཡང་དེ་ཡོད་པའི་ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཁུངས་མི་མངོན་ནོ།། .. རིགས་འཇུག་དང་རིགས་སྒོ–་་ བསྟོན་བཅོས་འདིའི་མཚན་ལ་ ཚད་མ་རིགས་ཕོ་ལ་འཇུག་བའི་སྒོ ”ཞེས་བད་ཀྱི་མཁས་བ་ཀུན་དF, གཞུང་ལ་ གྲགས་ལ། ད་ལྟ་་ལེགས་སྦྱར་རྩ་བའི་གཞུང་དུ་ ག་ལ བ་ཞིག*་ཞེས་པ་སྟེ, རིགས་པ་ལ་འཇུག་བ་ ཟེར་བ་ཙམ་ལས་; •ཚད་མ་ཞེས་བ་དང་། སྒོ་ ཞེས་པའི་ཚིག་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀ་མེད་ལ། དེས་ན་འདི་རིགས་སྒྲ་ཡིན་མིན་ལ་དྭཊ་ པ་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། །འདིའི་སྐོར་ལ་, སྡེ་བསྟན་དཀར་ཆག་ལས། “རྒྱའི་དཔེ་ལ་ རིགས་བ་ལ་འཇུག་པ” ཞེས་སྣང་། རྡུང་སང་བོད་རྣམས་ལ་ ཇིགས་བའི་སྒོ་ ཞེས་གྲགས་སོ། །འདི་རིགས་སྒོ་དང་གཅིག་ཏུ་འདོད་པ་མི་འཐད་དེ། ཚད་མའི་ འགྲེལ་ཆེན་རྣམས་སུ་; - རིགས་སྒོ་ནས་ལུང་དྲངས་པ་རྣམས་འདི་ན་མི་སྣང་བའི་ ཕྱིར་རོ། །ཞེས་གསུངས་ཤིང་། དེ་ཉིད་ཀྱི་མཆན་གྱི་ཚུལ་དུ་ “རིགས་སྒོ་ལ་ * ནཡཨམུཁ་ [་ག་བཞུཝ] ཟེར་ལ་, འདི་མ་༦ ནཡཨཔྤབེཤཱ [འཁབའོག་] ཟེར་༑1” ཞེས་བ་བྱུང་། དེ་ལྟར་ན་, རིགས་སྒོ་དང་།: རིགས་པར་འཇུག་ པོ་གཉིས་བསྟན་བཅོས་ཐ་དད་པ་གཉིས་སུ་འདོད་དགོས་ས། / -, རྣལ་འགྲེལ་རང་འགྲེལ་དང་། སློབ་དཔོན་ཆོས་རྣཆོག་གི་གཞུང་དང་ 1) ཚད་ཁ་ཅེ། འོག. -- སྡུ.1 , 2) "एष तावन्न्यायो यदुभय” इत्यादि / यह न्यायमुख का ही वाक्य है, ऐसा आचार्य कर्णगोमी ने लिखा है / “एष इत्यादि वाक्यं विङ्नागस्य न्यायमुख." / 0 कर्ण. ཞq= 70 g0 {ག | འག[ ཀིcག་ (c)tt* g0 233| - ..rfaf4=ག་ཞི གIqidfའིལྕམ་ས: ཀ་ཀེ -" 30 བཏt༠ ཞ་ཛཱི་。 * 85 | Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 སློབ་དཔོན་ཡིད་ཀྱི་ཤིང་རྟ་དགའ་བོ འི་འགྲེལ་བ་དང་1| ཚད་ཆེན་རྩ་འགྲེལ་ རྣམས་སུ་ ནཡཨམཁ ནས་དྲངས་བའི་ལུང་མང་ལ། གཞུང་དེ་དག་ཏུ་རིགས་ པ་ལ་འཇུག་བ་ ནཡཨཔྲབེཤཱ ཞེས་པའི་མིང་མི་སྣང་ངོ་།། ་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྔ་པ་ (ཁ༩༨) ཙམ་གྱི་ནང་, རྒྱའི་མཁས་པ་ (པརམ་ [TKH] @vas, 4 THIS * gaT88's H8:38 85/54858: དང་།། ཚད་མའི་སྐོར་ལ་འགྲེལ་བ་འགའ་མཛད་ཡོད་ཚུལ་གྱི་ལ་རྒྱུས་འདུག་3 ཅིང་། དེའི་སྐོར་བསྔོམ་པས་དེང་སང་རྒྱའི་སྐད་དུ་ཀུན་བཏུས་མ་གཏོགས་བ་ གཞན་ཕྱོགས་གླང་གི་བསྟན་བཅོས་བཅུ་ཙམ་ཡོད་པར སྣང་ལ། དེར་ཡང་རིགས་ སྒོ་དང་ རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ་ས ་སར་ཡོད་ཚུལ་གསལ་བས་དེ་གཉིས་ ས ་སོར་ངེས་སོ། / གང་གསལ་རིགས་སྒོ་དང་། རིགས་འཇུག་གཉིས་བསྟན་བཅོས་གཅིག་ གི་མིང་ཐ་དད་པར་འདོད་པའང་ཡོད་དེ། རྒྱལ་ཚབ་ཆོས་རྗེ་སོགས་བོད་ཀྱི་མཁས་ བ་མང་བ ་ཞིག་ རྟོ ག་གེའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ལུས་རྣམ་གཞག་བཤད་སྐབས་ “སྒྲུབ་བ་དང་ནི་སུན་འབྱིན་ཉིད།” ཞེས་སོགས་རིགས་པ་ལ་འཇུག་བའི་ལུང་དེ་ འདྲེན་པར་བྱེད་ཅིང་། ལུང་འདྲེན་ཚེ་, ཐམས་ཅད་མཐུན་པར་, རིགས་སྒོ་ལས ཞེས་འདོན་པར་མཛད་ད།4 །གཞན་ཡང་ དེང་སང་གི་མཁས་པ, སཏིཤེཅནྡཝི ད བྷ- ཎ དང་། ཝེདྷ ཤེཁརབཊ ཊ ཅཅདང་། Porf ui. Sugiura Tucet མ་ 1) “=ག་ལ་སྐུ་ཞེ་ ཚེ་འ ཆོcar2... ཅུ་ཤ་དེ་ཚ• དད ཚ་ t* g* 3ef | 2) "d ལགqཁ་n=ག་ ཅག་རྟགIཁ་ག་...” ཟ་ཞ༠ ཚ༠ {23 | g0 sg; | 3) གfའི་༢༠ གr༠ adཁd。 fa0 ལྷཞི༠ 0 vol 4) ཚད་མད་དར་ཎིཀ་, rl Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 སོགས་བ་རྣམས་རྒྱའི་གཏམ་རྒྱུད་དང་ བོད་ཀྱི་ཁ་རྒྱུན་ཟེར་སྲོལ་ལ་བརྟེན་ཏེ། རིཊ་སྣ་དང་རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བསམ་ནས་, རིཊ་པ་ལ་འཇུག་ པ་” ཞེས་པ་ཡོད་ས་གང་ཡིན་ལ་ ་རིགས་སྒོ་” ཞེས་འགྲམ་དུ་མཆན་གྱི་ཚུལ་དུ་ (......)རྟགས་འདིའི་ནང་འགོད་པར་བྱེད་ཅིང་། དེ་བཞིན་དུ་ རིགས་སྒོ་ ཞེས་བ་ཡོད་ས་ཀུན་ཏུ་ རིཊ་བ་ལ་འཇུག་བ་ ཞེས་གོང་གསལ་ཡིག་རྟགས་དེའི་ ནང་འགོད་པར་བྱེད་སྲོལ་བསྟན་འདུག གཞན་ཡང་, ཀུན་བཏུས་རང་འགྲེལ་ལས། ༤.ཚད་མ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་, རང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་རིགས་པའི་སྒོ་ལ་སོགས་ བ་རྣམས་ལས་, འདིར་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ། ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་བརྩམ་ 35 BAI" g"IB 85 85 389*55555 4MB Lang. friའི་ཁ(ཀའ བགེས་འཁ)” ཞེས་བ་བྲེས་འདུག་ལ། ཡིན་ན་ཡང་ཀུན་བཏུས་ རང་འགྲེལ་དེའི་ལེགས་སྦྱར་རྩ་བར་(ཟག་སམྦྷ་ཝ)ོནཡཱཡམུཎ? ཞེས་བ་ཡོད་ཀྱི། (༩ལོ r) *ནཡཨདྭར་” ཞེས་བ་མི་གསལ་དེ། གོང་གི་རང་འགྲེལ་གྱི་ཚིག་རེ། གཅེར་བུ་པའི་རིགས་གཞུང་ “རིགས་པའི་འཁོར་ལོ ་རྩིབས་བཅུ་གཉིས་པ” ཞེས་པའི་ཟུར་བཀོལ་དང་བར་དྲངས་བ་ལས། '' ཞི ཀྱུག ཁཞ༩ oའ བཀ་ཁrसिद्धय स्वप्रकरणेभ्य न्यायमुखादिभ्य इहकत्र उच्चित्य प्रमाणसमुच्चयः करिष्यते पर ཐ་ཀ་ཁ་ཡི་གེ་གའ......” ཞེས་བྱུང་བས་སོ། །འདི་དག་ལ་གཞིག་ན་ ནཡདཱར་ ཞེས་པ་དང་། “ནུཨམུཥ ཞེས་པ་འདི་གཉིས་ཀྱང་གཅིག་པ་མ་ཡིན་པར་གོ་ 3Noa | 65 85 386 388 5 5 5 5 5 :54 1) प्रमाणसमुच्चय-स्ववृत्ति० उद्धृत, द्वादशारं नयचक्रम्, प्रथम-परिशिष्टे पृ०६६। 'आत्मनन्दसभाद्वारा प्रकाशित-१९६६ / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 . གསལ་བས་ ( དལླཱར་ཞེས་བའི་ཚིག་འདི་ཕྱིས་སུ་སྦྱར་བ་མིན་ནམ་སྙམ་སྟེ... དབྱད༑ ------- མདོར་ན་ (ཇིགས་སྒོ་ ཞེས་བ་དང་རིགས་པ་ལ་འཇུག་བ་གཉིས་མིང་ ཐ་དད་པའི་བསྟན་བཅོས་གཉིས་ཡོད་བར་གྲུབ་ལ། ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་ ་ན་མཡདཱར་ ཞེས་བ་འདི་གང་ཡིན་མ་ངེས་ཀྱང་། རྒྱཡམུཁ་དང་། ནཡཡཔྲཝེཤ་ གཉེས་རིམ་བཞིན་རིགས་སྒོ་དང་རིགས་འཇུག་ཡིན་པར་ངེས་པས། དཔྱད་ མི་དགོས་སོ།། - - - མཚན་གྱི་ཁྱད་པར:=བསྟན་བཅོས་འདིའི་མིང་ཡང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་མ་ ངེས་ཏེ། བོད་སྐད་བསྟན་འགྱུར་ནང་བཞུཊ་པའི་དཔེ་རྣམས་སུ་འདིའི་མིང་དུ་ “ཚད་མ་རིཊ་བ་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ་ཞེས་བྱ་བའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། ཞེས་པ་ ཡོད་ལ། དེའི་ལེཊ་སྦྱང་དུ།''ག་ཁ་བ་ཆེ་བ་འགབཀ་ཁ་ག་ཆ་གཞྭ'' ཞེས་བཀོད་ འདུག རྒྱ་ནག་གི་སྐད་དུ་འདིའི་མཚན་ལ་, གཡོན་མིང་གཞིའ་ཅིང་ལེའིཝུན་ ཞེས་པ་ལས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་དབུར་བཞག་མེད་ཅིང་། རྒྱ་སྐད་འདིར་ཡང་ •ཚད་མ་ཞེས་བ་དང་, ་བསྟན་བཅོས་ ཞེས་བ་དང་། (རིགས་བ་ལ་ འ;ཀ་བ་”ཞེས་པའི་ཚིག་རྣམས་ཡོད་པར་སྣང་ང་། ད་ལྟ་ལེགས་སྦྱར་དུ་ཡོད་པའི་རྩ་འགྲེལ་རྣམས་ནི་, བོད་སྐད་སོགས་ གཞན་ལས་བསྒྱུར་བ་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མ་དཔེ་ཉིད་ལས་བྲིས་་ པ་ཡིན་ལ། འདི་རྣམས་སུ་ཡང མང་གི་ཁྱད་པར་རྣམས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་མ་ 1)སྟེ་བyན་ཚ 5, ཅེ). འོག. 4. 1 . p. 130-3-21 བ| Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ངེས་ཏེ། རྩ་བའི་དབུར་ འཁ་ཞེ་ག་ག་ག་ཝནཱ (རིགས་བར་འཇུག་བའི་མདོ་ ཞེས་བྱུང་ལ| སེང་བཟང་ལྷ་ལྡན་གྱི་འགྲེལ་པར། ལག་བེ་qe:» ཞེས་ པ་ཙམ་ལས་, ཚ' དང་ ' ཞེས་བ་གཉིས་མེད་ཅིང་། ཡང་འགྲེལ་ པའི་གཤམ་དུ་བསྔོ་བའི་སྐབས་སུ། •ལ་བ་བཞེས་ཚ གཙུག་ཙམ་ལ་“” ཞེས་ ་བ་ ཞེས་བ་ཡོད་ཀྱང་, ' ཞེས་བ་མེད། བརཤདེཝ་(ཞིའིa) ཡིས་ མཛད་པའི་དཀའ་འགྲེལ་གྱི་དབུ་ཞབས་གཉིས་ཀར་, བ་ལ་ཁ་ཞེ་གཞྭ་ཁ་བibཞn ཞེས་པ་དང་། ཡང་བསྡུ་བའི་སྐབས། ག་བ་ཞེག་གrtཝཱ' ཞེས་པ་འདག་ བས་,1 བསྟན་བཅོས་འདིའི་མིང་གང་ཡིན། འདི་ཡི་གེ་ཇི་ཙམ་གྱི་ངག་ གི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་བརྗོད་པར་དཀའ་མོད། འདིའི་ཐད་ཀྱི་ཨིན་སྐད་དུ་ ཡོད་པའི་ཟུར་མཆན་དུ; མདུ་ 'བཝཱ ཞེས་བའི་ཚིག་མིང་ཟུར་ན་ཡོད་པ་ - དེའི་སྐོར་ལ་བསམ་དཔྱད་མང་དུ་བྱས་འདུག་བས་དེ ར་གཟིགས་དགོས་ ཤིང་2། སེང་བཟང་གི་འགྲེལ་བ་དང་། པརཤུངེཝའི་དཀའ་འགྲེལ་གཉིས་ ཀར་3 (ཁས་ལེའི་ཆ་ཤ ཞེས་པའི་ ' དང་ གཞནཱ' སྟེ་ཚིག་གཉིས་ 1) དཀའ འགྲེལ་ཐོག. *,4*, *t, *, 14, རྣམས་སུ་གཟིག]. 2) Notes P. I, ii P. I. Title & 1-3 3) () *ས་ག་ཀ་ཞེ་བར་ཆག ག་ཅཤགrtཅགཞེ" . T: qe0 0 e, (ཀ) ཀ་ཀ་ཀཞེ་བ་ཚTཎཱཀན |ཤ༣ iའི་འ་༩པ་ག་གེ གའི ༩ཀགི་nt... - दिनः "न्याये प्रवेशयति बदभिज्ञं करोति शिष्यं यच्छास्त्रं श्रूयमाणं तद 'न्यायप्रवेशकम् / तस्य व्याख्याम, विशेषेणाख्यायते 'सूत्रम्' अनयेति (सूत्रག་གེ་fa)བཤ་ཎག་qfq7:|ཀ་༠༥༠ 0 qཞིག་ནr q0 3ད l Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 ཀའི་འགྲེལ་བ་གསལ་བར་བཤད་འདུག་པས་ བསྟན་བབས་རྩ་བའི་མིང་དུ། ཤ་ཁབ་ཞེ་ཆ་གཞཤུ' ཞེས་བ་ཡོད་པར་ངེས་སོ། །དེ་ལ་བོད་སྐད་དུ་ (རིགས་ བ་ལ་འཇུག་བྱེད་ཀྱི་མདོ” ཞེས་བྱའོ།། འདི་དག་ལ་གཞིག་ན་, རྒྱའི་ལོ་ཙ་བ་དང་བད་ལ་རྣམས་ཀྱིས་ སྨནཡཡ པྲལྡེཤཀ? (ཀའ་ཁ་ཞེ་གཙ') . ཞེས་པའི་ཀ་ཡིག་གི་དོན་དུ་བསམ་ནས་ཚད་མ་ རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་...། ཞེས་ ༤ཚད་མ” ཞེས་པའི་སྒྲ་གསར་དུ་སྦྱར་ བར་མངོན་ཏེ། དེ་ལྟ་བུའི་ཀ་ཡིག་གྲུབ་མཐའ་དང་ བ སྟན་བྱ་དང་། བསྒྲུབ་བྱ་དང་། སྒྲུབ་བྱེད་སོགས་ལ་འཇུག་ཚུལ་ད་བར་རྩ་ཤེས་ཀྱི་འགྲེལ་ པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མེ་ལས་བཤད་བ་ལྟར་རོ།། ཙསྒོ'' ཞེས་བའི་ཚིག་ནི་, འདིའི་མཚན་ཟུར་ལ་དངོས་སུ་ཡོད་པར་མི་ སྣང་ལ། *ནཡཨམུཥ? ཞེས་བའི་སློབ་དཔོན་གྱི་བསྟན་བཅོས་གཞན་ལས་ཁ་ གཡར་བ་ཡང་སྲིད་ལ། ་རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ་ ཞེས་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མར་ བསམ་ནས་, (སྒོ'' ཞེས་ཕྱིས་སྣོན་བྱས་བའང་སྲིད། ཡང་, བསྟན་བཅོས་ ཀྱི་བྱེད་ལས་ལ་བལྟོས་ཏེ, སྒོ” ཞེས་པ་ཕྱིས་སུ་ཁྱད་པར་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ ཚུལ་དུ་སྦྱར་བའང་སྲིད་དེ། དཔེར་ན་, བོད་སྐད་བཀའ་འགྱུར་ནང་བཞུཊ་ བའི་མདོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཚན་དུ་ ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ འི་མད” ཞེས་བའི་ཚིག་ ལེགས་སྦྱར་ལ་ཡོད་རུང་ མེད་རུང་། བད་སྐད་ཀྱི་མཚན་དུ་ཐམས་ཅད་ལ་ 1) འགྲེལ་བ་ཤེས་སྒྲབ་ཏུ་ ་བདུམཀ? ས ཟའི་ཀ་མིག་དབུ་ཟའི་གྲུབ་མཐུཤ་བ་ཤུཊུག་བར་བཤད། ཤེར ཟས, དབྱ་བ་, སྟེ། པ་གང་ན་ ་ག ཞེས་པའི་ཟིང་གིས་བ༔ དྭ་བ་•དབུ་བ་ཞེས་བྱ་། རྗེ་ཙོང་ཁ་བ་རྩ་ཎི་ འག. བྱ་ Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -60 མཐུན་བར་ཡོད་པ་བཞིན་ན།། དེས་ན་, བོད་སྐད་དང་། རྒྱའི་སྐད་ལ་ཡོད་ པའི་ཚིག་ཟུར་ཐམས་ཅད་ལེགས་སྦྱར་གྱི་རྩ་བར་ཡོད་མི་དགོས་སོ།། སྤྱིར་ཕྱི་ལ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྔ་བ་དྲུག་བ་ཙམ་གྱི་བར་ལ་, བཀའ་བསྟན་ཕལ་ཆེ་ བའི་སླབ་སྦྱང་, འཆད་ཉན་རྣམས་, ངག་ཐོག་ནས་བྱེད་བ་ལས་༼ ཡིག་ཐག་ ནས་བྱེད་པའི་ངེས་པ་མེད་ལ། བསླབ་བྱའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱང་ཡིག་འཁོད་ཁོ་ན་ ཡིན་བའི་ངེས་པ་མེད་དོ།། དུས་དེ་ཙམ་ན་མཁས་བ་རྣམས་ཀྱི་ངག་ཤིན་ཏུ་ དག་པས་, བྲི་བའི་ཆེ་ཡང་ངག་ཐོག་ནས་བྲིས་པ་ལས་, ཕྱོགས་གླང་སོགས་ རྩ་བའི་གཞུང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་ཕྱག་གིས་བྲིས་པའི་དཔེ་ལས་འདྲ་བཤུས་བྱེད་ པའི་སྲོལ་ཡང་མེད་པས་, ཕྱོགས་གླང་རང་གིས་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་དུ་གང་ - བྲིས་བའི་ཡི་གེ་དེ་རྣམས་ཁ་ན་ད་ལྟ་ཡོད་དགས་པའང་རྣ་བར་འས་པའི་བདུམ་ ་དུ་མི་སྣང་ངོ་།། རིགས་བར་འཇུག་བ་གང་གིས་མཛད་ཚུལ: བསྟན་བཅོས་འདི་ཕྱོགས་གླང་གིས་མཛད་བ ཡིན་པར་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ རྣམས་ལ་དོགས་པ་མེད་མོད། སྤྱིར་གསར་རྙིང་གི་མཁས་བ་རྣམས་ལ་འདི་ སྐོར་དོགས་བ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། རྒྱའི་མཁན་བ་ཝེན་ཆེགས་ (ཧེ ན སང)ཀྱི་རྒྱ་གར་གནས་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་1, རིགས་སྒྲའམ་རིཊ་འཇུག་ འདིའི་སྐོར་ཇི་ལྟར་གསལ་བའི་ཚུལ་ནི། - ཝེནཆགས་ཀྱིས་རིགས་འཇུག་ རྩོམ་སའི་ས་ཆ་དེ་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ (ༀདྷ' ཟེར་བའི་ཡུལ་ཞིག་ཏུ་གཎིཊ་ i) རྐྱེན་གI༣ ཚt ཀrཅའ ཀ་ཀ་ (fཞིཀ་ཊ་)-q༠ 383-8r-5e | fཛུའིt• mཤུ༠ Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བར་བཤད་དེ། དེ ཡང་, ཡུལ་དེ་ན་དགྲ་བཅོམ བ་ ་བ མ ་མེད? (༧་བཞ1) ཀྱི་གཙུག་ལག་ཁང་(ཚ་བ་ཁ་) ཞིག་ཡོད་ལ། དེ་ནས་ལྷོ་ནུབ་ཏུ་ཕལ་ཆེར་ མེ་ལེ་བཞི་ཙམ་སོང་བ་ན་, རི་སྟོང་ཞིག་གི་རྩེ་ན་རྡོ འི་མཆོད་རྟེན་ཞིག ཡད་མ། ས་ཆ་དེ་ཉིད་དུ་རིཊ་འཇུག་འདི་, བྱང་སེམས་རྒྱལ་བ་ཞེས་པའི་བདག་ཉིད་ ཆེན་པ ་ཞིག་གིས་བརྩམས་པར་བཤད་དོ།། འདིར་ (བྱང་སེམས་རྒྱལ་བ་ (fཞའ ་གེfཀའ་ཚལ་)ཞེས་པ་, སུ་ཡིན་གསལ་བར་མ་བཤད་ལ། དེས་སངས་ རྒྱས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་རྗེས་སུ་གོང་གསལ་བསྟན་བཅོས་དེ་བརྩམས་... བར་བཤད་པས་, དེ་ཉིད་ཐེག་ཆེན་དར་བའི་དུས་ཀྱི བྱང་སེམས་ཤིག་གོ །དེ་ ཉིད་ཕྱོགས་གླང་ཡང་ཡིན་རུང་། ཡིན་པའི་ལོ རྒྱུས་དེར་མི་གསལ་ལ། ཡིན་ ནའང་; བྱང་སེམས་དེས་ར་ཕུག་ཏུ་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པར་བཞེད་པ་དང་། རྩོམ་པའི་བྱ་བ་ལ་ཞུགས་ཚེ་ས་གཡོ་བ་སོགས་ཀྱི་ངོ་མཚར་བའི་གནས་ཚུལ་ བྱུང་བ་དང་། མུ་སྟེགས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་དང་ཕྲད་པའི སྐོར་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་དེར་ མེད་ཀྱང་། དེར་བྱང་སེམས་དེ་རྒྱལ་པོ ་ཞིག་དང་འཕྲད་དེ, སེམས་བསྐྱེད་ གཏོང་བར་རྩོམ་པ་དང་། དེའི་ཆེ་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་དངས་སུ་བྱོན་ཏེ་ རྗེས་སུ་བཟུང་བ་དང་། དེའི་རྗེས་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་བྱ་བ་ལ་ཞུགས་པ་ སོགས་, མདོར་ན་ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་རྩོམ་པའི་ཐོག་མར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ འགའ་ཞིག་, གོང་སྨོས་བསྟན་བཅོས་དེ་རྩོམ་པའི་སྐབས་སུ་བྱུང་བར་བཤད་ 1) འདིའི་མིང་ལ་རྒྱ་སྐད་དུ་ ་ཨཙཱར (ཀླད་ལ་)ཞེས་བའི་དོན་འདུག་ཀྱང་། མཐནཏའི་ཟུག་གི་ རྡོ་ཆེན་བ་དག་བཙམ་དེ འི་མཚན ཉཥ དུ་བ་-tཀ་ཐཱན་ གཡོ་མེད་ཅེས་པ་འདུག ཟླ༠ ལྟེབ मा० यात्रा हिन्दी अनु० पृ० 350 नोट.। 7) ཟླ༠ འཚུའི༠ g0 39 | Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འདུག་བས་ བྱང་སེམས་དེ་ཕྱོགས་གླང་ཡིན་ནམ་སྙམ་སྟེ་དཔྱད་གཞིར་སྣང་། ཝེན་ཆགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེར་དབྱིག་གཉེན་ཆོས་སྐྱོང་སོགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ མཚན་ཟུར་ལ་ ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དབའ་” ཞེས་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་སྲོལ་འདུག་ཅིང་ རྒྱལ་བའི་སྐད་དོད་ལ་, ཇིན ཞེས་བ་དང་ ་ཝིཇམཞེས་སོཊ་ཡོད་པ་ ལ་རྒྱའི་སྐད་དུ་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་ཡོད་ཁུངས་མ་ཐོབ་ཀྱང་,1 བྱང་སེམས་རྒྱལ་བ་ ཞེས་བའི་རྒྱའི་སྐད་དེ་ལ་ “ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་” ཞེས་པ་དང་ཉེ་བའི་ཚིག་ གཅིག་ཡོད་སྣང་བས། དེ་ཉིད་སྤྱི་མིང་གི་ཚུལ་དུ་ཕྱོགས་གླང་ལའང་གོ་ཚུལ་ ཡོད་བས་, གོང་གསལ་བྱང་སེམས་དེ་, ཕྱོགས་གླང་་ཡིན་པར་དོགས་གཞི་ ཆེ་། ཡིན་ཀྱང་བསམ་ཚུལ་འདི་ལ་དབུད་པ་ཞིབ་མོ་ཞིག་དགས་མོད་, མང་ བས་འཇིགས་ནས་མ་བྲིས སོ།། / གང་གི་བྱང་སེམས་དེས་བརྩམས་པའི་བསྟན་བཅོས་དེའི་མཚན་དུ་རྒྱ་སྐད་ རྩ་བར། “གཡོན་མིང་ལུན་”(ནགརའི་ཡི་གེར་ ཨིནམནལན་ ་བའི་ཚུལ་ ཀ' ཞེས་བྲིས་འདུག) ཞེས་བ་ཙམ་ཞིག་འདུག་པར་བཤད་ལ། དེ་ནི་ ་་གཡིན་མིང་གཞིའ་ཅིང་ལིའིལུན” ཞེས་པ་འདི་ཚིག་སྡུད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བྲིས་པ་ ཙམ་ཡིན་ལ། དེ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་ •ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་རིགས་པ་ 1) ནད་དག་ཨིན་།ད་དང་། ཧིན་བད་ལ་ཡོད་པར་བརྟེན་བ་ཚན་ལ་རྒྱ་ནི་རྩ་བ་ཟ་ཐོབ། ह्वेन. भारत यात्रा पृष्ठ 358 / के नोट / “ཡན་ ཙqIཞནཊ གཙུགཙུ | ཀཱཊ gཎའཚུ ཆེ་ཞའོ -fa fཞི་ཙྪ-d= ཞཞI " རྣ༠ བཙུ། 7 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ མ་འཇུག་བ་ ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། དེས་ན་, གོང་གསལ་བསྟན་བཅོས་དེ, རིགས་བར་འཇུག་བ་འདི་ཉིད་ཡིན་ངེས་ལྟར་སྣང་། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མཁས་ བ་སྐུ་ཞབས་ ཇུལིཡན་(gཆིསa)མཆོག་ནས་གོང་གསལ་རྒྱ་སྐད་རྩ་བ་དེ་ མ ཞུ་དག་བཏང་སྟེ། དེ་ཉིད་ ་ཨན་མིང་ཅིང་ལི་མེན་ལན་(re R- ཞིབ དེའ༩)ཞེས་ཡིན་བར་བྱས་ཏེ། དེའི་དོན། “ག ཀཚta" རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་རིགས་པའི་སྒོ་ ཞེས་བ་ཡིན་བར་བྱས་འདུག2] མཁས་མཆོག་འདིའི་བཞེད་བ་ལ་བདེན་ཆ་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་, གོང་གསལ་ཉིད་ ཁུངས་བཟང ང་།། གཞན་ཡr, ཝེན་ཆེགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ཉིད་ལས། གོང་གསལ་བསྟན་ བཅོས་དེར་, རྟོག་གེའི་གྲུབ་མཐའ་ཟབ་ཅིང་དཀའ་བའི་དོན་ཐམས་ཅད་ཤིན་ཏུ་ གསལ་ཞིང་། དཔེའི་སྒོ་ནས་བསྟན་པར་བཤད་འདུག་པས་ཀྱང་བསྟན་བཅོས་ དེ་རིགས་འཇུག་འདི་ཉིད་ཡིན་པར་གསལ་ཏེ། འདིར་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་ ཐམས་ཅད་ཡན་ལག་དང་བཅས་བ་དཔེའི་སྒོ་ནས་བསྟན་པས་སོ། ཁ་ཅིག་ - 1) རྒྱའི་དགེ་བཤེས་(སིང་གྱང ནཱཇུས” དང་། བརྡ་ས་བློན་གཞོན་(གྲུགས་བ་རྒྱལ་མཚན་)གུས་ རིགས་བར་འཇུག་བ་རྒྱུའི་གད་ནས་བོད་གད་དུ་བསྒྱུར་བའི་སྨཚན་དུ་དེ་ལྟར་བློས་ཚད། སྟེ, ཚོད, [ ཐོག. t*.l 7) དེའི་དེབ་ཐོག.rཝtl རྟེག.T. t, ཆ 38 འཚུ་ me | 3) उस समय उसको फिर वही भय उत्पन्न होगया कि विद्याथीं इस के सूक्ष्म सिद्धांतों ན། ཤ་ཚུ* འག་ འཆེཀ་ གtr•1 རྣཁ fཁ་གེ་ ཁའེ རྟེའུའི་ཡབ་ཀ ཚེ ཙེ ལྕེ सिद्धान्तों और गूढ़ शब्दों को उदाहरण सहित सुस्पष्ट करके सुगम कर दिया / ह्वेन. भारत यात्रा वही. पृ० 356 / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གང་གསལ་བསྟན་བཅོས་དེ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས མཛད་ཟེར་ཡང་། ཚོང་གྲུབ་ཁུངས་ ཡོད་དུ་མི་སྣང་བས་, རེ་ཞིག་བཞག་གོ །དེས་ན་འདིའི་མཛད་པ་པ ་ཕྱིཊ་ གླང་ལས་གཞི་སྐད་དོགས་མི་དགོས་སོ། ---- -- འདིའི་མཛད་བ་པོ་བདེ་བྱེད་བདག་ཡིན་མིན་ མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་ རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་འགར་བརྟེན་ནས་, རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་འདི་ སློབ་ དབོན་ཕྱོགས་གླང་གི་མིན་པར་དེའི་དངོས་སློབ་=་བདེ་བྱེད་བདག་པོ་ས་ མཛད་བ་ཡིན་པར་བཞེད་ལ། ་་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་འ བང ་འ དི་བདེ་བྱེ ད - བང བ ་པ འི་ (ariཆ་༢ ག་ག་) ཡིན་ཟེར་སྲོལ་འདུག དེ་ལྟར་ཡིན་མི་བྱེད་པ་མིན་མོད། / i) () The Nyaya pravesa is not Dignaga's work. Prof. Ui * denies Dignaga's authorship after having examined the opinions of almost all the scholars who had ever touched this question. Cf. Ui. H. Immyoshorionouron-Kaitsu (Indoletsugaaku-kenkyu Vi. 5 p. 522 Tokyo 1922). 11- A study of short philosophical treatise ascribed to Dignaga, p, 430. (ཁ) CP: Randle H. N, Eragments from Dignaga. London 1962. Cf. Hattori M. Fragments of pramanasamuccaya (Journal of Infiian & Buddhist studies V1. No. 1, 1958) p. no. 430 Japani book according to Prof. Tucci the Sanskrit title of the Yin ming ching li men lun is Nyayamukha Cf. footnote, 7. K. P. S. R. 1. Patana, 1953 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 གཞུང་འདིའི་བྱེད་པ་བདེ་བྱེད་བདག་པ ་ཡིན་པར་ཁས་ལེན་པའི་ཕུགས་ལ་ སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་གསལ་ཁ་མེད་སྟབས་ཡིད་བརྟན་དཀའ་བ་དང་། ལྷག་ པར་ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་རྒྱ་སྐད་ལ་ཡོད་པ་མི་གསལ་ཞིང་། འདི་དང་ཕྱོགས་ གླང གི་སྐོར་ལ་དེང་སྒྲུང་གཏམ་ཡང་མང་ཙམ་ཡོད་སྣང་ངོ་།། གཞན་ཡང་, ད་ལྟ་ཧར་བོད་རྒྱ་གར་སོགས་ལ་བཞུགས་ཡོད་པའི་ནང་ པའི་བཀའ་བསྟན་དང་། དེ་དག་གི་ལ རྒྱུས་དང་། མཁས་པའི་བྱུང་རིམ་ སོགས་ལ་, ཕུགས་གླང་གི་སློབ་མར་གྱུར་པའི་བདེ་བྱེད་བདག་པོ ་ཟེར་བའི་ སློབ་དཔོན་ཞིག་ཡོད་པར་མི གསལ་ལ། དེས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་གཞན་ དང་ཁུངས་ལྡན་ལ རྒྱུས་མ་ཐོབ་ཅིང་། སྔོན་མགངྒཱར་ ་བདེ་བྱེད་བདག་པོ་ ཞེས་བ་ལྷ་ལས་ཕུལ་བྱུང་གི་བསྟོད་བ་མཛད་མཁན་ཞིག་བྱུང་མོད། དེ་ནི་; འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ ལས་ཀྱང་སྔ་བས་, ཕྱོགས་གླང་གི་སློབ་མར་འང་དོན་མེད། བདེ་བྱེད་དགའ་བོ " ཞེས་པའི་སློབ་དཔོན་ཞིག་དུས་ཕྱིས་བྱུང་མེད་, དེ་ནི་ སློབ་དཔོན་ཆོས་གྲགས་ལས་ཀྱང་དུས་ཕྱིས་བས་ ཕྱོགས་གླང་གི་སློབ་མ་ ཡིན་པ་མི་སྲིད་དོ།། སློབ་དཔོན་དབང་ཕྱུག་སྡེ་དང་བདེ་བྱེད་བདག་པོ་ རྒྱ་སྐད་ལ་མིང་གི་བྱིངས་དོན་འདྲེས་ཏེ་མིང་དེ་གཉིས་རྣམ་གྲངས་སུ་སོང་བའང་ སྲིད་མོད་, འོན་ཀྱང་བདེ་བྱེད་བདག་པོ་རིགས་པར་འཇུག་བ་འདིའི་བྱེད་པ་ བར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་གཉིས་ཀའི་མཚན་ཐོ་དད་བཀོད་འདུག་བས་I, ) (+5) Dhruva's: Nyayapraves'a, Introduction-P. xiii. (ख) धर्मोत्तरप्रदीपभूमिका- पृ० 41, - दलसुखभाई (r)གལiའི་ཅུའུ་ཡི་ནi g* ད, - ་ཞ༩ གཅན |. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 རྣམ་གྲངས་བང་སྒྲུབ་བའང་དཀའ།། ཚད་ཆེན་རྩ་འགྲེལ1དུ་, ཚིག་གི་དོན་བརྟག་པའི་སྐབས་དང་། མངོན་ སུམ་བརྟག་པའི་སྐབས་རྣམས་སུ་, བདེ་བྱེད་བདག་པོ་” (བiཧྥ་ཊ་ཀ་གi)ཞེས་ པའི་མཚན་ལན་མང་དུ་བྱུང་མོད། དེ་ནི་བྱེ་བྲག་པའི་གཞུང་འཛིན་པའི་མཁས་ བ་ཞིག་སྟེ། དེའི་གྲུབ་མཐའ་དང་, ཁས་ལེན ཀུན་དེ་དང་མཐུན་པས, དེ་ ཕྱོགས་གླང་གི་སློབ་མར་མི་སེམས་སོ།། དེས་ན་, རིགས་པར་འཇུག་པའི་ མཛད་བ་བ་, ཕྱོགས་གླང་དང་དུས་མཚུངས་སུ་ཡོད་པའི་མཁས་བ་ཞིག་ཡོད་ པའི་ཁུངས་དང་སྒྲུབ་བྱེད་འབྲེལ་ཡོད་གང་ནས་ཀྱང་མི་གསལ་བས་, གཏམ་དེ་ རྒྱའི་ཁ་རྒྱུན་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནམ་སྙམ་མོ།། ཕྱོགས་གླང་དང་ དེའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་སྐོར་ལ་རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་ རྣམས་མཐའ་གཅིག་དུ་བདེན་པར་ཡང་མ་ངེས་ཏེ། ལག་པའི་ཚད་ཀྱི་རབ་ཏུ་ བྱེད་བ་ (ཚུ་ཚབ་ག་ཞ་མོན་གrfིག)རྩ་འགྲེལ་གཉིས་ཀ་, རྒྱའི་བསྟན་ འགར་ནང་ཕྱོགས་གླང་གིས་མཛད་བར་བཤད་ཅིང་ དེའི་ཁངས་སུ་གཞག་ ཡོད་ལ། “བར མཐཾ༔ ཞེས་པ་དང་ (ཨིད་སིང་ ཞེས་ང་ཇོ་མ ཁས་པ་ (a) ཀཀཀ་ཞེ་ཀ་ཀཱ་ཞི་FT g* ;=s -A. B. Dhruva | (ङ) बौद्धधर्म के विकास का इतिहास पृ० 47 / गोविन्दचन्द्रपा। )བརྟཞ-ག་ng ga བསf qfཞིབ་ཚI, g* 2vs, 23, 22v, 30-, 30, ཟླfr jsns, sn, vet, 330 | at0 གrd་ ཚཙཆག | ) 'dན་ཞ-hཚའཁ[-nifr? 《ཅའ་གཞིའཚག་qte f9 བ་,གl=TATལྷུག་ཚེ d नाम्नो न निर्देशः, तथापि कथञ्चित् चीननामसाहाय्येन 'हस्तवाल-प्रकरणं' इति नाम सम्भाव्यते / दिङ्नागग्रंथानां चीनभाषानुवादेषु एतद्भाषानुवादस्यान्तर्गतत्वाच्चीनपर Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གཉིས་ཀྱིས་འགྱུར་རྣམས་བསྡུས་ཏེ་ས ་སོར་བཞག་པར་ཡོད་པའི་གཞུང་ཚན་་་་ གཉིས་ཀར་ཡང་, གང་གསལ་བསྟན་བཅས་གཉིས་ཀ་ཕྱོགས་གླང་བས་མཛད་ བར་བཞག་ཡོད། བསྟན་བཅོས་དེ་གཉིས་ཀ་སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷའི་ཡོན་ པར་བསྟན་བཅོས་རང་གི་བརྗོད་བྱ་ཉིད་ལས་གསལ་ལ། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙ་བ་རྣམས་ ཀྱིས་ཀྱང་དེ་གཉིས་འཕགས་པ་ལྷའི་ཡིན་པར་མཛད་དེ་, དབུ་མའི་སྡེ་ཚན་དུ་ ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་དང་བཅས་ཏེ་བཞག་འདུག1་བ་ཉིད་བདེན་པར་སྣང་ངོ་།། རྒྱ་ནག་ལ་ཡང་འདི་ཕྱོགས་གླང་གི་ཡིན་ཚུལ•- གཞན་ཡང་ རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ་འདི་, རྒྱའི་ལོ་ཙ་བ་ (ཐང་ཙང་” གིས་ལེགས་སྦྱར་ ནས་རྒྱའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཅིང་། དེ་ཉིད་སླར་རྒྱའི་དགེ་བཤེས་ མིང་བྱང་ཇུས་ དང་, བད་ལ ་སྟོན་གཞན་གྱིས་རྒྱའི་སྐད་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་། སླར་དུས་ཕྱིས་རྒྱ་ནག་ཆེན་པོ འི་ལྷའི་བཙུན་བ་ ་ཆས་ཀྱི་རིན་ཆེན་གྱིས་རྒྱའི་ དཔེ་དང་, བད་ཀྱི་དཔེ་གཉིས་གཏུགས་ཤིང་བཅོས་ཏེ། དཔལ་ས་སྐྱའི་གཙུག་ 3 ,, (ཞ) Journal of the Royal Asiatic society, Iondon, April, 1918,Dr* F* W* Thomas.| 1) འབགས་སྨྱུའི་གཞུང་འདི ག༔བ་, ལྟ་བསྣུན་དབུ་མ་ ཙ jཞག. *t, ་ང་ དབུ་བཙ, བག་ 3. བད་གཟ་འོག་ནས་རྒྱུ་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་གཅིག ཤདུག་ཅིང། གང བ་ནི་, རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་ བློ ་ཐདྷཱཀཝནྣཱ༔ དང་། བདུ་ལོ་རིན་ཆེན་བཟང་བ་བསྒྱུར་འདུག་ལ། གླུ་བ་བ་གར་གྱི་བཁན་ཝ་ དྭནའི བ་དང་། བད་སོ་དགེ་སློང་དབར་འབྱར་བ་དེས་བསྒྱུར་བ་རུང་། དུས་ཕྱིས་དབས་ བརྩེགས་འཀིཏས་ཞུས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་ལ, ཞེས་དཀར་ཆག་དང གཞུང་འང་གཤང་བཀོད་དདུག གཞུང་ཐོ་ག༔ 'ཀ་ཝ་ཙ་བའི་འགྱུར་བ་མཐུན་པ་ཙམ་ནས་, རྩ་བ་ཐ་དད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ]l Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ལག་ཁང་དུ་དག་པར་བསྒྱུར་འདུག་པ་དེ་ལ་ཡc, ·ཚད་མའི་བསྟན་བཅས་ རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་ཞེས་བྱ་བ་, སློབ་དབན་ཆེན་བ ་ཕུཊ་ཀྱི་གླང་བས་མཛད་ པ” ཞེས་བཀོད་བས། - རྒྱའི་དགེ་བཤེས་གཉིས་ཀ་ལ་, ཕྱོགས་གླང་དང་ ་དེའི་ཚད་གཞུང་གི་རྒྱུས་ཞིབ་ཏུ་ཡོད་པར་ངེས་ཤིང་། རྒྱ་ནག་གི་སྐད་དུ་བཞུཊ་ བའི་བསྟན་བཅོས་འདིའི་སྐོར་ལའང་རྒྱུས་ཞིབ་ཏུ་འདུག་ཅིང་། དེ་གཉིས་ཀས་ འདི་ཕྱོགས་གླང་གི་ཡིན་པར་གསལ་བར་བཤད་འདུག་པས་ འདི་བདེ་བྱེད་ བདག་བས་མཛད་པར་དོགས་དགས་དོན་མེད་དེ། --- - ་:་དུས་རབས་མི་འགྲིག་ཚུལ་: དུས་རབས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་ཀྱང་ བསྟན་བཅོས་འདི་བདེ་བྱེད་བདག་བས་ཡིན་པར་མི་འཐད་དེ། * ཕྱོགས་གླང་གི་ དུས་༣ཚ | བར་ - མ་ཤི་ཁའི་འདས་ལོ)ཡིན་ལ་2། : བདེ་བྱེད་ བདག་བ་ཕྱོགས་གླང་གི་སློབ་མར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་, དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ **| རྗེས་ལ་ཡིན་བས་ཉིདུས་མི་མཚུངས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་=ec-rse! ནང་སློབ་དཔོན་ ་བརམཐ(བ་ཞིགi)༔ བྱུང་ཞིང་། དེའི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཙམ་ ལ་ (ཕྱི་ལ་ ve༠-**བར་) ཕྱོགས་གླང་གི་གཞུང་རྒྱ་ནག་ལ་ཡོད་ 1) སྟེ་བཙུན, ཚད, ཙེ| འག་ * | 7) (ན)ཤ་ཟའཚ་གཛུ•ཀཚཤ་ཟ་འr g* པ, fཞི་བ་པའTq=god |.: (ཚ)ཤག་ཁ༩༥༣་ནཟ་འ་ཞཀt q0 v*, ཊཞཅུ་ཞ་ཤ་ཙྪཱ | 3)ཀའི•4:༔ ཤ་ཆT ཤཱ༠ད, ཀའགེ་༤ ITal, , -, 4) འདིའི་མཚན་ལ་-བ་མཐཾ. ཞེས་བྲི་སྲོལ་༢དུག 3 / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བ་རྣམས་རྒྱའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཟིན་ལ།1 དེའི་ནང་རིགས་འཇུག་འདི་ཡང་ ཡོད་པས་, བདེ་བྱེད་བདག་པོ་ཕྱོགས་གླང་གི་སློབ་མ་ཡིན་པ་དང་, གཞུང་ འདིའི་བྱེད་བོ ་ཡིན་བར་འགྲིག་དཀའ།། : , , . - ཕྱི་ལོ་ e0rv70, ནང་བྱོན་པའི་དུལ་བ་པའི མཁས་མཆོག་ ་སེང་ བཟང་ལྷ་ལྡན (Pཨ་ཝ ) གྱིས་ཀྱང་, གཞུང་འདིའི་འགྲེལ་བར་, འདི་ བདེ་བྱེད་བདག་པོས་མཛད་པར་མ་བཤད་ཅིང་། དེའི་མིང་ཙམ་ཡང་མ་སྨྲས་ མ་, མ་ཟད་འདི་ཕྱོགས་གླང་གིས་མཛད་པར་བཤད་ད།། གཤམ་གསལ་“ཝཱ དྷ ཅདུ་ ཞེས་བ་དེ་ལ་ཡང་; འདིའི་རྒྱུས་འདུག་པས་, འདི་བདེ་བྱེད་བདག་ པོ ནི་ཡིན་པ་མི་འཐད་དོ།། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཆེ་བ:- * སློབ་དཔོན་གྱི་གཞུང་འདི་, གཞུང་ཚད་ཤིན་ ཏུ་ཉུང་ལ་, ལུས་ཆུང་ངུ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་། བརྗོད་བྱ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་, རིགས་པའི་ འགྲོས་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་ཟབ་ཅིང་དངས་པོ འི་གནད་ལ་རེག་པས་, ཆེས་ཁྱད་ དུ་འཕགས་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། ཇི་སྐད་དུ་སེང་བཟང་གིས། / “བསྟན་བཅས་ (ལུས)ཀྱི་ཚུལ་དུ་ནི་, འདིའི་གླེགས་བམ་ཆུང་མོད་ཀྱང་། འཇིགས་རྟེན་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་རྗེས་སུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་, ཞེས་ རྒུན་པ འི་སྨྲ་བུའ།།2” ཞེས་གསུངས་བ་ལྟར་ར།། 55I- 1 4) ཁ་ཅིག་-ཕྱོགས་གླང་གི་གཞུང་རྣམས་རྒྱུ་རྒྱུད་དུ་བུ་ rr•་ནས:r•་ ཐར་ལ་ཉསྒྱུར་བར་འདོད། बौद्धधर्म के विकास का इतिहास पृ० ४४८1-गो० च० पाण्डेय / . 5) འདི ར་གོན་སོ འི་མ་ལ༔ ཤུའTIཝ ཞེང་བའི་གོ་བ་ནི་གང་ཟག་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་སྟེ། དེ་ཡང་ “q་ཤུr=' ཞེས་བླབ་དབན་དབྱིག་གཉེ་དུང་མཚན་མཐུན་པ་ཞིན་ཡིན་བར་གྲགསང་; མཛོད་ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མརྗོད་བྱ་ སྤྱིར་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་སམ་ རྟོག་གེའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་གདོན་ ལ་དབབ་བྱའི་གཙོ ་བ ་ནི་ བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་སོགས་དང་། ཚད་མ་རྣམ་ བ་གཉིས་ལ་སོགས་བའི་སྒོ་ནས་ ཤེས་བྱའི་གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་ བར་རྟོགས་བ་ཉིད་ཡིན་ལ། ཐབས་དེ་ཉིད་འདིར་, བདག་དང་གཞན་གྱི་ཆ་ད་ བར་གྱི་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་བྱས་ཏེ། རྟོག་གེ་ཆག་དོན་བརྒྱད་དུ་་བསྡུས་ནམ་ བསྟན་པར་མཛད་དོ།། ཚིག་དོན་བརྒྱད་ཀྱི་རབ་དབྱེ་འདི་ནི་, སྔོན་གྱི་མཎས་ པ་དང་, དྲང་སྲོང་གཞན་གྱིས་མ་འཐོན་པའི་རིན་པོ ་ཆེའོ་གཏམ་གྱི་སྦྱོར་ བ་ཞིག་སྟེ། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྔ་བའི་འགོ་ཙམ་ནས་ད་ལྟའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་ བ་འདིའི་བར་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅོ་ལྔ་ལྷག་ཙམ་ཞིག་གི་རིང་མ་, རིགས་བའི་ གཞུང་ལུགས་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་རིང་ལུགས་པ་ རྣམས་ཀྱི་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་དང་བཤད་བྱ་འང་ཁ་ནར་ སྣང་ངོ་།། དེ་ཡང་, བསྟན་བཅོས་འདིའི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་བསྡུས་ དེ་ལུས་མདར་བསྟན་གྱི་ཚུལ་དུ་དང་བར༔ རང་འགྲུབ་དུ་གང་-“ཀIམག་ཤ་འ་ཅགཞིས་ག” ཞེས་བློབ་དཔོན་དེ འི ཤད དུ བ་བཀན་ནན / ནm༠ ཚl༠ ག་ཅག-q༠ ss1 དེའི་འགྲེལ་བཤད་དེ་འགག་(རྒྱུག་རྫས་ཟ་)དུ་དེའི་ཐད་ , ཤུ་ཤུག་གི་ནུབ་=q: ཞབདེའི་སྨཚད་དུངས་རྒྱུ་བཀོད་འདུག་བས་, འདི་དག་བདུན་ལྷག་རྒྱུ་ཐད་ གྲུབ་བ]། གrཅགpgId:༡༠ v8-sf| གཞན དུ་འདིའི་དུས་-བྱ་འ-1•t•་ཚན་པར་ བཤདུ་མ] 30 བགfeqflབཟ་ཟབ་ཞག ཤུ༠ YAL R* གཟཞེ་ཀ་-0n the Date of Vasubandhu-1951, P. 54-55.- Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སྒྲུབ་བ་དང་ནི་སུན་འབྱིན་ཉིད། / ལྟར་སྣང་བཅས་བ་གཞན་རྟོགས་ཕྱིར།། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དབག / ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་ཕྱིར། 1 / ཞེས་གསུངས་ཏེ། འདིར་བསྟན་ཚིག་དོན་བརྒྱད་པ ་ཉིད་, སློབ་དབན་གྱི་ ཚད་གཞུང་གཞན་ཀུན་གྱིའང་བཤད་བུར་སྣང་ངོ་། ཀུན་བཏུས་དང་, སྡེ་ བདུན་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སུ་, བདེན་བཞི་དང་། བདེན་གཉིས་དང་། རྣམ་ རིག་ཙམ་གྱི་ཚུལ་རྣམས་བསྟན་མོད། དེ་དག་ནི་, སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མ་དང་། འཇལ་བྱེད་ཚད་མའི་དོན་ལྡོག་མི་སླུ་བ་གཏན་ལ་འབེབ་པ་ན། གཞལ་བྱ ཡུམ་ སྟེང་དུ་དོན་བྱེད་ནུས་པར་གནས་པར་གཏན་ལ་འབེབ་དགོས་བ་ལས་འཕྲོས་་་ ནས་བཤད་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི རྟོག་གེ་ཚིག་དོན་བརྒྱད་ལས་གཞན་, ཚིག་དོན་ དགུ་བ་སོགས་ཀྱི་བཤད་པ་བྱས་བ་མ་ཡིན་ནོ། རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་འདིར་ནི་, གང་གསལ་ཚིག་དོན་བརྒྱད་པ ་དེ་ རྣམས་ཀྱི; མཚན་ཉིད་དང་། མཚོན་བྱ་དང་། མཚན་གཞི་དཔེ་ལ་མཚན་ ཉིདཾ ངེས་ཚུལ་བསྟན་བ་སྟེ། དེ་གསུམ་ཙམ་ལས་, འཕྲོས་དོན་དང་། བརྒལ་ ལན་སོགས་དགག་བཞག་སྤངས་གསུམ་སོགས་སྤྲོས་བཤད་གང་མཛད་མི་འདུག་ བས་ བྱིས་བ་རིགས་པའི་གཞུང་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ་ཙམ་ཞིག་བསྟན་འདུག་ པས་མིང་དོན་མཐུན་བར་གནས་སོ།། Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཀུན་བཏུས་དང་རིགས་འཇུག་གི་རིམ་པ་:– ཡོངས་གྲགམ་ལྟར་ན་, ཚད་ མ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ, སློབ་དཔོན་གྱི་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ཀུན་བྱ་སྙིང་པོ་ དང་ཕྱིས་རྩོམ་ཡིན་པར་འཐད་ཀྱང་། དེ་ལ་དགས་པ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ནི་མ་ཡིན་ དེ༑ རིགས་འཇུག་འདིའི་གཤམ་དུ་བརྙན་བཅས་ཀྱི་མཇུག་བསྡུ་ད་པའི་སྐབས་ སུ་ དང་པོར་ཕུགས ཙམ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། / ཚིག་དན་ཙམ་ཞིག་རབ་བསྟན་བྱ།། གང་དེར་རིགས་པའམ་མ་རིགས་པ། / དེ་ནི་གཞན་དུ་ལེགས་དཔྱད་དོ། / ཞེས་བྱུང་ལ། དེ་ཡང་, ཤུ[ཞི་བrtm? བ་སུམྦིཏྟཱརེཏུ” ཞེས་པ་ལེགས་ དབུད་དོ, ཞེས་བ་དང་། ལེགས་དབུད་ཟིན་ཞེས་བ་གཉིས་ལ་འཇུག་ལ། དེའི་འཐད་ཀྱི་སེང་བཟང་གི་འགྲེལ་པར་ཡང་, “གཞན་ནི་, ཚད་མ་ཀུན་ལས་ - བཏས་བ་ལ་སོགས་པ་ལའ།། ལེགས་དཔྱད་ཟིན་ནི་, སྤྲོས་བ་དང་བཅས་ཏེ་ ལེགས་པར་བསྟན་, ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ།ཞེས་བྱུང་བས། འདི་ལ་བལྟ་ ན་, འདི་ཀུན་བཏུས་ཀྱི་ཕྱི་རྩོམ་ལྟར་ག་ལ། དེ་ལྟར་ཁས་ལེན་ནའང་འཐད་ བར་མི་སེམས་དེ། རྒྱུ་མཚན་མང་དུ་ཡོད་ཅིང་། དེས་ན་འདི་དཔྱད་གཞིར་ སྣང་། འདིར་ ་གཞན་དུ་” ཞེས་པ་ ་རིགས་པ་བརྟགས་པ་” ལ་སོགས་ བར་, ཞེས་བྱ་སྟེ, སོགས་ཁོངས་ན་ཀུན་བཏུས་ཀྱང་ཡོད་ཅིང་། “ལེགས་ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དབྱད་ད་ ཞེས་བ་ནི་དེ་དང་དེ་དག་ཏུ་ལེགས་པར་དབྱད་ཟིན་ཅིང་དཔྱོད་པར་ ཡང་འགྱུར་རོ་ ཞེས་ཚིག་སྣོན་བྱས་ཏེ་ག་བ་བླང་ན་མི་ལེགས་པ་མེད་ཙམ་ འབྱུང་ངོ་| ------------ - འདི་ཕྱི་རྩོམ་དུ་བྱས་ནའང་མི་འཐད་དེ། འདིར་སྒྲུབ་པ་ལ་སོགས་པ་ བསྙེན་བ་རྣམས་ ལས་དང་པོ་བར་བསྟན་པའི་ཚུལ་ཙམ་ལས་ ཚིག་ཟུར་ གྱི་དོགས་གཅད་སོགས་གསལ་པོར་མ་མཛད་ཅིང་། སྤྱིར་བཏང་ཁོ་ནའི་དབང་ དུ་མཛད་འདུག་ལ། ཀུན་བཏུས་སུ་དེ་དག་རེ རེ་ནས་གསལ་བར་བྱས་འདུག སྟེ། དཔེར་ན་འདིར། / 4:དེ་ལ་ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་བ་རྣམས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་སྟེ། ཕྱོགས་ དང་ གདན་ཆགས་དང་དཔེ་བརྗོདོ་པ་རྣམས་ནི, ཕྱིར་རྒོལ་བ་རྣམས་ཀྱི་མ་ རྡོགས་བའི་དོན་རབ་ཏུ་སྟོན་བར་བྱེད་དོ།།" - ཞེས་ ་ཕྱོགས་ཚིག སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཡིན་པ་ལྟར་ལན་གཉིས་ སུ་བརྗོད་འདུག་ཅིང་། / དེ་དེའི་ཡན་ལག་ཡིན་མིན་གསལ་པོར་མ་གསུངས་ ཤིང་ དོགས་བ་མ་བཅད་ཀྱང་། ་ཀུན་བཏུས་སུ་དེ་ཉིད་དོགས་གཅོད་དང་ བཅས་ཏེ་རྒྱས་བར་གསུངས་ཏེ། ཇི་སྐད་དུ། བ - གཞན་དོན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི། / - , རང་གིས་མཐོང་དོན་རབ་གསལ་བྱེད། 1]3 | - ཅེས་གསུངས་བ་ལྟར་ར། འདིའི་ཐད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་ལས་ཀྱང་། ཇི་ལྟར་རང་ལ་ཚུལ་གསུམ་པའི་ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ རྟགས་ལས་རྟགས་ཅན་གྱི་ཤེས་པ་སྐྱེས་བ་དེ་བཞིན་དུ། གཞན་ལ, རྡོཊ ཅན་གྱི་ཤེས་བ་བསྐྱེད་བར་འདོད་ནས་, ་ཚུལ་གསུམ་བའི་རྟགས་བརྗོད་བ་ནི་ གཞན་གྱི་དོན་རྗེས་སུ་དབག་བ་སྟེ། རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་བཏགས་པའི་ཕྱིར་རོ།། ཞེས་བས་སྒྲུབ་ངག་ལ་ཚུལ་གསུམ་བརྗོད་པ་ཞིག་དགོས་བར་བསཾམ་བར་་་ གསུངས་སོ།། སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཏུ་དམ་བཅའམ་དཔག་བྱ་བརྗོད་ན་ཡང་ སྒྲུབ་བ་ལྷག་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ར་ ཞེས་བ་ནཾ། དེ་ཉིད་ལས། གམ་དེ་རྗེས་སུ་དབག་བར་བྱ་བ་སྟོན་ན་ནི་ དམ་བཅའ་བ་བྲལ་ཏེ།” ཞེས་སོགས་གསུངས་བ་ལྟར་ར། / དེ་ལྟར་ན་, ཇིགས་བ་མ་འཇུག་བ་སོགས་སུ་དམ་བཅའ་བརྗོད་བ་, སྒྲུབ་ ངག་གི་ཡན་ལག་ཏུ་བཤད་བ་སྟེ། རང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་འགལ་བར་འགྱུར་རོ་ ཞེ་ན། དེའི་ལན་དུ་ཀུན་བཏུས་ལས། པ་ དེ ་ལ་དབག་བྱ་བསྟན་བ་ནི | - རྟགས་ཀྱི་དོན་གྱི་ཡུམ་དུ་འདོད། | བl༣|ཚད་ ཅེས་གསུངས་ཤིང་། དེའི་ཐད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་ལས་ཀྱང་།་, ཝཡན་ལག་རྣམས་ནས་་་་གང་རྗེས་སུ་དཔག་བར་བྱ་བ་བསྟན་བ་ དེ་ནི་, ཁོ་བོ་ཅག་གི་(ས)སྒྲུབ་བྱེད་ཉིད་དུ་མི་འདོད་དེ། དེ་ཉིད་ཐེ་ཚམ་ སྐྱེད་པར་བྱེད་བའི་ཕྱིར། དེ་ནི་དེས་བསྒྲུབ་བར་བྱའོ།།”1 ཞེས་གསུངས་བ་ལྟར་རོ།། 1) ཚད, ཀུན. རང, ཐོག. **| ན, ཙི་ , *སྨིན་ཐོག་ཏུ་་བར་བྱེད་' ས་བྱུང་། ཁ fཀ, བོན. ས. *- Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེ་ཡང་ ཙཡན་ལག་རྣམས་ནས༔ ཞེས་སོགས་ནི་, ཀུན་བཏུས་མ་རྩོམ་ གོང་གི་ཚད་མའི་བསྟན་བཅས་རིགས་སྒོ་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་གི་ཚུལ་དུ་ ཡོད་བ་རྣམས་ནས་, ཞེས་པའོ།། གང་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པ་དེ་ནི ཞེས་པ་ནི། སྒྲུབ་བ་གཏན་ལ་དབབ་པའི་ཚེ་སྟེ། དེའི་མཚན་ཉིད་ལ་སོགས་ བ་བསྟན་བའི་སྐབས་སུ་ “ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་ ཞེས་བ་དང་། ཕྱོགས་དང་ གཏན་ཚིགས་དང་། ཞེས་པའི་ངག་དག་གིས་དབག་བྱའམ་ཕྱོབས་བསྟན་པ་ནི། སྒྲུབ་བྱེད་དེ་ སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཉིད་མི་འདོད་དོ།། དེ་ལྟར་འདོད་པ་མ་ དགོས་བ་ཡང་མེད་དེ། སྒྲུབ་བྱེད་ནི་, དཔག་བྱའི་ཤེས་བྱེད་ཡིན་ལ། དཔག་ བྱ་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་ངོར་ དབག་བྱ་བརྗོད་ན་ཐེ་ཚོམ་ཉིད་ལས་མི་འདས་་ ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ།། དོན་དེ་དར་ཊིཀ་སོགས་ལས་བཤད་ཚུལ:- གོང་གསལ་རིགས་འཇུག་ དང་ཀུན་བཏུས་སོགས་སུ་, ཕྱོགས་ཚིག་སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཏུ་བསྟན་པའི་ བཤད་པ་མཛད་སྐབས་ རྒྱལ་ཚབ་ཆོས་རྗེའི་མདོ འི་དར་ཊིཀ་མཐའ་འཛིན་ གདུང་འཇོམ་དུ་:- ་་སྒྲུབ་ངག་གིས་ཕྱོགས་དངོས་སུ་མ་བསྟན་ན་, གཏན་ ཚིགས་ཀྱི་བྱེད་བ་འཇུག་བའི་ཡུལ་མི་ཤེས་པ་དང་། དེས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཚིག་ འདྲེན་པའི་ཕྱིར། ཐུགས་ཚིག་སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཡིན་ནོ་ ཞེ་ན; ཚུལ་ གསུམ་གསལ་བར་བྱེད་བ་སྒྲུབ་ངག་ཏུ་བསྟན་པ་དེ་ལ། རྟགས་ཀྱི་དབག་བྱ་ ཕྱོགས་དངོས་སུ་བསྟན་བ་ནི། སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཏུ་མི་རིགས་པར་ཐལ། ཕྱོགས་དེ་ནི་, རྟགས་ཀྱི་དོན་གྱི་བྱེད་པ་འཇུག་པའི་ཡུམ་དུ་འདོད་རིགས་པའི་ ཕྱིར” ཞེས་བ་ཙམ་ཞིག་ལས། གོང་གི་དྲི་བ་དེ་གང་ནས་འང་, དོགས་ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - པའི་གནད་གང་ཡིན་བ་སོགས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མ་བཤད་ལ། དེར་གཞུང་གི་ ་ཚིག་འགྲེལ་ཙམ་ཞིག་མཛད་འདུགl ་སློབ་དཔོན་ཆོས་མཆོག་ལ་གནད་དེའི་ཐུགས་རྒྱུས་གསལ་བར་ཡོད་པར་ - སྣང་སྟེ། - ཇི་སྐད་དུ་འཐད་ལྡན་ལས། - “ཕྱོགས་སྒྲུབ་ངག་གིས་སྟོན་པར་མི་རིགས་ཤིང་། གལ་ཏེ་སྟོན་ན་ཡང་ མཚན་ཉིད་འདི་ལྟ་བུ་དང་ལྡན་པ་ཞིག་བསྟན་པར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། ཞེས་སོཊ་ གསུངས་ཏེ། འདིའི་དོན་ནི་ རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་སོགས་སུ་ “དེ་ལ་ ཕྱོགས་དང་, གཏན་ཚིགས་དང་, དཔེ་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི།” ཞེས་སོགས་ཀྱི་ སྐབས་སུ། སྒྲུབ་ངག་ལ་ཕུགས་ཚོགས་བསྣན་པ་དེ་ སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་བྱ་བ་ འཇུག་པའི་གཞིར་བསྟན་པ་ཡིན་པས། སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་བསྟན་པར་ ·འདོད་བ་མི་རིགས་སོ་ ཞེས་བའོ།། / / - མཁས་གྲུབ་ཆོས་རྗེས་; . གོང་སྨོས་ཀྱི་དོགས་བ་དེ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ - གནད་རྣམས་ལེགས་བར་བཤད་དེ། རང་འགྲེལ་གྱི་གཞུང་དོན་བཤུད་མཐར་ རྟགས་ཀྱི་དོན་གྱི་ཡུལ་དུ་འདོད” འགའ་ཞིག་ཏུ་ བ་གཏན་ཚིགས་དོན་གྱི་ * ཡུལ་དུ་འདོད།” ཞེས་ཀྱང་བྱུང་། ཞེས་བའི་དོན་བཤད་པ་ན་ དེ་ནི་ དེས་སྒྲུབ་བར་བྱེད་དོ།། ཞེས་གསུང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྗོད་ཅིང་བསྟན་པར་ 1.ཚད་མདོ ན་༽ར་ཎིཀ, མཐུན་འཛིན་གདུང་འཛོམ.-ཏོག.v| ཕེབུ.༣.༤).གཙང་བ་ 2 - དར་ཊིཀ་ཏ་དྲངས་པ་- 2n. དེ་35] 3)ཚོ ད་ཀུན ལེའུ, 3, འག. | 4)ཚད་ཀུན, རང, འོག, བ| ཚད, ཅེ, སྟེ - Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བཤད་དེ། ཚུལ་གསུམ་གྱི་ནུས་བ་འཇུག་པའི་ཡུལ་ཡིན་པའི་བསྒྲུབ་བྱར་ བསྟན་པས་, རང་ཉིད་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་བསྒྲུབ་པའི་ནུས་པ་མེད་པར་འཕང་བའི་ ཕྱིར་ར་ ཞེས བཤད་ན། ཤིན་ཏུ་འགྲིག་པར་མངོན་ནོ།1” ཞེས་གསུངས་ དེ་, ལེགས་བཤད་དུ་སྣང་ངོ་། སྤྱིར་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་ལྔ ལྡན་རང་ལུགས་ སུ བྱེད་བའང་ཡོད་དོ༎2 སྙིང་དོན། དེ་ལ རེགས་འཇུག་འདིར་ དེ ལ་ཕྱོགས་དང་ཞེས་སོགས་ དང་། - ཀུན་བཏུས་སུ་ དེ་ལ་དབག་བྱ་བསྟན་པ་ནི། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་ བའི་གཞུང་འདི་དག་གི སྐབས་སུ། བསྒྲུབ་བྱའམ དཔག་བྱ སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ ལག་ཏུ་བསྟན་པ་སྟེ་, སྨོས་པ་ནི། སློབ་མ་ལ་རྟགས་ཀྱི་བྱ་བ་འཇུག་བའི་ གཞི་བསྟན་བའི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཡིན་ཏེ། རྟགས་འདིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ནི་ དེ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་གོ་བར་བྱ་བའི་དོན་དུ། སྐབས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་མ་ཤེས་ འདོད་ཞུགས་བའི་རྒོལ་བ་ལ་སྒྲུབ་ངག་གི་སྦྱོར་བ བཀོད་པའི་ཚེ་ནཾ། དེ་དེའི་ ཡན་ལག་ཏུ་འགོད་བར་མི་བྱས་ཏེ། དྭགས་ཚིག་ཡན་ལག་ལྷག་པའི་སྐྱོན་དུ་ འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། དེས་ན་, བསྟན་བཅོས་སློབ་མ་ལ་ཁྲིད་དབང་དུ་བྱས་ དེ་ བརྗོད་བྱ་གཏན་ལ་འབེབས་ཚུལ་དང་། རྒོལ་བ་རྡོག་ལྡན་དང་དྲི་བ་དྲི་ ལན་གྱི་སྐབས་སུ་, ཕྱི་རྒོལ་ལ་སྒྲུབ་ངག་གི་ལམ་ནས་དོན་གཏན་ལ་འབེབས་ ཚུལ་གཉིས, རྣམ་བ་ཐམས་ཅད་དུ་གཅིག་ཡིན་པར་འཁྲུལ་བར་མི་བྱའོ།། 1) རྣམོ འགྲཝ་མཁས་ཊིཀ བོn. ,ཟ-jil བེའུ• *| གཙང། 2) (+) ""-go .6 Ket (W) ***RE' F's ''''B'EP བུག་སོil» མཁག་རྨེ R་དྲུག་ཎཾ ཀ་དན་བསྟབ. . *rl གཅུང་ ཁ.1 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 མདོར་ན། ལོ་རྒྱུས་ཐན་ཐུན་དང་། རྟོག་བཟོས་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་དང་། རིགས་བ་ལྟར་སྣང་རེ་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་བཏམ་རྣམས་ལ་བདེན་ཆ་རེ་ཡོད་་་་ རུང་། མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངེས་བ་མེད་ལ། དངོས་པོ འི་གནས་ལུགས་དང་ འབྲེལ་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་དང་ཚད་མ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་རེ་འདུག་ན་, གོང་སྨོས་རྣམས་ ཀྱང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་བདེན་པ་ལྟ་བུ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་གནས་ཁོ་ན་ ཡིན་བས་, བདེན་པའི་དབང་བོ་དང་བསྟུན་ཏེ། རིགས་པས་བླང་དོར་ ལ་འཇུག་བར་བྱ་དགས་སོ།། གཞན་ཡང་རིགས་བ་ལ་འཇུག་བའི་བརྗོད་བྱ་རྣམས་དབྱོད་གཞིར་བྱས་ དེ༑ ཕྱི་རོལ་བའི་རྟོག་གེའི་གཞུང་དང་ གྲུབ་མཐའི་ཁས་ལེན་སོགས་དང་ མཚུངས་བསྡུར་གྱིས་བཤད་བྱ་མང་མད་ མང་བས་འཇིགས་ཏེ་མ་བྲིས་སོ།། - 3 ་ག་གྲངས་རགས་རིམ། ་་་སྤྱིར་སློབ་དཔོན་གྱིས་མཛད་པའི་གཞུང་མང་མོད་, ད་ལྟ་དངོས་ཡོད་ དང་།། གཞུང་གཞན་དང་གཞན་དུ་དྲངས་བའི་གཞུང་གྲངས་དང༔ མཚན་ རོགས་རིམ་ཙམ་ཞིག་བཀོད་བར་ གྲངས་ མང་ - - ཟླ ར་བཤད་ ༡་ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་བ་ ཚད, ཅེ། སྡེ སྣ ཉི, ཀུན་བཏུས་རང་འགྲེལ། , , , , , / དམིགས་པ་བརྟག་པ། , , , , , / འདི་ལེཊ་སྦྱར་ལའང་ཡོད། དམིགས་བརྟག་རང་འགྲེལ། ཚད, ཅེ། སྡེ, སྣ, ཉི། - - , , Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s འདི་ལེཊ་སྦྱར་མ་ཡོད། རིགས་པ་ལ་འཇུག་ ལེགས་སྦྱར་ནས་བོད་་་ སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་། རྒྱ་སྐད་ནས་་བོད་སྐད་དུ་ བསྒྱུར་བ་སྟེ་མི་འདྲ་བ་་་་ ., ,,, - -གཉིས་བཞུགས། - ཕྱོཊ་དགུའི་གཏན་ཚིཊ་ཀྱི་འཁོར་ལོ།| ཚད, ཅེ, དེ་ཉིད།: -- རིགས་སྒོ་1(གས་) འདི་རྒྱ་ནག་བསྟན་འགྱུར་ - - , , ་ནང་ན་བཞུགས། - གཏན་ཚོགས་ཀྱི་སྒོ་ (@ ) འདིའི ལུང་ཚད་ཆེན་དཀའ་ འགྲེལ་དུ་དྲངས་འདུག་ 10@s. ཤོག. ཁ༡༧། འདི་ རྒྱ་ལོ་མེད་ཅིང་གི་ལོ་རྒྱུས་ དང་། དེང་བསྡུས་བའི་ ཕྱོཊ་གླང་གི་བསྟན་བཅོས་ བརྒྱད་ཀྱི་མིང་ཐོར་ཡང་ འཁོད་ཡོད། .. i) གནf་ཅིགས་གང་གི་ཐོད་དུ་ཡོད་བརྟན53= ཁག[ཞག་ q0 stl ཁཅིའི་་ཐད་ནས་ལྟ་ས་མིན་ཟེ། Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . སྤྱི་མཚན་བརྟག་བ། བག་འཚལtan) ན སློབ་དཔོན་ཀཎག་མས་་་ ག་ཞི) མཛད་པའི་རྣམ་འགྲེལ་""" རང་འགྲེལ་གྱི་འགྲེལ་ བཤད་དུ་འདི་ནས་ལུང་་་ དྲངས་འདུག རྣམ, རང. ཤོག, 331, ལེའུ་ 1 / རྒྱའི་བསྟན་འགྱུར་ནང་་.. དུའང་བཞུགས། འདི་ཡོད བ་,་ལྷ་ཞག་འགའ་ ཞེས་པའི་རྒྱུལ་བ་བཞི་ གཞུང་དུ་བཤད། z* 89 འི - འདི་ཡོད་པ་.ཚད་ཀུན. རང, ཤོག. *, ཚད.སྟེ། སྡེ, མ་བཤད་ཅིང་། ཞི་ འཚོས་མཛད་པ་རྩོད་རིག་ གི་འགྲེལ་པ་ཤོག. 2a+ བར་བཤད། དག་རིགས་བ་བརྟག་བ། (གཞས་ཚིག) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 གང་གསལ་དེ་དག་ལས་གཞན་པའི་ སློབ་དཔོན་གྱི་གཞུང་ཞིག་རྒྱ་སྐད་དུ་ཡོད། 1- བྱེ་བྲག་བའི་རིགས་བ་བརྟག་བ། 13 རྐང་མིག་གི་རིགས་པ་བརྟག་པ། འདི་རྒྱའི་བསྟན་འགྱུར་ནང བཞུཊ་ཀྱང་དེའི་དབུར་ལེཊ་ སྦྱར་ཀྱི་མིང་མེད་བས་མ་ག འདི་ཡད་བ་ཚད་ཀུན, རང་ ཤོག. c>>] ཚད མེ། སྡེ། , , 1 བསྟན་བཅོས་འདི་གཉིས་ རིཊ་བ་བརྟག་པའི་ཡན་ལག་ ཡིན་ནམ་དཔྱད། འདི་ཡད་བ་རྣམ་བཤད་ཐར་ ལམ་གསལ་བྱེད་སོགས་ ཀུན་ལ་གྲཊ་ཆེ། འོན་ཀྱང་་་ གཞུང་དེ་དང་དེར་འདིའི་ ལུང་འདྲེན་ཆེ་, རླུང་ག.. རབ་བྱེད་ལས* ཞེས་མཚན་ སྨོས་ཏེ་དྲངས་ཡོད། དེ་ནི་ “ཝད དང་ “ཞེས་བའི་ སྒྲ་གཉིས་ནར་བའི་སྐྱོན་ཏེ། ཁ་n ------ རྩོད་པའི་རབ་བྱེད། / (གའtor) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 འདིའི་ལེཊ་སྦྱར་དུ་ “ལྗདབླ་ ཀརཎ ཞེས་པ་ཡོད་ལ། / བད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་ ཙརྩོད་ པའི་རབ་བྱེད་” ཅེས་པ་ཡིན་། པས། ལོ་ཙ་བ་ཐུཊ་མཉམ་ བར་མ་བཞཊ་བའི་གཏམ་གྱི་ རྗེས་སུ་འབྲང་བ་ཙམ་མོ།། འདི་ སྡེ སྣ་ ཉི, ཚད, ཉེ་ ཤོག, 27 ན་བཞུཊl. འདི་ ཡང་གཙོ ་བ་ཚད་མའི་སྐོར་ : 1* དུས་གསུམ་བརྟག་བ། 1 མཛོད་འགྲེལ་གནད་ཀྱི་སྒྲོན་མེ། ཡིན་། འདི་སྡེ, སྣ མངོན་པ, ཉུ། 11 ཤེར་ཕྱིན་དོན་བསྡུས། བར་བཞུཊ་འདུ་ལ་ཤོ་ལོ་ཀ་ re0 0| ཡོད། མངོན་པ་ འདི་གཅིག་བུར་སྣང་། འདི, སྡེ, སྣ ཤེར, ཕ། བར་ བཞུཊ༑ ཤེར་ཕྱིན་་འདི་་ ཙམ་ག། འདི་སྡེ, སྣ, ཆ) བར་བཞུཊl ༡༤བཟང་སྤྱོད་འགྲེལ་བ། Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 10 འཇམས་དབྱངས་ཀྱི་སྡོད་བ། རྣལ་འབྱོར་ལ་འཇུག་བའི་སྒོ). མདོ་འགྲེལ་ཡང་འདི་ཙམ།། འདི་ སྡེ, མདོ, ནུ། བར་ བཞུགས། / " , , ཧི། བར་ བཞུགས།། འདི་ སྡེ, ཉི། བར་བཞུགས། སྤྱོད་པའི་སྨོན་ལམ་གྱི་ (སྤྱི) དོན། ཡོན་ཏན་མཐའ་ཡས་བསྟོད་པའི་ འགྲེལ་བ། འདི་ སྡེ, མདོ. ཉུ། བར་ Agri བསྟོད་བ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་བར་ཡང་སློབ་ དབནགྱི་སྤེལ་ཚིག་ཡོད། ལམ་རིམ་བླ་རྒྱུད་རྣམ་ཐར་ དུ་འདི་ཕྱིཊ་གླང་དང་དབའ་་ བོ་, དྲི་བ་དྲི་ལན་གྱི་ཚུལ་་ དུ་བརྩམས་བར་བཤད་ཀྱང་་ འཐད་བར་མི་སེམས་སོ།1 1) འ་རྣམས་ནི་, བློབ་དབར་གྱི་བན་བཅོས་དrig... དབན་བ་རྣམས་ཏེ། གཅུང་ རབ་ཀྱི་དབར་ཕྱི་སྒོ་རྣམས་སུ་བཞུགས་པ་རྣམས་དང་། གཞུང་བས་དྭང་གཞན་བས་བྱུང་བའི་མཚན་བ་ ཎ་ནི་ཙཝ་ཞིན་བ་དུ་མིན་ལ། དེ་ཁང་ *. སྟེ, }, བཙུན་འགྱུར་དུ་ད་ལྟ་དངོས་ཡོད་ལ་བཞུགས་པའི་ བཙུན་བཅས་གྲངས་བཟོ་ཟླ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་གད་ཁོ་ནར་བཞུགས་པ་གསུས་རུང་། ལྔ་ནི་ཚད་གཞུང་ གཞན་དུ་ཅུང་དྲངས་བའི་གབས་རྒྱུ་འཚ་ཚ་བྱུང་བ་དེ་རྣམས་བཀོདཱ་མ ཆེན་བྱ། དེ་ནག་གི་ལས་དང་ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :34 ཕྱོགས་གླང་དང་དེའི་གཞུང་གི་ཁྱད་ཆོས། སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོས་, ཚད་མ་རིག་བའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ཇི་ལྟར་ཕྱེས་ པའི་ཚུལ་ཅུང་ཟད་གོང་དུའང་བརྗོད་ཟིན་ལ། དེ་ཡང་སློབ་དཔན་འདིས་རིགས་ གཞུང་དེ་ཁྱདེ་བར་དུ་བྱས་ཚུལ་ནི་ སྦྱོར་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་རྣམ་གཉིས་ལ་སོགས་ བ་སྔོན་གྱི་མཁས་མཆོག་རྣམས་ཀྱིས་, རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ལས་བྱུང་བའི་ཟབ་ པ་དང་རྒྱུ་ཆེ་བའི་ཚུལ་དང་། གཞི་ལམ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པའི་རྣམ་བར་ བཞག་བ་རྣམས་ཉིན་མོ་ལྟར་གསལ་བར་མཛད་མེད། དུས་དང་, བླ ་གྲས་ཀྱི་ ནུས་བའི་དབང་གིས་ འ གྲོ་བ་མང་བོ ་ཞིག་, གཞུང་ལུགས་དེ་དག་ ལས་ལྡོག་བར་མཐོང་ཞིང་། / ཁྱད་བར་དུ་ འ ཇལ་བྱེད་ཚད་མ་དང་ གཞལ་བྱ་ཡུལ་གྱི་གནས་ལུགས་ལ་ལག་པར་རྟོག་པའི་མུན་མཚོ ་རྡོལ་ཏེ། / ཡང་དག་བའི་ཤེས་བ་དང་ཤེས་བྱའི་གནད་ལ་ལེགས་པར་དཔྱད་པའི་བློ -.. ་གོམ་འགྲོས་འཁྱེར་བཞིན་བར་གནས་པའི་ཚེ། ལས་དང་, སྨོན་ལམ་ གྱི་མཐུ་གྲུབ་ཅིང་། བློ་གྲོས་ཀྱི་ནུས་བ་རྫོགས་པའི་སློབ་དཔོན་བདག་ ཉིད་ཆེན་བ ་འདི་བྱན་རྗེས་འཕགས་ཡུལ་གྱི་ཚད་མ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་... ཀུན་ལ། རྒྱ་མཚོ་འཁྲུགས་བ ལྟ་བུའི་གཡོ་འགུལ་ཆེན་པ ་ཞིག་བྱུང་ཞིང་། རིགས་གཞུང་གི་གཟའ་སྐར་ཉི་ཟླ་སོགས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་མཁའ་ལ་་ བ ད་བྱ་སོགས་ཇི་ལྟར་ཚད་ཚུ གམ་ངེས་སོit ད་ལྟ བོ དྭ་དང་, བབ་ཚུལ་སོགས་སུ་བཞུགས་པའི་སྔོན་གྱི་བྲིས་མ་དཔེ་རྙིང་གི་དགེ་མ ཛ ད་རྣམས་ སུ་མོ་བ་དཔོན་འདི འི་བyན་བཅོས་དང་། རྣམ་བར་ཐར་བ་ལེགས་ཀྱི་སྒེར་མང་དུ་ཡོད་སྲིད་པས། བློ་ ལྡན་ཤེས་བྱའི་གནས་ལ་སྤྲོ་པ་མི་དམན་བ་རྣམས་ལ་, རེ་བ་དང་བཅས་ཏེ། ཟླ་བའི་མིག་རྡུལ་གྱིས་ཟླ་ ཋགས་པ་ཞིག་མཛད་ཅེས་སྨན་ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 འཕས་བས་, འཇིག་རྟེན་མ་ལུས་བ་གསལ་ཚུལ་ཞིག་བྱུང་ངོ་།། དེ་ཡང་སྔོན་རྟོག་གེ་དང་, རིགས་གཞུང་ཀུན་, ཆོས་དང་གྲུབ་མཐའ་ དང་, སྨན་སྤྱད་སོགས་ཀྱི་ཉེར་མཁོ འི་ཚུལ་དུ་གནས་པ་ཙམ་ལས་, རང་ མཚན་དུ་རང་ཚུགས་ཐུབ་བའི་ཚུལ་དུ་མེད་ཅིང་། ཚད་མའམ་ཡང་དག་པའི་ ཤེས་པ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཚུལ་དུ་གཏན་ལ་འབེབ་པའི་རྣམ་དཔྱོད ཅན་བྱོན་མེད་ལ། / སློབ་དཔོན་འདིས་རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ནུས་བས་, (ཡང་དག་པའི་ཤེས་བ་ ཉིད་, སྐྱེས་བུའི དོན་ཐམས་ཅད་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་དང་། བླང་དོར་ལ་འཇུག་ལྡོག་ གི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་དེའི་རྩ་བ་ཅན་དུ་མཐོང་སྟེ། ཡང་དག་པའི་ཤེས་པ་སྟེ། བསྒྲུབ་བྱ་ཚད་མའི་རྣམ་གཞག་དང་། དེ་ཉིད་དོན་ལ་མི་སླུ བའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་ མའི་རྣམ་གཞག་གཉིས་, གྲུབ་མཐའ་དང་། ལྟ་བ་སོགས་གང་གིའང་ཕུཊ་ སུ་མ་ལྷུང་བར་, དངས་བོ འི་གནས་ལུགས་ཉིད་དཔང་དུ་བཞག་སྟེ། རྒྱས་ བར་གཏན་ལ་ཕབ་པར་མཛད། དེ་ཡང་ཤེས་བྱའི་གནས་ལུགས་སྟོན་པའི་ལུང་ རིགས་དང་, རྣམ་དཔྱོད་ཕྱོགས་རེ་བ་ཙམ་དང་། ལོ་རྒྱུས་དང་། གཞུང་ལུགས་ གཞན་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་ཚུལ་ཙམ་དུ་མ་ཡིན་བར། ཤེས་བྱ་མཐའ་དག་ཆིག དོན་བརྒྱད་དུ་བསྡུས་ཏེ། དངོས་བ ་སྟོབས་ཞུཊ་ཀྱི་རིཊ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསྟན་ པས་མཁས་པ་ཀུན་གྱི་ཡིད་རང་དབང་མེད་པར་འཕྲོག་ཏེ། ཐམས་ཅད་ཀྱིས་སྔོན བདག་གིར་བྱས་བའི་རང་གནས་ (གྲུབ་མཐ༢) མ་ལུས་བ་བཏང་སྟེ། རིགས་ ཚུལ་འདིར་ཞགས་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཏེ། དུས་དེ་ཙམ་ནས་བཟུང་, རང་གཞན་ གྱི་སྡེ་པའི་ཕྱོགས་གཉིས་ཀ་ནས་སློབ་དཔོན་གྱི་ལུགས་དེ་གཞིར་བཞག་སྟེ་ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ss དགག་སྒྲུབ་ཅི་རིཊ་བའི་སྒོ་ནས་, འཕགས་ཡུལ་འདིར་, ཚད་མའི་གཞུང་དང་། རྟོག་གེའི་རིཊ་བའི་ཚུལ་རྣམས་ཕུཊ་ཀུན་ནས་དར་ཞིང་། ཁྱད་པར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ གླེང་ཆེན་པོ་འདིར་, དེ་ཁ་ན་ཉིད་ལ་དཔྱོད་པའིབློ ་ཆེན་གྲངས་ལས་འདས་བ་ ཞིག་དེ་སྔོན་བྱོན་ཟིན་ལ། དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་, རང་རང་གི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ ཤེས་བྱའི་ངོ ་བ་ལ་ལྟ་ཚུལ་དང་། རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ནོར་གྱིས་ཤིན་ཏུ་ཕྱུག་མོད། ཤེས་བྱའི་མཐའ་འཆིང་བྱེད་ཀྱི་རིགས་ཚུལ་གྱི་ལུས་ཡོངས་སུ་མ་རྫོགས་པས། ཚད་མ་དང་, གཞལ་བྱའི་གནས་མཐའ་ཡས་བ་ཞིག་ཁ་འཐོར་དུ་ལུས་པ་ ལྟར་སོང་བ་ན། སློབ་དཔོན་གྱིས་, ཤིན་ཏུ་ཉུང་ངུའི་ཚིག་གིས་, གནས་ལུཊ་ ཀྱི་དོན་ཀུན་ནས་གསལ་བ་དང་། ལུས་ཆ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་Iསྟན་པའི་ ཚད་གཞུང་ཀུན་བཏུས་ལ་སོགས་བ་མཛད་དེ། གནས་ལུགས་ཀྱི་དོན་ལ་དབྱེད་ བའི དམ བ་རྣམས་ཀྱི་བླ་གྲོས་ཀྱི ཁར་ ཐམས་ཅད་དུ་ཡང་བར་མཛད་བ་ན། 1) ཐི་གད་ནུ–ཙན བླག་མིག' ''གྲུབ་བ་ཀུན་མཁྱན་ཀུན་ལ་སྨན། འགྲོ་བའི་བླ་མར་ཐུག་༢ཚས་ནས། བྱང་ཏུ་རྣམ་འབལ་མང་དག་རྫོགll གླུ་གི་འཚ་jད་བf ་བ་ ail" ཞེས་གསུངས་བ་ན་ཚིག་ བསྒྱུར་བྱས་ཏེ་-*ཚད་མའི་འཚན་ཉིད་བརྒྱུ ད་བར་ཏུ་།” ཞེས་གོ་བར་བྱའu 4ནུརླབ» // བཀ ,|,| འདཀ༔་བསྒྱུན་བའི་j1.བྱེད་ཀྱི་འབྱུང་། ཀ, བར་གང་བཞུགས་སོ། 2) སངས་རྒྱས་བ་རྣམས་ ་ཚད་མ་༡ ཞེས་པའི་ས་མོ་ཟླ་བའི་ཤེས་བ་3་བ ༢ཇུག་བར་འདད་ག། གྲུབ་མཐའ་གཞན་བྱེ་བྲག་པ་སོགས་ནི་, བྲགཎ' ཞེས་བ་ཚད་ཟ་ཧྥེ། མངོན་རྒྱུས་གྱི་ཚུལ་དུ་གཟུགསr དུ་དང་། རྗེམ་དབག་གི་རྟེན་གཏན་ཆགས་བ་གནས་་སྒྲ་དེའི་འཇུག་ཚུལ་དུ་འདོད་། ཁ་བའི་རང་ བཞིན་དུ་གྱུར་པའི་ཚད་མ་ལ་ནི་-tཝམེཧི༔ (གཤེ་fa) ཞེས་བ་| ·ཚད་ཤE'' ཞེས་ཟེར། དེ་ན་ བརྡར་ནང བའི་བཤད་ཚུལ་གྱི་དབང་དུ བྱས་ཤིང་། དེ་ཡང་སྣ་མང་བའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། སྒྲུབ་བྱེད་ ཚོད་མ་དང་། འཛག བྱེད་ཚིག་མ་གཉིས་ཀ ་ཚད་སྨ' ཞེས བ འི་ཟླའི་བརྒྱུ ད་བྱར་བྱས་ཏེ། རྟོག་གི་ ཅིག 5ན་ཚངས་རྫོགས་དང་། ཕྱོགས་རེ་བ་བློན་བའི་གཞུང་ཀུན་ཚ དུ་གཞུང་དུ་བྱས་མཉit Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 / ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བོས་རིགས་གཞུང་གི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ཕྱེས་སོ། ཞེས་༼མཁས་ བ་ཀུན་ལ་ཡོངས་སུ་གྲགས་ཤིང་། ཐམས་ཅད་ཀྱིས་སློབ་དངན་འདི་ཚད་ རིག་གི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་དུ་ཞལ་གྱིས་བཞེས་སོ།། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་མཁསུ་བར་གྲགས་ཚུལ། སློབ་དབན་ཞི་དབྱིངས་སུ་ཐིམ་སྟེ་ འདས་ལ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅོ་ལྔ་འརྒལ་ བར་ཉེ་བའི་དེང་གི་དུས་སུ་ཡང་ སྨྲ་བའི་ཕུལ་བྱུང་དེའི་གསུང་རབ་རྣམས་ ལེགས་བཤད་ཀྱི་ཁ་རླུང་དང་མ་བྲལ་བར་, གནས་ལུགས་ཀྱི་ར ་ཞིམ་པ བློ་ བཞིན་དུ་ བ རྗོད་བྱ་དོན་གྱི་ལང་ཚོ་མཆོག་ཏུ་དར་བའི་ཡན་ལག་རིང་ བ་དག་, བདུད་ཀྱི་མེ་དག་གི་མདའ་ཀུན་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པའི་རིགས་ཚལ་ གྱི་སོར་མོ ་ཕུགས་ཀུན་དུ་བསྐྱོད་ཅིང་ མ ཁས་གྲུབ་ཡོངས་ཀྱི་མགྲིན་པ་ དག་མ་ཡངས་སུ་འཁྱུད་བ་ན། བློ་ལྡན་མ་ལུས་བ་དགའ་བའི་དུས་སྟོན་ དུ་འངས་ཏེ། ཡ་མཚན་བའི་སྒྲ་དང་ལྷན་ཅིག་དུ་ ཕུགས་ཀྱི་གླང་པ་ རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་, ཤིང་རྟ་ཆེན་བ་; འཕགས་ཡུལ་རིགས་གཞུང་གི་ ཡབ་གཅིགl ཨེ་ཤི་ཡའི་རིགས་ཚུལ་གྱི་ཡ་མང་ཆེན་བ འི་དེད་དཔོན། ཞེས་བ་དང་། འདིའི་ཚད་རིག་གི་རྒྱ་ཁྱོན་རྒྱལ་བ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་འཕྲིན་ལས་ 1) (a) Dinnaga is justly regarded the Father of Mediae val Logic.... History of Indian Logic..... (b) मध्यकालीन भारतीय 'न्यायशास्त्र के पिता' पद दिङ्नाग को विद्वानों ने दिया है, वह उन के व्यक्तित्व का पूरापरिचायक है ।-धर्मोत्तरप्रदीप भू० पृ०४१। Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 དང་མཉམ་མ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གླུ་དབྱངས་སྙན་བ་དག་གིས་ད་ ལྟ་ཡང་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་རྣ་བའི་ལམ་ཀུན་ཤིས་བར་བྱེད་བཞིན་དུ་ཡོད་པ་ནི་ ངོ་མཚར་བས་ཀྱང་ཆེས་ང་མཚར་ར།། ངོ་མཚར་བའི་གཏམ་དེ་དག་ནི་, ཕྱོགས་སུ་ལྷུང་བ་དང་, དད་པའི་ བའི་དབང་ལས་འཐོན་བ་ཙམ་མ ཡིན་གྱི། སྐྱེས་བུ་དེའི་གསུང་རབ་ལེགས་ བཤད་རྣམས་ ཤེ ས་བྱའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཞུགས་ཏེ་རྩ་ དགར་རོལ་བའི་ངང་ཚུལ་གྱིས་ཡིད་འཕྲོགས་པས་ ད ངོས་བོ འི་རང་ གཤིས་ལས་འཐོན་བ་ཙམ་མi། འདི་རྣམས་ནི་སློབ་དང་ན་གྱི་ཆེ་བ་ཤར་ཕྱིཊ་ བ་གགས་བ་རྣམས་སོ།།: = བ - བ བ བ་ ཨུ་རོབ་སོགས་ལ་དར་ཚུལ།:- དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་ ཀྱི་མེའུ་ཨོཾ་སྐབས་འདིར་ ཕྱི་འབྱུང་བའི་རྫས་སྦྱོར་ལ་བརྟེན་བའི་མཚན་རིག་ བ་འབོད་རྩོམ་འབྲས་བཅས་སུ་སོང་བའི་དབང་གིས་ ཡུ ལ་དུས་ཀྱི་ རིང་ཆ་ལ་དབང་བྱས་ཏེ། མི་རིགས་ནང་ཕན་ཚུན་མཇལ་ཕྲད་དང་། ཤེས་ ཡོན་དབལ་འབྱོར་སོགས་, ཕྱི་ནང་གི་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡིན་འབུལ་ལེན་གྱི་བྱ་བ་ རྣམས་ ཡུལ་དུས་ཀྱི་ཉེ་རིང་ལ་མ་ལྟོས་པར་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་། སྒྲུབ་ཐུབ་པར་ བརྟེན། སྔོན་ཨེ་ཤི་ཡའི་ཡུལ་ཆ་འགའ་ཞིག་ལ་མ་གཏོགས་མེད་པའི་ཕྱི་ 1) It is the lost of a series of three works dislined to elucidate what is perhaps the most powerful movement of ideas in the history of Asia, a movment which, originating in the vi Century BC. B. Logic. F. Th. Stcherbatsky. P. xi (ui). Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 ནང་གི་ཚད་རིག་རྣམས་, དེང་དུས་ཤར་ནུབ་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པ་ལྟ་བུར་སོང་ ཡོད / དེ་སྔོན་ཡུ་རོབ་དང་ཨ རི་སོགས་ཀྱི་མ་ཁས་པ་རེ་ཟུང་མ་བཏགས་, ཡོངས་ གྲགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ལ། དངོས་བ འི་གནད་དོན་འབིགས་པ་སྟེ་, དེ་ཁོ་ན་ ཉིད་ལ་དཔྱོད་པའི་གྲུབ་པའི་མཐའ་རྣམས་, ནུབ་ཕྱོགས་ཨུ རོབ་ལ་མ་གཏོགས་ ཡུལ་གཞན་ལ་མེད་སྙམ་པ་དང་། རྟོག་གེའི་གཞུང་བཤད་ཀྱང་། ནུབ་ཕྱོཊ་ ཀྱི་མཁས་པ ཨརིས་ཌ ཌལ(Aristotle's) ཞེས་པ་དེས་གཏན་ལ་ཕབ་་བ་ ཉིད་, མཐར་ཐུག་པའི་བཤད་བ་ཡིན་སྙམ་པ་ལས་མེད་ཅིང་། ཨེ་ཤི་ཡའི་གླིང་ ཆེན་བ་འདིའི་ནང་, དེ་ལྟ་བུའི་གྲུབ་མཐའ་དང་་རིག་གཞུང་ཡོད་པའི་དོགས་ བ་ཙམ་ཡང་མེད་བར་གནས་ཡོད།1 དེ་ནས་ཕྱི་ལ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ མཇུག་དང་ བཅུ་དགུ་བའི་འགོ་ཙམ་ནས་ ནང་པའི་རིགས་གཞུང་དང་ ཆོས་དང་གྲུབ་མཐའ་སོགས་ཀྱིས་སྐོར་ནུབ་ཕྱོགས་ཡུ་རབ་ཕྱོགས་སུ་ཆེར་དར། དུས་རབས་དེ་དག་ཏུ་, ཕརཱནས༔ ཞེས་པའི་ཡུལ་དུ་ “ངཡུར ནུཕ? (E. Bur rnout) ཞེས་བ་དང་། ཨིན་ཡུལ་དུ་“ ཀལབྲུགས (H. colebrooks) 1 (A) It is a logic, but it is not Aristotelian, it is epistemalo. gical, but not Kantian. (B) There is a widely spread prejudice that positive philosa ophy is to be found only in Europe. It is also a prejudice that Aristotle's treatment of logic was final; that having had in this field no predecessor.- Prefoce. B- logic. I.p. 12. F. To Stcherbatsky. 11 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ཞེས་པ་དང་། “ཇརམན, ཡུལ་དུ་ “བོནཕེ༢༧ (Th. Bonfey): ཞེས་པས རྣམས་བྱུང་ཞིང་། མཁས་བ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་, ཨེ་ཤི་ཡ་དང་། དྲོད་པར་ རྒྱ་གར་གྱི་རིག་གཞུང་ གྲུབ་མཐའ་རྣམས་ནུབ་ཕྱོཊ་སུ་དར་བར་བྱས་སོ།། དེའི་རྗེས་, ཕྱི་ལོ་ ༡༤༤༤-༡༠ཚ༢, འོ་ནང; རུསུ འི་མཁས་ མཆོག་ (ཨཅིརབཊསཀ* (F. Th. Stcherbatsky)ཞེས་བྱ་བ་དེ་བྱུང་ཞིང་། དེས་ཤེར་ཕྱིན་མངོན་རྟོགས་རྒྱན་ལ་སོཊ་པ་, ནང་པའི་གཞུང་མང་པ ་ཞིག་དང་ ཁྱད་བར་ཚད་མའི་གཞུང་གི་སྐོར་, རྒྱ་ནག་དང་། རྒྱ་གར་དང་། བོད་དང་། སོག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་ཐ་དད བ་ན་ཡོད་པ་ཐམས་ཅད་མ་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ སྦྱང་བྱས་ཏེ། ཨིན་སྐད་དུ་བསྟན་བཅོས་གནད་དུ་སྨིན་པ་འགའ་བརྩམས། དེ་ ནས་བཟུང་; ཡུ་རོབ་ནང་ཡོད་པའི་གང་གསལ་ལྟ་གྲུབ་མཆོག་འཛིན་གྱི་ལོག་ རྡོག་ཐམས་ཅད་ རྩ་བ་དྲུང་ཕྱུང་བའི་རྩྭ་ལྟར་སོང་སྟེ། དེ་བའི་མཁས་ པ་རྣམས་ཀྱི བློ ་གྲོས་ཀྱི་རྒྱུན་ཕྱོགས་ཨེ་ཤི་ཡའི་རིག་གཞུང་གི་ཕྱོགས་སུ་་ ཕྱོགས་པ་དང་། མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་དུ་མུ་འཐུད་ བྱས་བ་ལས་ ཡུ ་རོབ་ཀྱི་ཤེས་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་འདི་གའི་ཆེམ དང་གྲུབ་ མཐའ་དr, ཁྱད་པར་རིགས་གཞུང་གི་གནད་དོན་ཤེས རྟོགས ཡོད་པ་འདི་ བྱུང་བ་ཡིན། / ང་མཚར་ལོ་རྒྱས་ལས་མཐོང་ཚུལ་ - དེ་ལྟར་ཤར་ནུབ་ཀྱི་མཁས་ མཆོག་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་སྤྱན་ཡངས་བ་རྣམས་ཀྱིས་ ཤར་ནུབ་ཀྱི་སའི་དཀྱིལ་ འཁོར་ཆེན་པོ ་དེར། སྔ་ལམ་བྱུང་ཟིན་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ཚད་དང་། རིག་གཞུང་སོགས་ཀྱི་ལུས་སྟོབས་ལང་ཚོ་སོགས་དར་ཚུལ་ཇི་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91? ཡོད་སྙམ་སྟེ། དེ་ཉིད་འཚོལ་ཐབས་སུ་, སྔོན་རབས་ལ་རྒྱུས་དང་། ས་ དང་, རྡོ་དང་, རི་དང་ ཆུ་ཀླུང་སོགས་ཀྱིས་བདག་གིར་བྱས་ཡོད་ པའི་རྡོ ་ཡིག་དང་ཟངས་ལྕགས་གསེར་དངུལ་ལ་སོགས་ཀྱི་གླེགས་བུར་བྲིས་ ཡོད་བའི་གནའ་བྲིས་སོགས་དང་། ཁྱད་པར་དུས་རབས་དེ་དང་དེར་བྱུང་ཡོད་ པའི་གསུང་རབ་གཞུང་ལུགས་ཡིག་ཐོག་ལ་འཁོད་པ་རྣམས་ཏེ། སྔོན་གནས་ གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་གསུམ་ཚོགས་ཀྱི་མེ་ལོང་ཆེན་པོར་ཡང་དང་ཡང་དུ་ངལྟས་ པས༑ རྨད་དུ་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་མང་དུ་མཐོང་ཞིང་། ཁྱད་པར་དུ་ བར་ལམ་ (ཕྱི་ལོ་མ་ཚུགས་གོང་བརྒྱ་ཕྲག་དྲུག་པ་ནས་ ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ ལྔ་བའི་བར་) ཤེས་བྱའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཆེན་བ་འདི་ལ་ མི ་ཟད་པའི་རྣམ་ དཔྱོད་ཀྱི་ནུས་མཐུ་མངའ་བ་རྣམས་ཀྱིས་, རིགས་པའི་གོམ་འགྲོས་ཅུང་ཟད་ སྨྲ་བ་མ་བཟོད་པས་, དེ་ལ་གཡོ་འགུལ་ཡོ་ལང་ཚེན་བ(shའ ག་ Movement)ལན་གསུམ་ཙམ་བྱུང་བར་མཐོང་ཞིང་། (སངས་རྒྱས་དང་, ཀླུ་ སྒྲུབ་དང་, ཕྱོགས་གླང་གི་སྐབས་) དེ་ཡང་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་སྔ་མ་སྔ་མའི་དོན་དང་ སྙིང་པ གསལ་བར་བྱེད་པའི་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་སྟེ། རྩ་བ་དང་, སྙིང་ བ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་རྣམ་བཤད་ འ གྲེལ་བཤང,་ དཀའ་གནས་ གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཉི་མ་གཞོན་ནུ་དུ་མ་དུས་དང་ཕུགས་ཀུན་ནས་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཆུ་་་་ གཏེར་ལས་གནས་ལུགས་ཤེས་བྱའི་ནམ་མཁར་འཕེས་པར་མཐོང་བ ན། འདི་ དག་གི་བྱེད་པོ་སུ་ཞིག་ཡིན་སྙམ་སྟེ་བཙལ་པས་, གོ ་རིམ་བཞིན་, ཀུན་མ་ཁྱེན་ བུ་རམ་ཤིང་པ་དང་ བསྟན་ པའི་གསལ་བྱེད་ཀླུའི་མཚན་ཅན་དང་། ཁྱད་ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བར་ཤེས་བྱའི་ཕུགས་ཀུན་མ་ལུས་བ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཚད་ལ་འཇམ་བཟོད་པའི་ ངོ་མཚར་གྱི་གླང་བ་མ་ཏངྒེ་བ་མིའི་ཤ་ཚུགས་ཅན་དེ་ཡིན་པར་ཀུན་གྱིས་ལེགས་ པར་གཟིགས་སོ།། སྙིང་དོན་:- མདོར་ན་ ཕྱི་ལོ་འག་མ་ཚུགས་གོང་གི་འདས་ལ་ བརྒྱ་ཕྲུག་དྲུག་པའི་ནང་, རྒྱལ་བ་ཉི་མའི་གཉེན་བྱོན་ཏེ། ས་འདིའི་ཤེས་ཚད་ རིག་གཞུང་སོགས་, ཕྱི་ནང་གི་ཀུན་སྤྱོད་གཤིས་ལུགས་ཐམས་ཅད་ལ་ སྔོན་ མེད་སྣང་བ་གསར་བ་ཐོབ་སྟེ། མི་རིགས་ཐམས་ཅད་དེའི་གསུང་རབ་དང་ ལེགས་བཤད་ཀྱི་རོ་ལ་ལོངས་སྤྱད། དེ་ལྟར་སྐལ་བཟང་འབྲས་བུའི་དུས་ཀྱི་ ཀྱི་སྣང་བ་དེ, ལས་དང་དུས་ཀྱི སྤྲིན་བས་ཅུང་ཟད་ཉམ་དམའ་བར་སོང་བ་ན། འཕགས་བ་ཀླུའི་མཚན་ཅན་ལ་སོགས་བས་བསྟན་པའི་ཉིན་བྱེད་སླར་ཡ་ང་ཤུར་ རིའི་ཧྥ་ལ་མངའ་གསོལ། དེ་ཡང་རིམ་གྱི་བློ འི་ནུས་པ་དམན་བ་དང་། གཞུང་ ལུགས་ཀྱི་དྲི་མ་མང་བོས་ནག་ནོག་ཏུ་བྱས་བར་གཎིགས་ཏེ། གཞལ་བྱ་ཡུལ་ གྱི་གནས་ལུགས་དང་། འཇལ་བྱེད་ཚད་མའི་ཚུལ་མ་མ་རྟོགས་བ་དང་། ལོག་ བར་རྟོགས་པའི་སྐྱོན་དང་དྲི་མ་མ་ལུས་པར་བསལ་ཏེ། རྒྱལ་བསྟན་གསལ་ བ་དང་ལྷན་ཅིག་ སྐྱེས་བུའི་དོན་ཐམས་ཅད་གྲུབ་པའི་འབྲས་བུ་ཅན་, ཡང་ དག་བའི་ཤེས་བ་རྒྱུ་དང་བཅས་བ་རྒྱས་པར་བཤད་དེ། གཞལ་བྱའི་གནས་ གསུམ་དང་། འཇལ་བྱེད་མངོན་རྗེས་ལ་སོགས་པའི་ཚད་མ་འབྲས་བུ་དང་ བཅས་བ་ལེགས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་བ་ན། སླར་གླིང་འདིར་རྣམ་དབྱེད་རིགས་ གཞུང་གི་ཚུལ་ལ་ནུས་བ་དང་, མཐུ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ ་ཞིག་ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བྱུང་བ་ཡིན་ཞིང་། འགྱུར་བ་དེའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཆེན་པོ ་ནི་ སློབ་ དབོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོ ་ཡིན་ལ། ཚུལ་དེ་མཐོང་ན་, སློབ་དཔོན་དང་། དེའི་གསུང་རབ་ཀྱི་བསྔགས་བ་མང་བ ་ཞིག་, དུས་འདིར་ཡང་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ མཁས་བ་ཀུན་གྱིས་སྒྲོག་བཞིན་དུ་ཡོད་དོ། / སྐུ་ཐུགས ཟུང་འཇུག་ཚངས་བའི་སྤྱི་བླུག་ལས།། ལེགས་འཐོན་རྒྱལ་བསྟན་ལྷ་ཡི་གདྷཱམ།། ་ས་གསུམ་གནོན་བའི་ཚུལ་དུ་འོངས་བ་ན།} ཆེར་སྙིགས་དབང་ཕྱུག་རལ་བའི་ཚོམས་བུར་ཞུགས། 1 སླར་ཡང་མ་ཕམ་ཀླུ་ཡི་དབང་བ ་ཡིས།། བློ་གསལ་སྐལ་ལྡན་ཤིང་རྟའི་རྗེས་བཏང་ཡང་།། དུས་ཀྱི་ཁུར་དང་དཀའ་ཐུབ་ཀྱིས་ངལ་བའི།། ཛཧུནུ་ཡིས་མགྲིན་པའི་ལམ་དུ་དྲངས། 3 / དེ་ནས་ཕྱོགས་ཀུན་རིགས་པའི་ཁུན་སྒྲ་དང་། བཅས་དེ་བློ་ལྡན་གླང་བ འི་ཁྱུ་མཆོག་དེས།། དེ་ལས་ཕྱུངས་ཏེ་ཤེས་བྱའི་ས་ཆེན་འདི། / ཤིས་དང་འགྲོ་འདི་དྲང་སྲོང་དམད་ལས་བསྒྲལ།། 3 རིགས་ཚུལ་རྒྱ་མཚོ་རྒྱུ་འདིས་ཆེར་འཁྲུགས་ལས།། ལེགས་འཐོན་ལེགས་བཤད་གཟའ་སྐར་མཁའ་དབྱིངས་འཐོས།། ས་གསུམ་གཞལ་བྱའི་གནས་གསུམ་ཀུན་གསལ་བས། Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སྐལ་བཟང་དགའ་བས་ཅ་ཅོ་ཀུན་ནས་འཆོར / 4 / དེས་ན་དེའི་ལེགས་བཤད་འདི། འདི་དང་ཕྱི་མའི་ལམ་གསལ་མཆོག། མཆོག་ཏུ་ཆེས་ཕྲའི་རིགས་ལམ་ལས།། ལས་ཀྱིས་དྲངས་པ་ལྟ་བུར་བྱས།། / / ཞེས་བྱ་བ་ནི་བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའོ།། / / གོང་སྨྲས་ལྟར་སློབ་དཔོན་གྱི་གསུང་རབ་ཀུན་ལས་རིགས་འཇུག་འདི་ གཞུང་འགངས་ཆེ་ལ་ཟབ་གནད་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་ལ། དགོངས་འགྲེལ་གྱི་ གཞུང་བྱེད་བ་བྱུང་མི་འདུག་མོད། རྒྱལ་བ་བའི་མཁས་མཆོག་སེང་བཟང་ལྷ་ ལྡན་གྱིས་འདི་ལ་དཀའ་གནད་ལེགས་པར་འཐོན་པའི་འགྲེལ་པ་ཞིག་མཛད་་་་ འདུག་ཅིང་། དེའི་རྗེས་ཆོས་རྒྱུད་དེ་གའི་མཁས་མཆོག་ ང རཱཤུངེ' ཞེས་ བྱ་བས་ཀྱང་དཀའ་འགྲེལ་ཞིག་མཛད་འདུག་ལ། དེ་ལ་སེང་བཟང་ནི་རྩ་བའི་ འགྲེལ་བྱེད་མཁན་བོ ་ཡིན་ལ་, བརྡཤཱངེལླ ནི་དེའི་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་ བ འ།l སེང་བཟང་ལྷ ལྡན་: དེ་ལ་འདིར་གཞུང་རྩ་བའི་འབྲེལ་བྱེད་སློབ་དཔོན་སེང་ངཎང་ལྷ་ལྡན་གྱི་ རྣམ་བར་ཐར་པ་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཅུང་ཟད་བཀོད་ན། ་མཁས་མཆོག་ འདི་རྒྱལ་བ་པའམ་མིང་གཞན་གཅེར་པུ་བ་ཡང་ཟེར་བའི་ཆོས་རྒྱུད་འཛིན་པ་་་་ ཞིག་སྟེ། འདི་དེ་སྔོན་གཅེར་པུ་པ་ལས་གཞན་བྲམ་ཆེའི་སླབ་དཔོན་རིག་པ་ Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 ཅན་བ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུད་འཛིན་ཆེན་པ ་ཞིག་ཡིན་མོད། ཕྱིས་རྒྱལ་བ་པའི་ ཆོས་རྒྱུད་ལ་ཞུགས་ཤིང་། གཞུང་ལུགས་ཀུན་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁས་ཤིང གྲགས་ པ་ཐོབ་པ་ཞིག་སྟེ། སློབ་དཔོན་འདིས་, རྒྱལ་བ་བའི་སྔོན་གྱི་གཞུང་དང་ ལུང་རྙིང་པ་རྟོགས་དཀའ་བ་མང་པ་ལ་ཡང་འགྲེལ་པ་མཛད་ཡོད་དེ། དེ་ལ་ वशवैकल्पिक, जीवाभिगम, प्रज्ञापना, नन्दी, अनुयोगद्वार और पिण्डनिर्मुक्ति, ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཞུང་འདི་རྣམས་ལ་ སློབ་དང་ན་འདིའི་འགྲེལ་བ་ རྣམས་ད་ལྟའང་ཆོས་རྒྱུད་དེའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཐོས་བསམ་བྱེད་བéན་དུ་ ཡོད། སེང་བཟང་གི་དུས། སླབ་དཔོན་འདིའི་དུས་རབས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གནའ་ བོ འི་ལོ་རྒྱུས་ལ་མཁས་བ་རྣམས་འདོད་པ་མི་མཐུན་བ་མང་ཞིང་། ཡངས་གྲཊ* ལྟར་ན་, སློབ་དཔོན་འདི་བྱུང་བའི་དུས་ནི་, ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བདུན་པའི་ མཇུག་དང་། བརྒྱད་བའི་ནང་ཡིན་ལ། རྒྱལ་བ་པའི་རིང་ལུགས་འཛིན་བའི་ རྒྱུད་པའི་བཤད་སྲོལ་ལྟར་ན། སེང་བཟང་འདི་རྣམ་གནོན་གྱི་འདས་ལ་ (fa H t ) vv, 38, 593y diR5NG: (4dc ua) vvv བའམ་,་ ཡང་ན་ཕྱི་ལོ་ 27 ལ་དགོངས་བ་རྫོགས་བ་ཡིན་ ཞེས་འདོད།། དེ་ལྟའང་འདི་ནི་ཅུང་ཟད་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གནས་སུ་དཊ་ཏེ། གལ་དེ་སློབ་དཔོན་འདི་ ཕྱི་ལོ་ 037 རྗེས་སུ་མ་བཞུགས་ན། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་དྲུག་པའམ་བདུན་ བའི་ནང་(v=s༠༠) བར་རམ་, མཁས་པ་ཁ་ཅིག་ svdeg-700) བྱོན་པའི་སློབ་དཔོན་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པ་དང་ཆ་ཤས་ཙམ་དུས་མཚུངས་པ་ཙམ་ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ལས། དེ་ན་སོ་གཞོན་པའི་དུས་སུ་བཞུགས་མི་སྲིད་ལ། འོན་ཀྱང་སློབ་ དབོན་འདི་ལ་, ཆོས་གྲགས་ཀྱི་ཚད་མ་སྡེ་བདུན་གྱི་རྒྱུས་ཡོད་པར་སྣང་ཞིང་། འདིས་མཛད་པའི་རིགས་འཇུག་གི་འགྲེལ་པར ཡང་, ཆོས་གྲགས་ཀྱི བཞེད་ བ་བཀོད་འདུག་པས། འདི་ཆོས གྲོགས་ཀྱི་ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པ་ཡིན་ པ་ལེཊ་ པར་གྲུབ་བོ།། ཡང་ཡུ་རོབ་ཀྱི་མཁས་པ་ ་ཧར མནརྗེཀོ པི ཞེས་ང་བ་འདོད་པ་ཡང་ གང་གསལ་བཞེད་བ་དེའི་རྒྱབ་སྐྱོར་དུ་གསལ་བར་སྣང་ངོ་།། འདིའི་ལྟར་ན་ ཕྱི་ལ་ sv*, ནང་ཨེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་བའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་དཔྱོད་ངའི་ ཚུལ་, སེང་བཟང་ལ་རྒྱུས་འདུག་པས་, སེང་བཟང་ +27 / མཇུག་་ལ་ མ་བཞུགས་པ་མི་སྲིད་དོ།།1 རྒྱལ་བ་བའི་རིང་ལུགས་བ་ . tཛིནཎྜིངཡཇི་ (aང་ཞིག་སat) རྒྱལ་བ་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་དེ་, སེང་བཟང་གི་འཁྲུངས་དུས་ བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པའི་བཅུ་ཚན་དང་པར་འདོད་དོ།། ཡང་ན, ཨདྭཡོདན་(བག་n) ཞེས་བྱ་བའི་རྒྱལ་བ་པའི་སློབ་ དབན་ཞིག་གིས་མཛད་པའི་- ཀུཝལམམ་ (རྒྱུ་ཁོ་ན་གོ་nt) ཞེས་བྱ་བ་རང་ བཞིན་གྱི་སྐད་རིགས་()ལ་ཡད་བའི་བསྟན་བཅོས་དེ། ཤཀ་ཞེས་ བའི་འདས་ལོ (ཨ་ཚ་གཞྭ) བདུན་བརྒྱ་པའི་(༧༠༠) ཆེ་མཐའ་ལ་སྟེ། ཕྱི་ 1)''གཟུངarfaqཚཤེ་ག་ འཚf། ཚག་འགེ་འ”--གཞ.F. qfe. g* RY | འདཾ་བད་ཀན་ འགྲེལ་ལམ| བའཁཱ བཙུནaifax-gཤེཤ བdf7fd=1 ཞaft ལ་གཞགེafR བདེ།: | ནt. g. 3. (+/-39 % L o vo55''f Tw; 7) ཞིའ༠ ནཎྜ༣ gfd0 གེ་ཙཞུཊ• ཟླ༠ ཤIག 3 སྦྲུ༠ 38e-31-Yes, Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཚིས་ 31 ཟླ་བ་ 3 མོ་ ve (20|3//z7) མ་རྫོགས་བར་བྲིས་བ་ ཡིན་ལ།1 བསྟན་བཅོས་འདིའི་དབུ་ཞབས་གཉིས་སུ་, སློབ་དཔོན་ ཨདཡོ དན གྱིས་ སེང་བཟང་རང་གི་བླ་མ་ཡིན་པའི་ཚུལ་རྣམས་བྲིས་འདུག་ཅིང་། དེར་བསྟན་བཅོས་གཞན་མང་པོ ་ཞིག་གི་མཚན་དང་། དེ་དག་བྱེད་པ ་སེང་ བཟང་ཡིན་བར་བཤད་འདུག་བས། སེང་བཟང་གི་དུས་ཀྱི་མཐའ་ཕྱི་ལོ་ 7ue / ལས་སྔོན་དུ་འཇོག་དགོས་ཤིང་། དུས་སྐབས་དེར་སློབ་དཔོན་ཡོད་ བར་ཡང་གྲུབ་བས་, མདོར་ན་སློབ་དཔོན་འདིའི་དུས་རབས་, ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ ཕྲག་བདུན་པའི་བཅུ་ཚན་མཐའ་མ་ནས། བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པའི་བཅུ་ཚན་བརྒྱད་ བའི་བར་ཉིད་དུ་(༤༠༠- བོད: ངེས་སོ༑ ཏ་་་ -- ཡབ་རྒྱལ་བ་བའི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་ མོཧནལའམེཧ'' ཞེབ་བཞི་མཁཝ་ བ་རེས་ན་ སློབ་དཔོན་འདིའི་དུས་རབས་ཕྱི་མོ་* *770 བར་ཡིན་བན་ བཞེད་དོ།། སློབ་དཔོན་འདི་སྐུ་ཚེ་ཇི་ཙམ་བཞགས་གསལ ཁ་མི་འདུག་ཀྱང་། དགུང་གྲངས་ 60 ནས . , བར་ནི་ངེས་བར་བཞགས་ཡོད་པར་གསམ་་་ དེ། " བསྟན་བཅོས་བརྒྱ་ཕྲག་ལ་ཉེ་བར་རྩོམ་མཁན་གྱི་མཁས་བ་ལ་ལོ་དྲུག་ཅུ་ ཉུང་མཐར་སྣང་ངོ་། / འཁྲུངས་ཡུལ་:– སློབ་དཔོན་འདིའི་འཁྲུངས་ཡུལ་གྱི་སྐོར་མ་མཁས་ པའི་བཞེད་བ་མི་མཐུན་བ་མ་མཐོང་ཞིང་། ཐམས་ཅད་མཐུན་བར་ འདིའི་ 1) , rཞིག ཙ་ཚན ཚགrst, q* Rs | Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འཁྲུངས་ཡུལ་ ་ཅི5ཀུཊ (faཀགཙ)སྟེ། སའོ་ཝ)ཟེར་བ་དེ་ཡིན་བར་བཞེད་དོ། / དེང་སང་ཡུལ་དེ་ལ་ ་ཅི ཏོཊ༔ -- - རིགས་དང་མཁས་བའི་གྲགས་པ་ཐོབ་ཚུལ་:– སློབ་དཔོན་འདི་ རིགས་ནི་བྲམ་ཟེ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། དེའི་མཚན་ཡང་རྒྱལ་བ་བའི་བསྟན་པ་ ་ལ་མ་ཞུགས་གོང་དུ་ སེང་བཟང་ཐ་བཙུན་”(xgwa)ཟེར་བ་ཡིན་ ལ༑ ལོ་རྒྱུས་འགར་འདིའི་རིགས་ ་ཝིདདྷུརགཅཆ' (ཀག་ཙཆ) ཟེར་བའང་འདུག་པས་, འདི་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་རིགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཅིག་ཡིན་པའང་ སྲིད་ལ། མིང་འདིའི་རིགས་ཕལ་ཆེར་རྒྱལ་བ་པའི་རིང་ལུགས་འཛིན་པའི་ ནང་མང་ངོ་། དེ་ནས་སློབ་དཔོན་འདི་ཆུང་ངུ་ནས་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་རིགས་ ''གམ་རིག་བའི་གནས་ཀུན་མ་ལེགས་བར་སྦྱངས་བས་རིམ་གྱིས་མཁས་པའི་ བལུལ་བྱུང་དུ་གྱུར་ཡོད་བཞི་སྐབས་ཏེ། དེ་ཡང་, ད་ནས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ཕྱེད་ ་དང་བཅུ་གསུམ་ཙམ་འདས་བའི་སྔོན་དུ་ ཡུམ་དེར་ རྗེཏཱརཾ (Rཆེ) ་ཞེས་བའི་རྒྱལ་བ་ཞིག་རྒྱལ་སྲིད་བྱེད་བཞིན་དུ་ཡོད་ལ། སེང་བཟང་ཆུང་ ངུ་ནས་རིག་བའི་གནས་མཐའ་དག་ཐུགས་སུ་ཆུད་ཅིང་། མཁས་པའི་ མཁས་བར་གྱུར་བར་ཐོས་ཏེ། རྒྱལ་པོ ་དེས་དེ་བླ་མར་བསྟེན། མཁས་ པའི་གྲགས་ཐོབ་ཅིང་རྒྱལ་བ འི་བླ་མ་ཡིན་སྟབས་ ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་ མཁས་བླུན་རིས་མེད་ཀྱིས་བཀུར་བཞིན་ཡོད་པ་ན། དེ་མཁས་པའི་ང་རྒྱལ་ གྱིས་ཁེངས་ཏེ། རང་ཉིད་ལས་མཁས་བ་ས་སྟེང་ན་མེད་པར་བསམ་ཏེ། ང་ ཉིད་ཀུན་ལས་མཁས་བ་ཡིན་ལ། གལ་ཏེ་ མཁས་པ་གཞན་གྱིས་སྨྲ་བའི་ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དོན་, ཁ ་བས་མ་གོ་བ་དང་, མ་ཤེས་བ་བྱུང་ན། ཁོ ་བ ་དེ་ཉིད་ཀྱི་སློབ་ མང་ཁས་ལེན་བར་བྱའོ་, ཞེས་དམ་བཅས་སོ། / དུས་རེ་ཞིག་གི་ཆེ་, མཁས་པ་དེ་, རྒྱལ་བ འི་ཕོ་བྲང་གི་ཕྱི་རོལ་ དུ་གྲོང་ཁྱེར་འགྲིམ་པར་ཕྱིན་བའི་ཆེ། ཕེབས་བྱམ་ནང་དུ་ཚུགས་དེ་ སྐྱེ་ བ མང་བོ་ཞལ་དུ་བ་དང་བཅས་ཏེ་ལམ་དུ་ཞུགས་བ་ན། ལམ་ཁ་ཞིག་ཏུ་མི་ མང་པོ་སྐད་ངན་འཆོར་བཞིན་དུ་ བྲིས་བ་དང་། ཆོ་ངེ་འདེབས་བའི་ཀུ་ཅོ་ ཚར་བས་ སློབ་དབན་གྱིས་ཡོལ་བ་ཕྱེས་ཏེ་བལྟས་པ་ན། གླང་ཆེན་ནག་བ་ སྨྱོན་པ་ཞིག་, ཐམས་ཅད་ལ་བརྫིས་བཞིན་དུ་ཡོང་བ་མཐོང་ནས། བྲོས་ས་ གཞན་མ་རྙེད་བས། - ཉེ་འགྲམ་ཞིག་ན་རྒྱལ་བ་བམ་ལྷ་ཁང་ཞིག་འདུག་ པ་དེའི་ནང་དུ་བྲོས་སོ།། དེར་ཕྱིན་བས་སྲོག་ཐར་བ་དང་། བྲམ་ཟེའི་གཞུང་ མས་ - (གླང་ཆེན་གྱིས་ནི་གདུངས་བཞིན་དུའང་། རྒྱལ་བའི་ལྷ་ཁང་འགྲོ ་རྨ་ བྱ།1 ཞེས་པའི་གཞུང་ཚིག་དོན་མེད་དུ་གོ ལྷ་ཁང་དེར་དཔའ་བོ་ཆེན་པོ ན (མཧཝཱིར་ བཞུ་མི་༤) སྐུ་ཞིག་འདུག་བ་དེ་མཐོང་ནས་ ཀུ མ་ཀའི་ཚུལ་དུ། བ་མངར་བ་ཡི་ནི་ཟས་རྣཡས་ཟོ་བ་སྟེ། ཁྱོད་ཀྱི་ལུས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་ ག༤ ལ་བར་ བརྗོད། (བྷ་བྷུ་ཝེཊ འགssqཙ ཚའs fhelཁ་གསོ་ཞུ u)" ཅེས་བརྗོད་དོ།། རྒྱལ་བ་པའི་བསྟན་བར་ཞུགས་ཚུལ:- སློབ་ད་པོན་འདི་དེ་ལྟར་རྒྱལ་ བ་པའི་སྟོན་དང་བསྟན་བ་ལ་, ཀུ་རེ་དང་ཀྱལ་ཀའི་གནས་སུ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ པ་ལ། དུས་གཞན་ཞིག་གི་ཆེ་, སློབ་དཔོན་རྒྱལ་བོ འི་ཕོ་བྲང་ནས་རང་ག་ཁྱིམ་ 1) བཀ་ བ་ཝུའགའ་ེsfd འ ག་མེཊ གི་འགfན་, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 དུ་འགྲོ་བའི་ཚེ། ལམ་ཁ་ཞིག་ན་བསྟི་གནས་ཞིག་ཡོད་པའི་སྟེང་ན་ རྒྱལ་ བ་བའི་རིང་ལུགས་འཛིན་པའི་བཙུན་མ་རྣམས་རང་རང་གི་ཆོས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་ བྱེད་བཞིན་དུ་ཡོད་པ་ལ། གཅིག་གིས་བློཀ་ཞིག་ ་འཕགས་པའི་དབྱངས་ སུ་འདོན་པའི་སྒྲ་ཞིག་སློབ་དཔོན་པ་རྣ་ལམ་དུ་གྱུར་པ ན།། དེ་རང་བཞིན་གྱི་ སྐད་(གཅུn)དུ་ཡོད་པས་སློབ་དཔོན་གྱིས་མ་གེ སླར་ནན་གྱིས་ཉན་པས "चक्कीदुर्ग हरिपणगं पणगं चक्कीण केसवो चक्को। केसव चक्की केसव दुचक्की केसव चक्कीय // ཞེས་པའི་ཚིག་གསལ་པོར་གོ་ཡང་དོན་མ་གོ དེའི་ཚེ་གོང་སྨོས་ལྟར་སློབ་ དཔན་གྱི་མཚན་ “བླ༩༩ཧརཱབཱདཱ(nggftwa)སྟེ, 4སེང་བཟང་ཐོ བཙུན་ ཞེས་ཟེར་བས, སེང་བཟང་ཐོ་བཙུན་གུས་བ་དང་བཅས་ཏེ། བཙུན་མ་གང་ གསལ་བོཀཱ་འདོན་པ་དེའི་སར་ཕྱིན་ནས་སྨྲས་པ་, ཀ་ཡེ་མ་ ཁྱེད་ཀྱི་ཆཊ་ བཅད་འདིར་ “ཅག་ན་ཀ ཤིན་ཏུ་མང་བ་ཞིག་གསུངས་ས་” ཞེས་བྱས་པས། བཙུན་མ་དེས་གུས་བ་དང་བཅས་ཏེ་, ཐབས་མཁས་བའི་ཚུལ་དུ། དབལ་དང་ ལྡན་བ། དང་བ་གསར་བུའི་གནས་སྐབས་སུ་དེ་ལྟ་རང་གི་ཡང་? ཞེས་སྨྲས་སོ།། བཙུན་མ་དེའི་མིང་ལ་ མཧཱཏཏར་” ཟེར་བ་ཡིན མ། ་མཧཏདར་ ཡི་ཚིག་དེ་ཤུས་པས་སློབ་དཔོན་གྱི་ང་རྒྱལ་ཆགདེ་དང་ལྷན་ཅིག་རང་གི་དམ་ བཅའ་དྲན། དེ་ཉིད་དུ་མཧཱཏཏར༔ མ་ ་བདག་སློབ་མར་གཟུང་དུ་གསལ་ ཞེས་ནན་གྱིས་ཞུས་པས་ དེས་, ་ཁ ་མོ་བཙུན་མ་ཡིན་པས་སྐྱེས་བ་སློབ་ མ་བྱེད་རྒྱུའི་གནང་བ་མེད། ཁྱེད་སློབ་མ་བྱེད་འདོད་དང་། ཚིགས་བཅད་ དེའི་དོན་ཤེས་འདོད་ཡོད་ན། ཁོ་མོ འི་བླ་མ་ ་ཇིནg༩ཌ [ཐའn) ཞེས་ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 པ་དེ་, གྲོང་ཁྱེར་འདི་ན་རང་བཞགས་ཡོད་པས་ དེའི་སར་སོང་ན་, འདོད་ དོན་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ་ ཞེས་སྨྲ་བ་བཞིན་བྱས་སོ། དེང་འགྲོ་བའི་ལམ་ཁར་ སྔོན་གླང་ཆེན་སྨྱན་བ་ལས་བྲོས་ནས་འགྲོ་ སའི་ལྷ་ཁང་དེ་ཡང་མཇལ་བས་ནང་དུ་སོང་བ་དང་སྟོན་བ་དེའི་སྐུ་དེ་ཡང་... མཇལ༑ མཁས་བ་ཆེན་པོ ་བློ འགྱུར་ན་འགྱུར་སྟོབས་ཆེ་བས་, སྐུ་དེ་སྔར་ ཀུ་རེ་དང་ཀྱལ་ཀའི་ཡུལ་ཡིན་པ་ལ། ད་ལྟ་དད་པའི་ཡུལ་དུ་སོང་བས་ སླར་སྨྲས་བ། “བཅོམ་ལྡན་ཁྱོད་ཉིད་ཆགས་བྲལ་མཆོག་ནི་ལུས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རབ་ཏུ་བརྗོད། ཞེས་བྱ་བས་བསྟོད་དོ།། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་ “ཛིནདྨ༩༩ ཞེས་པའི་ སླབ་དབན་དེའི་དྲུང་དུ་བྱོན། རྒྱལ་བ་བའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་བསླབ་པ་བཟུང་ང་ སློབ་དཔོན་འདི་དེའི་སྔོན་ནས་མཁས་བའི་གྲགས་བ་ཆེར་ཐོབ་ཡོད་པར་བརྟེན་ རྒྱལ་བ་པའི་ལུགས་དེ་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་དུ་ སྒོ་ཀུན་ནས་སྤེལ་ཞིང་དར་བར་ བྱས་ས།་ ་མདར་ན་, སློབ་དཔོན་འདིའི་ཆོས་ཀྱི་བླ་མ་ནི་, ཇིནg༩༩, ཡཀིན་ ཧ5ཏར (ཞའ་ཞg, f@་འབtག་ཆའ་ས་ཚུer) ལ་སོགས་བ ཡིན་ལ།l རིགས་ནི་གང་སྨྲས་ལྟར་ “མྦིད དྷརགཅན ཡིན་ལ། ཆོས་ལུགས་ནི་, གོས་ དཀར་ཅན་པའི(ཞེའི་་)ཞེས་ཏེ་(རྒྱལ་བ་བའི་ཆོས་ལུགས་ཤིག་གི་མིང་ 1) འགIཤཆུབ་འ༠ g0(9--) 2) आवश्यकनिर्मुक्तिटीका के अन्त में, द्रष्टव्य- जैनवृहद्-इतिहास पृ• 361, भाग-३॥ Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ཡིན་ནོ།། སློབ་དཔོན་གྱིས་མཛད་བའི་བསྟན་བཅས་:—སློབ་དཔོན་འདིས་མཛད་པའི་ བསྟན་བཅོས་ཤིན་ཏུ་མང་བར་གྲགས་པ་ལས་ རིགས་རིམ་དེང་སང་གི་བར་ དུ་ཡོད་པ་མཚན་དངས་ཡོད་རྣམས་ནི་འདི་ལྟར: གྲངས་ 1) 2) . ) མིང་། अनुयोगद्वारसूत्रवृत्ति, अनेकान्तजयपताका, . स्वोपाटीका, अनेकान्तप्रघट्ट, अनेकनन्तवावप्रवेश, अष्टकः आवश्यकनिर्मुक्तिलघुटोका, आवश्यकनिर्मुक्तिबृहट्टीका, सपदेशपद, कथाकोश कर्मस्तववृत्ति, कुलक, क्षेत्र (क्षत्र ) समासवृत्ति, चतुर्विशतिस्तुतिः सटोका, चैत्यवन्दनभाष्य, चैत्यवन्दनवृत्तिललितविस्तार, जीवाभिगमलघुवृत्ति, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 ज्ञानपञ्चकविवरण, ज्ञानादित्यप्रकरण, दशवैकल्पिक-अवचूरि, वशवैकल्पिकवहट्टीका, / देवेन्द्रनरकेन्द्रप्रकरण, विजवदनचपेटा (वेदांकुश) धर्मविन्दुः, धर्मलाभसिद्धिः, धर्मसंग्रहणी, धर्मसारमूलटीका, धूर्ताख्यान (धूताख्यान,मी.) . नन्दोवृत्ति, न्यायप्रवेशसूत्रवृत्ति न्यायविनिश्चय, न्यायामृततरंगिणी, न्यायावतारवृत्ति, पञ्चनिग्रन्थो, पञ्चलिङ्गी, पञ्चवस्तु-सटीका, पञ्चसंग्रह, पञ्चसूत्रवृत्ति, पञ्चस्थानक, पञ्चाशक, परलोकसिद्धि, पिण्डनिर्मुक्तिवृत्ति (अपूर्ण) Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 प्रज्ञापनाप्रदेशव्याख्या प्रतिष्ठाकल्प, वहन्मिथ्यात्वमन्थन, मुनिपत्तिचरित्र, . यतिदिनकृत्य, यशोधरचरित्र, योगदृष्टिसमुच्चय, योगविन्दु, योगशतक, लग्नशुद्धि (लग्नकुण्डलि. लोकतत्त्वनिर्णEETलोकविन्दु विंशति ( विंशती,विशिका) वीर-स्तव, वीरांगदकथा, वेद-बाह्यतानिराकरण, व्यवहारकल्प, शास्त्रवार्तासमुच्चय, ( सटीका ) श्रावकप्रज्ञप्तिवृत्ति, श्रावकधर्मतन्त्र, षडदर्शनसमुच्चय षोडशक, संकितपचासी, सग्रहणोवृत्ति, संपंचासित्तरी, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 105 संबोधसित्तरी, संबोधप्रकरण, संसारदावास्तुति, आत्मानुशासन, समराइच्चकहा, 63). ་བཞིན་འཛིན(འ) 6) གཞུགཞ དག་མགfཞུt, 1 གོང་གསལ་དཀར་ཆག་ཏུ་འཁོད་པ་དེ་རྣམས་ལས་གཞན་ཡང་སློབ་དཔོན་ འདིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་མང་པོ ་ཞིག་ཡོད་པར་གྲགས་ཏེ། དེ་ཡང་རྒྱུད་ འཛིན་བ་རྣམས་ཀྱི་བཞེད་པ་ལྟར་ན་སློབ་དཔོན་འདིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ 104 ཡོད་བར་འདོན་ཅིང་། བ དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ སློབ་དཔོན་འདི་ རྒྱལ་བ་བའི་བསླབ་པ་ལ་མ་ཞུགས་གོང་དུ་ ཤེས་ཡོན་གྱིས་དྲེགས་ཏེ། / སངས་རྒྱས་པའི་ལུགས་འཛིན་བ) 1eee, འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་དུ་གཏོང་ དགོས་” ཞེས་དམ་བཅས་པས་ཕྱིས་འགྱོད་དེ་, དེའི་སྡིག་པ་བཤགས་ 4 1)མིང་འདི་རྣམས་ནས་བོ ད་བར་དུ་བསྒྱུར་མི་བདེ་བ་མང་ཞིང་, བ ད་ཡིག་ལ་བྲིས་ནའང་གློག་མི་ བདེ་བ་སོགས་ཡོང་སྟབས་ནཱགརའི་མི་གེར་བྲིས་བ་ཡིན། སྤྱིར་ཞིང་གཡང་སྒྲ་བསྒྱུར་ན་ག་བ་ཐོག་ རྒྱ འགའ་ཚད་མེད། མིང་བསྒྱུར་བ་ག་རྒྱུན་གང་མང་ཙམ་ཚང་སློབ་ཚན་བ་ ཤདར་བས་མ་ ཟ་བྱས་སོ།། གར་གཟབ་དཔེ་ཐོ་དཀར་ཆག་དེ་ནི་, རྒྱལ་བ་པའི་གྲུབ་མཐ༢༡ ཞེས་བའི་སོ་རྒྱས་ཀྱི་ // གླེང་བཞིའི་ནང་ནས་བྲིས་བ་ཡིན་ལ། འདི་དང་ཚར་བའི་མིང་འགན་, བད་ནས་བསྒྱུན ཤགྱུར་ , ནང་བཞུགས་མིང་འགའ་ཞིག་དང་ཆ་མཐུན་བས, དབྱད་དགོས་ཚད་ཀྱང་། རྒྱལ་བ་པའི་ཤིང་ གསལ གཞུང་རྣམས་འབད་པ་མང་དུ་བྱས་ཀྱང་ཐག་སོན་མ་བྱུང་བས་ འདད་མཐ༢་ཆེད་དོགས་ གཅོད་བྱེད་མ་ཐུབ། དེར་ནང་བའི་གསྣུན་བཙ་གཞན་མང་མེད་དམ་བྱས་བའི་དགས་གཞི་མི། Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i08 ཐབས་སུ་རང་གི་བླ་མ་ ་ཛིནབྦྷཊཊ ཞེས་པ་དེས་, གཞུང་༡༤༤༤, རྩོམ་ དགོས་, ཞེས་བཀའ་གནང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ དེ་སྙེད་ཀྱི་གཞུང་བརྩམས་ སོ ་ཞེས་གྲགས་སོ། སྙིང་དོན་:- སློབ་དཔོན་འདིས་བསྟན་བཅོས་ཆིག་སྟོང་བཞི་བརྒྱ་ཞེ་ བཞི་ཆ་ཚང་བརྩམས་བ་སོགས་ནི་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཡང་རུང་། ཤོ་ལོ་ཀ་དང་། ཚིགས་བཅད་རེ་གཉིས་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཐམས་ཅད་སྡོམ་པས་དེ་ལྟར་ཡིན་པའང་་ སྲིད་མོད། གང་ལྟར་ཡང་ འདི་ཤིན་ཏུ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ནོར་ གྱིས་ཕྱུག་པ་ཞིག་ཡིན་བ་ནི་ དངོས་འབྲེལ་ཚད་གྲུབ་ཡིན་ལ། འཕགས་ བ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་རྗེས་སུ་འདི་ཙམ་གྲངས་མང་བའི་གཞུང་རྩོམ་པ་བ་ཕལ་ཆེར་རྒྱ་ གུར་དུ་མ་བྱུང་བ་ལྟ་བུར་སྣང་ངོ་།། , དངོས་བོ འི་གནས་ལུགས་དང་ གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་དཔོན་འདིའི་ ལྟ་ཚུལ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ལེགས་བ་ཞིག་སྟེ། དེ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་ལས། “ལ་བ་དམན་ བ; ཁུང་དོག་བ་རྣམས་བསྡུས་ནས་; དེའི་ཕྱོགས་འཛིན་གྱིས་ཁེངས་ཏེ། / གཞན་གྱི་ལྟ་བ་དང་ གྲུབ་མཐའ་ལ་གུས་བཀུར་མི་བྱེད་བ་དང་། སྨད་བ་ནི་ - ་དངོས་བ འི་གཤིས་མི་རྟོགས་བའམ་, མ་ག བའི་སྐྱོན་ཡིན། ཨུ་ཚུགས་ ཅན་གྱི་མི་འགའ་, རང་གི་གྲུབ་མཐའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་རིགས་པ་མང་པོ་བཙལ་ཏེ། རིགས་བ་དེ་རྣམས་རང་གི་གྲུབ་མཐའ་དང་དམ་བཅའི་ཕྱོགས་སུ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་ འདྲེན་པར་བྱེད་པ་ཡིན། ཕྱོགས་མེད་ཀྱི་སྐྱེས་བུ་བློ ལྡན་རྣམས་ནི་, རིགས་ པས་གྲུབ་པའི་དངས་བོ འི་གནས་ལུགས་སམ་, རང་བཞིན་གྱི་གཤིས་དེ་ཁས་ Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ion ལེན་ཞིང་ག་བ་ཉིད་, རང་གི་བླ་གྲོས་ཀྱིས་འབད་པའི་འབྲས་བུར་འདོད་པ་ བ་ཡིན་ནོ”1 ཞེས་གསལ་བར་བྱུང་སྟེ། ཇི་སྐད་དུ་ : आग्रही बत निनीषति युक्तिं तत्र यत्र मतिरस्य निविष्य / पक्षपातरहितस्य तु युक्ति यत्र तत्र मतिरेति निवेज्यम् // (གོ་ཆའ་ཞའིལ་•••་ཆིབ..'t2 སློབ་དཔོན་འདི་རིས་མེད་མཁས་པའི་ངང་ཚུལ་ཅན་ཞིག་ཡིན་བར་ གོང་གསལ གནས་ཚུལ་ཉིད་ལས་ངེས་སོ། ཉི་ཟླའི་རྒྱུ་ལམ་གཅིག་ཏུ་ངེས་པ་ལས།། སེམས་མེད་ས་ཆེན་འདི་ལའང་ཕྱོགས་མང་སྣང་། ཕྱོགས་མེད་མཆོག་གི་ས་ལ་མ་རེག་བར།། སེམས་ཡོད་རྣམས་ལ་ཕྱོགས་ཡོད་ཅི་ཞིག་མཚར།[༡༎ - དེ་ལྟའང་མཁས་བའི་གོ་འཕང་མཆོག་རྙེས་པའི།། མཁས་པའི་མཁས་བ་འགའ་ལ་དེ་མི་སྣང་།། སྨྲ་བའི་སེང་གེ་སྐལ་བཟང་རྣ་བའི་བཅུད།། དབྱངས་ལྷ་མགྲིན་པར་ལྡན་ལ་ཚུལ་འདི་མཐོང་།། 2 ཕྲ་ཞིབ་ཤེས་བྱའི་དེ་ཉིད་འབྱེད་ལ་རྒྱལ་མཆོག་རྣམས་ཀྱིས་དབང་བསྐྱུར་བ།། ཕྱོཊ་བྲལ་ཕྱོཊ་རྣམས་ཡོངས་སུ་བརྒལ་བའི་ཕུགས་ཀྱི་གླང་པོ འི་གཞུང་ལུཊ་དེ།། 1) རྣ༠ ཀ་ཀfafཞི་རུ་ཤན་ ན་ བ་རྟའ་ཞའr=g༠ 2e | 2)ལྕཁ་ སུ་ཡི་ཙན་ fའི་ཤུe fཞིན་ག་གཾ 30 འི ཤ་ཟུག་. ffe0 g* .8ཊྛ-f | Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 རྣམ་འབྱེད་རྣམ་དག་མགྲིན་བ་མངའ་བའི་སེང་བཟང་ལྷ་ལྡན་རྒྱལ་གྱུར་ཅིག / ཅེས་ནི་བློ་ལྡན་སྙིང་གི་དགའ་མས་མགྲིན་པའི་ལམ་ནས་ཡང་ཡང་སྒྲོག 3| ཅེས་བྱ་བ་ནི་, བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའོ།། རིགས་པ་ལ་འཇུག་བའི་ འགྲེལ་བ།:- སློབ་དཔོན་གྱི་འགྲེལ་བ་ སློབ་མ་ལ་ཕན་པ་? མིང་དོན མཐུན་པ་སྟེ། དོན་གསལ་ཚིག་ཉུང་གནད་ལ་ རེག་པའི་ཁྱད་ཆོས་མཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ནི། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་སྒྲ་དོན་ལ་ ལྷག་བར་ནུས་པ་སྟོན་ཏེ་, དོན་གྱི་གནད་གཏན་ལ་འབེབས་པར་སྣང་སྟེ། དེ་ ཡང་, གྲུབ་མཐའ་ས ་སོ འི་བར་གྱི་ཚོན་ཁྲ་ཁྲ་མང་པས་ གཞུང་དོན་ཕྱི་ ཡལ་ལེགས་ལེགས་ལྟར་ཁ་བསྒྱུར་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ དེ འི་ཚིག་ལམ་ དྲང་བོར་སྲོང་སྟེ། དོན་གནད་ཀྱི་འབྲས་བུ་ལེན་བ་ཉིད་, སྒྲ་ཚད་ཀྱི་བྱ་བའི་ སྙིང་བོ་ཡིན་ལ་ དེ་ཉིད་འདི་ན་འདུག་པའི་ཕྱིར་རོ།། སྒྲ་མས་གོ་བ་ལེན་ཚུལ།:- རིགས་བར་འཇུག་པའི་གཞུང་འདིར་དཀའ་ གནད་ཆེ་བ་ཞིག་ལ་, སྒྲུབ་ངག་གི་ངོ ་བའམ་རང་བཞིན་སྟོན་པའི་ཚེ། དེ་ལ་ ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི། སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་སྟེ། ཞེས་སོགས་ཀྱི་ སྐབས་སུ་ ཕྱོགས་སམ་དམ་བཅའ་བརྗོད་བ་སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན ལག་ལྟར་ སྟོན་པ་སྟེ། གཞུང་འདི་ལ་གོ་བ་ལེན་པའི་ཚུལ་མི་མཐུན་པ་ཤིན་ཏུ་མང་པ - ཞིག་, དུས་ཡུན་རིང་པ ་ཞིག་གི་བར་ལ་བྱུང་ངོ་།། དེ་ཡང སྐབས་འདིར་ ཕྱོཊ་བརྗོད་པ་སྒྲུབ་ངག་གི་ཡན་ལག་ཏུ་དགོས་པར་བསྟན་པར་གོ་ནས། སློབ་ དཔོན་དབང་ཕྱུག་སྡེ་ལ སོགས བ་མང་པ ་ཞིག་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་ལྔ་ལྡན་དང་། Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 གཏན་ཚིགས་ཚུལ་དྲུག་པ་ལ་སོགས་པའི་བཤད་པ་མང་དུ་མཛད་མ། མཁས་ བ་གཞན་རྣམས་, གོང་སྨོས་ལྟར་ རྗེ་ཉིད་དོན་གྱི་ཡུལ་དུ་བསྟན་བ་ཡིན་ ཞེས་ཟེར་བ་དང་། མཚན་གཞི་ཡིན་བར་བསྟན” ཟེར་བ་དང་། བརྟག་པ་ མཐའ་གཟུང་གི་དབང་དུ་བྱས་ན་དེ་ལྟར་བསྟན༔ ཟེར་བ་ལ་སོགས་པ་མང་ ཡང་། དེ་དག་ཐམས་ཅད་དོན་དང་དེ་ཙམ་ཉེ་བར་མ་མཐོང་ལ། འདིར་ནི། གྲུབ་མཐའི་སྤུས་བ་གཞན་མི་བྱེད་པར། སྒྲའི་མཚམས་སྦྱོར་དང་། ཚིག སྡུད་ ཀྱི ཆོ་ག་ལ་བརྟེན་ནས་, ཤིན་ཏུ་གོ་བདེ་ལ་, དཀའ་ངལ་མེད་པ་ཞིག་གི་ ཐག་ནས་དེ་དེའི ཡན་ལག་མིན་པར་བཤད་དེ། ཇི་སྐད་དུ། / “འདི་ཇི་, འབྲུ་མང་བོ འི་ཚིག་སྡུད་དེ།” ཞེས་བ་ནས་, བ་འདི་ནི་འདིར་ དེའི་ཡོན་ཏན་ཤེས་པའི་འབྲུ་མང་བོར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་༔-• རཾ་མ་ སཊ་པའི་ཞིང་ དང་། ཆུ་ཀླུང་ལ་སོགས་པའི་ནགས་” ཞེས་བ་ལྟ་བུའl" ཞེས་སོགས་གསུངས་བ་ལྟར་དེ། དེ་ཡང་, ཕུགས་ལ་སོཊ་བ་རྣམས་ཏེ་ ཞེས་ བྱ་བ་ལ་ དེ་ལྟར་སྨྲས་བ་ན་ཕྱོགས་བརྗོད་པ་དེ་, བརྗོད་པ་རྣམས་ ཞེས་ པའི་ཡན་ལག་སྟེ། བརྗོད་བ་གང་དག་ལ་སྒྲུབ་ངག་ཏུ་འཇོག་པ་དེ་དག་གི་ཡན་ ལག་ཡིན་མེ་དགས་ཏེ། དཔེར་ན་, ་ཆུ་ཀླུང་ལ་སོགས་པའི་ནགས་” ཞེས་ བརྗོད པའི་ཚེ། ནགས་སུ་འཇོག་རྒྱུའི་དངོས་པ ་དེའི་ཁོངས་སུ་ཆུ་ཀླུང་མི་ 5) བརྡ་དག་གི་ལེགས་སྦྱར་-d ag#lfཛིན་ཀ་ཁ:|• གག་གི་ཚུ ༣སྒྱུབ་ཚཞིགེ སg• हिः वेदिव्यः, यथा पर्वतादिकं क्षेत्रम् , नद्यादिकं वनमिति / द्र० न्यायप्र० वृत्ति. - 0 {3 | Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 འཇོག་པ་བཞིན་ནོ།། དེ་ལྟར་ན་, “ཕྱོགས་དང་, གཏན་ཚིགས་དང་,1 དཔེ་བརྗོད་པ་” ཞེས་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཡང་། ་ཕྱོགས་” ཞེས་པ་མཚོན་ བྱེད་དུ་འཇོག་བ་ཡིན་གྱི། ་བརྗོད་པ་” ཞེས་པའི་སྒྲའི་བརྗོད་བྱར་འཇོག་མ་ དགོས་དེ། རི་ལ་སོགས་པའི་ཞིང་ ཞེས་པའི་བརྗོད་བྱ་ཞིང་ཡིན་གྱི་ རི་ཆེན་པ་བཞིན་ནོ། ་གཞན་འགྲེལ་བ་འདིར་, མ་ངེས་པ་དང་། མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་ཀྱི་ . རྩོད་སྤོང་དང་། ཆོས་ཅན་གྱི་རང་བཞིན་དང་༔ ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཙ་ལག་ཏུ་སྒྲུབ་ བའི་འགལ་རྟགས་ཀྱི་སྐབས་དང་། དབྱེ་ཆོས་ཅན་དང་། དཔེ་ལྟར་སྣང་གི་ བཤུད་པོ་ལ་སོགས་བའི་སྐབས་སུ་ མཁས་ཁྱད་ཐན་བའི་ལེགས་བཤད་མང་ དུ་འདུག་མོད་ གཞུང་རིང་ལས་ག་དགས་ཤིང་། འདིར་མང་བས་འཇིགས་ དེ་རྨ་ཤྲཱི་སོ་ -- འགྲེལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་:- སྤྱིར་འགྲེལ་བྱེད་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་ འགྲེལ་བྱ་རྩ་བའི་གཞུང་གི་དགོངས་བ་རང་གི་ལྟ་ཕྱོཊ་ནས་འགྲེལ་བ་དང་། དེ་ ལྟར་མི་འགྲེལ་པར་གཞུང་དོན་དྲང་པོར་བཤད་པའི་མཁས་ཁྱད་དང་ལྡན་ཡང་། རང་གི་ལྟ་བ་དང་༔ བསམ་ཚུལ་གྱི་མཆོན་མདང་གཞུང་འགྲེལ་གྱི་ལུས་ལ་མ་ ཕོག་པ་ནི་ མི་སྲིད་པ ལྟ་བུ་ཡིན་པ་ནི། གང་ཟག་གི་བླ ་གྲོས ཀྱི་གཤིས་ སུ་གནས་པ་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་། རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་འཇུག་བ་ཕྱོགས་ལྟར་ཡངས་ 1)འདི ར་ཅིགས་སྒྱུར་དུ་དུང་སྒྲ་བསྡུས་བའི་ཆིག་སྡུད་ཀྱི་བཤད་བ་བྱས་འདུག་ཀྱང་, བོད་ཀད་ཀྱི་ བྱུངས་བ་, ཐེགས་སྦྱར་གྱི་ཆེ་བ་བྱེད་ཆེ་བདེ བ་, འདི ར་ རུང་' སྒྲ་སར་གཞག་བྱས་བ་ཡིན་ བ] ཞིབ་བར་ལེགས་སྒྱུར་བས་གོ་དྭགས་སོ།། Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lil ཞིང་།། བློ འི་རྩལ་རྫོགས་པ་འགའ་ཞིག་ལ་ནི་ དེ་ལྟ་བུའི་སྐྱོན་མི་མངའ་ བའང་ཡོད་ལ། སློབ་དབན་གྱི་འགྲེལ་བ་འདིར་ནི་, གོང་སྨོས་སྐྱོན་རྣམས་ མི་མངོན་ཞིང་། གཞུང་རྩ་བའི་དགོངས་བའི་རང་མདོག་ལེགས་བར་ཐོན་པ་ དང་། ཐ་ན་ངག་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་ཙམ་ལ་ཡང་, རང་གི་གྲུབ་མཐའི་ (གཉེར་ བུ་བ་དང་གཞན་སོགས) རང་སྐད་ཐན་མི་འདུག་བ་ནི། འགྲེལ་བྱེད་དང་། དེའི་འགྲེལ་བ་འདི་གཞན་ལས་གོང་དུ་འཕགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མར་ངེས་་་ ས་ X/ འགྲེལ་བ་འདི་ཚིག་བརླིང་ལ་ཉུང་བས་, དེ་དག་གི་གསལ་བྱེད་དུ་ བར་ཤདེཝས དཀའ་འགྲེལ་ཞིག་མཛད་འདུག་ཀྱང་། དེར་མཛད་བ་བོ་ རང་གི་བསམ་ཚོད་ལ་སོགས་པ་འགའ་ཤོར་འདུག་བས། གསར་བུ་རྣམས་ ཀྱི་རྣ་བར་ཅང་མི་ཉམ་བར་བསམ་ནས། འདིར་འགྲེལ་བ་དང་མ་སྦྱར་མ། མཁས་བ་རྣམས་ལ་ནི་ གཞུང་འདི་གོ་བ་དཀའ་འགྲེལ་ལ་ལྟོས་མི་དག་ བས་, དེ་ཉིད་རྩ་བའི་འགྲེལ་བ་འདི་དང་སྦྱར་ཏེ་བསྒྱུར་བའི་ངལ་བ་མ་བྱས་ལ། ལས་དང་ཆེ་ལ་ཁོམས་བ་བྱུང་ན། དེ་ཡང་མཁས་བའི་སྤྱན་སྔར་འདྲེན་ཐུབ་ པའི་རེ་འདུན་དང་བཅས། ད་ལམ་མཁས་བ་རྣམས་ལ་དགྱེས་བའི་མཆོད་སྤྲིན་ དུ་འདི་ཙམ་ཞིག་གོ། འགྱུར་དང་ཞུ་དག་- འདི་ནས་རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན་བད་ g༩)ཀྱི་སྒྲ་ སྐད་ཀྱི་ཁྲི་ལ་མངའ་གསོལ་བྱེད་པའི་སྲོལ་བཟང་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ - དྲུག་ལྷག་བཅུ་བརྒལ་བ་ལ་ཉེ་བ་ན་, སླར་ཕྱིར་ཕྱོགས་ཏེ་བལྟས་བས། སྔོན་ རབས་གནའ་བོ འི་ལོ་རྒྱུས་དང་, དུས་ཀྱི་བྲོ་གར་འགྲན་བཞིན་བའི་ཚུལ་ངོ་ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 མཚར་བ་མང་པོ ་ཞིག་མཐོང་ཞིང་། བར་ལམ་བསྟན་པའི་ཉི་མ་, ལས་དང་ དུས་ཀྱི་སྦྱིན་པས་བསྒྲིབས་པས་ ལོ་པཎ་བནོ འི་ཚོགས་རྣམས་རང་གནས་ བཏང་སྟེ། ་ཞིང་གཞན་དུ་གཤེགས་པས་, བྱང་ཕྱོགས་བསྟན་པའི་ས་ཆེན་དེ་ སྟོང་བ་ལྟར་སོང་བ་ནི་ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ལ། སླར་ཡུལ་དེར་ལས་ཀྱི་ཆོས་ འཕྲུལ་ཚབས་ཆེར་བྱུང་པར་བརྟེན་, བསྟན་བའི་མེ་རྩ་ནུབ་ལ་ཉེ་བ་ན། རྣམ་ དཀར་ཀྱི་འཕེན་པ་ཅུང་ཟད་མ་རྫོགས་པར་ལུས་པས་, བོད་ཀྱི་ཤེས་རིགས་ཀྱི་ གདྨ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་གཞི་ཆེན་པོར་འངས་ཤིང་། དེ་དང་ལྷན་རང་ཉིད་ཀྱང་ ལས་ཀྱི་དབང་བཙན་བས་འཕགས་ཡུལ་འདིར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྒྲ་སྐད་ལ་ཐོས་་ བགམ་བྱེ་བའི་སྐབས་ཤིག་ཐོབ།། ------- ''འ་ དུས་སྐབས་དེར་, ཝཱརཱཎསཱིའི་ཆེས་མཐོ ར་ལེགས་སྦྱར་སློབ་གྲྭ་སོགས་ ཚོས་མཐོ ༢་སློབ་གྲྭ་མང་པོར་ནང་བའི་ཚད་གཞུང་སོགས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་ཆུ་་ མཐུད་བྱེད་སྲོལ་ཡང་འདུག་ཅིང་། རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ་འདི་ཡང་སློབ་ ཚན་དུ་འདུག་ལ། ཡིན་ཀྱང་, དེ་གའི་མཁས་བ་རྣམས་གཞུང བཤད་སྐབས་ ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྒྲ་ལས་གོ་བ་ཅུང་ཟད་རེ་ལེན་བ་མ་གཏོགས་ ཚད་གཞུང་ མན་ངག་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྲིད་ཚུལ་མི་འདུག་པས། སེམས་ཕམ་ཆེན་པ་བྱུང་ ཞིང་།། བློས་མི་བཟོད་དེ་, དེ་གའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ་;[འཁྲིད་ཚུལ་ དེ་ལྟ་མིན་པའི་གཏམ འགའ་སྨྲས་བས་, ཁང་རྣམས་ཀྱིས་ངོས་ལེན་གནང་སྟེ། དེ་ལྟར་ཤིན་ཏུ་བདེན་, ད་ཁྱོད་ཀྱིས་ཚད་མ་འཁྲིད་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་ང་ཚོར་ བསྟན་དགོས, གསུངས་བར་, ལོ་འགའ་ཚུལ་དེར་འབད། Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ii རིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་འདི་ལ་ཡང་, འགྲེལ་པ་ཐན་ཐུན་འགའ་བོད་ སྐད་དུ་བྲིས་ཏེ། དེ་གཞན་རྣམས་ལ་ཧིན་སྐད་སོགས་སུ་བཤད་པས། ཀུན་ གྱིས་དོན་ཆ་ག་བ་ཞིག་བྱུང་། ཕྱིས་སུ་འདིའི་ལེགས་སྦྱར་རྩ་བ་དང་། གོང་ གསལ་འགྲེལ་བ་རྣམས་ཐོབ་བས་,དེ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་བར་མཐོང་བ། རྩ་འགྲེལ་ མ་དཔེ་ལ་བལྟས་བས་, བོད་སྐད་དུ་བཞུགས་ཡོད་པའི་རིགས་འཇུག་དེ་ལ་ ཡང་, མ་དག་བ་དང་། གཞུང་ཚིག་ལྷག་ཆད་དུ་ཤོར་བ་མང་ཙམ་འདུག་ བ་དེ་རྣམས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་ཏེ་ལན་འགའ་བྲིས། དེ་བཞིན་དུ་ རང་ཉིད་ གོ་བ་ལེན་བ་དང་གཞན་ལ་བཤད་བདེ་བའི་ཚུལ་རྣམས་མཐོང་ནས་སེང་བཟང་ གི་འགྲེལ་བ་དེ་ཡང་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཏེ་ལོ་འགའ་འཆད་ཉན་ཐན་ཐུན་རེ་བྱས། ཕྱིས་འདི་ལ་ཐོས་བསམ་བྱེད་བ་མང་བར་མཐོང་སྟེ། སྔར་གྱི་འགྱུར་མ་ལེགས་ བ་རྣམས་དང་, མ་དག་བ་རྣམས་ལེགས་བར་བཅོས། རྒྱ་དཔེ་རྩ་བ་དང་། རྩ་བའི་བོད་འགྱུར་སྣ་སྡེ་ཉི་ཧོང་སགས་ཀྱི་བསྟན་འགྱུར་ནང་བཞུགས་བ་རྣམས་ སུ་ཡང་ཚིག་རིས་མཐུན་མིན་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་དཔྱད། ལེགས་སྦྱར་གྱི་དཔེ་ གསུམ་འགྲེལ་བ་དཀའ་འགྲེལ་དང་བཅས་བ་རྣམས་ལ་གཏུགས་ཏེ་ལེགས་པར་ བཅོས་མ། ཟུར་བརྗོད:- རྩ་གཞུང་འདི་ལེགས་སྦྱར་ལས་བོད་སྐད་དུ་; ཁ་ཆེའི་ བརྗིད་ཆེན་པོ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་བ་དབལ་སྤུང་དང་། བོད་ལ་ཤཱཀྱའི་དགེ་ སློང་གྲགས་བ་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་བོས་བསྒྱུར་ལ། ཡང་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ ལས་བད་སྐད་དུ་ རྒྱའི་དགེ་བཤེས་སེང་གུང་ཇུ་དང་། བོད་ལ་སྟོན་གཞན་ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ li4 གྱིས་བསྒྱུར་ཞིང་། དུས་ཕྱིས་རྒྱའི་དགེ་བཤེས་ལྷ་བཙུན་ཆས་ཀྱི་རིན་ཆེན་གྱིས་ ཞུ་ཆེན་བྱས་པ་གཉིས་བཞུགས་ལ་, འདི་གཉིས་ལ་ཚིག་དོན་མི་མཐུན་པ་ཤིན་ཏུ མང་བས། དོན་ལ་དབྱད་དེ་ལེགས་ཆ་བླང་། དོགས་གཞི་ཆེ་བ་རྣམས་ཟུར་ མཆན་ནམ་ཟུར་བརྗོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་གཤམ་དུ་ཨང་རྟགས་དང་བཅས་ཏེ་བཀོད་ ་་གཞན་ཡང་འགྲེལ་བའི་ཆོག་རྣམས་ལས་དོན་མ་ནོར་བར་ཐོབ་བ་དང་| ཁུངས་ལེགས་པར་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་དུ་ ཕྱི ་ནང་གི་ཚད་གཞུང་ཆེན་མ་རྣམས་ ལའང་ལེགས་པར་གཏུགས་ཤིང་། དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་གྱི་གཞུང་མང་བ་ཞིག་ ལའང་མཚུངས་བསྡུར་སཊ་ཀྱིས་ ཞིབ་དཔྱོད་བྱས་ཏེ། གང་ལྟར་ཟུར་མཆན་གྱིས་ བརྒྱན་ཏེ། རྩ་བ་ལོགས་སུ་བསྒྱུར། འགྲེལ་བར་ཡོད་པའི་རྩ ཆོག་་རྣམས་ཀྱང; རྩ་བ་དང་མཐུན་པར་བྱས་དེ་ ལེགས་བར་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ནོ།། ཚིག་བསྡུད རྣམ་དབྱེ་སོགས་ལེགས་བོད་མི་མཐུན་པ་རྣམས་སྐབས་དང་དེ་སྦྱར་ཏེ་བསྒྱུར་རོ།། -- ་་སྒྲ་དོན་གྱི་དཀའ་ངལ:- འགྲེལ་བ་འདིའི་འགྱུར་ལ་དཀའ་ངལ་ཆེ་ བ་ཞིག་ནི, སྔར་བོད་ལོ ་ཆེན་པོ་རྣམས་, བཀའ་བསྟན་བསྒྱུར་སྐབས་བཙྪཱ ད་ བརྡ་སྤྲོད་བའི་རིང་ལུགས་ལ་ཐོག་བ་མེད་བ་དང་། གཞུང་དོན་མ་ནོར་བར་ བཀྲོལ་ནུས་པ་མང་པོ ་གླཊ་སུ་ཡོད་པས་, སྒྲ་བསྒྱུར་དོན་ལ་མ་རེག་པའི་ཉེས་ བ་ཡོང་དོགས་མེད་ལ། དུས་འདིར་ནི་, དེ་ལྟ་བུའི་ང་རྗིདས་ས་འདི་སྟོང་པར་ སོང་བའི་དབང་ལས། བཎྜིད་དང་ལོ་ཙ་བའི་བྱ་བ་བ ཉིས་ཀ་རང་གིས་བྱེད་ དགས་བབས་པས། གཞུང་བསྒྱུར་བར་དང་པོ་སྒྲ་སྦྱར་གྱི་དཀའ་ངལ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ j)ན༤, ཏེ་སྒྱུར་ཐབས་དང་སྦྱར་དགོས་ཀྱི་ཁུངས་, པོ་དང་གབ པ འི ་དོན་འགྲེལ་ ཐོག. *l Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 བར་བྱུང་ལ། དེ་ནས་དབྱངས་ཅན་མ་དང་, བ་ཎི་བ་ལ་སོགས་པའི་གཞུང་ མ་འདྲིས་བར་བྱས་ཏེ། ཡི་གེ་དང་ ཚིག་སྦྱོར་དང་, དེ་དག་གིས་ དོན་སྟོན་པའི་ཚུལ་ལ་སོགས་བ་རྣམས་, འདིར་མ་ནོར་བར་བྱས་ཁུལ་ཡང་། སོ་སྐྱེས་བྱས་བར་དགོངས་ཏེ; ནོར་བ་རྣམས་ནི མཁས་བ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ སྤྱན་མངའ་བ ནབས་ཀྱིས་དག་བར་མཛད་དགོས་བ་ལས་ཐབས་གཞན་མེད་དོ། འདིར་སྨྲས་བ:་ཉེས་ན་འདི་ལྷན་སྐྱེས་ཀུན་བཤགས། ཉེས་བའི་རྒྱ་མཚོ་སྐམ་པོ་དང་། / ལེགས་ན་ལེགས་བྱས་ཚོགས་སུ་བསྔོས།།་ - ཕན་བདེ་ནམ་མཁའ་གང་བར་སྨོན / / ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་བའོ། # 1 . ཚིག་དང་ཡི་གེའི་གཅོད་མཚམས༔བྱུང་བ:- སྤྱིར་གཞུང་དོན་ལ་དཔྱོད་པའི་ཚེ་, དོན་གྱི་ཡན་ལག་རྣམ མིང་ཚིག་ཡི་གེ་སོགས་ཆ་ཤས་ཀྱིས་སིལ་བུར་ཕྱེས་ཏེ, གེ་བ་ལེན་ཚུལ་ ག་ཅིག་དང་། ཆ་ཤས་ཡོངས་སུ་བསྡོམས་པའི་སྒོ་ནས་ལུས་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་ གོ་བ་ལེན་ཚུལ་གཉིས་ལས། རིགས་གསར་གྱི་མཁས་མཆོག་རྣམས་ནི་ཐུགས་ དང་བ ་ཉིད་གཙོ ་ཆེ་བར་བྱེད་སྟབས། གཞུང་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འགོད་ཆེ་, ངག་ ཚིག་ཡི་གེ་ལ་སོགས་བའི་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡིག་རྟགས་སོགས་མང་བ་་་ ཞིག་གི་སྒོ་ནས་གཞུང་དོན་གཏན་འབེབས་བྱེད་བ་ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ཡིན་ན།། Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སོགས་ལ་ནི་, གང་གསལ་ཚིག་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ བམ་སྲོལ་ཆེས་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་དར་ཡོད་བ་བ།སུང་རབ་ཀྱི་གླེཊ་བམ་མཐོང་བ་་ ཉིད་མས་ངེས་ནུས་སོ། / ཀ་: མཚམས་འབྱེད་ཐོག་མར་ཡོད་ཚུལ:–དེ་སྔོན་བོད་དང་བོད་ཆེན་པོ འི་ ས་ཡི་ཁྱོན་ཀུན་ལ་གནས་པའི་སྐད་དང་, ཨིག་སྲོལ་མང་བ ་ཞིག་ནི། དུས་ ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་༔ འཕྲལ་རྐྱེན་སོགས་ཀྱི་དབང་ལས་ཉམས་ཏེ། འདས་པའི་ ལོ་རྒྱུས་དང་། ཆོས་འབྱུང་གི་ཡི་གེ་ཙམ་ཞིག་ལྷག་མར་ལུས་པར་སྣང་ལ། འགའ་ཞིག་གསུང་རབ་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱི་ཡི་གེ་རྙིང་བ་དང་། དཔར་རྙིང་རྣམས་ ནང་མངོན་གསལ་དུ་ཡོད་ཀྱང་། བར་ལམ་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ དང་། བྲི་སྲོལ་ལ་མེ་འང་བ་ཤིན་ཏུ་མང་བས་དེ་དག་གི་རྣམ་གཞག་ ཐམས་ཅད་འདིར་བྲིར་མི་མང་ལ། : ཚིག་དང་ཡི་གེའི་བར་གྱི་མཚམས་འབྱེད་ བྱེད་ཀྱི་ཡིག་རྟགས་ཀྱི་རྣམ གཞག་མང་བ ་ཞིག་ནི་, ཉེ་སྔོན་གྱི་གསུང་རབ་བྲི་ སྦྱོལ་དུ་ཡང་གསལ་ཞིང་། སྔོན་གྱི་ལོ་བཎ་རྣམས་ཀྱིས་གསུང་རབ བསྒྱུར་བའི་ ·ཚེ་རྒྱ་རིབ་བ་བདུན་གྱིས་བཏབ་སྟེ་གཏན་ལ་དབབ་པའི་སྐབས་སུ་ཡང་, ཚེག་ ཤད་དབུ་ཁྱུད་ལ་མགས་པའི་ཡི་གེ་ཚེག་བར་གྱི་འབྱེད་མཚམས་མང་བ་ཞིག་ གི་རྣམ་གཞག་མཛད་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་གནའ་བོ འི་བྱུང་བ་ལས་ཤེས་སོ།། .: དེ་ལྟར་ན་; - ནཱབྱ ཁྱད་, ཚེག་, ཆིག་ཤད་ཉིས་ཤད་, བཞི་ ,ཤད་, སྦྲུལ་ཤད་དང་དྲུག་ནི་ སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས་ཡིག་སྲོལ་གཏོད་ཙམ་ ནས་ཡོད་བར་ཕལ་ཆེར་ངེས བས་ སློབ་དཔོན་ཉིད་ཀྱིས་བཞེད་པར་གསལ་ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 མོ་་ ༑དེ་ཡང་ཡིག་བར་གྱི་ “རེག༔ ནི་, བོད་ཡིག་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྟ་བུ་ཡིན་ ལ་, གཞན་ལྔ་ནཾ སྔོན་གྱི་ཚངས་པའི་ཡི་གེ་སོགས་ལའང་ཡོད་ལ། ཚངས་ བའི་ཡི་གེ་སྟེ་, ལནྡྷཾ་དང་། “ཝཇུལ འམ “ནགེར་ སྟེ་, ཀླུའི་ཡི་གེ་རྙིང་ པ་རྣམས་སུ་བཞི་ཤད་མ་མཐོང་ཡང་, ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་གསུམ་བ་ནས་དྲུག་ བའི་བར་གྱི་རྡོ ་ཡིག་འགར་ རྫོགས་མཐར་བཞི་ཤད་ཀྱང་བྲིས་འདུག་བས་ བོད་ཡིག་གི་མ་དབེ རྣམས་ལ་ཡིག་རྟགས་དེ་དག་དེ་སྔོན་དུ་ཡོད་བར་མངོན་ནོ།། འདི་དག་གི་བྱུང་བ་དང་དཔེར་བརྗོད་རྣམས་རེ་རེ་ནས་བཀོད་ན་ཧ་ཅང མང་བར་ འགྱུར་བས་འཇིགས་ཏེ་འདིར་མ་བྲིས་ས། / སྲོལ་ཉམས་བ:- དེང་དུས བོད་ཡིག་གི་བྲི་སྲོལ་མ་, ཕུར་ཤད་དང་། ཚེག་ དང་། སྐྱོག་ཤད་དང་། དབུ་ཁྱུད་དེ་, བཞི་ཙམ་ལས་གཞན་བྲི་སྲོལ་མེད་ བ་ལྟར་སོང་ངམ་སྙམ་སྟེ། བེད་སྤྱོད་ཆེར་མི་མངོན་ནོ། །ད་ལྟ་ལྷག་བར་དབུ་ མེད་གྱི་བྲི་སྲོལ་དར་ཆེ་ལ།. དེར་ནི་ “ཤད་ དང་སྦྲུལ་ཤད་ལ་སོགས་བ་བརྡ་ སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་མ་ཕལ་ཆེར་ལྟོས་མི་དགོས་བ་ལྟར་འདུག་ཅང་། གནའ་དུས་ ཀྱི་དབུ་ཆེན་གྱི་བྲི་སྲོལ་ནི་ ཡིག་མཁན་འགའ་རེ་མ་གཏོགས་ཤེས་མི་དགོས་ བ་ལྟར་སོང་སྟབས། ཚིག་དང་ཡིག་བར་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་དང་། ཚིག་ གི་གཅོད་མཚམས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་རྣམས་, ཕལ་ཆེར་སྣང་ཆུང་མཁས་མེད་དུ་ ལུས་ཏེ། རྩོད་མེད་ཀྱི་གནས་སུ་འཁོད་རུང་། རླབས་ཆེན་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་། ཕུལ་བྱུང་བློ་ཡི་འཇུག་བ་དང་། ལྷག་བར་ཞིབ་རྩིང་འབྱེད་བའི་རིགས་བཞི་ འཕྲུལ་འཁོར་དུས་ཀྱི་རླུང ལྟར་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་ཅིང་རྒྱས་པའི་དུས་རབས་་་ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ji8 ཉི་ཤུ་བའི་སྐབས་འདིར་ རང་རང་གི་གོམ་གཤིས་དང་རང་ཆས་སུ་འབྲེལ་ བའི་རིགས་གཞུང་གི་རྩ་བའི་ཡི་གེའི་འཇུག་བ་སོགས་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་ བསམ་, རྗེ་དག་ལ་གྱ་ཚོམ་དུ་འཇུག་བའམ་ རྟོག་དཔྱོད་ཀྱི་སྣང་བ་ཙམ་ ཡང་མེད་པར་ སྣ ང་མེད་ཐོག་ཕེབས་ལྷག་བར་འདུག་བ་འདི་ནི་ལེགས་ ཆ་ཞིག་ཡིན་བར་མི་སྣང ངོ་།་ -- མཁས་བ་སོ་སོའི་བཞེད་བ:- བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་ཁོངས་གཏོཊ་ཡིག་ བོར་དང་, མིག་བར་འབྱེད་བྱེད་ལ་སོགས་བའི་ རྟགས་ སམ་ ཡི་གེའོ་ ཡན་ལག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བཤད་སྐབས་ དུས་ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་བ་རྣམས་ དགོངས་བི་མཐུན་བརྒྱུན་ལྟར་མཚོན་ཡོe། མི་མཐུན་པ་ཡང་འགའ་རེ་འདུག སྤྱིན་ཡི་གེ་བར་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ནི་ དབྱངས་དང་རྣམ་དབྱེ་གཉིས་ཡིན་ ག་༢ ལྡེ་nང་དབྱངས་ཀྱིས་ནི་ཡི་གེ་རྣམས་མ་འདྲེས་བར་སོ་སོར་བརྗོད་ཐུབ་ བའོ་ནུས་བ་ཅན་དུ་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། རྣམ་དབྱེ་དང་, དེའི ཁོངས་གཏོགས་ཕུད་ རྣམས་ཀྱིས་ནི་, ངག་ཚིག་མིང་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོ་སོར་མ་འདྲེས་བར་བྱས་ རྡོ་བརྗོད་བྱ་སྟོན་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ལ་འདིར་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་རྟe, སྐད་ཀྱི་རང་ བཞིན་ལ་ནི་ ཚོང་ཆོག་གང་ཡིན་གྱི་ཡི་གེ་རྣམས་སོ་སོར་མ་འདྲེས་བར་བྱས་ བའི་ཕྱིར་, ཚེག་དང་། ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་སོཊ་སོ་སོར་མ་འདྲེས་ བར་བྱས་བའི་ཕྱིར་དུ། བུར་ཤུན་ལ་སོགས་བའི་རྣམ་གཞིག་མང་སྡེ་གོང་ སྨོས་ལྟར་ཡིན་ལ། དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དབྱངས་ཡིག་ མ? ཉིད་མ་ ཡན་ལག་གམ་ཆ་ཤས་སིམ་པོར་བྱས དེ། ཡིག་མཚམས་ཚིག་མཚམས་ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i19 སོགས་སུ་འགོད་རྒྱུའི་ རྡཊ' ཡོངས་གྲཊ་ནི་བདུན་ཏེ། ཆག་ ..} དང་། ཕུང་ཤད་དེ་དེའི་ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཆིག་ཤད་(།” དང་། ཉིས་ཤད་ ག” དང་། བཞི་ཤད་གསུམ་ * In * དང་། སྦྲུལ་ཤད་ * // 'དང་། རིན་ཆེན་སྤུངས་ཤད་ * X/ " དང་། དབུ་ཁྱུད་ 'དེ། བདུན་ བཤད་ད། དབུ་ཁྱུད་འདི་ལ་ ་དང་ཀློག་ དང་། X/ བེརྒ་ཡང་ཟེར་ རl ཡིག་རྟགས་འདི་རྣམས་ལ་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་སྤྱི་ལྟར་, - མིང་ གཞི་ལ་སོགས་བའི་ཚུལ་དུ་འོངས་ཏེ་དོན་སྟོན་པའི་ནུས་པ་མེད་མོད། དབྱངས་ གསལ་གྱི་ཡི་གེ་གཞན་གྱིས་དོན་སྟན་བ་རྐྱེན་འདི་དག་ལ་ཅི་རིཊ་བའི་སྒོ་ནས་་་ ངེས་བར་ལྟོས་དགོས་བས་ ་འདི་རྣམས་ལ་ “རྐྱེན་གྱི་ཡི་གེ་ ཞེས་བྱའj2 འདི་རྣམས་ཀྱང་, དབེར་ན་གི་གུ (གུག་གུ)འགྲེང་བ་ (སྒྲེང་བ》ན་རོ (རྣ་རུ་)རྣམས་དབྱངས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཡིན་པ་ལྟར་ “ཆེག* ཆེ་སོགས་བ་ རྣམས་ཀྱང་དབྱངས་དེ་ ཨ ཡིག་གི་ཡན་ལག་ཉིད་དུ་ངེས་སོ།། འདི་རྣམས་ ནི་བོད་ཡིག་དབུ་ཆེན་གྱི་ཡི་གེ་ཀུན་ལ་ཐུན་མོང་དུ་ཡོད་པའི་བྲི་སྲོལ་བཤད་སྲོལ་ རྣམས་ས བརྡ་སྤྲོད་སྲིད་བའི་སྒྲོན་མེ:– བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་ འཇིགས་མེད་ནམ་ མཁའ་རྡོ རྗེ༣ ་གསུང་རྒྱུན་ལས་བྲིས་པ་, བརྡ་སྤྲོད་སྲིད་པའི་སྒྲོན་མེ་ལས་ དཀར་ཤད་ ག” དང་། ནག་ཤད་ 1 དང་། ཚེག་ཤད་ 4 དང་། 1) བརྡ་སྤྲོད་མཆན་འགྲེལ་ངོ་མཚར་འབྲུ ག་གྱི་ལྡེ་མིག - (གསེར་ཏོག་)ཤིག... ,. བཤདཐའ། 2) རྒྱན་གྱི་མི་ཀེ་གང་ཞེ་ན| དབུ་དང་ཤད་གཅིག་སོll-མཆན་འགྲེག་ཞིག, དེ་ཉིད། 3)་གཟག༔ ན་རོ་, གསེར་ཏོག་=དེ་ཉིད། ་གི་ག་, རྣ་ཅ''- གི ཏུ་འགྲེག་ཟིན་ དོན, * Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 དྲག་ཤུད་ t' ཡང་ན་ 6 དང་། སྦྲུལ་ཤད་ * // དང་། སྐྱོག་ ཤད་དེ་1 * ཁ ' དང་། རིན་ཆེན་སྤུངས་ཤད་ X/ " དང་། དབུ་ཁྱུད་ * མ” དེ་, བདུན་ནམ་བརྒྱད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བཤད་འདུག དེ་ལ་འདིར་ དཀར ཤུད་ ཅིས་པ་ནི་, མིང་མི་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་, དོན་དུ་ཤད་རང་ཡིན་ ཞིང་། ནག་ཤད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་, སྔོན་གྱི་ཚངས་བའི་ཡི་གེའམ་ (༩ལ) དང་། ནགརའི་ཡི་གེ་གེ་སོགས་ལ་ཡད་བའི་ཤུད་རིང་དེ་ཡིན་གྱི། བོད་ ཡིག་གི་རང་བཞིན་ལ་དེ་བྲི་སྲོལ་མེད་ཅིང་། ཡིན་ཡང་, སྔོན་གྱི་འབྲུ་ཚ་ ཟེར་བའི་ཡི་གེ་རྙིང་བ་རྣམས་སུ་དེ་བྲིས་པའང་མངོན་ནོ།།་ - དྲག་ཤོད་” ཅེས་བ་ནི་ ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ལ་རྣམ་དབྱེ་ ས་ ལ་སོགས་པ་ལས་གཟུགས་འགྱུར་བའི་ ་ཝིསག འམ་, བད་སྐད་དུ་ རྣམ་བཅད་* ཚེས་བ་སྟེ། མིང་ཚིག་གི་མཐར་རྟགས་ * འདི་ལྟ་བུ་ བྲི་ཚུལ་ཡོད་པ་དེ་ལས་བྱུང་བ་སྟེ། དེ་ཡང་གཟུགས་མ་འགྱུར་བ་ནི་; 4, འདི་ལྟ་བུ་དང་། གཟུགས་ཅུང་ཟད་འགྱུར་བ་ནི་, * , འདི་ལྟ་བུ་སྟེ། དེ་ ཉིད་ཡིན་པར་མངོན་ནོ།། འདི་དང་སྦྲུལ་ཤད་གྱི་ཆ་ཤས་སུ་གྱུར་བའི་སྐྱོག་ ཤད་དེ་ ཁརྟགས་འདི་གཉིས་ནི་, བོད་ཡིག་གི་བྲི་སྲོལ་སྤྱི་འགྲོ་ལ་མེད་ ཀྱང་། ལུགས་སྲོལ་འགའ་ཞིག་ལ་འདིའི་བྲི་སྲོལ་སྔ་མོ་ནས་ད་བར་མ་ཉམས་ བར་ཡོད་བས། ཡི་གེའི་བཤད་བ་རྣམས་སུ་འདི་བདཉིས མ་འགྲེལ་བཤད་ཡོད་ དགོས་ཀྱང་། བརྡ་སྤྱོད་ཀྱི་གཞུང་ཕལ་ཆེར་ལ་དེ མི་འདུག་ཅིང་། ཡོད་པར་ 1) ཐད་གཅོད་ཀད་ལ་དཀར་༢༨. དང་། ནག་ཤད་ཚེག་ཤད་དྲག་༢ད་དང་ སྤྲུབཤད་སྐྱོག་༢ད་དང་དྲུག་བྱེདll བརྡ་སྤྲོ་ ཟླད་མྨོན. ལྐོག, **1 ཁྱུང་རྒྱུས་བསྲུང་ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19z / ངན་བྱའོ། ཡང་མ ངེས་པས་, དེ་སྐར་འདིར་གསལ་བ་རྣམས་ནི་ལེགས་བཤད་དུ་ངེས་སོ།། དེ་ལྟའང་ (དྲག་ཤུ༨ ཅེས་པའི་ས་དོན་དང་, སྒྲ་བཤུད་ཇི་ལྟར་ཡིན གཞུང་ རྩ་འགྲེལ་དུ་མི་གསལ་ཞིང་། གོ་བ་གཞན་ཡང་མ་ཐོབ པས་བརྟག་དགོས་ སོ༑ X/ སྐྱོག་ཤད? ཅེས་བའི་རྟགས་ -07 འདི་ནི་, སྦྲུལ་ཤད་ཀྱི་ཆ་ ཤས་ལས བྱུང་བར་མངོན་ཏེ། སྦྲུལ་ཤད་ལ་བྲི་སྲོལ་ , , , , , འདི་ལྟར་ཡོད་བ་ལས་, མདོར་བསྡུས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ 07 འདི་ལྟར་བྲིས་བར་ སེམས་སོ།། འདི་སྐོར་འག་ཏུའང་བརྗོད་པར་བྱའོ། / ་ཨ་ལག་ཤ་སོགས་ཀྱི་བཞེད་བ :- ཨ་ལག་ཤ་ངག་དབང་བསྟན་ དར་གྱི་མཁས་པའི་ཁ་རྒྱན་ལས་, ཤད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་དྲུག་སྟེ། ཤད་ཀྱི་ནང་ གསེས་ཀྱིས་དབྱེ་བ་དྲུག་བཤད། དེ་ཡང་, ཆོག་དང་། ཆིག་ཤད་དང་། ཉིས་ ཤད་དང་། བཞི་ཤད་དང་། སྦྲུལ་ཤད་དང་། རིན་ཆེན་སྤུངས་ཤད་དེ་དྲུག་ གི་འཇུག་ཚུལ་གསུངས། འདིར་ཡིག་རྟགས་གཞན་རྣམས་ཀྱི་བཤད་བ་མི་ གསལ།། དེ་བཞིན་དུ་ དབྱངས་ཅན་གྲུབ་བའི་རྡ ་རྗེའི་གསུང་ལྗོན་དབང་རྩ་འགྲེལ་ དང་། དེའི་འགྲེལ་བཤད་, ཟུར་རྒྱན་སོགས་ལས་ཀྱང་ཆག་དང་། ཤུད་ (1 ང༔ མཐའ་ཅན་གྱི་གཅོད་མཚམས་སུ་ཆག་དང་། ཤན་གjས་ཀ་བི་, ཞེས་པ་ནས་, བ་ཡིག་ ཆགར་མི་ག་གཅིག་ལུག་ཆ་ རིན་ཆེན་སྤུངས་འདུ་དང་།” ཞེས་སོགས་ཏེ་-ཆག, མཁས་ རྒྱན, འོག. **1 རྡ་ས་དེབ། 2) ཚིགས་བཅད་ག་མཐར་ཆིག་ཤད་བIl རྫོགབ་ཚན་་་་ I ཞེས་བ་ཟབ་ ཆག་ཟེད་དེ་བཤག ཞིབ་ཏུ་འབདྭll ཅིགས, བློ་, ལོགཐi-srl Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 གཉིས་ལས་གཞན་བའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱི་བཤད་བ་མི་གསལ་ལ། འོན་ཀྱང་དཔེ་ ཆ་རང་དུ་- དང་སྐྱོག་གམ་དང་ཀྱོག་དང་, སྦྲུལ་ཤད་སོགས་ཀྱང་བྲིས་ འདུག་བས, དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་བར་བཞེད་སྣང་ངོ་། དཔལ་ཁང་བའི་ངག་སྒྲོན་དུ། ཚེག་དང་, ཤད་གཉིས་ལས་གཞན་ མ་གསུངས་ཏེ། ཇི་སྐད་དུ་ ཡིག་ཤུད་ང་ཡིག་མ་གཏོགས་བ།། ཤད་གང་རྣམས་སུ་ཕྱི་ཚིག་སྦྱང་1། / ཞེས་པ་ཙམ་ཞིག་གསུངས་པས་སོ།། .- བྲི་སྲོལ་ལས་བྱུང་ཚུལ:- གོང་སྨྲས་ཡིག་རྟགས་སམ་, རྐྱེན་ རྣམས་ནི་, བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་འགར་བྱུང་བའི་བཤད་པ་དང་འབྲེལ་བའི་རྣམ་ གཞག་རྣམས་ཡིན་ལ། སྤྱིར་བོད་ཡིག་གི་བྲི་སྲོལ་གནའ་བ འི་གནས་སྟངས་ དངོས་ཡོད་རྣམས་ལྟ་ཚེ་, ཡིག་ཚིག་གི་ (བར) དུ་འངས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཡིག་ རྟགས ཤིན་ཏུ་མང་པོ ་ཞིག་ཡོད་པར་མངོན་ཏེ། གསུང་ར བ་ཕྱོགས་བསྡུས་ ཀྱི་དཔར་གསར་རྙིང་རྣམས་དང་། གུ གེ་, ལ་དགས་༧2 ཁུ་ནུ་3, སྤུ་ སྲུང་3སོགས་, རྒྱ་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་ཁག་གི་ས་ཁུལ་རྣམས་སུ་, སྔོན་ལ་ 1) 5. THAT'S . . \sli 2) ལ་དྭགས་-རྟོག་རྒྱལ་པོ འི་སྨཁར་ན་ཡོད་བ་་་བཀའ་འགྱུར་-ཤད་རྒྱབ་བ་སེང་གེ་རྣམ་རྒྱག་ དུང་བ་བྲིས་བ་ཡིན་ཟེར། 3) ཁ་ན་ གུ་གླིང་” སོང་ཙང་ >> བ་བོདྭ་བའི་འབྲས་, འདི་དག་ལ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་ པོ འི་དུས་བྲིབ་ཐེར། ཀླུ་སྲང་༣ག བེ་གླིང་གི་བཀའ་འགྱུར་བྲིས་ Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -113 པཎ་རྣམས་གསུང་རབ་བསྒྱུར སྐབས་སུ་བྲིས་བའི་གསུང་རབ་འགའ་ཞིག ་མ་ ཁུལ་དེ་དག་གི་རྒྱལ་བློན་མཾ ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་, གམེར་ཇཇུལ་ལ་སོགས་པའི་ ཡི་གེར་བྲིས་འདུག་བ་དེ་རྣམས་མ་ཡང་ཡིག་ཚིག་སོགས་ཀྱི་མཚམས་འབྱེད་ གྱི་རྟགས་སྣ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཁྲོས་འདུག་ཐིང་། ་'ལ་དྭགས་ས་ཁུམ་ ཟང་ དཀར ལ་ ད་ལྟ་ཡང་ཡི་གེ་དབུ་ཅན་གྱི་སྔོན་གྱི་བྲི་སྲོལ་རྣམས་མ་ཉམས་ བར་འདུག་ལ། མིག་ཆིག་བར་གྱི་མཚམས་འབྱེད་ཀྱི་རྟགས་རྣམས་ཀྱང་ ཕལ་ཆེར་བེད་ (བྱེད)སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་བར་འདུག་བས། དེ་དག་ལ་ལྟས་ན་ ཡིག་རྟགས་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་, བཟོ་དབྱིབས་དང་། དེ་རྣམས་ཀྱི་ཐོབ་ མཚམས་སོགས་ཤིན་ཏུ་མང་བར་སྣང་ངོ; དྲག་ཤད་སོགས- དེ་ཡང་གསུང་རབ་དང་བློ་སྦོམ་དེ་རྣོས་སུ་ ཡང་། ཚེག དང་། ཤུད་དུ་ཆིག་ཤད་དང་། ཉིས་ཤད་དང་། བཞི་ཤད་ དང་། སྦྲུལ་ཤད་དང་། རིན་ཆེན་སྒྲུབས་ཤད་དང་། དབུ་ཁྱུད་རྣམམ་ནཾ་ སྔར་བཤད་པ་ལྟར་ཐུན་མོང་དུ གྲགས་བ་ལྟར་དང་། དམིགས་བསལ་སྔོན་ གྱི་དཔེ་རྙིང་འགའ་དང་། ཁྱད་པར་གསང་སྔགས་རྙིང་མའི་ཁོངས་གཏོགས་ སུ་བཞུགས་པའི་གསུང་རབ་ཕལ་མོ་ཆེར་, དབུ་ཁྱུད་ཀྱི་གནས་སུ་རྟགས་འདི་ འདི་དག་– (ཨ? ཨ, , ,བྲི་སྲོལ་འདུག་ཅིང་། དེ་བཞིན་ ཕུར་ཤད་ཀྱི་ཐོབ་མཚམས་ཀུན་དུ་ཡང་། ཆིག་ཤད་ཉིས་ཤད་སོགས་ཀྱི་ བྱེ་བྲག་མ་ཕྱེད་པར་, , ཡང་ན་ 6 འདི་ཁོ་ན་བྲིས་ཡོད་བའང་འདུག ཤད་ཚབ་འདི་ལ་, བད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་རྣམས་སུ་བཤད་པ་བྱ་ཡོད་པ་ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 མ་མཐོང་ཞིང་། བརྡ་སྤྲོད་སྲིད་པའི་སྒྲོན་མེར་འདི་ལ ་དྲུག་ཤད? ངེས་པའི་ཐ་ སྙད་བྱས་ཡོད་ཚུལ་གང་དུ་བརྗོད་ཟིན། །གང་གི་དབུ་ཁྱུད་ ཀྱི་གཟུགས་ དེ་རྣམས་ལ་ བྲི་སྲོལ་དེ་ལྟར་བྱེད་དགོས་བའི་བཤད་བ་དང་འགྲེལ་བཤད་ཡོད་ བ་མ་མཐོང་། ཡིན་ཀྱང་དེ་དག་གི་བཟོ་དབྱིབས་དང་བཀད་བ་ལ་བལྟས་ན། དེ་དག་དབུ ཁྱུད་ཀྱི་ཐོག་མའི་གཟུགས་ཡིན་པ་དང་། ད་ལྟའི་དབུ ཁྱུད་ཀྱི བཟོ་ དབྱིབས་འདི་ * ? ཕྱིས་སུ་ལེགས་བཅོས་རིམ་པར་སོང་པའི་གཟུཊ་ ཡིན་བ་དང་། འདི་ཉིད་ཡི་གེ་ ་ཨ༧ ཡི་ཆ་ཤས་ཡིན་པར་མངོན་ལ། རྒྱ་ གར གྱི་ཡི་གེ་རྣམས་ལ་ཡང་དབུ་ ཁྱུད་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་རྣམས་དབྱངསཀྱི་.. ཡན་ལག་ཡིན་པར་གོ་ཚུལ་ཡོད་པར་མངོན ནོ། / -- :དབུ ཁྱོད་དཝ་ཡེག་བར་གྱི་རྟཊ་སོཊ:= སྤྱིར་དབུ་ཁྱུད་འདི་ལ་རྒྱན་མའི་ ཚུ་ ལ་དུ་སྟེང་འོག་དང་མདུན་དུ་རི་མོ་མང་པོ ་ཞིག་བྲི་སྲོལ་འདུག་ཀྱང་། དེ་རྣམས་ ཡི་གེའི་རྐྱེན་ནམ་ཐོབ་སྟངས་སུ་མ་མཐོང་བས་འདིར་བཤད་མི་དགོས་ལ། ་དབུ་ ཁྱུད་དང་, ཡི་གེ་བར་ལ་ཆིག་ཤད་བྱེད་པ་དང་། ཉིས་ཤད་བྱེད་པ་དང་། རིན་ ཆེན་སྦྱངས་ཤུད་བྱེད་བའི་ཚུལ་རྣམས་ནི་དཔེར་ན་ * ལ། དེ་བཞིན་གཤེཊ། ཞེས་པ་དང་། | །དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་་་ X/ ཞེས་བ་དང་། * / །འདིའི་སྨོན་ལམ་རྣམ་བར་དག་བས་་་༑: ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་ པ་ལྟ བུའོ།། ཡང་གོང་གསལ་ཤད་གཉིས་ཀྱི་བར་མ་དགའ་འཁྱིལ་གྱི་རྟགས་ དེ་, དཔེར་ན་རྟགས་ ] * (c) * །འདི་འདྲ་ཞིག་ཀྱང་འབྲི་སྲོལ་ འདུག་ཅིང་། འདི་ནི་སྔོན་ ་གུ་གེ ཟེར་བའི་ (སྟོད་གུ་གེ) དབུ་ཅན་བྲི་སྲོལ་ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 ལ་༢དུག་མོད། དབུས་གཙང་གི་བྲི སྲོལ་ལ་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་གསལ་ལོ།། སྐྱོག་ཤད:- ཤད་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་སྐབས་ གང་ སྨོས་ལྟར་སྐྱོག་ཤད་ཅེས་པའི་རྟགས་དེ་ ཤུད་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་སམ་དབྱེ་ བར་བྱ་འདུག་ཀྱང་དེ་ནི་ ་ཤད་ཚེག་ གང་ཡང་ཡིན་པར་མི་སེམས་ཏེ། ཤད་ ཚེག་རྣམས་ནི ཡི གེ་དང་ཚིག་གི་བར་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་བྱ་བ་ཅན་ཁ་ན་་... ཡིན་ཞིང་། དབུ་ཁྱུད་སོགས་ཀྱང་དབུ ཞབས་གོ་མི་ལྡོག་བ་ལ་སོགས་བའི་ འཇོག་བྱེད་ཡིན་པས, བྱ་བ་དེ་ཉིད་དང་ལྡན་ལ། སྐྱོག་ཤད་པ་ནི་བྱ་བ་དེ་ མེད་དེ་, དེ་ནི་དགེ་ལེགས་དང་། ཆེ་བ་དང་། ཤིས་བ་འདྲེན་པའི་རྟགས་ སམ་མཚན་བྱེད ཙམ་ཞིག་སྟེ། དཔེར་ན– “དེ་ཡང་ ྋ གོང་ས་• སྐྱབས་མགན་རྒྱལ བའི་དབང་པོ ", ཞེས་བ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ལ་རྟགས་འདིས་ ཤིས་པ་ལ སོཊ་བ་མཆོན་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན་, དགའ་འཁྱིལ་གྱི་ ་ཇགས་ དེའི་རྣམ་འགྱུར་དུ་ངེས་ལ། དབང་ཆའམ་, དབང་ཕྱུག་བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་ མཆན བའི་དབང་དུ་བྱས ན་ གང་གི་རྟགས་སམ་མཚན་མ་དེ་, སྦྲུལ་ཤད་ ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་གྱུར་པའི་མགོ འི་ནོར་བུ་འཛིན་བའི་རྟགས་ *?? འདི་ཡིན་ བར་ངེས་སྟེ། ཀླུ དབང་རྒྱ་མཚོ་དང་ནོར་བུ་མགས་ཀྱི་བདག་པོ་དང་། དེའི་ མགོ ལ གཙུག་རྒྱན་ནར་བུ ཡོད་པའི་ཆཚན་བྱེད་སྦྲུལ་ཤད་, རང་གང་ལ་སྦྱར་ བྱའི་ཡུལ་དེ་ལ་དེ་ཉིད་ཡོད་པར་མཚོན་བ་བཞིན་ནོ།། རྟགས་འདི་ལོ་བཎ་ རྣམས་ཀྱི་གསུང་རབ་སྤྱི་འགྲོ འི་བྲི་སྲོལ་ལ་དར་སོ་ཆེ་བར་མི་མངོན་ཡང་ ཕྱིས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་སུ་མིང་སོགས་དང་འབྲེལ་བ་མང་བས་, ཕྱིས་སུ དར་ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བ་ཡིན་ནམ་དབུད། སྦྱརདོན་ཡ་མ་ངེས་སོ།1 . སྦྲུལ་ཤད:- བར་ལམ་སྒྲུམ་ཤོད་འདི་ཡིག་ཚིག་བར་ལ་བྲི སྲོལ་ དར་ཆེ་བར་འདུག་ཀྱང་། ཁྲི་ས་ངེས་མེད་ལྟར་སྣང་ལ། ཚིག་ཐག་ཚིག་ མཇུག་ལེའུ་ཨི་ཚམས་འཕྱིད་ས་སོགས་ལ་སྦྱར་འདུགཎིང་། འགའ་ཞིག་ རྟ་ཚིགས་བཅད་ལ་སོགས་བའི་ཚིག་བར་ལམང་དོན་ཚན་འབྱེད་བྱེད་དུ་སྦྱར་་་ འདུག་བས། འདི་སྒྱུར་བའི་དགག་བྱ་དགོས་པ་སོགས་དང་། གང་གི་མཚན་ བྱེད“ཡིན, ངེས་མེད་ལྟར་སྣང་སྟེ། ་དཐེར་ན་༡ཚོག་འགོར་སྦྱར་བ་ * 3 -i རྒྱ་གར་གྱི་ཨལི་སྟེ་དབྱངས་བཅུ་དྲུག །ཞེས་ པ་དང་། // དཔལ་ལྡན་བླ་མའི་སྐུ་ཚེ་བརྟན་བ་དང་། ཞེས་བ་དང་། :, , འབྱུང་བ་གང་དག་ཕྱོགས་འདིར་ལྷག་འགྱུར་ཏེ” |- ཞེས་པ ལོ་ སོགས་བ་དང་། 3 བར་དུ་ཤད་ཚབ་དུ་སྦྱར་བ་–་ནང་དུ་འགྲོ་བའ/t ལྟཡོ བ དིགྱུ / ཞེས་དང་། ཨཱ་ཀ། ལྟ༔ འབྲུ་མང་པོས་བསྡུས་ལ་་་ཝ། ཞེས་བ་ལྟ་བུ་ བུ་དང་། 3 ཆགས་བཅད་བར་དུ་སྦྱར་བ་- མེད་ན་མི་འབྱུང་ངེས་ཕྱིར་རོ། 43 / 1) ཐུབ་བྱང་ག་མཁས་བ་རྣམས་ ་ཅི་བག༔ ཞེས་ཐ་སྦྱད་བྱེད་དོ། 2) བཀ་རྒྱུན་ཆག་སྤྱོད་་་་་1:4n, -----]. 3) དབྱངས་ཅན་སྒྲ་ཊིཀ་-མཆོག་གq་, ཤོག. ད•lཟཙང་དྭབར-ཏ་ར་ན། . 4) དབྱངག་ཎི། ཤ་བ་སྨན, ག, i*| ལྕེ་དམ་, འདར་བའི་བ གས། Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་དེ ལས་གཞན།l །ཞེས་དང་། * ཆགས་བཅད་ཀྱི་ཚིགས་བར་དུ་སྦྱར་ཚུལ– ་རྟག་ཞི་སྟོན་པ་ བ , བརྡ་སྤྲོད་སྒྲ་བྱེད་མིང་།”– ཞེས་བ་ལ་སོགས་བ་ལྟ་བུའོ། >> ཚིགས་བཅད་སོགས་ཚིག་རྫོགས་མཐར་སྦྱོར་ཚུལ - བདག་ཀྱང་ སངས་རྒྱས་བ། འཕང ཐོབ་བར་མཛད། '33 །ཞེས་པ ལྟ་བུ་དང་། s ལེའུའི་མཚམས་སུ སྦྱོར་ཚུལ - ·ཞེས་བ་བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་ མད་ལས་, ཀྲྀཏལ་སོགས་པའི་རབ་དུ་བྱ་བ་རྣམས་རྫོཊ་སོ། // / 4 ཞེས་པ་དང་། ཙནྡྲ་པའི་མདོ་ལས་སྐབས་དང་བོ འི་ཀོང་བ་དང་བོ ་རྫོགས་ སོ།། // 5 " ཞེས་བ་ལྟ་བུའོ།། 7 དོན་ཆེན་རྫོགས་མཐར་སྦྱར་བ– “ཞེས་བྱ་བ་བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་ བཅད་བའོ།། // / "6 ཞེས་བ་ལ་སོགས་བ་ལྟ་བུའོ། །གཞན་ཡང་ འདིའི་སྦྱོར་ཚུལ་ཤིན་ཏུ་མང་མོད་, འདིར་ནི་དཔེ་མཚོན་པ་ཙམ་ཞིག་གོ། 1) ཚད་རྣམ, རྩ, ཐོ་བཀ, 3l*l འབྲས་གླིང་དབརl 2) གྲུབ. རྩ, འོག. *| ཀླུ་འབུམ་བཀབ་དབར, ༢བམ་བཤད། 3) འཁ བྱ་བའི་སྨན བམ, བག. | 4) དབྱངས་ཊིཀ, གཟའ་ལྡན་ འག. *r*l དེ་ཉིད། 5) ཙནྡྷབའི་བད, ཐོག. ,* ཀམཾ་བཙྪན་བའི་སྦྱིན་བྱེད་གཅུང, ཀ 6) ཚད༡༣, འག. *| བཀ་ལྷུན་དབར། Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 སྦྲུལ་ཤད་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་གཞན:- ཡིག་ཆིག་རྫོཊ མཐར་བཞི་ཤད་ ཀྱི་བར་དུ་སྦྲུལ་བཤད་ཀྱི་རྟགས་གཞན་ཞིག་ཀྱང་བྲི་སྲོལ་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན་ མཚབ་ འདི་ལྟ་བུ་དང། ཨཏིལ འདི་ལྟ་བུ་དང་། ཕག འདི་ལྟ་བུ མ་ སོགས་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ཡང་དེ་ལྟར་རྣམ་དབྱེའི་འཇུག་ཡུལ་ཞིབ་མོར་ སྟན་པ་བྱེད་ཅན་གྱི་ལེའུའི་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་ཟིན་ཏོ།། ཨ- །ད ནི་ཚིག་ སྡུད་ཀྱི་ལེའུའི་གཞུང་ / ཞེས་པ་ལྟ་བུའ། །འདི་ཡང་ཡིག་ཆ་ཁན་གྱིས་ འདོད་མོས་ལྟར་བྲི་བ་ལས་, འཇུག་ཡུལ་དང་། འབྲི་དགོས་ངེས་ཅན་དུ་ མི་སྣང་ངོ་། / ཕྱེད་ཤད་སོགས:- གཞན་ཡང་ ཕྱེད་ཤད་དང་འབོད སྐྱའི་རྣམ་ གཞག་སོགས་དེང་སང་རིགས་གསར་གྱི་གཞུང་ལ་དར་ཡོད་པ་དེ་ཡང་། སྔོན་ གྱི་བོད་ཡིག་ལ་ཅི་རིགས་པར་ཡོད་ངེས་ཏེ། ཕྱེད་ཤད ད་དཔེར་ན– ་སླར་ ཨང, བླ་མ་རིན་པོ ་ཆེ ! བདག་གི་བློ ་ཆོས་སུ་འགྲོ་བར་བྱིན་གྱིས་བརླབས་ དུ་གསོལ།། ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། མདོ་སྡེའི་སྡེ་སྣོད་དང་;P3 ཞེས་བྱ་བ་ ལ་སོགས་བ་ལྟ་བུའོ།། དེ་བཞིན་འདུལ་བའི་གླེང་འབུམ་སོགས་ལའང་རྟོགས་ * : འདི་མང་དུ་བྱུང་ངོ་།། 1) དབྱངས་ཎིག, མཆོག་གསལ་-ཤོག. **| གཙང་དབར,-ཏྭཱ་ཧཱབྷ “རིགས་ལྡན་སྙིང་ཐག. འོག ཟil གླུ་དབར། 2) དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚེའི་གཟུང་ཐརོ་བུ་ཟླ་མའི་རྣལ་འབྱས་ 2n. *-11 བཀབ་ཆ་གཙང་དབར། 3) རྒྱུད་སྡེ་སྤྱི་རྣམ, མཁས་རྗེ| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , དེ་བཞིན་དུ་ - ཆིག་སྔ་ཕྱི་མཚམས་སྦྱོར་བའི་ཐུག་ནི་དབེརན: མུན་ཁྲོད་༠༠༠༠༠•བབ་བྷཱ་སྒྲོན་མ་གསལ་བའོ།། =ཡུལ་གྱུར་རྒྱལ་བའི་ འདུས་གང་ཡིན།” ཞེས་བ་དང་།. &ཡི:ཤེས་ཀྱི་ཀུན་རྫོབ་– ཡེ་ཤེས་ དེ་་72:ཞེས་བ་དང་། ཡི་གེ་གསུམ། ཞེས་བས་ས་མ་ཛ་སྟེ་འདུས་ བའ/3 ཞེས་བྱ་བ་ལས་བྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། དེ་བཞིན་, བོད་ཡིག་གི་བྲི་སྲོལ་ལ་ཡིག་ཚིག་དང་འབྲེལ་བའི་རྟགས་ ཤིན་ཏུ་མང་སྟེ། རྩིས་གཞུང་རྣམས་སུ་རྟགས་- ན ཀྱིའི་ ཚདུ་འདི་ ལྟ་བུ་དང་། དཀར་ཆག་དང་དག་ཡིག་འགར - 4 འདི་ ལྟ་བུ་དང་། ཚིག་ལྷག་མ་ཡོད་སར=དཔེརནམ་དེ་གཞིན་གཤེགམ་བ་རྡོ རྗེ་སྙིང་ བ་ལ+ / >> ཞེས་བ་དང་། མེ་ཏོག+ །བདུག་སྤོས4 །ཞེས་སོགས་ ལས་བྱུང་བ་འདི་ལྟ་བུ་རྣམས་སོ། །གྲངས་ཚབ་དུ་སྦྱར་བ–ཨཊིཀ་+དོན་ གཅིག ཅེས་བ་ལྟར་ར། -སྐབས་འདིར་ཐུགས་ -4? འདིས་བརྒྱ་གྲངས•. མཚོན་བ་ཡིན་ཏེ། བརྒྱ་དོན་གཅིག འབྲི་རྒྱུ་ཡིན་བ་མ་ t+ དོན་གཅིག ཅེས་བྲིས་བ་ལྟར་ར།། སྙིང་དོན:- འདི་རྣམས་ལ་གཞིག་ན་, ཡིག་བར་དང་། ཚིག་ 1) སྒོ་་ཞབས་མཆན་གྱི་ཡང་འགྲེས་བཞིན, al. st 2 དེ་ཉིད་ འག 2L ) དེ་)་་ , rl 4) རིགས་ལྡན་གླིང་ཟིན་ . ཀ[ སྒྱུ་ཝནཾ།་་་ - - Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 130 བར་དང་། ལེའུ་ལ་སོགས་པའི་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་རྣམས་ཀྱི་སྐོར་ ལ་, བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་རིང་ལུགས་བ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ་, དཀའ་ངལ་དང་ དེ་ཉིད་སེལ་བའི་ཐབས་ཕྱོགས་སུ་བསམ་ཚུལ་སྔ་ཕྱི་མི འདྲ་བ་དུ་མ་ཞིག་བྱུང་ - ཡོད་བར་སྣང་ཞིང་།: .དེའི་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ཐོན་པའི་གོང་སྨོས་ཡིག་ བར་ལ་སོགས་བའི་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་ཐམས་ཅད་; དུས རབས་ སོ་སོར་རིམ་གྱིས་བྱུང་བར་གསལ་ཏེ། ཡིག་རྟགས་དེ་དག་ཡི་གེའི་བྱེད་བ་ མཁན་བ ཐོན་མི་ཉིད་ཀྱིས་བྱས་བ་དང་། དེའི་དུས་སུ་ཡོད་བར་ནི་མ་ངེས་ སོ་་ དེ་ཡང་རྟགས་འདི་རྣམས་• , ) ནི་སྔོན་གྱི་ཚངས་བའི་ཡི་ གེ་སྡེ་ལཉྩི་དང་། ནགརའི་ཡི་གེ་སོགས་ལའང་ཡོད ལ། དེ་དག་ལས་ འང་བོའང་སྲིད།་ ཁྱུད་བར་རིན་ཆེན་སྤུངས་ཤད་ནི་ “ལྗང་གར་ལིའི་བཌི་ ཡིག་ལས་བྱུང་བར་སྣང་སྟེ། ཡི་གེ་དེ་ཐོན་མིའི་ཡི་གེའི་སྲོལ་མ་གཏོད་གོང་ བོད་ལ་དར་ཡོད་པར་ བྱོན་ གྱི་གཙུག་ལག་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ལས་བཤད:ཡོད། དེ་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཡང་། ཡི་གེ་དེ་བར་ལམ་ཞང་ཞུང་ལ་དར་ཡོད་ཅིང་། ད་ ལ་ཇི་འགའ་ཞང་ཞུང་གི་གཟི་ཡིག་ཀྱང་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་ཤད་མཚམས་འབྱེད་ བྱེད་ཀྱི་རྟགས་ ཞིག་བྲི་སྲོལ་འདུག་ཅིང་། དེ་ཉིད་ཅུང་ཟད་འགྱུར་ཏེ། རིན་ཆེན་སྦུངས་ཤད་དུ་སོང་བར་ངེས་སོ། །དེ་ཡི་གཟི་ཡིག་ནི་དཔེར་ན་ , * 1)ཨིན་དཔེ་ ཤོག. ' ཁྱུང་སྤྲུལ་འཇིགས་བྱེད་མ་ མཁྱན་རྡོ་ Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་བྲི་སྲོལ་དུ་ཡོད་དོ། །དེས་ན་, གོང་སྨོས་མི་དེའི་ རྐྱེན་ནམ་, བར་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་དང་། རྒྱན་གྱི་ཚུལ་དུ་བྲི་སྲོལ་ ཡོད་བ་རྣམས་ཡིག་སྲོལ་གཞན་གྱི་དགེ་ལས་འོངས་བ་འགའ་ཡོད་ཀྱང་། མང་ཆེ་བ་ཞིག་ནི་བོད་རིག་་བློ་གསལ་རྣམས་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་ལས་ ཐོན་བ་ཁོ་ནར་སྣང་ང་།། - གསར་བྱུང་འབྱེད་རྟགས་:- རིག་གཞུང་འདི་ལས་ཁ་ཕྱིར་ ཕྱོགས་ཏེ་བལྟས་ན་ཡང་། འཛམ་གླིང་ཕྱི་ནང་ཀུན་དུ་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་ བཞི་བཅོ ལྔ་ཙམ་གྱི་སྔོན་ལ་, ཡི་གེའི་བྲི་སྲོལ་དང་། བར་གྱི་རྟགས་མགས་ ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཀྱང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས་ཤིང་། ངེས་བ་མེད་བ་ལྟར་ཡོད་ མ་༑ ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅོ་ལྔ་བའི་མཇུག་ཙམ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་ པའི་བར་དེར། རིག་གཞུང་སྤྱི་དང་། ཡི་གེའི་སྐོར་སོགས་ལ་ཞིབ་ འཇུག་ལྷག་པར་སོང་སྟབས་; ཡི་གེའི་ཚུལ་ལ་རྟེན་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཤིན་ཏུ་མང་ ཞིང་། དེ་དག་རེ་རེས་ཀྱང་བརྗོད་བྱ་སྟོན་ཚུལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་བ་རེ་ཡོད་ བས་, ཡིག་ཆོག བར་ཀྱི་ཡིག་རྟགས་སམ་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱང་ཕལ་ཆེར་ངེས་ཅན་ ཁོ་ནར་མངོན་ནོ།། དེ་ཡང་ ཡོངས་གྲགས་ཡི་གེ་དང་ཚིག་གི་བར་མཚམས་འབྱེད་བྱེད་ ཀྱི་-རྟོགས་བཻ ཚུལ་ལ་, མཚན་རིགས་ཀྱི་གཞུང་དང་། དེ་ལས་གཞན་པའི་ བསྟན་བཅོས་རྣམས་སུ་བྲི་ཚུལ་ཅུང་ཟད་མི་མཐུན་ཞིང་། རྐྱེན་དེ་དང་དེས་དོན་ སྟོན་ཚུལ་ཡང་མི་མཐུན་པ་མང་བས་, དེ་དག་ཐམས་ཅད་འདིར་བྲིར་མི་མང་མ། ཐུན་མོང་དུ་བྱི སྲོལ ཡོད་བ་འགའ་ཞིག་འདིར་མཚོན་བྱེད་ཙམ་བཀོད་ན– Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , I32 1: ཚིག་མཇུག་མ་རྫོགས་གོང་ཅུང་ཟད་ངལ་གསོས་པའི་རྟགས- (?) 2 ཕྱེད་ཤད- ,, - --- - - () 3 ཚིག་ཤད་དམ་ཚིག་རྫོགས་པའི་མཐར་ངལ་གསོས་པའི་རྟགས- དན་ལ་དྲི་བ་ཡོད་ན; དེ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཐུགས་。་,་ / // འབོད་བ་དང་ ཡ་མཚན་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་- - s - མཚམས་སྦྱོར་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་༧ ངེས་དོན་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་、 ཚིག་གོང་མ་དང་འོག་མ་གཉིམ་གྱི་དོན་ལ་འབྲེལ་བ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ བྱces ] ཆེ ད་དུངས་བའི་ཚིག་དེ་མ་འདྲེས་བར་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་ (96 ) ཐ ཚིག་གནད་ཆེན་དམིགས་བསལ་ངེས་འབྱེད་ཀྱི་རྟགས- (, ) 1 རེ་མིག་ཆུང་བ་ , - - - ) 2 རུ་མུག་འབྲིང་- , - - - 13 རེ་མིག་ཆེ་བུ , 1 རྟོག་གེའམ་རྩོད་བ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་- - (*) 1* མཆན་ནམ་ཟུར་བརྗོད་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་༡ཝ ཡིག་མང་བསྡུས་པའི་རྟགས– 17- མ་ཚང་བའི་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་༡༤. ལེའུ་སོགས:རྫོགས་རྟགས་ (-e-) 10 ནོང་བ་ཡོད་པའི་རྟགས་ 4) *, f, (+) Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 2. ཡི་གེ་དང་ཚིག་ལྷག་མ་ཡོད་ཀྱང་མི་གསལ་བའི་རྟགས- (9) 21 རྣམ་གྲངས་གསལ་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་ (=) རྟགས་འདི་རྣམས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་དར་ཞིང་། དེང་སང་ཡིག་རིགས་ ཕལ་ཆེ་བའི་བྲི་སྲོལ་ལ་དར་ཞིང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་བར་ཡོད་ལ། འདི་ལ་ དགོས་པ་ཡང་དམིགས་བསལ་ཡོད་པར་སྣང་ངོ་།། --- བ་ གོང་གསལ་ཡིག་རྟགས་གསར་འཇུག:- དུས་མཚུངས་དགོས་ མཁོ་ཡོད་པ་དང་། གཞན་ཡང་, གོང་སྨོས”གནའ་བོ འི་གནས་སྟངས་ གསལ་བྱེད་ཀྱི་མེ་ལོང་ཆེན་པར་ རང་གཞན་གྱི་བློ་གྲོས་ཡུན་རིང་དུ་འགྲན་ བའི་གྲུབ་འབྲས་ལྷ་དབང་གཟུགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ཡུན་རིང་མཐོང་བས་, སོར་ མོ འི་འདུ་བྱེད་དེའི་ཕྱོགས་སུ་རང་བཞིན་གྱིས་ཤོར་བ་སྟེ། / འདིར་བཞུགས་ རིགས་བ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲེལ་བ། སློབ་མ་ལ་ཕན་བ འདི་ལེགས་སྦྱར་ ནས་, བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་སྐབས་སུ་ཡང་། སྔོན་གྱི་ལོ་བཎ་རྣམས་ཀྱི་བསྒྱུར་ ལམ་ཆེན་པོར་ཅི་ནུས་ཀྱིས་འགྲོ་ཁུལ་ཡང་; དུས་ཀྱི་རང་སྐད་དང་། ཕྱི་ ནང་གི་ཆ་རྐྱེན་མང་བོ་ཞིག་གི་གཞན་དབང་དུ་སོང་སྟེ། གནས་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ མི་མཐུན་བ་བྱུང་མེད་དེ། དཔེར་ན་་ ----- སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་དུ་ཡཾ་གེ་ཡང་ཤུན་སྦྱར་དང་། དེ་སྔོན་རྩ་ཚིག་དང་ འགྲེལ་ཚིག་སོ ་སོར་འཇོག་སྲོལ་མེད་ཀྱང་། འདིར་དེ་ལྟར་བྱས་ཡོད་བ་དང་། དན་ཚན་ཆུང་བ་རེ་རྫོགས་ཆེ་ཡིག་འཕྲེང་གོང་འོག་བརྗེས་པ་དང་། དོན་ཚན་ རྫོགས་ཆེ་བར་དུ་ཤོག་སྟེང་འཇོག་པ་དང་། ཤོག་གྲངས་རེ་རེ་བཞིན་མགོར་ དབུ་ཁྱུད་མི་འཇོག་པ་དང་། ཚིག་དོན་གང་ཡིན་ལ་ཟུར་མཆན་རྣམ་, ཟུར་ . Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 བརྗོད་དགོས་རིགས་དེ་ལ་ཨང་རྟགས་སོགས་བཀོད་དེ་དེ་མཚུངས་ཨང་རྟགས་་ དང་ལྷན་ཟུར་བརྗོད་གཤམ་དུ་སོ ་སར་བཀོད་བ་དང་། ལུང་ཚིག་གང་ཡིན་པ འགྲེལ་ཆིག་རྡང་མི་འདྲེས་བའི་རྟགས་ཀྱིས་བརྒྱན་ཏེ་, ཟུར་བརྗོད་དུ་ཁུངས་གང་ ཡིན་གྱི་གཞུང་མིང་, ཤོག་གྲངས་སོགས་བཀོད་བ་དང་། དེབ་མགོར་གླེང་ བརྗོད་དང་། གླེང་གཞི་ས ་སར་བཞག་ཡོད་བ་དང་། ལྷག་དོན་དང་, ཟུར་ བཀོལ་དེབ་གཤམ་དུ་བཀོད་པ་དང་། ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་རྣམས་སུ གཅོད་ མཚམས་ཆུང་འབྲིང་ཆེ་བའི་དབྱེ་བས་བར་རྟགས་,,,། འདི་རྣམས་ལས་ གཉིས་གསར་འཇུག་བྱས་བ་དང་ / གཞན་ཡང་, དྲི་རྟགས་དང་, ཆཚམས་ སྦྱོར་, ལུང་འདྲེན་, གནད་གསོམ་, རྣམ་གྲངས་གསལ་བྱེད་ལ་སོགས་པའི་ རྟོགས་རྣམས་ཀྱང་ཅི་རིགས་བར་སྦྱར་ཏེ། ཚིག་དང་ཡི་གེའི་གོ་དོན་གཉིས་ ཀ་མ་ལུས་བར་བསྒྱུར་རྡོའི་འབད་བ་བྱས་སོ། - འདི་ལྟ བུའི་ཁུར་འཁུར་བ་ཡང་, སྤྱིར་གཞན་ཕན་ལ་རེ་བ དང་། ལྷག་ བར་རིག་གཞུང་ལ་སྨན་བའི་འདུན་བ་ཙམ་ཞིག་ཡིད་ལ་བརྣགས་པ་ལས, ཁྱད་ཐོན་གྲགས་ཐོབ་ཀྱི་དོན་གཉེར་གྱིས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཚུལ་འདི་རྣམས་ཀྱང་ བློ་གསར་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་མིག གསར་དུ་བྱེས་བ་རྣམས་ཀྱི་རྣ་བར་མི་འས་བ་ཆེར་ མི་འོངས ཡོད། བསྟན་འཛིན་མེས་པོ འི་ཁུར་འཆང་རྣམས་དང་ དྲང་སྲོང་ཆེན་ བ འི བཀའི རོ ཡུན་རིང་དུ་མྱང་བ་ལས་, སྒྲ་རྡོག་སྤྲོས་པའི་ནད་ཟད་ང་ར་ཉེ་ བས་རྣ་བའི་དབང་བ རང་གནས སུ ཞུགས་པ་རྣམས་ལ་རྣ་བའི་ཆེར་མར་འགྱུར་ དོགས་ཀྱང་ཆེ བས་བཟོད་གསལ་དང་། གཞན་ཡང་འདུས་བྱས་མི་རྟག་བའི་ ངང་ཚུལ་ལས, ས བོན་ལས་མྱུ གུའི་རང་བཞིན་ཅུང་ཟད མི་འདྲ བའི་རྐྱེན་ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ia ལས་, མྱུ་གུ་ལ་སྐུར་བ་འདེབས བའམ་དེ་སྤོང་བ་ནི། མཛངས་བའི་ ཆོས་ལུགས་སུའང་མི་སེམས་སོ། འདི་དག་གི་སྐོར་ལ་བཤད་པར་བྱ་བ་མང་ ཡང་སྐབས་མ་ཡིན་ལ། འདིར་ནི་, བྱིས་བ་རྣམས་ལ་ངོ་སྤྲོད་དང་། མཁས་ བ་རྣམས་ལ་དཔྱད་གཞིའི་ཚུལ་དུ་ང་ཁྱོད་ཅིག་བཀོད་བ་ཡིན་ནོ།། | ཕྱི་དོན་ཆུ་ཡི་གཏེར་ནང་དུ།། མི་འགྱུར་རྨས་ཀྱི་དེ་ཉིད་གཤིས།། འཚོལ་ལ་མི་ངལ་མཚན་རིགས་ཀྱི་ རྒྱལ་རྔ་ཕྱོགས་བརྒྱར་དུས་འདིར་བརྡུངས] ,| དེས་ན་ནང་གི་ཤེས་བྱ་རྣམས། མི་སྨྲའི་བརྟུལ་ཞུགས་འཛིན་ནམ་སྙམ།། དེ་ལྟའང་ནོར་བ་ནང་གི་ནད།། སེལ་བའི་སྨན་ཐབས་ཕྱིར་མ་རྙེད། | མཁའ་དབྱིངས་སྣུམ་འཁོར་བྱ་བ་ཟད། ཅི་གཏོལ་མེད་གྱུར་དེད་དཔོན་བཞིན། / མཚན་རིགས་སྨྲ་བའི་ངང་ཚུལ་འགའ། མཐོང་ཆེ་སླར་ཡང་ལམ་འདིར་སྤྲོ། | Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 དེས་ན་སྐལ་བཟང་སྐྱེ་བོ་མ།: བ -- / པཱལེགས་བཤད་བདུད་རྩིའི་འབྱུང་ཁུངས་འདཾ། ལེགས་སྦྱར་བརྡ་ཡི་བང་མཛོད་ལས། བཏོན་ཏེ་སྐལ་བཟང་མགྲོན་དུ་བྱས། * | . མཁས་པའི་སྤྱན་སྔར་ཉེས་རྣམས་བཤགས།། སྐལ་མཉམ་རྣམས་ལ་དགའ་སྟོན་ཡིན།། རྣམ་དཀར་གང་དེས་འགྲོ་འདི་ཀུན།། ཁ དྲི་མེད་ཤེས་རབ་ཐོབ་ཕྱིར་བསྔོ།། * // 5 iv.. བ ༢ཐོ་ :-:- ཤུབྷམསྡུ/ སློབ་དབོན་སོམས་བ་རྡོ་རྗེ་ - - ཌཉེ་སློབ་) - བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོ ་སློབ་གྲྭ་ // , ''ར་ནཱ ཐ་ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ न्यायप्रवेशकसूत्रम् / རིགས་བ་ལ་འཇུག་བའི་[སྒོ] མདོ།། संग्रहश्लोकः साधनं दूषणं चैव साभासं परसंविवे। प्रत्यक्षमनुमानं च साभासं त्वात्मसंविदे॥ བསྒྲ་དོན། སྒྲུབ་བ་དང་ནི་སུན་འབྱིན་ཉིད།། ལྟ ར་སྣང་བཅས་བ་གཞན་རྟོགས་ཕྱིར།། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དབག། - ལྟ ར་སྣང་བཅས་བ་བདག་རིག་ཕྱིར།། 2) इतिशास्त्रार्थसंग्रहः ཅེས་བྱ་བ་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དོན་བསྡུ་བ་འོ།། འད -བརྙན་འདིའི་ཕན་ནུ་-' འི ་ས་བོད་ནམི་3ང;ཝ་༣ཟེ་རྣམས་ལ་མེད་ འདིའི་མིང་གི་ནོར་བུ་ཟ་ཟང་ཟི། ཁ་ཅིག་འདི་རིགས་བ་དང་གཅིན་མིན་ལ་མི་ ནཟད་ཅིས་ཀྱང་ཟེར་རོ། །སྟེ་བརྒྱུད་ནན་་་་3-“ཚད་མ་རིགས་ཟ་བ་འཇུག་བའི་བློ” གལ མཞེས་༤) ཞེས་དུབ་བུ། སྡེ་དབར་དུད་བའི་བསྟན་ཙ་ར་བ་ལ་ཉན་ བ”དེངྒེ་༧) ཟླ་དབར་5- - གི་བ་མེད་ -45ཝ་རིགས་བར་ འཇུག་བའི་བློ་ཞེས་བྱུང་(•་ཙི) - དེའི་ཐད - ཁ་ བཞེས་ ཁ་ བཀ་ཁག་ གི(གཀ" ཞིབ་བྱང་| ་དབར་དུ་མང་- དེ་བཞིན་ཁོ་ན་འདུག་ཅིང་། རྒྱ་ནག་གི་གད5 -·་གཆེན - མིང-jRR-ཅིང-ཝེའུ་བསྣ” fan-ཞི༔ འི =h, f=f ཤུག" ཞེས་འདུན་ [=ཚམ་ 2. འའ ༡༠བཏ,3]| དེང་སང་སེགས་སྦྱར་དུ་ཚད་མའི་ G.0. sanskrit Book Re-Print Seriesཀེ པཆTRa) རྡོ་བར་ག་དཀ གཞེ་བོ་ཧ ཀཱཀ' = / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བ་བཞུ = སྒྲུབ་བྱེད་ 3 तत्र पक्षादिवचनानि 'साधनम्'। - དེ་ལ་ཐུགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་སྟེ། 4 पक्षहेतु दृष्टान्तवचनहिं प्राश्निकानामप्रतीतोऽर्थः प्रतिपाद्यत इति / ཕྱོགས་དང་, གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་བརྗོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ ནི་ ཕྱིར་རྒོལ་བ་ རྣམས་ཀྱི༔་མ་རྟོགས་པའི་དོན་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའོ།། གཞ:= ཕྱོགས་ 5 तत्र पक्षः' प्रसिद्धो धर्मों, प्रसिद्धविशेषेण विशिष्टतया स्वयं साध्यत्वेनेप्सितः। དེ་ལ་ཕྱོགས་ནི་ རབ་ཏུ་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཅན་, རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཁྱད་པར་ གྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་བས་རང་གིས་བསྒྲུབ་བྱ་ཁོ་ནར་འདོད་པ་སྟེ། ཞེས་དང་། དེའི་འགྲུལ་བ་(gfཁཡོ་ཟླ་འདིའི་ཆུ་ཤ)- ''གཟའ་ ཁ་ཞེ་ཆ་རྣ) ཞེས་དང་། དེའི་ད ཀན་ འགྲེལ(༡༣འིའིad g0 ༢༨)ཁས་-ཤHསྐཞེ་ག་ གཞ” ཞེས་རུང་། ༀན་གང་དུ་ཡོད་ བའི་མཚན་ལས་-ཀའ ཤཞེ་བ་ གཞཀ,ཀ་བཀཞེལ་ནག།'''ར༔ ཚད་མེད་གཉིས་ཀ་ཡོད་ལ། གང་ལ་་མང་ - དང་། 5-qཞ'ཞིབ་བ་སློབ་དཔོན་གྱི་གསུང་ལ་ཡོད་བར་སྣང་། འགྲེལ་བsjབ་ཀན་ཚག་དེ་གཉིས་འགྲེལ་བ་འདུག་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་རྣམས་ནི; མིབ་ཉཐོགཚུལ་ཙམ་གསྨན་སྦྱོང་བ་མཐོང་བས་རྣམ་གྲངས་ཙམ་མོ། །སྡེ་བན་དཀར་ ཆས་(ཚད་གཞུང་(༧)སོག. t4) 5:-རྒྱུའི་དབེ་ལུ་ རོགཟ་བ་ལ་འཇུག་བ ཞེས་དང་མ; དེང་སང་བོད་རྣམས་ལ་ རིགས་སྒྲ་ཞིག་གྲགས་སོ། །འདི་རིགས་པའི་བློ་དང་གཅིག་ཏུ་ ནད དུ་བ་མི་འཐུ ད་དེ། ཚད་མའི་འགྲེལ་ཆེན་རྣམ་སུ་རིགས་བློ་ནས་དྲངས་བའི་ལུང་རྣམས; འདོན་མི་འདུག་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་བྱུང་། དེའི་མཆན་དུ་་་རིགས་སྒོ་བ.tarano བློར་ལ; བདེ་བ་ ་་ཀཀཀཞེ་ག” ཟེར་*fl ཞེས་བྱུང་ང་lt , གྲགས་བསྒྱུར་-གཉིས་ཀ་(ཙ་དབར;སྡེ་དབར་)ཕྱི་ རྒོལ་བ་རྣམས་ཀྱིས1.ཞེས་བྱེད་བ་གསལ་བྱེད་ ཀྱི་སྒྲ་སྦྱར་འདུག་ཀྱང; ལེགས་སྦྱར་རྩྭ་བར; rཆིའི་ཚོTཀ་ཀ་- བླཉྩཀཱནཱམ”-ཞེབ་དྲུག་པའི་མང་ཚིག་ འབྲུག་ཅིང་། དེ་ཉི ད་འཐ ད་བར་རང་སེམས་སོ། / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6) प्रत्यक्षायविरुद्ध इति वाक्यशेषः। तद्यथा- नित्यःशब्दोऽनित्यो वेति 1 // མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་གནོད་བ་མེད་པ་༢༠,ཞེས་བ་བརྗོད་བ་ལྷག་མའོ།། འདི་ལྟ་སྟེ། ་སྒྲ་མི་རྟག་བ་(ཞེས་བ)འམ་རྟོག་པ་,ཞེས་བ་(ལྟ་བུ་)འོ།། // / / རྗེའུ: རྟགས་ ------ བ - 6) རྟེའུའག:13 གཏན་ཚིགས་ནི་, ཚུལ་གསུམ་མོ། / 8) किं पुनस्त्ररूप्यम् ? पक्षधर्मत्वम्। सपक्षेसत्त्वम् विपक्षेचासत्त्वमिति। ཚུལ་གསུམ་བོ ་དེ་ཡང་གང་ཞེ་ན)ཕུགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་༼མཐུན་པའི་ ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང་༼མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཉིད་(དུ་ངེས་པ་ཁོ་་་ ནའོ)དོ་། / - , - 2,- / ཁ་ག་ག་[ཞི་ག་n: མཐན་ཕྱོགས་དང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ 8) 6: gཁ:འR: བ ཞིག་ Y=R ? m སླར་, མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དེ་ཡང་གང་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དེ་ཡང་ གང་ ཞེ་ན? - 1- བོད་བསྒྱུར་དུ་ “སྒྲ་མི་རྟག” ཞེས་བ་ཙམ་ཞིག་བྱུང་ངོ་། “ཁའདེsfའིn ge fཞི་ཁad Te: lt ༢-4“རྒྱ་དཔེ་ན་ན་་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་དང་མི་འགབ་བ;" ཞེས་དགོས་ཀྱང་གཞུང་མང་པོར་ གནོད་བ་ཆེ དྭ་བ-ཞེས་བྱུང་བས་དེ་གར་གཞག་བ་ཆེན;དོན་མང་མི་ཉགའ་སོ། །འགའ་ཞིག་ཏུ་ མངོན་སུམ་ལ་སོགས་བས་མ་བསལ་བ་-ཞེས་ཀྱང་བྱུང་ངོ་། །བྷི་བར་དུ་གནོད་པ་མེད་བ་ཅན* འཁ་བྱང་ང་ 3- '3ཞུ: ཞེས་བ་ལོ་ཆེན་འགའ་ཞིག་གིས་-རྟགས. ཞེས་བར་བསྒྱུར་འདུག་ཅིང; འགའ་ཞིག་གིས་ འགཏན་ཚིགས་-ཞེས་བར་བསྒྱུར་འདུག་ལ། དེ་གཉིས་ག་-གཏན་ཚིགས༔-ཞེས་བ་བསྒྱུར་ལེགས་མོད། ཚན་ཀྱང; 'g-ཧེཏུ:”ཞེས་བའི་སྒྲ་དོན་ནི- སྨོན་བྱེད, རྟོགས་བྱེད; ག་བྱེད;སོགས་ཏེ། སའི་བྱིངས་ དོན་དང་བཅས; འགྲེལ་པའི་མཆན་དུ་བྲི་མེད་པས་དེར་བསྒྱུ་བར་བྱail: Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) साध्यधर्मसामान्येन समानोऽयं सपक्षः। तद्यथा अनित्ये शन्दे साध्ये घटादिरनित्यः सपक्षः। བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་དང་སྤྱིའི་སྒོ་ནས་1མཚུངས་བའི་དོན་ནི་, མཐུན་ ཕྱོགས་ཏེ། འདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པ་ལ་, བུམ་པ་ལ་སོགས་ པ་ མི་རྟག་པས་2, མཐུན་ཕྱོགས་སོ།། // 11) विपक्षो यत्र साध्यं नास्ति / यन्नित्यं तदकृतकं वृष्टं; यथाकाशमिति। ... མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་, གང་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་ཐོབ་མེད་བ་སྟེ། གང་ དྭག་པ་ཡིན་བ་དེ་, མ་བྱས་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་, ནམ་མཁའ་བཞིན་ ཞེས་བའོ།། --- 12) तत्र कृतकत्वं प्रयत्नानन्तरीयकत्वं वा सपक्ष एवास्ति; विपक्षे नास्त्येव। . इत्यनित्यादौ हेतुः॥ དེ་ལ་བྱས་པ་ཉིད་དམ་, རྩོལ་མ་ཐག་དུ་བྱུང་བ་ཉིད་ནི་, མཐུན་པའི་ ཕྱོགས་ཉིད་ལ་ཡོད་པ་དང་། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཉིད་དོ; ཞེས་ 1) རྒྱུ་དབར་་སྒྲིམ་"-(གཞrལེའ》ཞེས;་སྒྲ་ཁ་བྱེད་སྒོ་བསྒྱུར་བ་ཙམ་ཁ་མེད་ཀྱང; ནི་ནི་མིག་ལྟད་ ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཡིན་ བ ད་བར་དུ་བྱེད་འབྲེན་སོགས་ས་བྱི་བ་ནི;~ ཚིག་ལྷད་བཀཝན་བྲིས་པ་ ཆེན་ནོ། །དེ་ཁང,ག་བ་ནི་བདེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་ན།། 2)འདི་སྨི་རྟག་བས1-ཞེས་བ་ནི;སྤྱིའི་ཟས་མི་རྟག་པ་ མི ་རྟག་པ་ཡིན་པས་སྒྲ་དང་བུམ་པ་ གཉིས་ཀ་མཚུངས་བ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བུམ་བ? སྒྲ་མི་རྟག་བར་སྒྲུབ་པའི་མཐུན་ཕྱོགས་རྒྱུ་ སོང; ཞེས་བའོ།། - 3) བདེs;-'བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་བ'-ཞེས་བ་f; བྱས་བའི་རྟགས་བས; སྒྲ་མི་རྟག་པ་སྒྲུབ་བའི་རྨ; མི་མཐུན་ཐུགས; ནམ་མཁའ་ལ། བསྒྲུབ་བྱ*སྒྲ་མི་རྟག་པ༔ ཐེ5; ཞི་བ་ཆེན་གྱིjདེ་ཕ; བསྨཱ བ་ བྱའི་ཚོག; མི་རྟག་བ? –་བུ་མེད; ཅེས་བའི་དོན་ནི། | Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 བྱ་བ་ནི་, མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་བ• །སྒྲུབ་པ)མl, གཏན་ཚིགས་སོ།། // / ནུe: དྭཐེ;१३) दृष्टान्तो द्विविधः / साधhण वधर्मेण च / དཔེ་ནི་ རྣམ་བ་གཉིས་ཏེ། - ཆོས་མཐུན་བ་དང་, ཆོས་མི་མཐུན་ བས་ས།། ---- -------- 14) तत्र साधर्मेण तावत् यत्र हेतोः सपक्ष एवास्तित्व रव्याप्यते / तद्यथा / .. यकृतकं तदनित्यं दृष्टं यथा घटादिरिति॥ དེ་ལ་, ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་༧ནི་, རེ་ཞིག་གང་ཅེལ་ (དེར་)གཏན་ ཚོགས་ཀྱི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་སྟོན་པ་སྟེ། འདི་ལྟ་༤སྟེ། གང་བྱས་བ་ཡིན་བ་དེ་, མི་རྟག་བར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་བུམ་བ་ལ་སོགས་ བ་བཞིན་༼ཞེས་པའོ།། // / j)འདིའི་དོན་i;-pཟ་བ་ཉིད་ད;སྐྱོབ་ཟ་ཟས་ཟ་རུང་བ་ཉིད་i;ཚོ་ཅ་ཟླ་དང; བུཟ་བ་པ་ སོགས་པའི་སྟེང་དུ། མིག་རྟག་བ་བ་སོགས་བ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བའི་དབང་དུ་བྱས་ན; རྟགས་ཡང་དག་; ཞེས་བf ནདིའི་ནད་ནས་བསྒྱུར་5-མི་རྟག་པ་ལ་གཏན་ཙིགས་མོ; *ཞིབ་བྱང་ཚ་ཅེ་nཟེ, - རྡོ་ས་བོན་)1 2) བདུ་བསྒྱུར་འདི་15:བདུད་བཞིས་བ་ཆེར་ཝཱ་ཅེ.rཙེ )| 3) གང་བབ༔ ཞེཋ་ལོགས་ཀྱི་དོན་ནི; ཚོམ་བུ་བའི་དཔེ་ནི; དགེ བ་གཟུང་བ་གང་ཡིན་བ་དེ་ ཁྱད་གཞིའི་ཚུལ་དུ་བྱས་ཏེ། དེའི་བྷེ་3; ཁྱད་ངོ་གཏན་ཚགས་བུ་མཐུན་པའི་འི་དོན་མཐུན་ བ་དེའགོད་ཚུལ་དང་མཐུན་པའི་)གས་ཎ་ན་མ་ཡོད་བ་ ད་ཚུན་ ཝི་ཝ་བརྡ། | •.T.jས་གར་འདིའི་འདུ་ཁང་ལ་གཏན་ཙགས་བུ་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་ལ་ཚད་བ་རྒྱུན་ བ་” ཞེས་བྱང་ མ་དག་བར་མངོན་ནོil 4)འདི་སྐུ་བློ་-ཞེས་བ་.ar()གཉིས་ཀར་མེདll Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15) वैधयेणापि - यत्र साध्याभावे हेंतोरभाव एव कथ्यते। तद्यथा - यन्नित्यं तदकृतकं दृष्टं, यथा-आकाशमिति / ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་གང་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་པ་ལ་ རྟགས་ཀྱི་མེད་པ་1ཉིད་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། གང་རྟག་པ་ཡིན་ བ་དེ་, བྱས་པ་མ་ཡིན་བར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་, ནམ་མཁའ་བཞིན་, ཞེས་ བའོ༑ X/ -- 16) नित्यशब्देनाबानित्यत्वस्याभाव उच्यते / अकृतक शब्ददेनापि कृतकत्वस्याभाव; यथा भावाभावोऽभाव इति // རྟག་བའི་སྒྲས་ནི་༼འདིན་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་མེད་པ་བརྗོད་ལ། བྱས་བ་ མ་ཡིན་བའི་སྒྲས་ཀྱང་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་མེད་པའོ།། དཔེར་ན། ཡོད་ དང་མེད་ལ་མེད་པ་,3ཞེས་པའོ། 1) འདིར་གོང་འོག་གཉིས་ཀ5; “རྟགས་ཀྱི་ཆེད་བ༔ -ཞེས་བ་དང་། (རྟགས་ཀྱི་མི ད་བ'-ཞེས་བར་གྱི་ ་ཀྱི་ཞེས་པའི་སྒྲ་བསྡུས་ཏེ; བོད་ཀད་དུ་གཏན་ཆགས་ཡོད༔ ཅེས་དང་། རྟགས་མེད་བ༔-ཞེས་བྱུང་ མང; ཤད་ཀྱི་སྒྲ་གདུ་བ་ནི་རྒྱུ་ཆ་དུ་ལས་ནས་བ་ཐོན་པའི་ཚུལ་དུ་བསྒྱུན་ལས་མིན་ག[ དེ་བཞིན་ དུ་བྱེད་སྒྲ་དང; རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་བ་མང་ཤེས་དགོཝ་སོ།།་་ 2) བད་འགྱུར་དུ="རྟག་པའི་སྒྲུབ་ནི; འདིར་མི་རྟག་པ་སྦྱིན་མེད་བ་བ༔ དུ་བ་ཡིན་ལ; བྱས་པ་ཉིད་མི་་ བ་བན; ཞེས་བྱུང་། / 3) བོད་འགྱུར་བ་- “མོད་ང་མེད་ལ་ཡོདཾ་བ;- གiarmralnia:མི་རུང་ངོ་། །དེ་ནི; གཞTཀ་གེ་sཀཞ: ཕོg,g.”-ཞེས་བའི་ཚིག་རྐང་གjཟ་བ་དང; གསུམ་བའི་བར་གྱི་(ཨ? ཚིག་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་ཚོ་ནའི་དབང་བས་བསྡུས་གོ ད:བའམ;དེ་བསྡུས་རྟགས་-31 འདིའི་དོན་་་་ མ་ག་བའི་སྐྱོན་དུ་མངོན་ནི། །རྟོགས་--འདི་མཚམས་སྦྱར་བས་མ་ བསྡུས་ཤུལ་དུ་འཇོག་མིན; བརྡའ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་་དབྱངས་མདོ, བ་ཎ་བའི་མདོ་སོགས་ལ་གདམ་ང་ཅན་དུ་བཤད”བས; རྒྱ་དཔེ་ (རིགས་ཟློསྦ་བ་)འགར་མི་ལྟུང་མང; འགའ་ཞིག་ཏུ་གསལ་པོར་ཚོར; འགྲེལ་བས་ཀྱང་ཡོད་པར་བཤད་ བས, ཨོད་པར་འཐད་དོ། / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ !་སུ་བྱ། {9) ཙa: བཞ: ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ།། - བ་ང་ཡའུ་ས་འགུ གཞན་དོན་རྗེ མ་དབག | 18) एषां वचनानि परप्रत्यायनकाले 'साधनम् / འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི,གཞན་གྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་1 པའི་དུས་ན་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་སྟེ། *g) ཞཀt, མོའིལ་ཞ: ཞི “གཤིན་ཏུ' |- कृतकत्वादिति 'पक्षधर्मवचनम् / यत्कृतकं तदनित्यं दृष्टं, यथा घटाविरिति 'सपक्षानुगमवचनम् / प्रन्नित्यं तदकृतकं वृष्टं यथाकमामिति 'व्यतिरेकवचའདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲ་མི་རྟག་༧ ཉེས་བ་ནི་ཕྱོགས་བརྗོད་པའོ།། བྱས་་ / པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར༔ ཞེས་པ་ནི་,་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་བརྗོད་པའོ། །གང་བྱས་ པ་ཡིན་པ་དེ་མི་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་བུམ་བ་ བཞིན་། . ཞེས་བ་༼མཐུན་ཕྱོགས་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བར་བརྗོད་པ་འདོ། གང་རྟག་བ་ཡིན་བ་དེ་, བྱས་བ་མ་ཡིན་བར་མཐོང་སྟེ།. དཔེར་ན་ ནམ་མཁའ་བཞིན། ཞེས་པ་, ལྡོག་པ་བརྗོད་པའདོ།༈ 20) एतान्येव त्रयोऽवयवा इत्युच्यन्ते॥ འདི་རྣམས་ཁོ་ན་ལ་, ཡན་ལག་གསུམ་ཞེས་བརྗོད་དོ།། qཤི་བ་ས: ཕྱོགས་སྒྱུར་བྱུང: 1) གྲགས་འགྱུ་y-(རབ་ཏུ་རྟོགས་བའི་དུཐ་ན་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱུང་ཡང་། རྟོགས་པའི་དུག་ན་སྒྲུབ་ བྱེད་མིན་གྱི; རྟོགས་བར་བྱེད བའི་དུས་ན་སྒྲ བ་བྱེད་དོ། / 2)འདིར་“སྒྲ་མི་རྟག- ཅེས་པའི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་དོན་ནི སྒྲ་ཆོས་ཅན; མི་རྟག་); ཞེས་བརྡ། | Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 21) साधयितुमिष्टोऽपि। प्रत्यक्षादिविल्यः पक्षाभासः। བསྒྲུབ་པར་བྱ་བར་འདོད་བ་ལ་ཡང་, མངོན་སུམ་ལ་སོགས་བས་བསལ་2 བ་(འགལ་པ) རྣམས་ནི་, ཕུགས་ལྟར་སྣང་བ སྟེ། ༢༢)tག -(༣)་ལགཞི་ཁ4: (8) *སྐྲུབའR: (༣)འ་གཞི་: (8) འ་ཞིག: (5) ཞའའའི་ཞ: (s)གdཞིགེ་བས1:, (6) གཞི * Rཀེ་ཙn:, (4) གཞིས་ལ;, (s)གཞིའམ་གེའི་ འདི་ལྟ་སྟེ། (1)མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་(༧)རྗེས་སུ་དཔག་བས་ བསལ་བ་,(3)འཇིག་རྟེན་པས་བསམ་བ་༼༧) ལུང་གིས་བསམ་བ་, (5) རང་ ཚིག་གིས་བསལ་བ་, (6) ཁྱད་པར་རབ་ཏུ་གྲགས་བ་མ་ཡིན་བ་, (1) ཁྱད་ - པར་ཅན་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་, (8)གཉིས་ཀ་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་ བ་དང་། . (9) འབྲེལ་བ་རབ་ཏུ་གྲུབ་4 བ, ཞེས་བྱའོ༎ 1) བསྒྲུབ་པར་བྱ་བར་ཤད དུ་བ་བ་མང;-Inཞིའི་ཁའི་བfགི=ffཞིགlzrqགོ་༣ ག8: 7) (ཝ་ཅེ.r..རྣ་བ་.r): རྣམས་ ;*# -ཞེས་བའི་དོན་-བསལ་བ་དང་1-གནོད་པ ཞེས་སོགས་སུ་བསྒྱུར་འདུག་ཀྱང་། *# -ཞིག་བ་ནི-ཤགས་བ1-ཞེས་བ་ཡིན་; ནད་འགལ་བ་ དྭང་;བསལ་བ་-རྣམ་གྲངས་བར་ཅུང་ཞིང་གྲུགས་ཆེ་བས་དེ་གར་བཞག་གོ ]ཞནིའི་འབདུ་རྒྱ་ནག་ གི་འགྱུར་བ་མང་བསལ་བ་ཞེས་བྱུང་ངོ་།(སྟེ་བསྐྲུན རྩེ་ཝན, t4)| 3) བོད་འགྱུར་དུ་-གི དྭ་ཆེས་བས་བསམ་བ;-ཞེས་བྱུང; (༣.སྟེ་ག.ཅི་ :0)| 4) མང་དུ་༔ད་ལ་གཟུང་བས་བསལ་བ་གང་ངོ;-@ས་འདུན ]ཤདིར་འབྲེལ་བ་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ ཞེས་བར་-གྲགས་བམ་བསལ་བ་ཞིག་དང། གང་5:--ཁུང་གིས བསམ བ་-ཞེས་བར་ཡིད་ཆེས་ བས་བཀལ་བ་-ཞེས་བྱང་བ་ནི;ཚད་མ གསུམ གྱི་རྣམ་གྲངས: .དངོས་ལྕོག-, མིད་ཆེ་,གྲགས་བའི་ ཚདུ་མ; ཞེས་པའི་དོན་ལ་བསམ་བ་འདྲ་ཡང་། དེ་ལྟ་ན;ནན་ཏ་རྒྱས་བཤད་སྐབས་སུ་གང་གྲགས་ ཆས་བསལ་བ;ཞེས་སོགས་ནོངས་དགོས་པ་ལ;དེ 5:-(༣བ་ཏུ གྲགས་བ་དང་འབྲེལ་ཏེ.ཞེས་བྱང་བག] མདོར་བསྣུན རྒྱས་བཤད་འགལ་བས;མི་འཐ ད་ཅིང་། རྒྱ་དཔེ; རྩ་བ;འགྲེལ་བ, དཀའ་འགྲེལ་གསུམ་ ཀ་དང་ཁང་མི་མཐུན་བས; ནོར་བར་མངོན་ནོ། | / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23) མqའི་ཏུའུ་ ཀt- 9ཞག:*ཙཞ ཟླ་ | དེ་ལ་, མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་ནི། དཔེར་ན་, སྒྲ་མཉན་བྱ་མ་ ཡིན་ཞེས་པའོ། 24) अनुमानविरुद्धो यथा-नित्यो घट इति / རྗེས་སུ་དཔག་བས་བསལ་བ་ནི་, བུམ་པ་རྟག་པ་ཡིན་, ཞེས་པ་ལ་་་ བུའi / Rs) ཁ-ཞི་གེ ག- ཆེ་ལ་གལ ha; འ ཞི གrud:| ལུང་གིས་བསལ་བ་ནི། བྱེ་བྲག་པས་སྒྲ་རྟག་ཅེས་སྒྲུབ་བ་ལྟ་བུའ།། 26) लोकविरुद्धो यथा- शुचि नरशिरःकपालं, प्राण्यङ्गत्वाच्छवशक्तिवदिति / , འཇིག་རྟེན་གྱིས་བསལ་བ་ནི། 2 མེའི་མགོ་ཐོད་གཙང་སྟེ། སེམས་ ཅན་གྱི་ཡན་ལག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དང་དང་ཉ་ཕྱིས་བཞིན་, ཞེས་བ་ལྟ་བུའ།། 20) ཞཞབགཞི་འུ་ གq- ག གེ བrsཀེའི | རང་གི་ཚིག་གིས་བསལ་བ་ནི། ངའི་མ་མོ་གཤམ་ཡིན་, ཞེས་པ་ལྟ་ བུའོ།། 28) अप्रसिद्धविशेषणो यथा- बौद्धस्य सांख्यं प्रति विनाशी शब्द इति // ཁྱུད་པར་རབ་ཏ་གྲགས་པ•3 མ་ཡིན་པ་ནི། སངས་རྒྱས་པས་གྲངས་ - 1)འདི འི་སྐབས་གྲགས་འགྱུར་༢.J་, གཉིས་ཀར-མངོ ན་གསུམ་གྱིས་གནོ ད་པ་ནི;-ཞེས་བྱུང་ལ། དེ་ ནི་-མདོར་བསྟན་གྱི ཚིག་དང་མི་མཐུན་བ་དང་། དེ་བཞིན་གཞན་མང་མང་བས; ལོ་ཙ་བ་ཐུགས་ ཆ ཉམ་པར་མ་བཞག་པའི་སྐབས་སུ་བྲིས་སམ་སྣུམ་མོ། / 2)གྲགས་འགྱུར་དུ་- འཇིག་རྟེན་གྱིས་བསལ་བ; དུང་པར་བྱང; དེའི་རྗེ ས་ལ་ང་གིས་བསལ་ བ་བྱང་མང; རྒྱུ་དཔེར་དེ་གཉིས་གོ་ལྡོག་ནས་འདུག་པས། འདི ར་རྒྱ་དཔེ་ལྟར་བྲིས་པ་ཡིན། སྤྱིར་གོ་རིམ་ཡང་འདི་ - འཐ ད་ག་འདྲ་འདུག། 3)འདིར་གང འག་རྣམས་སུ་རབ་ཏུ་གྲགས་n-ཞེས་པ་ནི; <Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ཅན་གྱི་ངོར་, སྒྲ་འཇིག་པ་ཅན་, ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། / 2g) an@gཞི་ནེ་ཆག་ ཀ- བtaཀ བ་ བཞི བཞའ གེ་R u ཁྱད་པར་ཅན་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། གྲངས་ཅན་པས་སངས་ རྒྱས་བའི་ངོར་, བདག་ནི་སེམས་པ་ཅན་ཡིན་1 ནོ་ ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། 30) अप्रसिद्धोभयो यथा- वैशेषिकस्य बौद्धं प्रति सुखादिसमवायिकारण གཉིས་ཀ་རབ་དུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། བྱེ་བྲག་པས་, སངས་ -- རྒྱས་བའི་ངོར་, བདག་ནི་, བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུ་བ་ཅན་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་དོ་, " ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ།། 31) प्रसिद्धसम्बन्धो यथा- श्रावणः शब्द२ इति // འབྲེལ་བ་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ནི་, 3 སྒྲ་མཉན་བྱ་ཡིན་, ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། / gfqa= 5 4 Ros; 58'5'Is 3N: 8:51 84 85's; AI BE: 5'58'RE'By: འདི འི་ལུང་དྲངས བ་ད; ·བ་ཏ་གྲགས་བ» ཞེས་དྲངས་འདུག་ཅིང; བདུ་འགྱུར་མང་ཆེ་བར་ཡང་དེ་ s01:55:38; S55: RE: 3:31.884 "B | Se"5" IN'T KN 55' R' བའི་དོན་དུ་ཕྱིས་བྱུང་མཁས་བ་རྣམས་ཀྱི་གཟུང་བ་ (རྒྱལ་ཚབ; མཁས་གྲུབ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་འགྲེལ་ངེས ཀྱི་རྣམ་བཤད་ཆེན་མོ་སོགས་ལ;) མང་ལན་མང་དུ་བཤདུ་འདུག་བས; གོ་དོན་ནི ད་བའི དོགས་ མ་ཅུང་ང་| / 1) བོདྭ་དཔེ ་དང. བོད་འགྲེལ་མང་ཆེ་བར; དྭགེ་འདི་ལ.“བདག་ནི་སེམས་མ་ཅན ན1.ཞས་ཅུང་མོད; དན་ ནི; རང་བཞིན་ང; རྣ མ འ གྱུར་ག༔ བ་ལས; “སེམས་བ་ཅན'' འདི་གང་ཡིན། ཞེས་པ་ལ། སེམས་ མ་ཅན་ནི; དེ་གཉིས་གང ཁང་མིན ལ། དེ་ནི; དེ་གཉིས་ཀ་ལ་ལོངས་སྤྲོ ད་པ་པོ འི་འ དུག་གོ; ཞེས་པའ། / 2) ག]་ཁ་ཤIག་ཀ་ན ཞ[Pཤ་?qཔག་ (ཊ ག8:- བ དུ་འགྱུར་དུ་-་མི་ཚ་བ་མ་ཡིན་, ཞེས་པ་ལྟ་དུ༢༡༡ ཞེས་བྱུང་། 3) གྲགས འགྱུར་དུ་-*་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མང་འབྲེལ་ཏེ་,-ཞེས་བྱུང་། / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32) एषां वचनानि धर्मस्वरूपनिराकरणमुखेन प्रतिपादनासम्भवतः ____ साधनवैफल्यतश्चेति प्रतिज्ञादोषाः। འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི། ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་འགོག་པར་ བྱེད་བའི་སྒོ་ནས་, རབ་ཏུ་སྒྲུབ་བར་བྱེད་མི་སྲིད་པས་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་འབྲས་ བུ་མེད་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། དམ་བཅས་བའི་སྐྱོན་རྣམས་སོ་ ཞེས་བྱའོ།། ) ཙel: གཡགl ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་བཤད་ཟིན་ཏོ།། རྗེ་འTIT:=གཏན་ཆགས་པར་སྣང་ / 38) ཨའོགཟི་འཆཞི་ ལྟེ་གཞ:\ མ་གྲུབ་པ་, མ་ངེས་བ་, འགལ་བ་རྣམས་ནི་, 3 གཏན་ཚིགས་ལྟར་ སྣང་བ་རྣམས་སོ།། afte:=HTT'R' 33) གཞིས་བཞུ:nc:| ག(༦)བུ་འགའ་ཞི:, (༢)ག་ལག:, (3)dཞིnR: (8)ག ཞིའིu དེ་ལ་, མ་གྲུབ་པའི་རྣམ་བ་བཞི་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། གཉིས་ཀ་ལ་ མ་གྲུབ་པ་, གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་པ3, ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་པ་དང་ གཞི་མ་གྲུབ་བ་རྣམས་སོ་, ཞེས་བྱའོ།། 1) KIA 88'14 415-3vs "soi", 87%"P FER'Hw,-8'BE II 2) བད་དམིར-ཤགལ་བ་1 - གསུམ་བོ་རྣམས་ནི; གཏན་ཚགས་པར་དང་བ་རྣམས་སོ། །ཞིས་བྱང་། 3) འ དི འི་ལེགས་སྦྱར་དུ་“ཨ་ཁའrrfe4-ཞིབ་ཚདུ་ག། དེ་ནི་-“གཞན་ལ་མ་གྲུབ” ཞེས་བ་ཆེན་ག; f"REB55; "T8138':- vol' ' 'gs','g' 3-4 "; TE'RE" རུང་བ་ལ༔ ཞེས་དོན་གྱིས་གོ་བས; དེས་ན་-་གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་བt-ཞེས་པ; དོན་བསྒྱུར་གྱི་ དབང་དུ་བྱས་བའ1] Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36) तत्र शब्दानित्यत्वे साध्ये चाक्षुषत्वादित्युभयासिद्धः॥ དེ་ལ་, སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ལ་, མིག་གིས་གཟུང་བར་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱི ཕྱིར / ཞེས་བ་, གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པའོ། / ཟ༠) (༢)རྒྱུའི་ཆcartah, ཙ་ཚགས་ཡག་ཆགad བཞགའ་བ་:u སྒྲ་མངོན་པར་གསལ་བར་སྨྲམ་བ་རྣམས་ཀྱི་ངོར་, (སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་ བ་ལ) བྱས་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བ་, གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་བའོ།། 38) (3) वाष्पादिभावेन संदिह्यमानो भूतसंघातोऽग्निसिद्धावुपदिश्यमानः संदिग्धासिद्धः। རླང་པ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་བསོ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་ན། / འབྱུང་བ་ འདུས་པའི་དངོས་པོ་དེ》ལས་, མེ་སྒྲུབ་པར་ (འདོད་ནས་, དུ་བ་རྟགས་སུ) ཉེ་བར་བརྗོད་པ་ནི་, ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་པའོ།། 3 36) (4) द्रव्यमाकाशं गुणाश्रयत्वादित्याकाशासत्त्ववादिनं प्रत्याश्रयासिद्धः // ནམ་མཁའ་རྫས་སུ་ཡོད་དེ། ཡོན་ཏན་གྱི་གཞི་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་ 1) ཞེས་པ་ལ་སོགས་བ;= གྲགས་འགྱུར་- འག... | ཡིན་ཀྱང་འདི་ནི་qf = •ཏུད” ཞེས་ བ་ལ-se-ཨིཏྟཾ; ཞེས་བའི་འཚམས་སྦྱོར་ཚད་བར་མ་གོ་བའི་༢ཊྛལ་བfil 2) ཅའrfཀ་བགfiharfid = ག་ག་་ཁཚ ནrf༥༩ ནr,-(ག1.q.q. 23.s) 3)འདི་སྒྲ་དོན་ལ་བརྟགས་ནས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་གྱི།-དོན་ནི; རླང་བ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་བོ་མཐོང་བས; དུ་བ་ཡིན་མིན་ཐེ་ཚེམ་ཐོ་བ་ན། དེ་ལ་བུའི་ཐེ་ཚོམ་གྱི་ཚུལ་དུ་གྱུར་པའི་་འབྱུང་བ་འདུས་བའི་ དངོས་པོ་ལོ་འཕྱར་བ་དང་ལན་བའི་རྫས་སོགས་ལ་དམིགས་ནས། དེའི་རྟགས་ལས་མེ་སྒྲུབ་བར་ འདོད་ནས; འདི་ན་(སྔ་འཕྱུར་བའི་རྫས་དང་ལྷན་བའི་གཞི་༢ ནི ༣)མེ་མེད་དེ། དུ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། ཞེས་ཟེ་བར་བརྒྱུ ད་པ འི་ཟླ་1; དུ་བ་དེ; དེ་སྒྲུབ ཀྱི་ ་ཚེམ་ཐནས་མ་གྲུབ་པའི་རྟཌ 'སོ; ཞེས་བཞི། གྲགས་འགྱུར་དུ-“རླང་བ་ལ་སོགས་བའི:དུངས་བ ར་ཐེ ་ཚོམ་ཟ་བར་གྱུར་བའི་འདུས་པ་ནི། གེ་སྒྲུབ་ བད་བརྗོ ད་པ་ལྟ་བུ་ལ; ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་བཞེ;' ཞེས་བྱུང་II( ཟ༤) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 བ་ནི, ནམ་མཁའ་དངོས་མེད་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ང་ བོར་, གཞི་ 1 མ་གྲུབ་ - བའི་༑ X/ X/ འི་གIR: མ་ངེས་པ་ 0) ཆ་འགའ: ཞུག་གrch ()rsཁ1:, (༢)མི་ཁre :(3) सपक्षकवेशवृत्तिविपक्षव्यापी, (4) विपक्षकदेशवृत्तिः सपक्षव्यापी, (5) उभयपक्षकदेशवृत्तिः, (6) विरुद्धाव्यभिचारी चेति / // མ་ངེས་པ་ནི་, རྣམ་བ་དྲུག་སྟེ། ཐུན་མོང་བ་, ཐུན་མོང་མ་ཡིན་བ་, མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་ཅིང་ / མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་པ་, མི་ མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་ཅིང་ / མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་པ་, གཉིས་ ཀའི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ་དང་། འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའོ་ ཞེས བྱའོ།། 3) (༣)གaཁ:, *ཁཞ: ཁེuའགས འི - དེ་ལ་, ཐུན་མོང་བ་ནི། སྒྲ་རྟག་པ་ཡིན་ཏེ། གཞལ་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ ཕྱིར་, ཞེས་བའོ།། 42) तद्धि नित्यानित्यपक्षयोः साधारणत्वादनकान्तिकम् / कि घटवत्प्रमेयत्वा ཞིn: ་ཁe:dཚུ་འབག་འཚམའི་སཞགའལ་ རྩྭའིu དེ་ནི་, རྟག་པ་དང་, མི་རྟག་པའི་ཕྱོགས་ངག་ལ་ཐུན་མོང་བ་ཉིད་ཀྱི་་ ཕྱིར་, མ་ངེས་པ་སྟེ། ཅི་བུམ་བ་བཞིན་དུ་ གཞལ་བྱ་ཡིན་བའི་ཕྱིར་ སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཡིན་ནམ། ནམ་མཁའ་བཞིན་དུ་ གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ རྟག་པ་ཡིན། ཞེས་པའོ།། 1) གཞི་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་བའོil དེ་ཨང་རྟགས འདི་བྱེ་བྲག་བས་བཀོ ད བ་མིན ལ; འདིའི་ཆོས་ཅན་དུ་ གྱུར་བའི་ནམ་མཁའ་ནི; དངོས་གྱུར་གྱི་ནམ་མཁའགོt | - Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 43) (2) असाधारणः, श्रावणत्वान्नित्य इति। / तद्धि नित्यानित्यपक्षाभ्यां व्यावृत्तत्वान्नित्यानित्यविनिर्मुक्तस्य चान्यासंभवात्संशयहेतुः। किंभूतस्यास्य श्रावणत्वमिनि / ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ནི། མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར, 2 རྟག་པའོ་, ཞེས་ པའjr དེ་ནི་, རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ལས་ལྡོག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར 3 དང་། རྟག་མི་རྟག་རྣམ་པར་སྦྱངས་པའི་གཞན་ཡང་མ་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་སྟེ། མཉན་བར་བྱ་བ་ཉིད་འདི་, ཨཾ་ གྱུར? ཞེས་པའོ།། s) (༣)འ་བ་གཞེས་qཞི་ཞིག་ལོ་ཁག་གl,-ག་གr=་ལསའི་ག་ག: *ཁའ་s-་ नित्यत्वात् / མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུམ་གཅིག་ལ་འཇུག་ཅིང་, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་ པ་ནི། སྒྲ་, རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་ བ་ལྟ་བུའོ།། 1) གཞགཞTRའི༩༥: གུ་ཙཞ:, ཋ གཅ: | 2) འདིར་གྲགས་འགྱུར་དུ་ མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར; སྒྲ་རྟག; ཅེས བན; ཞེས་བྱུང་། འདི་ནི་, རྒྱ་དམར་ ཆོས་ཅན་མི་གསལ་ཞིང་, ཁོང་ན་ཀུནས་བ་, གསལ་བར་བྱས་པར མངོན་ཏེ། དེ་བཞིན་གཞན་དུའང་ བྱུང ག གོ་བ་ལེན་ས ཀྱང་བསྒྱུར་རྨ་ལེགས་སོ། | 3) འདིར་-'༡༣་ རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ལས་ལྡོག་བ•ཞེས་བ་ནི་, རྟག་བ་ལ་ང་བས་ལྷག་ ལ, མི་རྟག་བ་ལ་འགོད་ཚུལ་གྱིག ལྐོག་ཅིང་། གཞན གང་སྒྲ་ཁྱད་གཞིར་བཟུང་ནམ་, མཉན་བྱ་ རྟགས་སུ་བཀོ དུ་བ་ན། མཉན་བྱ་ལ་མ་རྟག་བས་ཁྱབ་བ་ངེས་བ་ན་, སྒྲ་ལ་མང་མི་རྟག་བས ཁྱབ་ བ་ངེས་དགོས་པས་, མཉན་བྱ་སྒྲ་ལ་ རྟག་མི་རྟག་སོགས་དགག་སྒྲུབ་མི་བྱེད་ ཅིག་བན འདིར་མཉན་བྱ་མི་རྟག བ་ལས་ལྡོག ཅེས་བའི་རྩ་བའི་དོན་ནམ་རྒྱུ་མཚན་ནི་, མཉན་བྱ་སྒྲའི་ཐུན་མོང་མ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 sx) ad)- མི་རྟགའ་ལན: གཞ:1 | བ་ ཞིཡུ་བorte: we:| तत्रैकदेशे विद्युदादौ विद्यतेऽनित्यत्वं नाकाशादौ / अप्रयत्नानन्तरीयकः पक्षः2 अस्य घटादिविपक्षः। (འདིར) རྩོལ་མ་ཐག་དུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་” ཕྱོགས་3 སོ། །གླག་ དང་,ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ནི་, འདིའི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་, ཡུལ་ གཅིག་གློག་ལ་སོགས་པ་ལ་ནི་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། ནམ་མཁའ་ལ་སོཊ་ པ་ལ་ནི་མེད་དོ། །རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་བ་ནི་, ཕྱོགས་ཡིན་ལ། བུམ་པ་ལ་སོགས་བ་ནི་, འདིའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། 46) तत्र सर्वत्र घटादौ विद्यतेऽनित्यत्वम् / तस्मादेतदपि विद्युद्घटसाधम्र्पणानका न्तिकम् / किं घटवदनित्यत्वात्प्रयत्नानन्तरीयकः शब्दः, अहोस्विद् विद्युदादिवदनित्यत्वादप्रयत्नानन्तरीयकः इति // དེ་ལ་, བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་ དའི་ཕྱིར། (རྟགས་)འདི་ཡང་གློག་དང་, བུམ་པ་ (ལ) ཆོས་མཐུན་པ་ མིན་བའི་ཆོས་ཡིན་པ་ནི་དོ། །ད་མང་མཉན་བྱ་ལ་མི་རྟག་པས་ཁྱབ་བ་ལྷག་བ་ལྕེ་, མ་གྲུབ བན། / 1) ཨ་ན་ fཞི་བ་: Tཀ་ཊའ་ཤ་གཤའ་ཤ:, ཙཞི གདེt-: (ཞr.-182 A.P.=5-1-1)ཀཚུ་ གཅ ༩༤q་ཙ མ་ཎནr-8] ཆེ་ བའི་ བཤཤཚན་ << | 2)གགེགgཤIཞq་ཆེ– ''ལྷ་ཀ-འTHཤ་(ཀན: གqa:- gfe qTs: [at.) 3) གྲགས་འགྱུར་- སྡེ་རྟ་.j. དབར་རྣམས་ -་འདིའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ནི; ལྕོལ་བ་ལས་ཆུང་བའོ། - ཞེབ་བྱུང་ (3. 182 A.)! རྒྱའི་སྐད་ལས་བསྒྱུར་བར,“འདཾ ད་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་རྩོལ་མ་ཐག་ ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཆེན་ཏེ;- ཞེབ་བྱང་(སྟེ་v.-fག. 40)| སྒྲ་མི་མཐུན་ཀྱང; དོན་ནི་རྒྱུའི་འགྱུར་ ཉིད་ལེགས་སྒྱུར་དང་མཐུན་བར་སྟོང་ | འདི ར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཕྱོགས་(གཤ:)ཞེས་བའི་སྒྲ་བསྒྲུབ་ བྱའི་ཆོས་ཀྱི་དོན་ཅན་ཡིན་པས་སོ། / 4) འདིའི་མཐུན་ཕྱོགས་-༦ རྩོལ་བ་བྱུང་དང་”།- (3..8 182. A) Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་མ་ངེས་པའོ། / (དེ་ཡང་), 1 བུམ་པ་བཞིན་, མི་རྟག་པ་ ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲ; རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཡིན་ནམ༔ གླག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། . རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན ( ཞེས་ པའii 47) (4) विपक्षकदेशवृत्तिः सपक्षव्यापी, यथा-प्रयत्नानन्तरीयकः शब्दोऽनित्य བཞུ | ཀཀའ་འའའི་འ: q@: |ཀ ཀR: ག:| / // མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་ཅིང་, མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་ བ་ནི། དཔེར་ན་, སྒྲ་, རྩོལ་མ་ཐག་དུ་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ ཕྱིར་(ཞེས་བའོ་)། །རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་3 བ་ནི་ཕྱོགས་དང་། བུམ་པ་ལ་ སོགས་བ་ནི་, འདིའི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ།། 48) तत्र सर्वत्र घटादौ विद्यतेऽनित्यत्वम् / प्रयत्नानन्तरीयकः पक्षः / अस्य विद्युदाकाशादिविपक्षः। དེ་ལ་, བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཐམས་ཅད་དུ་ཡོད་ལ། རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་ཕྱོགས་དང་བུ། གློག་དང་, ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་ བ་ནི་, འདིའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ༎ 1) ཇི་ལྟར;བུམ་བ་བ་སོགས་བ་བཞིན། རྨི་རྟག་ཁ་༔ དུ་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། རྩོལ་བ་ལ་བྱང; ཞེས་པ་ལྟ་ བུའི(. 182,A ..fག.• *)| 2) འདི 5;གློག ལ་,ཞེས་བ་མན་ཆ ད་ལོ་ཙ་བས་བསྒྱུར་ཐབས་མེད་པར་བྱུང་སྟེ། ལེགས་སྦྱར་གྱི་རྩ་ འགྲེལ་དབྱེ་གསུམ་དུ་མཐུན་པར་བྱུང་ཞིང་། རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་དུ་ཡང་-དེ་མན་ཆད་ལེགས་སྦྱར་དང་ ཚག་གྲངས་མཐུན་པར་བྱུང་བས་སོ།། 3) ལྟ་དབར སོགས་ འདི ར “'རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་-ཞེས་བྱུང་ (3. **,3,182.A.) 4) 44 TT5: Hia III HIg ga L. 5)“རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱང་བ་ནི; ཐུགས་དྭང”-ཞེས་ཟ;(༣.j... 183,A.)གཉིས་ཀར་མི་ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 46) तकदेशे विद्युदादौ विद्यतेऽनित्यत्वम्, नाकाशादौ / तस्मादेतदपि विद्युषट साधण पूर्ववदनकान्तिकम् // དེ་ལ, ཡུལ་གཅིག་གློག་ལ་སོགས་པ་ལ་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་ནི་མེད་དོ།། དེའི་ཕྱིར་, འདི་ཡང་1 གློག་དང་ བུམ་བ་(ལ)ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྔ་མ་བཞིན་, མ་ངེས་པའོ། / k0) (3) Rའའའའི་མི་ཞེས་R: བག་-འིn: ་ཀཱd་གrfaR >> ho: བས: | अस्याकाशपरमाण्वादिः सपक्षः। གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་བ་ནི། དཔེར་ན་, སྒྲ, རྟག་སྟེ། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་བའ།། རྟག་བ་ནི་, ཕྱོཊ་ དང་། ནམ་མཁའ་དང་, རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་སོགས་༧ བ་ནི་, འདིའི་མཐུན་ ཕྱོགས་སོ། x༣)འཛེག་འོག་ གོ་གའོ ཞིབཞེsqd་ན, གཞt) Rn:ག:| *་ག་e सुखादिविपक्षः। དེ་ལ་, ཡུལ་གཅིག་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་ནི་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་ བ་ཉིད་ཡོད་ལ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ནི་མེད་དོ།། རྟག་བ་ནི་ཕྱོགས་ཡིན་ལ་ བྱང་། རྒྱ་ནག་གི་བསྒྱུར་གསབ་རྩོལ་བ་བས་བྱང་བ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས»-ཁྲིས་པའི་ཚིག་ཡོད་ཀྱང; གོང་འོག་འཆོལ་བས་གསལ་བོར་མེད་མོད། དེས་དཔེ་རྙིང་མ་དཔེ་ལ་གོང་གསལ་ཚིག་དེ་ཡོད་པར་ གྲུབ་བil 1) j.182.Aགཉིས་ཀ5-“འདི་ཡང་' ཞེས་པ་ནས་,-བློ་བ”ཞེས་ བའི་བར་མི་བྱང་ངོ་ 2)འདི ར་༣ ལ་ཟླ་བ་དང་ནམ་མཁའ སོགས་དཔེར་བཀོད་པ་ནི་-རྟག་བའི་རང་བཞིན་དང་, དྭངས་གྱུར་ གྱི་ནམ་མཁནའོit Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བུམ་བ་དང་, བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་འདིའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ས1 52) तत्रैकदेशे सुखादौ विद्यतेऽमूर्तत्वम्, न घटादौ। तस्मादेतदपि सुखाकाशसाध येणानेकान्तिकम्। དེ་ལ་, ཡུལ་གཅིག་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ལ་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ ཉིད་ཡོད་ལ། བུམ་པ་ལ་སོགས་བ་ལ་མེད་དོ།། དེའི་ཕྱིར་འདི་ཡང་ བདེ་ བ་དང་, ནམ་མཁའ་(ལ)ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་, མ་ངེས་པའོ། -- R) (6) ཞི་ཅཞིག་ཡི་གd, བག-མའིq: ཁ: རྩ་འཆུ་ཞྭ མཁགཞུ་ hq: ___शब्दः श्रावणत्वात् शब्दत्ववदिति।। འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བ་ནི། དཔེར་ན་, སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ་བྱས་པ་ཉིད་ ཀྱི་ཕྱིར་, བུམ་བ་བཞིན། སྒྲ་རྟག་སྡེ། མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲ་ཉིད་ བཞིན།2 ཞེས་པའོ།། 54) उभयोः संशयहेतुत्वाद् द्वावप्येतावेकोऽनकान्तिकः समुदितावेव // ' འདི་ནི་, གཉིས་ཀ་ཡང་གཅིག་ལ་(ཡོད་པ་)ནི་, གཉིས་ཀ་ལ་ཐེ་ཚོམ་ གྱི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། མ་ངེས་པར་ལེགས་བར་བརྗོད་པ་ཉིད་དོ།། 1) }་དབར་ཏུ“འདི འི་མི་རྟག་བའི་ཕྱོགས་བུམ་བ་དང་། བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི;མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། ཞེས་བྱུང་(F་དབར་དུའང་དེ་ལ་་རོil) 3) 3,ཙ་ གjས་བྱ་-་ས་བཞིན་”-ཞེས་བྱང་། |: : 3) }་དབར་5,- འགལ་བའི་དོན་དག་གཅིག་ལ་གོ ད་པ་ནི; ཉིམཀ་བ་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱ་ཉིད་ད;” ཞེས་ བྱང་(. 182 A.) II -“འདི ར་འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲབ་བ -ཞེས་པ་ནི་རྟགས་གཉིས་རྒོལ་བ་ གཅིག་ལ་བཀོ ད་བའི་དབང་དུ་བྱས་པར་མངོན་ཏེ། དེ་ཡང་རྟགས་འདི་གཉིས་གས; ཕན་ཚུན་འགལ་ བའི་དན་རྟག་བ་དང; མི་རྟག་པ་) དག; གཞི་ཆོས་ཅན་གཅིག་ལ་ཚད་བར་(ཆོས་ཅན་སྒྲའི་སྦྱོང་3) སྒྲུབ་བས; གཉིས་ཀའི་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ལས་མི་འདའ་བས། དེའི་ཙ, གཉིས་ཀ་ག་ངེས་བའི་རྟགས་སོ; Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འ9 faཊ-ཤགལ་བ ) R འུ:༤:| ག-(༦)བའགཞིསtཁ་n:, (༣)འ མི་ག་ཞིབ་གོ་འ:,(༣) གཞི་འ: 8) ཁविपरीतसाधनश्चेति / // འགལ་བ་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་ བ་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་བ་དང་། ཆོས་ཅན་གྱི་རང་ བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པ་དང་། ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་ སྒྲུབ་བའོ།།1 x4) (༣)ཞ གཞཚད་ཞིའི་འགགེ བག-iཁས: *འ: འ་ག, ལག नन्तरीयकत्वाद्वेति / अयं हेतुर्विपक्ष एव भावाविरुद्धः।। དེ་ལ་, ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་བ་ནི། དཔེར་ན་, སྒྲ་ ཇུག་སྟེ། བྱས་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་པའམ། རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཉིད་ ཀྱི་ཕྱིར་རོ། ཞེས་པ་སྟེ། རྟགས་འདི་ནི་, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་ བའི་ཕྱིར། འགལ་བའོ།། 57) (2) धर्मविशेषविपरीतसाधनो यथा, पराांश्चक्षुरावयः संघातत्वाच्छयना་ འགན་ཁགའRR | ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་བར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པ་ནི། མིག་ལ་སོགས་པ་ གཞན་གྱི་དོན་ཡིན་ཏེ། འདུས་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་། མལ་ཆ་དང་, སྟན་ལ་སོཊ་ ཞིག་བit ་འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་དོན་ཅུང་ཟད་གོ་དཀའ་བཝ; འགྲེལ་བའི་བབས་བུ་བཤ་ བར་བྱའོ༎ 1)འདེར་བོད་འགྱུར་དུ་-ཆག་མཐའ་ཀུན་ལ་-སྒྲུབ་བར་བྱེད་བy-ཤེས་བྱུང་ངོ་། 1(3,182,) Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 བའི་ཡན་ལག་གི་ཁྱད་པར་1བཞིན་, ཞེས་པའོ།། 58) अयं हेतुर्यथा पारायं चक्षुरादीनां साधयति तथा संहतत्वमपि परस्यात्मनः ____ साधयति / उभयत्राव्यभिचारात्। རྟགས་འདིས་, ཇི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་གཞན་དོན་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པར་ བྱེད་བ་ན། དེ་ལྟར་འདུས་བ་ཉིད་ཀྱང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་ དེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། ig) (༣)nfའི་འཚན་ཞིག་འགlཀ་ གག་-ཀཾ F་ཅd #ག ཤུག་ ཞ:, gt द्रव्यवत्त्वात्। गुणकर्मसु च भावात्, सामान्यविशेषवदिति / ཆོས་ཅན་གྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པ་ནི། དངོས་4 བ་(ཡོད་ 1) སྒྱུ་ དབར; - ༢བ་གཉིས་ཀ༨.་ཁྱད་བར1-ཞེས་བའི་སྒྲ་མི་འབྱུང་ངོ་། (དེ་ད) 2) }་དཔར, ཙ་དྭབར, རྡ་ས་དཱབར; qT.9.fa.fa, དབས་རྣམས་སུ;-''བདག་༔ 5 -ཞེས་བའི་སྒྲ་མི་ འདུག་ཀྱང; ཆོ ད་པར་མངོན་ནil 3) དཔེ་རྙིང་-ཀུན་ལས་མཐུན་བར་..གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་རོ། -ཞེས་བ་མི་འབྱུང་མོད། རྒྱ་ ནག་དང; ལེགས་སྦྱར་གྱི་དཔེ་བཞི་ཁག་མཐུན་པར་འབྱུང་བས; ཆག་དེ་བདུ་དཔེར་ཆེདུ་བར་མངོན་ fil: རྟགས་འདི་སྒྲ་ཟིན་ལ་གང་དག་ཡིན་ཁང; དེའི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་-'“གཞ•་དོན་མིན"- ཞེས་བའི ཆོག་དང་སྔ་མ་ གཞན -ཞེས་བའི་སྒྲའི་ཞེན་འདོད་ཀྱི་དརྡོ་ལ་ལྟོས་ན་འགལ་བ་ཡིན་ཏེ། འདིར་གཞན་ ཞིས་བ; ཤེས་བྱ་ཉེར་བཞི་ལས་གཞན་ཏེ། བདག་ཤེས་རིག་གི་སྐྱེས་བུའོ”IL འདི ར་-་གཉིས་ཀ་ ག མི་འཁྲུལ་བ-ཞེས་ཁ་འགྲེལ་དཀའ་མང; འོག་ཏུ་འགྲེལ་བའི་སྐབས་སུ་ཅུང་ཟད་བཤད་པར་བྱའོ།། 4) སྦྱོར་བ་འདིའི་འགོད་ཚུལ་མང་བ; j.་དབར་པ་དབར; རྡོ་ཀའི་དབར སོགས་ལ་མཐུན བར;- རྫས་ དང;གས་དང; ཡོན་ཏན་སོ་སོ་ མེད་དེ། དྭངས་བ འི་རྫ་གཅིག བ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ཚན་ ཏན་དང་ལས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་བའི་ཕྱིར། སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་བཞིན;-ཞིས་བྱང་(5. 180 B, སྟེ་ ཤོག. བ•)| རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་འག-“ཆེ དུ་བ་ཉིད་ནཾ; Zག་དྭང་ཚན་ཏན་ལས་མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་ གཅིག་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། ཚན་ཏན་དང་ལག་ཚད་བའི་ཕྱིར། བྱེ་བྲག་བཞིན། ཞེས་བརྗོད་ ཞེས་བྱུང་། སྡེ་, ཤོག. ** | Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ པ་ཉིད་)1 ནི་, རྫས་མ་ཡིན་, ལས་མ་ཡིན་, ཡོན་ཏན་མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་གཅིག་ པ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ཡོན་ཏན་དང་, ལས་རྣམས་ལ་ཡང་ཡོད་པའི་ཕྱིར། སྤྱི་དང་, ཁྱད་པར་བཞིན་, ཞེས་བྱ་བའོ།། 60). अयं हि हेतुर्यथा,- द्रव्यादिप्रतिषेधं भावस्य साधयति; तथा भावस्याभावत्वमपि साधयति / उभयत्राव्यभिचारात्। རྟགས་འདིས་, ཇི་ལྟར་དངོས་པོ་ལ་རྫས་ལ་སོགས་པ་དགག་ བ་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ལྟར་, དངོས་བ འི་མེད་པ་ཉིད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་དེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། 61) (4) मिविशेषविपरीतसाधनो यथा,- अयमेव हेतुरस्मिन्नेव पूर्वपक्षेऽस्यैव - धर्मिणो यो विशेषः सत्प्रत्ययकर्तृत्वं नाम तद्विपरीतमसत्प्रत्ययकर्तृत्वमपि साधयति / उभयत्राव्यभिचारात् // ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པ་ནི། རྟགས་3 འདི་ཉིད་ 1)འདི ར:དྭངས་པོ; ཞེས་བའི་ནད་དེ དུ་ལ་ “གra:' g: ཞེས་བ་ཚད་ལ; དེ་ཉིད་ གས་འགྱུར་ཏུ་ ་་དྭངས་པ; ཞེས་བར་བསྒྱུར་; རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་འག-“ཚད་བ་ཉིད”.ཅེས་བར་བསྒྱུར་འདུག་ཀྱང་། འདི་ནི་སྤྱིར་ཚདུ་བའི་དོན་ཅན་མིན་གྱི; 'jད ཅེས་བའི་སྒྲའི་དོན་དུ་གྱུར་བའི་དངས་བོ 2il 2)གཞན་5; འདི འི་རྟགས་ཇི་ལྟར་རྫས་ལ་སོགས་བའི་མ་ཡཾ ན་པ་ལ; སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའི་དངོས་བ་ཡིན་ བ་དེ་ལྟར་རུངས་ པ འི་ཚད་བ་ཉིད་ལ་གང་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་མིན་ཏེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ ཕྱིར་༣;”ཞེས་བྱུང་(.༣.འོག, 3, j. i82 A. 9) l 3) གཞན་5-འདི་༔ ད་ནི; ཕྱོགས་སྔ་མའི་རྟགས་འདི་ཉིད་ལ; ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱུ ད་བར་གང་ཡོད་བ་རྐྱེན་ གྱིས་བྱས་པ་ཉིད་དང་། དེའི་བཟློག་བ་མེདྭ་བ་རྐྱེན་གྱིས་བྱས་པ་ཉིད་ལ་གང་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ཆེན་ཏེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱི་ར”༡ |-ཞེས་བྱུང་(ཙ་རྡ་ས་འོག. 3), རྒྱ་ནག་ནས་བསྒྱུར་བ་ ལམ-“ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་དང་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ནི; དཔེ་སྔར་གྱི་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད; བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ཅན་ཁྱད་བར་ཡོད་བ་༔ ད་སྒྲུབ་བར་བྱེདུ་བ་དང་། གཞན་དུ་ན; འདི་དག་དང་འགལ་ Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཀྱིས་, ཕྱོགས་སྔ་མ་འདི་ཉིད་ལ་, ཆོས་ཅན་འདི་ཉིད་ཀྱིས་ཁྱད་པར་གང་ཡིན་་ པ; ཡོད་བའི་རྐྱེན་གྱི་བྱེད་པ་པོ ་ཉིད་, ཅེས་བྱ་བ་, དེ་ལས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ མེད་པའི་རྐྱེན་གྱི་བྱེད་པ་བོ་ ཉིད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་དེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་ བའི་ཕྱིར་རོ།། ཝཱeIཤས་Ta:- དབེ་ར་དང་བ:६२) दृष्टान्ताभासो द्विविधः / साधयेण वधर्येण च / // དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། ཆོས་མཐུན་བ་ཉིད་དང་, ཆོས་མི་ མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་སོ། (ཚ) མག:- བཙུན་བ་ནི;) འགན པ d: གསor:tག)-(s) on ཞི4:, (༣)གཙཀ་ཁོ4:(3)བཀགི་ཞི:,(s)ཞn: () ཞིའི་བསཞེR | དེ་ལ་, རེ་ཞིག་ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམ་པ་ལྔའོ། / འདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མ་ གྲུབ་པ་, གཉིས་ཀའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་, རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་བ་དང་།: རྗེས་ སུ་འགྲོ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བ་, ཞེས་བ་རྣམས་སོ།། བའི་སྒྲུབ་བར་བྱེ དུ་བ་མེད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་བར་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བར་འགྱུར་ཏེ། རྫོབ་ལ་སོགས་བ་འགག་ བ་བཞིན་དུ་གཉིས་ཀ་ངེས་བའི་ཕྱིར་རོ།” (སྟེ་ ཐོག. བབ) - 1)རྩྭཚགཞི (gen་་་)ག་དེ་ཞེ་གཅིག་ཤུག་ཚེ ན་གཞཙག་འོ; ཁ་བ་ལ་འ་ཞ: ཞfཞབfཞི་ཞན་, རྩྭ་ཙའི་ ཟླ་༩lmེ | = མདོ་ཆག་འདི་བ ད་དུམེ་རྣམས་སུ་མི་འབྱུང་གང; རྒྱ་དཔེ་རྩ་འགྲེལ་ཀུན་དང; རྒྱ་ནག་ གི་དཔེ་ལ་མང་འ དི འི་དེ དུ་ཆེད་བས; ཆད་བར་མངོན་ན། 2)i ་དབར་དང; རྟ་དབར་གཉིས་སུ་ “རྣམས་སོ; ཞེས་བའི་དེ་མ་ཐག་ནས་མི་མཐུན་པའི་དཔེ་རྣམས་ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 64) (1) तत्र साधनधासिद्धो यथा- नित्यः शब्दोऽ मूर्तत्वात्, परमाणुवत् / यदमूतं तन्नित्यं दृष्टं यथा परमाणुः / परमाणो हि साध्यं नित्यत्वमस्ति, साधनधर्मोऽमूर्तत्वं नास्ति; मूर्तत्वात्परमाणूनामिति // - དེ་ལ་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ནི་, དཔེར་ན། སྒྲ་, རྟག་ སྟེ། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན། གང་ལུས་ཅན་ མ་ཡིན་བ་དེ་, རྟག་བར་མཐོང་སྟེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ ནི་1, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་རྟག་པ་ཉིད་2ཡོད་ལ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུས་ ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མེད་དེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ལུས་ཅན་༧ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ར་ ཞེས་པའོ། / 61) (2) साध्यधर्मासिद्धो यथा-नित्यः शब्दोऽमूर्तत्वाद् बुद्धिवत् / यदमूतं तन्नित्यं दृष्टं यथा बुद्धिः / बुद्धौ हि साधनधर्मोऽमूर्तत्वमस्ति, साध्यधर्मो नित्यत्वं नास्ति; अनित्यत्वाद् बुद्धे रिति / བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ནི་, དཔེར་ན། སྒྲ་, རྟག་སྟེ། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བློ་བཞིན4། གང་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་དེ་ རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་, བློ་བཞིན་(ཞེས་པ་ལ) | བློ་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་ པའི་ཚེས་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཡོད་ལ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་རྟག་པ་ ཀྱང་བགྲངས་འདུག། 1)རྟ་དབར་5-“རྣམ༔ ཞེས་བ་མི་བྱུང་ལ; (༣་བ་ཞིག ) ་དབར་གས་- '3 ལ༔ ཞེས་བཁོདྭ བག, དེ་མེད་བ་མ་དག་གོ། 2) འདིར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྟག་བར་གསུངས་བ་ནི་བྱི་ཐག་པའི་འདོད་པའི་ དབང་དུ་བྱས་སོ།། 3) རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་ལ་་་ཐགས་བ་མེད་པའི་ཕྱིར"-ཞེས་བྱུང་སྟེ་ དོག...) Il......... 4)་བླ་བཞིན9-ཞིས་བ་རྟ་དབs;སྡེ་༨བs; . ༽པར་རྣམས་སུ་མི་བྱང་་ - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཉིད་ནི་མེད་དེ། བློ ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་, ཞེས་པའོ།། ཛཱs) (3) འ་ཚིགེ #ཞིn: (ཆ)ཀ ཁའའིa ཞི་ नोभयासिद्धः, अनित्यत्वान्मूर्तत्वाच्च घटस्य / གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་བ་ནི་, རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། ཡོད་པ་དང་, མེད་ བའོ༑ །དེ་ལ་, བུམ་པ་བཞིན” ཞེས་པ་ནི་, གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པའི་ཡོད་ བ་སྟེ། བུམ་པ་ནི་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ལུས་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ ཕྱིར་རོ། / ss) (g) oའadཞིག་འ་ག་ཞཞ:| འགཞིའt # | ནམ་མཁའ་བཞིན་, ཞེས་པ་ནི་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པའི་མེད་པ་སྟེ། དེ་མེད་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ངོར་རོ།། s) (3) ཤ་བག་ ཀཀ ཞིག་འགེའ གཡས་འགོ་: བཞུ་སཞ: གཟབའི | གཡt घटे कृतकत्वमनित्यत्वं च दृष्टमिति / རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ནི། གང་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་བའི་སྒོ་ནས་ བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་དག་གི་ལྷན་ཅིག་གནས་པ་སྟོན་པར་ 1) .སྟེ་ཉི་-དབར་རྣམས་རྒྱུ་-བུམ་བ.ཞེས་པའི་སྒྲ་མེད་དོit 2)འདི ར་-•དེ་མེད་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ངོར -ཞེས་བ་ནི; སངས་རྒྱུ་བའི་ངོས་, ཤེས་བ་ཡིན་ཏེ། མེད་པ” ཞེས་བ་མང་, སྤྱིར་ནམ་མཁའ་མེདུ་བར་སྨྲ་བ་ཞེས་བ་མིན་གྱི། དངོས་གྱུར་གྱི་རྣམ་ མཁན་མེད་ཅེས་བནོ། དེ་ཡང; འདིར་བྱེ་བྲག་པ་དང་རྩོད་པའི་སྐབས་ཡིན་པས་སོ། / 3)འདི རཱ-@ན་ཅིག་གནས་པ; ཞེས་བ་ནི; དེ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བའམ་གཞི་གཅིག་ལ་གནས་བའི། ལ་རྫུ་ཤTa:, བཧཉྩ༧:, ཞེས་བའི་སྒྲའི་དོན་ནི། Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 དག་སྟེ། དཆེར་ན་, བུད་མ - བྱས་ཉིད་དང་, མི་རྟག་པ་ན་ ཀྱང་མཐོང་, ༣ཞེས་བའོ། / ) (3) ཞི་བའི་གོ་ ག་ d bཚབའི་ཚ ཛཱཙཁཞིའི ་ཁམེ་, བཞི་ त्यं तत् इतकं वृष्टमिति नीति // རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བ་ གང་བྱསམ་ཡིན་བ་དེ་, མི་རྟག་ པར་མཐོང་སྟེ། ཞེས་བརྗོད་དགོས་བ་ལ། གང་གི་རྟག་པ་ཡིན་བ་དེ་, བུམ་ བ་ཉིད་དུ་མཐོང་སྟེ་, ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ། / ཐབས:ཚབ་མི་མཐུན་བས་ནི v0). བ R R: 4:, ག- གཙགས; ༣གཡའ་མ་༥, དབལ་ལ་འe:༔ 7* ལོ་མགོའི;, 4. Rपरीतव्यतिरेकश्चेति / ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམ་པ་ལྔའོ། ]འདི་ སྟེ། (1)བསྐྱབ་པར་བྱ་བུ་ལྡོག་བ་མེད་བ་དང་། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྡོག་པ་ མེད་བ་དང་། (3)གཉིས་ཀ་ལྡོག་པ་མེད་པ་དང་། (4)རྫོག་བ་མེད་བ་དང་། (5)ལོག་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ཞེས་བ་དང་ (g)འ། 1):ཟླ་དབར་རྱ་-༦༨བ་ཟླ་ཞེས་བར་བྱེད” ཅེས་འདུག་ཀྱང་(༣་མ་ཤོག.....) 'tnama-pནོར391 •ཞེས་; ཁྱོན་བར་བྱེད་བའི་དོན་ཅན་མིན་གྱི། ཤེས་བར་བྱེད་བར་མི་སེམས་ , 2) བདིའི་དོན་ནི་-ཁྲུབ་བའི་དོ་དམ་ཁྱད་བར་དུ་མ་བྱས་བs; དཔེ་ལ་རྟགས་ཆོས་གཉིས་གདམ་ཟ་སྨ་ | @ 8%; ww'RAI | བྱ)སྟོན་བ་མེད་པ་ནི; ནུབའི;ཟེང་རྒྱུ་ལྷག་ལུས་ཟ་བརྒྱུད་བརྟག་ག ཆོས་མེད་པ་ཙམ་ཞིག་བློན་ཁའི་ དྭf ཨིན་པས། མ་བྱུང་བ; ཞེས་བ་ཡིན་| རྫོག་བ་མིན་ཅི་ལོག་པ། མོ་གམ་གོ་ལྡོག་ནས་ བརྗོད་བནོ། འདི་རྒྱུ་དཔི་རྩ་འགྲེལ་གསྨྲས་ནད; ཡིན་བར་དང་འབྲེལ་བའི་སྨན་དང་། རྒྱ་ནག་ གི་འགྱུར་ལ;-བྷཱམབ་བར་བྱ་བ་ལྐོག་བ་མེདུ་བ་དང་ཁོར་བྱུང་ལ , གླགས་འགྱུར་ཎ.j. དགེ་ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a6 པ) . གཙག་ཆོསཞའོ་, བ་ ཞིག: གོ་ཤཱའq: ,གས་ཞུ | यदनित्यं तन्मूतं दृष्टं, यथा परमाणुः। परमाणोहि साधनधर्मेऽमूर्तत्वं व्यावृत्तम्, मूतत्वात्परमाणूनामिति / साध्यधर्मो नित्यत्वं न व्यावृत्तम्। नित्यत्त्वात् परमाणूमामिति // དེ་ལ་, བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་ལྡོག་བ་མེད་བ་ནི། དཔེར་་ན་, སྒྲ, རྟག་ སྟེ༑. ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན། གང་མི་རྟག་ པ་དེ་, ལུས་ཅན་ཉིད་དུ་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་, རྡུལ་ཕྲ་རབ་(བཞིན་)] . (ཞེས་བཀོད་པ་ན) རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ནི་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུས་ཅན་མ་་་་ ; ཡིན་པ་ཉིད་ལྡོག་སྟེt. :རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ལུས་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། / བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་, རྟག་བ་ཉིད་ལྡོག་པ་མེད་དེ། - རྡུ ལ་ཕྲ་རབ་ རྣམས་རྟག་བ་༧ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་, ཞེས་བཤུ།། ---- 72) 2. साधनाव्यावृत्तो यथा कर्मवदिति / कर्मणः साध्यं नित्यत्वं व्यावृत्तम्, ___ अनित्यत्वात्कर्मणः / साधनधोऽभूतत्वं न व्यावृत्तम्, अमूर्तत्वात्कर्मणः॥ སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ལྔག་བ་མེད་པ་ནི། དབེར་ན་, ལས་བཞིན4། ཞེས་པའོ། །ལས་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་རྟག་པ་ཉིད་ལྡོག་སྟེ། “ལས”རྣམས་ རྣམམི -སྒྲུབ་པར་བྱི་བ་ཡོན་བ མེད་བ་དང་བར་བྱུང་ངོ་། [. 183. ] 1) རྒྱ་ནག་གི་དགེ་དང; རྒྱ་ནག་གི་བད་བས་བསྒྱུར་བའི་དཔེ་རྣམས་ཅུ; qdqq-ཞེས་བ་-ཐོན་ བ་མེད་བ་1.ཞེས་བར་བསྒྱུར་འདུག་བ་ཅུང་མི་ལེགས་སོ། / 2) རྣལ་ཕྲན་རྟག་པར་འཇོག ཚུབ་གང་ལྟར་རོ།། 3) རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་བག-དཔེར་3;:གཞད་གྱི་ལུས་བཞིན. ཞེས བ་བསྒྲུབ་བུ་ལྡོག་བ; སྒྲུབ་བྱེད་མི་ ལྡོག་ཁ་ལྕེ-ཤབ་བྱུང་ཏེ་ཅེ, བོ་, བr)་་་ 4) བགས་འགྱུར་སྟེ.j་དམ་གj ; “ཝེར་ན; ལས་བཞིནj" ཞེས་བ་ཅི་བྱང་།(1, 185-A, པ་རྡ་ i, ,*-) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་བཞི་ཆོས་༼ ལུས་ཅན་ལ་ཡི་ག་ “ཉིད་ལོག་ཁ་མེད་དེ། མ*གས་ཞུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཧུར་རོ། |: - 73) 3. उभयाव्यावृत्तः, आकाशवदिति / तत्सत्त्ववादिनर 'प्रति / ततो नित्य_____त्वममूर्तत्वञ्च न व्यावृतम्, नित्यत्वावमूर्तत्वाच्चीकास्वति।। གཉིས་ཀ་ལྡོག་བ་མེད་པ་ནི། ནམ་མཁའ་བཞིན, ཞེསཁ་། - རྗེ་ ཡོད་༢བ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ངར་རོ། །དེ་ལ་ (མ་མཁའ་ཆ) རྟག་བ་ ཉིད་དང་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིན་ལྡོག་བ་མེད་ཚེ། རྣམ་མཁར་མིr; རྟག་བ་ ཉིད་དང་། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཡང་ཕྱིར་རོ་, ཞེས་བའོ།། 74) 4. अव्यतिरेको पत्र विना साध्यसाधननिवृत्या तपाभावी निदर्श्यते, གཡཆེ གdཞགའི«བ ཤུeARiP+ : ལྡོག་བ་མེད་བ་ནོr - གང་བ་བཟའ་བྱ་བ་ཟླ་བར་བྱེད་ པ་ལྡོག་པ་ (བསལ་བ)མེད་བར“(མ་བསྟན་པར); དེ་མི་ཚརྫུན་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་ པར་སྟོན་པར་བྱེད་བ་སྟེ། དཔེར་ན་བུམ་པ་ལ་ལུས་ཅན་ཉིད་དང་། མི་ 1) བཤུ༩འ ༩འཛིཊཾ ཨཁོ་ཚོ་༥:1,་, , - - :: 2) ནམ་མཁའ་དྭངས་པོར་ཚདུ བར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ང་བy ཤེས་བྱའི་དན ནོil-p༔5, དབུར་རྣམས་ ་དེ་ཚད་མ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ང*-ཞེས་བ་མེད་ལ། རྒྱ་ནས་ཤི:༣རྒྱུན་ལྡན-བདེ་ཚད་བའི་ བསྒྱུན་གསོ་ས4"ཞིས་བྱ=8, ཐོག•) | 3) སྒོག་ཙྪ་ཚདོན་མ་''ཞེཝཚནས;དེ•s iའ་ བརྟག་ གར་-ཆོག་དོན་གཉིས་ཀ་མི་མཐུན་བར་བྱུང་། / '''ད 4ཙམ་ནི༑ ཙི་ཙཝf རྣམ་ ཁན་་རྟག་དཔུང། བ དེནང་ཐ; ཞེས་བf ia+B, . 3. 4. •r)|རྒྱུ་ན་ཕྱི་ག་ ་ལོག་ལ་བསྐྲུན་པ་ནི རྣམིན། བུམ་བཞིན། ས་བབློy. ; མི་རྟག་ཟ་ཝསོང་བ་རྟ་རུང་། སོགས་པས་རྒྱུ་མཐོང་བས་བྱིན་ནོ།། ཞེས་བྱ་(..ཡོག...) ये सब परम्परागत आचार्यों के मौखिम अनुसरण प्रतीत होते हैं। Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ རྟག་བ་ཉིད་ཀྱང་མཐོང་, ཞེས་བ་ལྟ་བུའོ། / 75) विपरीतव्यतिरेको यथा, यदनित्यं तन्मूर्तमिति वक्तव्ये, यन्मूतं तदनित्यं दृष्ट ཞིའི་འི t ལྡོག་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བ་ནི། དཔེར་ན་, གང་མི་རྟག་བ་དེ། ལུས་ ཅན་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། ཞེས་བརྗོད་དགོས་པ་ལ། གང་ལུས་ཅན་ཡིན་པ་ དེ་, མི་རྟག་བར་མཐོང་སྟེ་, ཞེས་ཟེར་བ་(ལྟ་བུ་)འོ།། 76) एषां पक्षहेतुदृष्टान्सामासानां वचनानि साधनाभासम् / འདི་རྣམས་དེ། ཕྱོགས་, གཏན་ཚིགས་, དབེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་ཀྱི་ བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་བའོ།། / / མག་སའི་ག་གཞུ ཚནཱ་བ་བན་བ་ - - 77) मालप्रत्यायनावं तु प्रत्यायनुमानं च एव प्रमाणे / .. // བདག་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་དོན་དུ་ནི། མངོན་སུམ་ དང་, རྗེས་སུ་དཔག་བ་སྟེ། ཚད་མ་ལ་གཉིས་ཁོ་ནའོ། / ཕ6)མག:- ཀ ཁཧཊབས་ན, བའི་འཚམའི་འོས་གཞིकल्पनारहितम् / तदक्षमक्षं प्रति वर्तत इति प्रत्यक्षम्। E:ས་གfའི་ཆུག་ཀ མངོན་སུམ་བསྟུན་ཀ་ 1) 3. . དབར་གjཝ་; ་བྱས་བ་མ་ཡིན་ ངེས་བྱ=0: 184... ), མིང་བྱང་བ་དང་ ཚོ་་གཞན་རྒྱས་མྱ་ནག་ནས་ལྟ་བ་སྨ- ས་བཅས་ཐམས་ཅདཙཱ་དུན་བར མཐོང་བ་མིནi| ཞེས་བརྗོད་བ་མ་བུའilཤེས་བྱུང:, *,) )འདི ར་དབྱེ་བའི་ངེ་བ་ང་མ་མ;སྒྲུབ་བྱེད་གནའ་བད; དབྱེ་བའི་རྒྱུ་བཙན་སོགས་ནི; ཟླ་བཅུས་བབ་ཐངན་ནུས་དང་ནི་རྗེ བཅུ་དབག:| ཚདུ་སྨནོ, བཙན་ཉིད་ག་ཟ་འཐུས་བྱL | དེ་ལ་རབ་སྦྱོར་ཕྱིར་ཚན་བ] ཞན་ནི་ཚད་བ་མ་ཡིན་ནོil= reqག་གཟུག* གri; ཞི ག་ག་གུ | ཀ་ལེ། བཀག་གrd འ ག་གInt ཀཞེ་ཞt (..n. /༨)ཞེས་སོགས་རྒྱུ་ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : a དེ་མ་, མངོན་སུམ་ནི་རྟོག་བ་དང་བྲལ་བ་སྟེ། ཤེས་བ་གང་ གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དོན་རྣམས་མ། མིང་དང་, རིགས་ལ་སོགས་བའི་ རྟོག་བ་དང་བྲལ་བའོ། །དེ་ནི་, དབང་བོ་དང་, དབང་པོ ་ས ་སོ་ལ་ཡོད་བ་ སྟེ། མངོན་སུམ་1མོ།། | མོའུ་འhཚགས་q:- རྨིས་དབས་བན་བ་ / 76) अनुमानं लिङ्गादर्थदर्शनम् / / // རྗེས་སུ་དབག་བ་ནི་, རྟོགས་ལས་དོན་མཐོང་བའོ།། -- 80) लिङ्ग पुनस्त्रिरूपमुक्तम् / तस्मात् यदनुमेयेऽर्थे ज्ञानमुत्पद्यतेऽग्निरत्र, अनित्यः ཚ:འི ག ཙནཱའི་ནi* སླར་ཡང་, རྟགས་ནི་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བ་མ་བརྗོད་ལ། དེ་ལས་ རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བའི་དོན་གང་ལ་, ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་སྟེ། འདི་ན་མེ་ ཞེས་བའམ། སྒྲ་མི་རྟག་, ཅེས་པ་ (ལྟ་བུ་)དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་བའི - ཞེས་དགོས་ii་ 1)ཟིགས་སྐྲུན་གྱི་བདེ་བ་བྱིངས་དང་བསྒྱུ་རྣ-“དབང་པོ་དུང; དབང་བོ་ལ་ཚོར་བ་ཟླ་ དབང་པོ ་ཀཾ་ མོ་བ་ཚནསཏོn”གས་བསྐྲུན་དགོས་ཀྱང་། སོ་ཆེད་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཚད་མའི་གཞུང་ནས་ཆེ་བར་ མངོན་བུམ1ཞེསཾ་བར་འདུག་བས; ནདིར་འང་དེ་ལྟར་བཤད་ག ནདིར་མངོན་སུམ་གྱི་མིང་དུ་ བ་རྒྱའི་དགེ་བཤེས་མིང་རྒྱང་བུའི་འགྱུར་ལ་ཙན་དན་དྷ་བ་མང་བར; ནཱ་བ་བསོད་ལ I རྒྱུས་དྭཔེ་ནི་འདོད་རྣམས༣་བདཙ, སོག... དབན་པར་བྱའོ།། དེ - 2) བོད་འགྱུར་གནད་ཟུ་དང་ས་བཅུ་རྣཐག་བའི་ཞི་བ་སྐྱེས་ས། འདིར་མི་དང་། བུམ་པའི རྟn; ཟས་བ་འདི་བ་སོགས་བ་འདི; fཅུ་བན་བནit ༩.fས,., j.3.184-A) यहां अनुमान की व्युत्पत्ति के सम्बन्ध में कुछ प्रकारान्तर दृष्टिगत होता है ।-अनुमितिरཤུགཞནུ(ཀ.4.g:38,G.0.s.)ཀཞེsཤེའིཏཾ ཀ་ལ་་ཁོ་རྣཙག་གཤའ་ཀ་འགའ་ བཅཤ་ནཱ གཞ, གཤུགཞུt (བd.a.n. g. 3e, K.J.4.I)T Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 གrn=laཅས་ག ཙན་སའི་ས་བུ་བསྒྱུ་'༣), 81) उभयत्र तदेव जानं फलमधिगमरूपत्वात् / . གཉིས་ཀ་ལ་ཤེས་པ་དེ་ཁོ་ན་འབྲས་བུ་སྟེ། རྟོགས་པའི་བདག་ཉིད་ ཡིན་བའི་ཕྱིར་རོ།1 / : - 82) सव्यापारवत्ख्यातेः प्रमाणत्वमिति।। བྱ་བ་དང་བཅས་བ་ཅན་གྱིས་ཡང་དག་བར་རྟོགས་པ་ནི་ ཚད་མ་ཉིད་ (ཀྱི་དོན་ནོ)ཞེས་བྱའོ།། / / qqqབཙགས : མངན་སུམ་ཁར་ཐང་བསྨན་མ་ 83) कल्पनाज्ञानमथान्तरे प्रत्यकामासम् / यज्नान घटः पटः इति वा विकल्पतः . समुत्पद्यते, तदर्थस्वलक्षणाविषयत्वात्प्रत्यक्षाभासम् // 1) གླགས་འགྱུ་-་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྟོགས་ཁ་རྒྱུད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། (.3. .ཤོག. 1s;j.184,A.) བ་འདིར གཟུགས་ལ་སོགས་པ," ཞེས་བྱར་བ་ནི;ཟུགས་མཐུམ་ཐར་མོ་བཙ འི་སྐྱོན་ཅི།“ཁ་གfaག་ཤ་ཚན་ཊན་ཞུ'' ཞེས་བའི-hའཁ་=ནམྨས་བྱུ, ཨ་faཀ= རྟོགས་བའམ་ཁོང་དུ་དུ་བ་ su="35'58' 5' 1' EL "cat=0; R = NU 19'5'', བ་༣ བན” ཞེས་བའི་སྨྲ་རྟེན་ཚད་ ག གམ་ བར་བསྒྱུར་དགོས་ན; ཧ་ཅང་། མུ་འད་ཉནit 7) གྲ་་འགྱུར.-ཚད་མ་གང་ད་དུ51 དོན་བྱེད་ནུས་བ་མང་དག་བར་རྟོགས་བའི་བྱིན; ཞེས་བནོ; ཤེས་བྱུང་(i.*,184:A ༣་ཟླ་ཁོན, 1=qདཾ རབ་བྱ་བ་དང་བཅས་ཐཾ་” ཞེས་ནི་ བ་གང་ཤུལ་གྱི་རྣམ་ཁ་འ་བའི་བྱ་བ་རླུང་སྨན་བའི་ས་བབ་་་་བ་ཅན་ཏུ་སྐྱེས་ཤིང་གྲུབ་ དེ་རྟོགས་བུ་ནི;ས་བཤཟ་བློ་དེའི;ཚད་བ་སཾ་བའི་ག:ཁྱེད་ནུབ་སྨན་ཡིན་ཞེས་བའི་ fil=ག་ཆུ ནག་q་ཅེ། ཞི་འགག་འཇུག་བ་ འཚོ་བ ཐ ཁrcཚུFནg, 95) རྒྱས་ བ་ཁང; འཛན་སྦྱངས་ཚུལ་གྱི་འདྲ་རྣམ་དང་ལྷན་ཁ་ལྕེI=ཆག་ཞ:ndlfacཤིག་ཤུབd TཤགrniམIཞT=(༢.ཤུགཞི་ནr.g.e)ཀུན་བཏུས་ལས་ཀྱང.-ཀག་བསྡུ་བའི་ཚབ་ཞུ= བྱ་དང་བཅས་ བར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར། །ཞེས་སོ། (ཀུན.v/• 1). Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 * * * t ' , // དོན་གཞན་མ་1, རྟོག་པའི་ཤེས་པ་དེ། མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་བའོ། / ཤེས་པ་གང་, བུམ་བའམ་, སྣམ་བུའོ་, ཞེས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་ཚུལ་་་ དུ་རབ་ཏུ་སྐྱེས་བ་སྟེ། དེའི་དོན་(ཡུལ), རང་གི་ཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་མ་ཡིན་ བའི་1ཕྱིར། མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་བའོ༎ // ཚཤུག་འ་ག་གfཞིཅའགཞུ fག་དབག་རྒྱུ་དང་བསྒྱུ:། ད་ 84) हेत्वाभासपूर्वकं ज्ञानमनुमानाभासम् / हेत्वाभासो हि बहुप्रकार उक्तः, तस्माधवनुमेयेऽर्थ ज्ञानमव्युत्पन्नस्य भवति, तदनुमानामासम् // // རྟགས་ལྟར་སྣང་བ་སྔོན་དུ་སོང་བ་ཅན་གྱི་ཤེས་པ་ནི། རྗེས་སུ་དངག་ པ་ལྟར་སྣང་བའོ། །རྟགས་ལྟར་སྣང་ནི་, རྣམ་བུ་མང་དུ་བརྗོད་ཟིན་ལ། དེ་ ལས་, རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བའི་དོན་གང་ལ་མ་རྟོགས་པའི་ཤེས་བ་ (འཛིན་ སྟངས་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་ལ་མ་ཞུགས་པའི་ཤེས་བ).བྱུང་ལ། དེ་ནི་རྗེས་སུ་ 1)འདིར་ཚིག་ཟིན་ལ་རྟོག་བ་གང་ཡིན་མངོན་ཤུམ་ལ་བྱུང་དུ་བསྣུན་བ་ཙམ་དུ་ཅང་མང་ ''དོན་གཞན་ ག”-ཞེས་བའི་ཚིག་གི་ནས་ག་གས; གངས་རི་ལྔ་རྐང་གི་ཞེས་བ་དྭང་། དྲུང་དཀ༨ ཟེར་བར་སྟོང་ བའི་དབང་གིས་སོགས་བྱང; མངོན་སུམ་ལྟར་དུ་བསྣུན་བར་གོ བར་བནit ཀུན་བཏམ་ཅུ་མངན་སུམ་ gs'FE's 5' 5 ' swq 85:34''8's "s"sy 'R'Is II भ्रान्तिसंवृतिसज्ज्ञानमनुमानानुमानिकम् / / - ག་གནས་༥༣ལེགཡོ་ཀ་ནཾ གdཞིག་ ll (6) འཁྲུལ་དང་ཀུན ཇོབ་ཡིག་བ་དྭང་] རྗེས་དཔག་རྗེས་སུ་དཔག་ལས་བྱུང་][ དྲན་དང་མངོན་འདོད་ཅེས་བྱ་l མངོན སུམ་ཁར་སྟོང་རབ་རིབ་བཅས།[ (w.q. {ls)| ཞེས་མངས་བཟ་མར་སྟོང་བདུན་དུ་བཤད་དོit་ 2)འདི5; ''དོན་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཤུལ་མ་ཚན་བཞེས་པ་ནི; རང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་གྱུར་བའི་ ཡུལ་མ་ཡིན; ཞེས་བ་ལྕེI དེས་བ་དེའི་ནང་ཁུལ་རང་མཚན་བ་མིན; ཞེས་བའི་དོན་ནོil Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 . དཔག་བ་ལྟར་སྣང་བའོ།། / / སྣག་ཁ་འཆག་ཀུ་ གུན་འབྱིན་བསྒྱུར་བ། sx) ལེགནའི་སའི་ སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་འབྱིན་པ་རྣམས་ནི་, སུན་འབྱིན་བ་རྣམས་སོ། / 86) साधनदोषो न्यूनत्वम् / पक्षदोषः प्रत्यक्षादिविरुद्धत्वम् / हेतुदोषोऽसिद्धान कान्तिकविरुद्धत्वम् / दृष्टान्तदोषः साध्यधर्माद्यसिद्धत्वम् / སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའི་སྐྱོན་ནི་, མ་ཚང་བ་ཉིད་དོ། །ཕྱོགས་ཀྱི་སྐྱོན་ནི་ མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་བསལ་བ་ཉིན་དོ།1 །རྟོགས་ཀྱི་སྐྱོན་, མ་གྲུབ་བ་ དང་། མ་ངེས་བ་དང་། འགལ་བ་ཉིད་ནོ།ཋ - ་དཔེའི་སྐྱོན་, བསྒྲུབ་བར་ བྱ་བའི་ཆོས་ལ་སོགས་བ་མ་གྲུབ་བ་ཉིད་དོ། / - 87) तस्योद्भावनै प्रश्निकप्रत्यायनदूषणम् / དེ་(ལྟ་ཐུ ར་ (སྐྱོན་བརྗོད་པ་ (འི་ངག་)ནི་, ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་རབ་ཏུ་ རྟོགས་བ་ཌའི་དུས་)ན་༑ སུན་འབྱིན་པའོ། / ༣གག་Tཀ་གfའི་ཅག་ག་ཀཱ་ - ཀུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་བཙུན་བ་་ - དང) ཨ་སྐུ་འཁ་འའི་ས་འོགཞི ༼བrtགཞི་|་་་་ པ་ སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་མེད་ལ་, སྐྱོན་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི། སུན་འབྱིན་ བ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ།། ,- - , - , 86) सम्पूर्ण साधने न्यूनत्वचनम्। अदुष्टपने पालीववचनम् / सिद्धहेतुकेऽसिद्धहे तुकं वचनम् / एकान्तहेतुकेऽनेकान्तहेतुकं वचनम् / अविरुद्धहेतुके विरुद्धहेतुकं वचनम् / अदुष्टदृष्टान्तै दुष्टदृष्टान्तदोषवचनम् / एतानि दूषणामासानि। . 1)གྲགས་འགྱུར..་མངོན་བུམ་ཐ་སོགས་བམ་གནོ ད་བ?ལེག ཁུང་།.རྩེ, 14 A;ནས་ *) 2) {ཅིག་ལས་ “གགའི་རྟགས་བྱུང་།། 3) འདིར-་ཅན'i; རྐྱེན་སྣs; གགྱི་n» ནི་རི་བསགཝར་བྱེད'; བཟོད་ཟ། Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (དེ་ཡང་) ཡོངས་སུ་ཚང་བའི་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ (འི་ངག་)ལ་, མ་ཚང་ བ་ཉིད་དུ་བརྗོད་བ་དང་། ཕྱོགས་སྐྱོན་མེད་པ་ལ་, ཕྱོགས་སྐྱོན་བརྗོད་པ་དང་། གྲུབ་པའི་རྟགས་ལ་, མ་གྲུབ་བར་བརྗོད་བ་དང་། གཅིག་གི་མཐའ་ཅན་གྱི་ རྟགས་1མ་(ཁྱབ་བ་ངེས་བའི་རྟགས་ལ་); ཁང་བོན་མཐའ་ཅན་གྱི་རྟགས་ (མ་ངེས་པའི་རྟགས)སུ་བརྗོད་པ་དང་། མི་འགའ་བའི་རྟགས་ལ་, འགལ་ བའི་རྟགས་སུ་བརྗོད་བ་དང་། སྐྱོན་མེད་པའི་དབེ་ལ་, དཔེ་སྐྱོན་ཅན་དུ་ བརྗོད་པ་སྟེ། (དྲུག་བ་)འདི་རྣམས་ནི་, སུན་འབྱིན་བ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ།། ནྟི༠) ཤམེR: འ༤༥ ནྣམའེ, Rའཁོnལ| - འདི་རྣམས་ཀྱིས་ནི་, གཞན་གྱི་ཕྱོགས་སུན་འབྱིན་པར་མི་བྱེད་དེ1| དེ་ (རྣམས) བསལ་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་(སྐྱོན་མེད་བ) ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། / 6) ཝུ་ལR u ཞེས་ཉེ་བར་རྫོགས་ས།། - 2) བ་ཡཾ་གི་འོག་ཚོས་འགའ་ ཞིག་ཀཞིགེ་ यात्र युक्तिरयुक्तिवा सान्यत्र सुविचारिता // (2) 3)གཅིག་གི་མཐའ་ཅན་གྱི་རྟགས་ནི་ཐུན་ཕྱོགས་གཅིག་བུའི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཅན་ཏེ། མཐུན་ཕྱོགས་ ཁོ་ན་ལ་ཚད་བ; ཤེས་བའོ།། འདི་ནི་- ཡུག[བརྟེའུ་ཆེ” ཞེས་བའི་སྒྲ་ཐད་བསྒྱུར་བྱས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་ནི་ཁྱབ་ཁ་རིས་བནོit 3) དེ་བཞིན་མང་མོ འི་མཐའ་ཅན་ཞེས་བ་མང-“འི་[[བ་ཆ-ཞེས་བའི་དོན་ཏེ། མཐུན་ཕྱོགས་རུང; མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་བྱེད་པའི་དོན་ནོ། 1) གྲགས་འགྱུར;-'་འདི་རྣམས་ཉིད་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་མེད་བ་མ་བÉ ད་དེ” ཞིས་བྱང་(རྡ་.t, J་རྩེ, 184.B.)འདི་ནི་ཀ་དག་བར་མངོན་ཏེ། སྐྱོན་ཡོད་བ་མ་བ༔ 51-ཞེབ་དང་གོས་སོ།། Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 སྔོན་ལ་ཕྱོགས་ཙམ་སྒྲུབ་བའི་ཕྱིར།། ཚིག་དོན་ཙམ་ཞིག་བཤད་བ་ཡིན།། གང་ལ་རིགས་པའམ་མི་རིགས་བ།། དེ་ནི་གཞན་དུ་ལེགས་དབྱད་ཟིན?། / (2) इति न्यायप्रवेशसूत्रम् འཁུu ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་, རིགས་པ་ལ་འཇུག་པའི་མདོ་ རྫོགས་སོ།། / / - -- 2)གྲགས་འགྱུར་དང་, མིང་གུང་རྒྱུའི་འགྱུར་རྣམས་སུ་ཚིག་བཅད་འདི་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་མི་མཐུན་ བར་བྱུང་ངོ་tL Il Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ་གཞ གཡོན་ རིགས་བ་མ་འཇུག་བཞི་འགྲེལ་བ་ སློབ་མ་མ་ཐན་བ་ཞེས་བ བཞུགས་སོ། Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E ក -គេ ទឹកត P'A'''តិ “="និង"" , "+"" - E Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ हरिभरिकता ཧརིབྦདྲས་རིསམཛད་པའི་ ག་ལེqd: | རིགས་ཟབ་མ་འཇུག་བཞི་འགྲེལ་བ། भोसर्वशाय नमः // དབལ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་བ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།། सम्यग्ज्ञानस्य वक्तारं प्रणिपत्य जिनेश्वरम् / न्यायप्रवेशकव्याख्या स्फुटायां रचयाम्यहम् // (1) རྒྱལ་དབང་ཡང་དག་ཡེ་ཤེས་ཀྱི།། གསུང་བ་བ ་དེར་རབ་བཏུད་ནས།[ དོན་གསལ་རིགས་བར་འཇུག་བ་ཡི།། རྣམ་བཤད་བདག་གིས་བརྩམ་པར་བྱ། (1) 2) ) བཀ?•ཏེ ala, R འགའི་ཞེབཀགིn Iག་གི་ཚབ་ཞུ་ཡཞེ# འི་ལོ त्वास्तित्वादयोऽनेनेति = न्यायः, अर्थात् तर्कमार्ग को ही न्याय कहते हैं। 'न्याय' शब्द * ཚདཞུ 7 (ཆཞི)nཚིག་ བཀའ་ འག་ རྣ༩ ཙགཞིའ༔ | ཝག་ མཚ གི་འོག་ ་ཞུ ''she # ཚེ གནའ གེ རྗེ་ གལ དའ གཞr ཞུ་ ) རིགས་ གིས་བའི་སྒྲ་དོན་ནི; བྱང་བཤམ; ནས་བ, ཤིས་བ་ དེ་གང་ནས་ཟུར་གྱི་བྱིངས་ - ་ག་ཀ=དུསཞིག་ཡོདྭ་ཟ། དེ་ནི་-ཞིབ་huཞེaཀེte-'an iཏནaཚ sའི་ཏི་ ནམ་ཞིག་བྱ་བ་,=བང་གིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པས་ན་རིགས་གན; ཞེས་མ་མིན་ རྡོ་མང;sའགy-ཤིས་བ་་དོ་བ་བློ་མ་ཉི། ནི གས་པའི་བྱིངས་ན; ལེགས་ བར་འབྲེལ་བ་ཆེ་བས་དོན་གྱི་རང་བཞིན་དང་འབྲེལ་བའི་བློ་དག་རྟོགས་པར་བྱེད;ཞེས་བཞི། " पुनरयं न्यायः प्रमाणरर्थपरीक्षणम्" न्या.मा, 11116 समस्तप्रयाणव्यापारावधिra-n: འི - ག་.. titi6) Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 འགྲེལ་བ་འདི འི་དགོས་པ་བསྣུན་ས་ रचितामपि सत्प्रविस्तरेण समासतः / . असत्प्रज्ञोऽपि संक्षिप्तरुचिः सच्चानुकम्पया // ཤེས་མཆོག་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱུ་ཆེ་བར!! བརྩམས་ཀྱང་མདོར་བསྡུས་ལ་སྤྲོ་བཞི། སྒྲ་ .: འགྲོ་ལ་བརྩེ་བས་ཤེས་རབ་ནི།། མཆོག་དང་བྲལ་ཡང་བརྩྭ་བར་བ་ 7, ཙ་ཤུdཞི་ཤཤུལ་ དྭགམ་རིགས་ཚོས་བུa:- y ཝ s) ཀ བ དེ་ལ་ ཡང་ साधनं दूषणं चैव साभासं परसंविदे। . प्रत्यक्षमनुमानं च साभासं त्वात्मसंविदे // སྒྲུབ་2པ་དང་ནི་སུན་འབྱིན་ཉིད་ ས་ས: - - - -- i) དོན་ནི; ཐུགས་ཀྱི་སྐོ•བ་ལོགས་ ཀི་ལོ་དུང་ལྷན་ས=es) ས; རིགས་པ་ཇེ་འཐུག་བ་ཞནཾ་ལ་བབ་པའི་དོན་མ; བླའ་གཞན་ཅུ་རྩ་ཆེ༣༣རུ་ཐ་འོད་ འི་ རྟ་མདོར་བསྡུརྩེ་བ་སྤྲོ་བའི་བློ་གསར་རྣམས་ཀྱི་དོན:3; བློབ་དཔོན་གོངཝ་རྣ་ཡིན་ མག་དང་མི་སྒེན་གང(E ཨཁཊwག) བསྒྱུ་ཅཚོས་༢་༣བསྟན*གས་ཀྱི་རྣམ; བེགས་བར་ བསྡུས་འཚོའི་རུ་བཀfཝར་ཅནོ; ཞེས་༣fit : - ; ... , 3) རྒྱ་ནན་ནས་བསྒྱུར་བ་- “་ནས་ནུ :བ་དོང་སུན་འབྱིན་ནུས་ཞེས་བྱང་གང་ ཨཞེ རྨ་གེa,TInfཀཞུགd:,ཞེས་བའི་ཚིག་བསྡུས་ཀྱི་རྟེན་ལ་བསམ་གནང་བ་མ་ཟ་ན་ཟ་བ་དང་ང་ ht #ཤུ་qI༩ ལོ= Inf).ཚེ འུག ''iadཁ་ཨཱ''' ཞ ནེ / // Rཞག་ है। पर यह 'साधन' शब्द का शब्दानुवाद न कर इसके विग्रह के साधन पर अर्थानुवाद Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 ལྟར་སྣང་བཅས་བ་གཞན་རྟོགས་ཕྱིར།། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་ ལྟར་སྣང་བཅས་བ་བདག་རིག་ཕྱིར།[ རྣག་ཞེན་ 3) ཞེས་པ་འདི་བློཀ་དང་པོ ་ཉིད་དོ།། རྡ) འཁ གཞུག་ཁ ཟླR ? ཙམའི | (རེ་ཞིག) ཅིའི་ཕྱིར་, འདི་1དང་པོར་ཉེ་བར་འཇོག་པ་ཡིན? ཞེས་ ཟེར་རོ། །(དེ་ལ) བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། 7) इह प्रेक्षापूर्वकारिणः प्रयोजनादिशून्ये न क्वचित्प्रवर्तन्त इत्यतोऽधिकृतशास्त्रस्य प्रयोजनादिप्रदर्शनेन प्रेक्षावतां प्रवृत्यर्थमिति // འདིར་, རྡོག་བ་སྔོན་དུ་བཏང་ནས་འཇུག་བར་བྱེད་པ་རྣམས་ནི་, किया प्रतीत होता है। , 1) འདི ར་དང་བ་ཞེས་བ་ནི་-་སྒྲུབ་པ་དང་༔ ཞེས་སོགས་ཀྱི་འལོག་དེའི།་ / 7) འདིར་-་རྟོག་བ .ཞེས བའི་དུ ན་-བརྟག་ཟབྱར་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག་བའི་ལས་ཀྱི་དགོས་བ་སོགས་ •རྟོགས་བ༔ སྔོན་དུ་སོང་བའི་སོ་ནམ་བཙྪན་བཅོས་ལ་འཇུག་བའི་དོན་ཡིན་ལ; དེ་pར་ན་ : རྟོགས་ --ཞེས་ཤངས་དགོས་ལ། རྒྱུ་དམིར་གང་-གེ་འT༣་ཞིན ཞེས་བྱུང་ལ; am? ཞེས་བ་-མཐོང་བ་ ནམ རྟོགས་བའམ, ཤིས་བའི་དོན་ཡིན་མོད། སྔ་འགྱུར་གྱི་སེ་ཆེན་རྣམས་ཀྱི་ ་ཚིག་དེ་རྟོག་བར་ བསྒྱུར་འདུག་ཅིང; གཞུང་མང་པོར་གང་དེ་ལྟར་བྱུང་ལྕེ།-དཔར་ན-vརྟོག་ལྡན་གྱི་བྱ་བ་ལ༣.གས་བ་ ཡོད་བས་ཁྱབ་བས- ཎིཀྐཱ ཆེན་ 1| འོག་ +. 5)|་རྟོག་པ་སྔོན་དུ་གཏོང་བ་རྣམས2-(དུལ་ལྕེའི་ རིན་ཐེག་འགྲེལ བ་(ཆབ་ནག ཙནག) *) འག, 1), དེས་ན་འདིར་-རྟོག་པ -ཞིས་བཞུན་ བ་ཡིན་ལ། དོན་ནཾ;-བྱ་བ་ལ་་ རྟོག་དབྱ ད་སྔོན་དུ་སོང་བའི་བློ་ནམ་ཤརྒྱུག'-ཞེས་བའོ།། Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དགོས་པ་ལ་སོགས་བས་སྟོང་པར་ནམ་ཡང་འཇུག་པར་མི་བྱེད་དོ་, ཞེས་པ་སྟེ། དེས་ན་, སྐབས་སུ་བབས་བའི་བསྟན་བཅོམ་ཀྱི་དགས་བ་ལ་སོགས་པ་རབ་ཏུ་ བསྟན་པས་, རྟོག་པ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་འཇུག་པར་བྱེད་པའི་དོན་དུའོ་, ཞེས་ བྱའོ༑ X/ 8) शास्त्रार्थकथनकालोपस्थितपरसंभाव्यमानानुपन्यासहेतुनिराकरणाथं च न्यायप्रवेशकाख्यं शास्त्रमारभ्यते इत्युक्ते सम्भवत्येवंवादी परः।। (འདིར)བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དོན་འཆད་པའི་སྐབས་སུ་ཉེ་བར་གནས་པའི་ (ཉེ་བར་འབྱུང་འོས་ཀྱི་དྲི་བ); (བསྟན་བཅོས་རྩོམ་བའོ་)རྒྱུ་མཚན་ཉེ་བར་མ་ བཀོད་དོ་ (སྙམ་པའོ), གཞན་དག་ལ་ངེས་པར་འབྱུང་བཞིན་པའི་(དོག་པ) ངེས་བར་བསལ་བའི་ཆེད་དང་། ཡང་ན་, རིགས་བ་ལ་འཇུག་པ་ཞེས་བྱ་ བའི་བསྟན་བཅོས་བརྩམ་པར་བྱའོ་, ཞེས་བརྗོད་པ་ལ། ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་གཞན་ དག་, འདི་སྐད་ཅེས་ཟེར་སྲིད་དེ། / 6) नारब्धव्यमिदं प्रयोजनरहितत्वात्, उन्मत्तकवाक्यवत् / तथा निरभिधेयत्वात् / काकदन्तपरीक्षावत् / तथा असंबद्धत्वात्, "दश दाडिमानि-षडपूपाः कुण्डमजाजिनं पललपिण्डं-सर कोटिके" त्यादिवाक्यवत् / / འདི་ནི་བརྩམ་པར་མི་བྱ་སྟེ། དགོས་པ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་, སྨོན་ བའི་ངག་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ - བརྗོད་པར་བྱ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར, བྱ་ རོག་གི་སོ་བརྟག་བ་ (འི་བསྟན་བཅོས》བཞིན, གཞན་ཡང་, (ཆིག་སྔ་ཕྱི) འབྲེལ་ 1) #dm=qIཞན་མཁན་ལྟ་གཡ-...-''qqཞིG' ནt.g. *v0| Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i བ་མེད་བའི་ཕྱིར། སེ་འབྲུ་བཅུ་རྣམས་, པུ་བ་དྲུག་1 (བུ་ཥ་པ་དྲུག)། / གཏན་ཁང་- རོ་མའི་བགས་བ་དང་། །ཤུ་ཡི་གོང་བུ་- རྫིང་བུ་དང་།སྲིན་བུ་ཆུང་ངུ་བྱ་བ་དང་། །ཞེས་བྱ་བ་མ་སོགས་ནི་ངག་བཞིན་ནོ་ ཞེས་ ཟེར་རོ།་་་་་ 10) तदमीषा हेतूनामसिद्धंतोद्भावयिषया प्रयोजनाविप्रतिपावनार्थमा ग्लोकोपन्यासः / अयं चाभिधेयप्रयोजने एव दर्शयति साक्षात् संबन्धं तु सामर्थेन / དེས་ན་ རྟགས་འདི་རྣམས་” མ་གྲུབ་བ་ཉིད་དུ་བསྟན་པར་བྱ་བའི་སྒོ་ ནས་, དགོས་བ་ལ་སོགས་བ་སོ ་སོར་བསྟན་པའི་དོན་དུ་, བོག་ འདི་ཐོག་ མ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཀོད་པ་ཡིན་ནོ། །འདིས་ཀྱང་, བརྗོད་བྱ་དང་, དགོས་པ་ དངོས་སུ་སྟོན་པར་བྱེད་ཅིང་། འབྲེལ་བ་ནི་ནུས་པས་(དེ་ དོན་གྱིས་སམ་ཤུཎ་ ཀྱིས)སོ།། 11) यथा चैतदेवं तथा सुखप्रतिपत्त्यर्थमेव लेशतो व्याख्याय वर्शयिष्यामः // འདི་དག་ཀྱང་, ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་བར་བྱ་བ་ཉིད་ ཀྱི་ཕྱིར། འདི་ལྟར་ཅུང་ཟད་ཅིག་གིས་རྣམ་པར་བཤད་པའི་སྒོ་ནས་བསྟན་བར་ བྱའོ། . གི་ལ• ག་གd am: སྤྱིར་བསྒྱུར་བཅོས་འཆད་ཚུ:༢) མ་གབ་འuའགའR |ཙd =- ས་ “རྣམ་པར་བཤད་པ་ ཨང་, ཚིག་དང་, ཀོང་བ་རྣམས་ལེགས་པར་ 1) ཚིག་བཅད་འདི་ག་གྲྭ་བའི་གླུའི་འགླེག་བ(གག་ཞ་ཤ་ཀ་ཞུ་དྲུག་ག》ཁ་འདུག-kiti, {Rixx/ 2)འདིར་རྐྱང་བའམ་ཚག་དང; ངག་དོ ན་ལེགས་བར་འབྲེལ་བའི་བློ་ནས་འགྲེལ་བ; ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང; ཆག་དོན་འཆད་པ་ནི་འདིར་ལེགས་སྐྲུན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་བ་༧ དོག་ནམ་འབྱུང་བ་ག8; སྒྲའི་ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འགྲེལ་བ་ ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། ཇི་སྐད་5{3) གཙམའི་ཡཾ བགཞི་ཞ:རྒྱུའ: , व्याख्यार विहाय तत्त्वज्ञः सा चोक्ता पदवाक्ययोः // བསྟན་བཅོས་རབ་ཏུ་བྱེད་བ་ལ་སོགས་བའི།། རྣམ་བཤད་རྣམ་པར་སྤངས་ནས་ཇི་ལྟ་བར།། དོན་བཞིན་མི་རྟོགས་དེ་ཉིད་མཁྱེན་པ་ཡིས།།. ་དེ་གསུངས་དེ་ཡང་ངག་ཚིག་དག་གི་འོ།། ཞེས་གསུངས་སོ། / བྱིངས་དང; བྱི་རུ6; རྣམ་དབྱེ་དང; ཚིག་སྡུད་སོགས་ཀྱི་ཆོ་ག་རུང་བཙན ཏེ་ལེགས་པར་འཆད་བ་; ཚིག་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བ་དང; གྲུབ་པའི་ཚུལ་འཆད་བཞོit འཆད་ཚུལ་དེ་ལྟ་བུའི་སྒོ་ནས་བསྒྲུབས་པའི་ ཚན་དེམ་བཙྩོ དུ་བྱ་ཇི་འདྲ་ཞིག་སྒྲོན་ཚུལ་ཤཆདུ་བ་ནི་ཚིག་དོན་ནོ༎ དེ་མང་ཤདི ར་ཆེན་དང་“ངག་ རྣམ་གྲངས་རྒྱུ་བྱས་པ; འོག་ཏུ་ཚིག་རུང་ དང༔ བ་རྣམ་གྲངས་རྒྱུ་བྱས་པ་ནི; བོད་གད་ཀྱི་བྱིངས་ལ་ ཆག; ངག, ནོང་བའི་དོན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས་བས;གོ་བདེ་བ་ཙམ་གྱི་དབང་དུ་བྱས་སོ། འདིར་ ག་དང༔ tངག་ ཟབ་ཆེན་དོན་གཅིག་ཁག ·དང་བ༔ ནི་སྡེབ་སྦྱོར་ནས་བཞུར་བའི“ནང་བ་མིན་གྱི་ བརྡའ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ནས་བཤད་བ་སྟེ། ཇི་བད་5;=ཚུན་ཞི་ཙའ གཞན (2e/3-v*{s, ཞབཞ lqཝ་ ཅ av) = '''བདྭང; ཏིང་གི་མཐའ་ཅན་ནི་རྐང་བའོ” ཞེས་བ་སྒྱུར་རོ། / 1) ག་ཚག་ ཆེ fཞིག་ གཞ(གཀ་ཀ-Ta) ཤཚ༣་ (གཞནརྒྱ་གra) ཆེ aaftཀའ་ ད་ अवबोध नही हो पाता है। इस लिये तत्त्व के ज्ञाता विद्वानों ने अल्पबुद्धि वालों के अनुग्राहार्थ व्याख्यानों का कथन किया है / 'व्याख्या' (= विशेषेणाख्यने इति का अर्थ . है विशेषेण ख्यानं इति 'व्याख्या') भी क्रमशः 'पद' (सुपूतिङन्तं पदम्) एवं वाक्य (पदसमूह) के विभाग-परिभाग एवं उनके अर्थाववोधक विवेचना द्वारा की जाती है। གཞུ༑ གི ག་ག་ ནའེ ན། | - པ : - - - - 2) ངག་ཞེས་བ་-“ཀ= zg" ཞེས་བའི་དོན་དང་ ཚིག་གིས་ཟ་“གཞ-5' ཞེས་པར་གོ་དན་ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15) तत्रापि पदसमुदायात्मकत्वाद्वाक्यस्यावौ पदार्थगमनिरका म्याच्या / सा च पदविभागपूर्वत्यतः पदविभागः। དེ་ལ་ཡང་, (བརྗོད་བྱེད་ཀྱི) ངག་ནི་, ཚིག་ཚོགས་པའི་བདག་ཉིད་ ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཐོག་མར་ཚིག་གི་དོན་རྟོགས་བར་བྱེད་བ(རྣམ་བར་བཤད་བ) ཉིད་རིགས་པའོ། །དེ: (ལ) ཡང་, ཚིག་རྣམ་བར་འབྱེད་བ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ ལའོ་, ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དེས་ན་, ཚིག་རྣམ་པར་འབྱེད་བ་ (ལ: 16) - साधनम् दूषणं च एव साभासम् परसंविदे प्रत्यक्षम् अनुमानम् च सा གཞུ འུ ཚtdཞིའི འི ཀR u “སྒྲུབ་བ་དང་ནི་སུན་འབྱིན་ཉིད། / ལྟར་སྣང་བཅས་པ་གཞུན་རྟོགསཕྱིར།། - མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དབག། / ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་ཕྱིར།། ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་, (འ་རྣམས་ནི) ཚིག་རྣམས་སོ།། 39) ཚཀཚགསR |- གསཞེ ཚའིR & སཾམོསdR ཀ - नम / तच्च पक्षादिवचनजातम् / वक्ष्यति च- 'पक्षादिवचनानि साधनम् / ད་ནི་, ཚིག་གི་དོན་རྣམས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། - ཐ་ཐོང་གསལ་རྒྱུན་རོit 1) *གཞི་གr? ཁ་ཡོག་ # འཚེའ ཞཞི་;གrq འགི (བཞ ཞི ཀ། དེ)ཀན་ विभाग एवं सम्बन्धों का उपाख्यान या व्याख्यान करना ही उचित होगा, युक्ति युक्त है। 3) གི ག་ག་ གེ གི་ s l,- ·དོན༧ རྒྱས་བཤད་ཀྱི་འབབ་ཆུ་བཤད་བར་རྒྱན་ཞེས་བའི་ II "s815"18"HR","RE: 1:35:BAII Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གང་གིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་, ཞེས་པ་འམ། སྒྲུབ་པས་ནའམ་, སྒྲུབ་པར་ བྱེད་པ་ ཞེས་བྱ་བ་ནི་, སྒྲུབ་བའོ། །དེ་ཡང་, ཕྱོགས་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་ བ་ལས་བྱུང་བ་སྟེ། ཕྱོགས་ལ་སོགས་བ་བརྗོད་བ་རྣམས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ? (ཞེས་པར་) བཤད་པར་བྱའོ།། {8) Ruཀ གཞིRsའི་ གt , དེའི་ (སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི) ཡུལ་(གཞི་)ཡང་, (བསྒྲུབ་བུའི་ཆོས་》 ཀྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་1བའི་ ་ཆོས་ཅན་ནོ།། 16) तथा दूष्यतेऽनेन, दूषयतीति वा दूषणम् / तच्च साधनदोषोद्धावनं वचनजातमेव / वक्ष्यति च साधनदोषोद्भावनानि दूषणानि / དེ་བཞིན་དུ་, གང་གིས་སུན་འབྱིན་པར་བྱ་བའམ་, སུན་འབྱིན་པར་ བྱེད་པ་ནི་, སུན་འབྱིན་ནོ། །དེ་ཡང་, སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་སྐྱོན་གསལ་བར་བྱེད་ པའི་བརྗོད་པ་ལས་བྱུང་བ་ (སྐྱེས་བ)ཉིད་དེ། / དེ་(ཡང་)སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་ སུན་འབྱིན་་ 1)འདི ར་“ཆོས་ཀྱིས་ཁྱ ད་བར་ཏུ་བག་-ཞེས་བའི་དོན་ནི; ཆོས་ཅན་ནི; ཕྱི་རྒོལ་གྱི་བློ་ངོར་བསྒྱུ བ་བྱའི་ ཆོས་ཀྱིས་ཁྱུད་བར་དུ་བྱས་ལྕེ་གྲུབ་པ; ཞེས་བ་ཡིན་ སྔ་རྒོལ་གྱིས་སྦྱོར་བ་བཀོད་པའི་ཆ; བསྒྲུབ་ བར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱིས་ཁྱ ད་བར་དུ་བྱས་བ་; དེའི་རྟེན་ཆོས་ཅན་དུ་བཟུང་བ; ཞེས་བ་ཡིན་ཏེ། དེ་ མང; ཤེས་འདོ དུ་ཆོས་ཅན་ནོ། །དེ བ་ན; “ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་བ'.ཞལ་བའི; “ཐུགས༔ ཞུས་ བའི་ཚིག་དེའི་ཚུལ་ནི;་སྤྱིར་ཕྱོགས' ཞེས་པའི་ཕྱོགས་མིན་གྱི། ཤེས་འདུ དུ་ཚམ་ཅན་ལ་“ཕྱོགས་ རྒྱུ་བྱས་བའི་ཐོག་'; ཞེས་བན། དེ་ལྟ་བུའི་ཕུགས་ལ་སོགས་བ་བ༴ ད་བའི་སྒྲུབ་ངག་གི་ཚུལ་ཏེ; བསྒྲུབ་བྱ་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ཀྱིས་ཁྱ ད་བར་ཏུ་ བྱས་བའི་ཆོས་ཅན་ཏེ། དཔེར་ན་སྒྲ་མི་རྟག་པ་ལྟ་ བུའི; ཞེས་བཤུ།། Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 བ་རྣམས་སོ་, (ཞེས་བར)བཤད་པར་བྱའོ།། 20) विषयश्चास्य साधनाभासः, न सम्यक्साधनम् / तस्य दूषयितुमशक्यत्वात् / དེའི་ཡུལ་ཡང་ སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་བ་སྟེ། སྒྲུབ་བྱེད་ཡང་དག་ནི་; (དེའི་ཡུལ) མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། 23) ''ཞུ ག་གའི THའ་ཆོས་《འགའི ༼གའི་ཞི ཁེབ་གཞུ ?* གལ་ཏེ་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་སུན་འབྱིན་བ་རྣོས་ སོ་, (ཞེས་བར)བརྗོད་པར་བྱའོ་, ཞེས་པ་དེ། ཅི་ལྟར་ཡིན་ཞེ་ན? 22) उच्यते / साधनाभास एव किंचित्साम्येन साधनोपचाराददोषः / इत्येतच्च तत्रैव निलोंठयिष्यामः / 'च'शब्दः समुच्चये / एवकारोऽवधारणे / स चान्ययोगव्यवच्छेदार्थ इत्येतद्दर्शयिष्यामः / / བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་བ་ཉིད་, འོདྲ་བ་ཅུང་ཟད་ཙམ་ གྱི་སྒོ་ནས་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་ཉེ་བར་བཏགས་ནས་, “སྐྱོན་མེད་ ཅེས་བྱ་བ་སྟེ། འདི་ ཉིད་ཀྱང་ (སུན་འབྱིན་བཤད་པའི་སྐབས)དེ་ཁོ་ནར་ངེས་པར་དབྱེ་བར་བྱའོ།། «དང ་གི་སྒྲ་ནི་(འོག་མེ)བསྡུད་བའོ། །ཉིད་ཀྱི་སྒྲ་ནི་ངེས་པར་ གཟུང་བུ་(འི་དོན) ལ (5) སྟེ། དེ་ཡང་, གཞན་ལྡན་པ་རྣམ བར་གཅོད་པའི་ དོན་དུའོ་ ཞེས་ (འོག་5) དེ་ལྟར་བསྟན་པར་བྱའོ། - - ༢3)གཤག armའགw: |གཞུ གཡཁེལ་ བའི ག་གཞུ| - साभासशब्द प्रत्येकमभिसंबध्यते / साधनं साभासं, दूषणं सांभासम् // 1) fettanit:Eའདིརfans=' ཞེས་བའི་སྒྲའི་དོན་བཀྲལ་བ;གཞག་ལ;གཤེས་ས; ཕྱེད་བ; དབྱེས་༠; སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་སོགས་ག་འཇུག་ཅིང; དེ་ཡང། སྒྱུའི་བྱིངས་-ཤུནུ=བུཋ༔ ལྷ་་ནི ཞེས་བའི་ཟེ་བསྒྱུར་སྔོན་བསུ་བ་བྱེད་རྐྱེན་སྦྱར་བས; བྱིངས་དོན་ཞཚ་བའམ; བརླབ་པ་ . Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེ་བཞིན་དུ་, ལྟ་བུར་སྣང་བ་ནི་, ལྟར་སྣང་བ་འོ། །ལྟར་སྣང་དང་ བཅས་བ་ནི་, ལྟར་སྣང་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་གནས་བའོ། །ལྟར་སྣང་གི་སྒྲ་ནི་ དེ་ རེ་ལ་ཡང་མངོན་པར་སྦྱར་བར་བྱ་སྟེ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྟར་སྣང་དང་བཅས་པ་, སུན་འབྱིན་པ་ལྟར་སྣང་དང་ བཅས་བ། 24) तत्र साधनाभासं पक्षाभासादि / वक्ष्यति च, "साधयितुमिष्टोऽपि प्रत्यक्षादिविरुद्धः पक्षाभास इत्यादि। དེ་ལ་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ལྟར་སྣང་དང་། ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་ལ་སོགས་ བ་ཡང་ངོ་། (དི་ཡང་) བསྒྲུབ་པར་བྱ་བར་འདོད་བ་ལ་ཡང་, མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་ བསམ་བ་རྣམས་ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བའོ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པར་བཤད་ པར་བྱའོ།། 25) दूषणाभासं चाभूतसाधनदोषोभावनानि / वक्ष्यति च, "अभूतसाधनदोषोद्भावनानि" दूषणाभासानोति // སུན་འབྱིན་བ་ལྟར་སྣང་་ཡང་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་མི་འབྱུང་བ་ མ་, སྐྱོན་བརྗོད་པ་རྣམས་ཏེ། (ང) ཡང་; སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་མི་འབྱུང་བ་ལ་, སྐྱོན་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི། - ཡིན་ཀྱང་། ཟེ་བསྒྱུར་གྱི་དབང་བས་བྱེ་བའམ; དབྱེ་བའི་དོན་དུ་སོང་བའit 1)aཀ་ntfཞིའི་གཞ:=མཐོབ་རྒྱུ་ལ་སོགས་བ་དང་འགག་ས; ཞིག་འོང་དགོས་བ:བོན་འབྱུང་བ་ དམེ་དང; ལབ་གི་ཙམ་དུ་རྣཐས་བ་མང་བs;-མངོན་བུམ་པ་སོགས་གང་གནོད་མ་བ 1.ས ཐ་༢; བསལ་བ; ཞེས་བྱུང་བས;ཞནོར་ཨང་དེ་བཞིན་གཤརྩ་ཆེ་བའི་དབང་གི་ཁ་བབས་il- ག ༧སྐོ་ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སུན་འབྱིན་བ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ་, ཞེས་པར་བཤད་པར་བྱའོ།། 23) ས«ཞིའི རྣམས གཅིའo:rཅིའི་ཕd fས། ནལ :| -- ག ཞན་རྟོགས་ཕྱིར་, ཞེས་བྱ་བ་འདིར། གཞན་1* :ནི་དྲི་བ་པ་ (སྟེ་ སྔ་རྒོལ་)རྣམས་སོ། །མྱོང་བ་སྟེ་, རིག་བ་ཞེས་བ་ནི་; ངེས་བར་རྟོགས་ བ་, ཞེས་བའི་དོན་ནོ།། 27) परेषां संवित् परसंवित् तस्य परसंविदे परावबोधाय / इयं तादर्थ्य चतु. ཞིག ཁ : इति पदार्थः // -. ་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་རྗེས་ལྷ་མི་, གཞན་རྟོགས་དང་, དེའི་ཕྱིར་དུ་ན; གཞན་རྟོགས་ཕྱིར་ཏེ། འ ་གཞན་དག་གིས་ཚེས་བར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་ དུའོ་, ཞེས་བྱའོ། །(གཞན་རྟོགས་ཕྱིར་, ཞེས་པ་)འདི་ནི་, དེ་ཉིད་ཀྱི་དོན་ དུ་ (རྣམ་དབྱེ་)བཞི་བ་སྟེ། མཆོད་སྡོང་གི་ཆེད་དུ་བྱས་པའི་ཤིང་ (མ་མཆོད་ ཤིང་, ཞེས་པ)བཞིན་ཅན། / 'प्रत्यक्षादिविरुद्धः' की जमह प्रत्यक्षादिना निराकृतः बाषितः, आदि मठ ही उपलब्ध होता है। 1) འདིར་གཞན' ཞེས་བ་ཕྱི་རྒོལ་གྱི་དོན་ཅན་ཡིན་ཀྱང; རྩོད་བའི་འབཝ་དྷཱ་ན་དུ་ཤgང་བའི་དབང་ དུ་བྱས་ཏེ;ལེན་རྒྱུ་བྱེ་གཞུང་རྣམས་རྒྱུ་དྲི་བ་བ་བ་སྔ་རྒོལ་ལྷམ; བོད་ཟླ་ཞེས་བ་ཉིད་ཐམས་ཅད་ དུ་མཐུན་པར་བྱུང་; བོད་གཞུང་རྣམས་སུ་དེ་ལ་ཕྱི་རྒོལ་=''reqh" ཞེས་བྱང་བ་ནི;ཎི་བ་བུ་ དམ་བཅས་སྨྲ་བའི་དབང་དུ་བྱས་བར་ཆེས་སོit ,--- - 2)་གས་ཞེས བ; མང་ཆོག་ནི་གང་ཟག་གི་དབང་དུ་བས་བོi། -- - 3)འདིར་རྣབ་དབྱེལ་བ;ཞེས་བ་ནི་གཞན་རྟོགས་ཕྱེv= ཞེས་བའི་བྱ་རཐར་-trca' ཞི་བ་ དེ;བཞི་བ་བསྡུས་བ་ཡིན;ཞེས་བ་ལྕེ། མ་བསྡུས་ན-ོ ་ག-ཞིa, ཞིr*ཡོད་པའི་དོན་iit Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཞེས་བྱ་བ་(འདི་རྣམས་)ནི་ཚིག་གི་དོན་ནོ།། / / གལ་ཆ: ག་དུ་རྣམ་རྟགར་བ་1:- - 28) वाक्यार्थस्त्वयम् / साधनदूषणे एव साभासे परसंबिवे; परावबोधाय न प्रत्यक्षानुमाने / परसंवित्फलत्वात्तयोः।। , ངག་གི་དོན་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དང་, སུན་འབྱིན་པ་ ཁོ་ན་ལྟར་སྣང་དང་བཅས་བ་གཞན་རིག་པའི་ཕྱིར་དུ་སྟེ། གཞན་རྟོགས་པའི་ ཕྱིར་དུའོ།། མངོན་སུམ་དང་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ གཞན་རིག་པའི་འབྲས་བུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། 26) यथा पार्थ एव धनुर्धरः पार्थ धनुधारयति सति कोऽन्यो धनुर्धारयति इति // དཔེར་ན, སྲིད་སྒྲུབ་ཁོ་ན་གཞུ་འཛིན་པའོ་ ཞེས་པ་སྟེད། སྲིད་ སྒྲུབ་གཞུ་འཛིན་པར་བྱེད་པ་ལས་, གཞན་སུ་ཞིག་གཞུ་འཛིན་པར་བྱེད་པ་ཡོད་ ཞེས་པ་(ལྟ་བུ་)འོ། / 30) प्रत्यक्षम्-इत्यत्र अक्षमिन्द्रियम् ततश्च प्रतिगतमक्षं प्रत्यक्ष कार्यत्वेनेन्द्रियं གའི་འའིf:: མངོན་སུམ་, ཞེས་བ་འདིར། འགྱུར་མེད་ནི་, དབང་པ་ཡིན་ལ། 1)འདིར་ཚིག་ནོན་ནི་ ཙ་རུང་ཆེ་གེ་' སོ་ཟབ་ནས་ནི་དག་གི་ལྟོན་རུང་འབྲེལ་ཚུལ་བཤད་པ་ ཆེན ཉུང་{ན་ནི་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་fil ----- 2) འདིའི་དོན་ནི་གཞན་རྟོགས་བའི་བྱེད་བ་དངོས་ནི་མངོན་རྒྱུས་དང་རྫིག་དབག་བ་མེན་དེ| ད་ གཉིས་བྱེད་བ་དེའི་འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིན;ཞེས་བའོ། 3) འདི ར་དབང་བོ འི་གད་དོ དུ་ལ་“na-ཨཀྵ” ཞ ཨ་བ་ཡོད་ལ། ག1-མ༔ ཞག་བཞི་ནི་ ཐདྭ་མ; 1 མས་པ; འགྱུར་བ; འཇིག་པ; རྣམག་ལ་མཐུན་བར་འཁྲུག་ག དེ་ག་ནཱཤག་ཚིག་མ* སྒྱུར་བས;ཐམམ་མེད; ཟན མེ5; འགྱུར་མེད་ལྷ ཎ་ཆེནས་སུ་འགྱུར་བ་འདིར་སྔོན་གྱི་ལོ་ཙ་བ་ རྣམས་ཀྱི་ “ཀ་བ་༩? ཞེ ཟ་བའི་མི་གའི་གད་དོ དུ་དེ་འགྱུར་མེད་དུ་བསྒྱུར་འདུག་བ་སྒྱུར་བསྒྱུར་བ་ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 དེ་ནས་དབང་པ འི་ངོ་བོར་ཐོབ་པ་སྟེ། དབང་སྐྱེ་(མངོན་སུམ་ཞེས་པ་)ལོ།། (དེ་ཡང་)འབྲས་བུ་ཉིད་(ཡིན་པའི་ཚུལ་གྱིས) ཀྱི་སྒོ་ནས་དབང་པོ འི་ངོ་བོར་ ཐོབ་པ་, ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ།། 31) इदं च वक्ष्यति ; प्रत्यक्ष कल्पनापोढम्, इत्यादि / - འདི་ཡང་ - མངོན་སུམ་རྟོག་བ་དང་བྲལ་བ་- ཞེས་བྱ་བ་ལ་སཎ་ བར་བཤད་པར་བྱའོ།། 32) तथा मोयते अनेनेति मानं परिच्छेद्यते इत्यर्थः / अनुशब्दः पश्चादर्थे / पश्चान्मानं अनुमानम् / དེ་བཞིན་དུ། གང་གིས་དབག་བར་བྱེད་པས་ན་, དབག་པ་ (འཇལ་ བ)ཞེས་བྱ་སྟེ། ཡོངས་སུ་གཅོད་པར་བྱེད་, ཅེས་པའི་དོན་ནོ། །རྗེས་སུ་ ཞེས་པའི་སྒྲ་ནི་, ཕྱིས་སུ ཞེས་པའི་དོན་དུ་དེ་ ཕྱིས་སུ་དཔག་པ་སྟེ་ རྗེས་སུ་དཔག་བའ། / 33) पक्षधर्मग्रहणसंबन्धस्मरणपूर्वकमित्यर्थः / वक्ष्यति च "त्रिरूपाल्लिङ्गाल्लिगिनि ज्ञानमनुमानम्" / च शब्दः पूर्ववत् / / (དེ་ཡང་)ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་བཟུང་བ་དང་། འབྲེལ་བ དྲན་པ་སྔོན་དུ་ ཆེན་ནོ། །དོན་ནི; བྱམས་མི་དམའ་བ་ལྕི། དབང་འབྱོར་བ་དང་སྨན་བའི་དོན་ནོ།།-““ཨ་ཞPR ཀ'' / དེ་ནས་འདཾ ར་“rfaq= པཏz ཞེས་བའི་སྐད་དོ ད་མངོན་སུམ་དུ་བསྒྱུར་བ་ནི;དོན་ གཙེ ཆེ་བར་དགོངས་ནས་འདོ དུ་རྒྱལ་གྱིས་བསྒྱུར་བར་བྱུང་ངོ་། །རྒྱ་སྐད་གྱི་ཆག་དོན་ཐོན་པའི་བློ་ ནས་བསྒྱུར་༣.མིག་སྐྱེས་ཏེ། འདིར་མཀ? ནི་མིག་ཁ་རྗེ་དབང་བོ་དང་། དེ་མིག་གི་ང་སེར་རང་གི བདག་ཉིད་ཐུབ་བས་ན; མིག་སྐྱེས་སོ།།དེ ན་ནི་མིག་ལ་བརྟེན་ འི་དབང་གིས་སོ; ཞུམ་བའོ༎ དེ་ མང་མིག་ལ་དབང་ཆུབ་མྱུར་བར་༢#ན་བ་ཁོ དུ་བའི་དབང་གིས་གཙོ་ཆེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་སྒྲ་ བཤདྭ་བ་ཙམ་མོ། །ཨཀྵ ཞེས་བའི་སྒྲ་ལས་-མངོན་སུམ༔ ཞེས་བའི་སྒྲ་གྲུབ་ཚུལ་ནི་ཅུང་ཟད་འོག་ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 འགྲོ་བ་ཅན་ནོ་, ཞེས་པའི་དོན་སྟེ། “ཚུལ་གསུམ་པའི་རྟགས་ལས་(བྱུང་བའི)རྟགས་ཅན་གྱི་ཤེས་བ་ནི་ རྗེས་སུ་དཔག་པའོ་”, - ཞེས་པར་བཤད་པར་བྱའོ། །དང་ གི་སྒྲ་ནི་ སྔ་མ་བཞིན་ནོ། / 34) 'साभासम्' इत्यादि / वक्ष्यति च 'कल्पनाज्ञानमर्थान्तरे प्रत्यक्षाभासम्' इत्यादि / *ཡང་ལྟར་སྣང་དང་བཅས་པ་, ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་ - ་ངན་ གཞན་ལ་རྡོག་པའི་ཤེས་2པ་ནི་, མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་བའོ༔- ཞེས་སོགས་སུ་ བཤད་པར་བྱའོ། / 35) तथा "हेत्वाभासपूर्वकं ज्ञानमनुमानाभासम्" इत्यादि च / तु शब्दस्त्वेवकारार्थः / स चावधारण इति दर्शयिष्यामः // དེ་བཞིན་དུ་- རྟགས་ལྟར་སྣང་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་ཤེས་3པ་ནི་ ཏུ་བཤད་པར་བྱཧll 1) यद्यपि-"कल्पनाज्ञानमन्तिरे प्रत्यक्षाभासम्- का अर्थ-कल्पना एवं अर्थान्तर में प्रवृत्तज्ञान प्रत्यक्षाभास है, ऐसा प्रतीत होता है क्यों कि प्रमाण समुच्चय आदि मे अनेक स्थलों पर प्रत्यक्षाभास के विवेचना के अवसरों मे कल्पनागत प्रत्यक्षाभास एवं प्रत्यक्षगत (इन्द्रियज्ञानगत) प्रत्यक्षामास' ये दो भेद स्पष्ट दृष्टिगत होते है। परन्तु इसी में (इसीग्रन्थ में) आगे विस्तार के सन्दर्भ में-"यज्ज्ञानं घटः पट इति वा विकल्पयतः"-ऐसा पाठ है / अतः यहाँ अर्थान्तर (सामान्यलक्षण) में विकल्पतया प्रवृत्तज्ञान प्रत्यक्षाभासत्वेन अभीष्ट है / 2)འདིར-ད ན་གཞན་ལ་འཇུག་བའམ; རྟོག པའི་གབ བ་ནི; མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང; ཞེས་འོང་དགོས་ལ; གཞན་དུ་ན་གངས་རི་སྔར་ལྟུང་གི་དྭབང་ཞིག་འདིར་བཙུན་མངོན་སུམ་ལྟར་བྱུང་དུ མི་འགྱུར་མེད། ལྕ་ བ འི་མདུ ར་བསྟན་རྒྱས་བཤད་བློ་བསྟན་ན་གང་ལྟར་ཕེགས་པས; དེ་ལྟར་བཞག་གོ / 3) བོད་འགྱུར་རྣམས་རྒྱུ་-་་སྔར་གྱི་རྟགས་ལྟར་སྒྲུང་ལས་རྟོགས བ”༡ ཞེས་བྱུང་ (3., B. 3* Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ རྗེས་དབག་ལྟར་སྣང་བའ།- ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བ་ཡང་ངོ། ད་ནི སྒྲ་ ནི་, ཁོ་ནའི་དོན་ཅན་ཏེ། དེ་ཡང་, ངེས་པར་གཟུང་བའོ་, ཞེས་བསྟན་ པར་བྱའད། ཟs) and' , R | cའི་ལ་ག ཞ: | ཤེd dཞིན་ | འ; संवित् आत्मसंवित् / तस्य आत्मसंविदे आत्मावबोधाय / བདག་རིག་ཕྱིར་, ཞེས་པ་ནི། རྒྱུན་དུ་འགྲོ་བར་བྱེད་1བས་ན་, བདག་ སྟེ། སྲོག་ཆགས, ཞེས་པའོ། །མྱོང་བར་བྱེད་པ་ནི་, རིག་པ་སྟེ། (དེ་ ཡང་) བདག་ཉིད་ཀྱིས་རིག་པར་བྱེད་བས་ན་, བདག་རིག་དང་། དེའི་ཕྱིར་ དུ་ན; བདག་རིག་ཕྱིར་ཏེ། བདག་ཉིད་ཀྱིས་ངེས་པར་རྟོགས་པའི་ཆེད་དུའོ་, (ཞེས་བྱ་བའོ)" 37) आत्मा चेह चित्तचत्तसंतानरूपः परिग्रहवते न तु परपरिकल्पितो नित्यत्वाविधर्मा / तत्रतिपादकत्रमाणाभावात् / इति पदार्थः // “བདག་” ཀྱང་འདིར་, སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་རྒྱུན་གྱི་རང་ བཞིན་ (ཉིད)ཡོངས་སུ་བཟུང་བར་བྱ་ཡི། གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ བའི་- རྟག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ནི་, མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་སྒྲུབ་བྱེད་ ཀྱི་ཚད་མ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ།། 1) བཞག་སྦྱན་དུ་བདཞ-ས་བའི་ཚཐ་གི་འཐཱ་ལ་འགྲེལ་བ་བཀོད་འདུག་བས; |་བ་བྷཱཝ་ན་-ཅུད་ དུ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ.ཞེས་པ་ཡིན་གྱི; “རྒྱུན་དུ་འགྲོ་བ -ཤིས་བ་བདག་གི་སྒྱུའི་བྱིངས་ཚིག་ཏ་སྨྲས་ ཚུལ་ལ་ལྟོས་ཏེ; ངེས་ཚིག་གི་བཤད་བ་ཀ་བ་ལས་གཞན་དུ་རྒྱུད་ཀྱི་དེད་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། དེ་ཡང; ཨ་ཞི'གཞི*TIq-·ཨཏནི་ མིཏ་'ཡཏུསྶ1-ཞེས་རྩ་ལྕེ། མདབa, ས་ཟ་;; q = མནྟ་-ཞེས་ཝའི་བྱུང་རྣམ་དབྱེ་ཅིང= "R, བྱིན་ཟ་བས་ནུབ་གནོ། བྱེངས་དེའི Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , >> ཞེས་བྱ་བ་(འདི་རྣམས་)ནི་, ཚིག་གི་དོན་རྣམས་སོ།། 38) वाक्यार्थस्त्वयम् / प्रत्यक्षानुमाने एव साभासे आत्मसंविदे, आत्मावबोधाय; न साधनदूषणे, आत्मसंवित्फलत्वात् तयोः / ངག་གི་དོན་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། བདག་ཉིད་རིག་པར་བྱེད་པ་ནི་, མངོན་ སུམ་དང་ རྗེས་སུ་དཔག་པ་ ལྟར་སྣང་དང་བཅས་བ་ཉིདཱ་པ་སྟེ། བདག་ཉིད་ ཀྱིས་ངེས་པར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་1དུའོ། །སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དང་, སུན་འབྱིན་ པ་ལ་ནི་ (དེ་ལྟར་)མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ནི་, བདག་ཉིད་རིག་པར་བྱེད་པའི་ འབྲས་བུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ར།།་་ གའ་གི་ག།:= ཚིག་དོན་བརྒྱད་ཙནྟི་རིགཙ: 2 - - - 36) -- आहे, ननु साधनमपि वस्तुतोऽनुमानमेव ततश्चानुमानमित्याद्युक्ते सा धनाभिधानं न युज्यते / अस्मिन्वा प्रागुक्ते अनुमानाभिधानमितिर ? . (ཁ་ཅིག་).“གལ་ཏེ༔ སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡང་, དོན་དུ་རྗེས་སུ་དཔག་བ་ ཉིད་དེ། དེའི་ཕྱིར་ཡང་ རྗེས་སུ་དཔོག་པ་ ཞེས་སོགས་ཟེར་བ་ལ། སྒྲུབ་ པ་ (དང་ཞེས) མངོན་པར་བརྗོད་པ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིའམ་, སྔར་ བཤད་བ་དེ (ར་ཡང་།” “རྗེས་སུ་དཔོག་པ? (ཞེས་)མངོན་པོར་བརྗོད་བར་ (a)དོན་1-བར་མཚམས་མེད་པར་འགྲོ་བ; ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། རྨ་ཀུན་ཏུ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ ལས,-me-གIཤcགག་ཞའ= “ཨཏཔཏཏུགམ་ནི11-''ཨཏ? རྒྱུན དུ་འགྲོ་བ་ལའོy-ཞེས་བྱུང་བ་ / བཞིན་ནི1-(ཁqIག་སྐུt; #tETཅག་གི= གྲུབ་མཐའ་འཆུན འི་འ དུ་ཟེར, སྒྲ་བ་ཎི་པ- 34) 1)-༢དི་དྭང་གོང་མ་རྣམས་སུ་ཕྱིར་ཞིང་ཁའི་སྒྲ་ནི: ལེགས་སྦྱར་གྱི་བཞི་བ་ལས་བསྒྱུར་བ་མིན་བག་ཆེ , , ཞེས་བའི་དརྣ་ཅན་ནོ - 2) यद्यपि-'अनुमान' ज्ञानस्वरूपम्, साधनं च पक्षांदिवचनात्मतं तथापि साधनमप्यनुमानमेव / वस्तुतः तस्यापि ज्ञानोत्पादकत्वादिति, परानुयोगस्याशयः (दृष्टव्य-पंजिका = पृ० 41, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 ་བྱའོ” ཞེས་ཟེར་རོ།། 40) नैष दोषः / स्वार्थपरार्थमेवेनाभिधानात् / तत्र साधनं परार्थमनुमानमिदं ge: Fai . སྐྱོན་དེ་རྣམས་མེད་དེ། རང་གི་དོན་དང་, གཞན་གྱི་དོན་གྱིས་དབྱེ་ བས་ (སྒོ་ནས་དེ་ལྟར) མངོན་བར་བརྗོད་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་ པ་ནི་, གཞན་དོན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དང་། འདི་ནི་དེ་སླར་ཡང་ ་ཚང་དོན་ནོ།། 41) * अपरस्त्वाह / आदौ साधनदूषणाभिधानमयुक्तं प्रत्यक्षानुमानपुरःसरत्वात्तत्प्रयोगस्य ? .. གཞན་དག་ནི་, “དང་བོར་སྒྲུབ་བ་དང་, སུན་འབྱིན་བ་མངོན་པར་ བརྗོད་པ་མི་རིགས་དེ། མངོན་སུམ་དང་།... རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི། སྦྱོར་བ་དེ་ དག་གི་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་”3, ཞེས་ཟེར་རོ།། ,. . B.0.T.) 1 d37 ༣བདེ་ཆཀཅགེ Gཆགེའ ཚོ་བའ༥༢ཀཤུགIཞqའི་ ག Herfས་ཚa | 1) འདི་ནི༔ ཞེས་པ་-རྗེཎ་དབག་འདི་ནི་བློ་ ༢དིར་རྨིས་སུ་དཔག་བ་.ཞེས་བ་ནི་“རང་དོན་རྗེས་རྒྱུ་ དྭབག་བཤ,-ཞེས་བའི་དོན་ནོ། 2):འདི་ནི; རྟོག་གེ ཆ་ག་དོན་བརྒྱད་ཀྱི གོ་བ་ལ་རྩོད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་གོང་དུ་ཐེyན་བཅོས་ཀྱི་དོན་ བསྡུས་ཏེ་མདོ རོ་བསྒྱུན་མའི་སྒོ་རིམ་པ་རྩེདུ་བ་མིན་ནོ། །རྒོལ་བའི་བསམ་པ་རྒྱུནpབ་ཀྱི་གོ་ རིམ་ལ་སེམས་བན།འདི་ནི་དྭགས་བ་བཅུ་བ་ཙམ་ཡིན་གྱི; གྲུབ་མཐའ་གཞན་གྱིས་རྒོལ་བ་ནི་མ་ ཆེན་ནོ།། / / 3) 'तत्फलत्वात्' से अभिप्राय साधन और दूषण पर संवित्फल होने के कारण प्रथमतया उनका निर्वाचन किया गया है ।अर्थात् पर (वादी के) सन्तान से उत्पन्न होने वाले प्रत्यक्ष एवं अनुमान साधन और दूषण का फल है / अतः ये दोनों कार्य-कारण के क्रम से प्रथमतया उपन्यस्त है। Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 42) उच्यते / सत्यपि तत्पुरःसरत्वे, शास्त्रारम्भस्य परसंवित्प्रधानत्वात्साधनदूषणयोरपि तत्फलस्त्वात्प्रत्यासत्तेरादावुपन्यासः / བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར (སྒྲུབ་བ་དང་, སུན་འབྱིན་པ་གཉིས་)དེ་ (མངོན་སུམ་དང་, རྗེས་སུ་དབན་པ་)སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ལ་ (བརྟེན་པ་)ཡིན་ཀྱང་། བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་ (དགས་བའི་)གཙ ་བ ་ནི་, གཞན་རིག་པར་བྱ་བ་ཉིད་ ཀྱི་ཕྱིར་དུ་ཡིན་ལ། སྒྲུབ་པ་དང་, སུན་འབྱིན་བ་དག་ཀྱང་, དེའི་འབྲས་བུ་ ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་མ་ཐག་བའི་སྔ་རོལ་དུ་ཉེ་བར་བཞག་བ་ཡིན་ཏེ། 43) परार्थनिबन्धनः स्वार्थ इति न्यायप्रदर्शनार्थमन्ये // . . -- རང་གི་དོན་ནི་, གཞན་གྱི་དོན་གྱི་རྒྱུ་ཅན་ནི་, ཞེས་པའི་ཚུལ་1(རིཊ་ བ་》གཞན་ (དག་)ལ་རབ་ཏུ་བསྟན་པར་བྱ་བའི་དོན་དུའོ།། ཙྪ༔) རྒྱ༩ ཙཀ u འཕྲོས་(ངོན་)གྱི་དབང་གིས་བྱས་པ་ (རྫོགས་སོ)། / , བན་དེ་བཀའ་ fantarfe fཞིང་ན་ཊ།:- དྭགས་སོགས་ལ་རྩོད་སྤོང་;- -- - 88) མཚd མཁ: | དཀྱུས་མ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ།४६) इह साधनादयोऽष्टौ पदावाः अभिधेयतया उत्ताः परसंविख्यात्मसं संवित्योरत्र प्रयोजनस्वेम, सम्बन्धश्च सामर्थ्यवन्य एव / 1) འདོད་-བཙུལ༡ ཞིས་བ་ ཀཀ = “ནུe: ཞེས་པའི དོན་འགྱུར་མིན་པ; ལོ་ཆེན་ལྟ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ ཀྱང་དེ་ལྟར་བསྒྱུར་འདུག་ཅིང་། སྦྱིད་ཀq:? ཐོག་མ་-“འདེན་བདང་། ཞག་བདྭང་། རྟོགས་ བར་བྱེད་བ་ སོགས་ལ་འཇུག ཀྱང་། འདིར རྒྱུ མ་འབླམ་བུ་འདྲེན་པའི ཚུལ་སོit 7) འགགེ་བཀ, ཀེའ ག་བུ་: བ་ཞdཆེ བ་ཞུ བཀའེ་ཞའག-(ཀr.Tr.{1{13lg.3, fhfarfཞི་གཞན་ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 འདིར་ཡང་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་ ཚིག་དོན་བརྒྱད་ནི་, བརྗོད་ པར་བྱ་བའི་ཚུལ་དུ་བསྟན་ལ། གཞན་རིག་པར་བྱ་བ་དང་། བདག་རིག་ པར་བྱ་བ་དག་ནི་, འདིར་དགོས་པའི་ཚུལ་དུའོ། །འབྲེལ་བ་ཡང་, ནུས་ པས་(དེ། དོན་གྱིས་)གོ་བར་བྱ་བ་ཉིད་དོ།། 47) स च कार्यकारणलक्षणः / कारणं वचनरूपापन्नप्रकरणमेव / कार्य तु प्रकरणार्थपरिज्ञानम् / तथाहीदमस्य कार्यमिति संबन्धलक्षणा षष्ठी / / དེ་ཡང་ རྒྱུ་དང་འབྲས་བུའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ཏེ། རྒྱུ་ནི་, ཡོངས་སུ་ རྫོགས་1པའི་ངག་གི་རང་བཞིན་, རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། འབྲས་བུ་ནི་ རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ཡོངས་སུ་ཤེས་པའོ། །དེ་ལྟ་བས་ན-“འདི་ནི་འདིའི་ འབྲས་བུ་ -ཞེས་འབྲེལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཅན་གྱི་དྲུག་པའ།་ - 48) आह-यद्येवं परसंवित्त्यात्मसंवित्त्योः प्रकरणार्थपरिज्ञानेन व्यवहितवादགoའབཞིའི ? (ཁ་ཅིག) “གལ་ཏེ་འདི་ལྟར་, གཞན་རིག་པར་བྱེད་པ་དང་། བདག་ རིག་པར་བྱེད་བ་དག་ནི། རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ཡོངས་སུ་ཤེས་པས་བར་ད་ ཨ་ཚrfའི་འ༥)| - 1) ཤདེན་-་ཁོངས་སུ་ཚོགས་ཀ-ཞེས་ལ; དོན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་དོན་མིན གྱི རྗོད་བྱེད་ངག་གི་ རང་བཞིན་དུ་-གྱུར་བ -ཞེས་བ་ཡིན་ལ། དོན་ནི་རྒྱུ་ནི; ཚོད་བྱེད་ངག་གི་རང་བཞིན་དུ་གྱུར་བའི་ རབ་ཏུ་བྱེད་པ་(བསྣུན་བཅོས་) }དུ་ཡིན་ལ;-ཞེས་བནོit anq=n-ཞེས་བ་-སྣན་ལ, འགྱུར་བ གྱུར་བ, ཅན; ཚངས་སུ་གང་བ, ཁོངས་སུ་རྫོགས་བ་སོགས་དོན་མང་པོར་འཇུག་ཀྱང་། འདུན་ཅན༔ རུང, གྱུར་བའི་གཞི་མཐུན་གྱི་དོན་ཅན་ནོ།། Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཆོད་པའི་ཕྱིར། དགོས་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ་” ཞེས་ཟེར་ན་ s;) ཤ) མdཞིག Rཞཞིག་ཞ་ མ་ཡིན་ཏེ། བར་ཆོད་པ་ཉིད་, རྣམ་པར་བརྗོད་པར་འདོད་1པའི་ ཕྱིར་རོ། / སྣ༠) ཆཚཡའཛུཊ་ལེའ ཞིབཞི་བའིR ? (སླར་ཡང་) “དོན་ཅིའི་ཕྱིར་, བར་དུ་ཆོད་པ་ཉིད་རྣམ་པར་བརྗོད་པར་ འདོད་,” ཅེ་ན་ ? - E8) ཚགཞེ | ཙགའ་བའི་འ ག་ལཙཞི་ལ་ ཡེ་ཤུའགོ་བ जनं परमगतिप्राप्तिरेव / བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དགོས་བ་རྣམས་, གོང་མ་གོང་མ་ (འོག་མ་ལས) གཙོ ་ཆེ་བ་ཉིད་དུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ (བསྟན་པར་བྱ་བའི་)ངོན་དུའོ། །དེ་ ལྟར་ཡིན་པ་ཡE, འདིར་བླ་ན་མེད་པའི་དགོས་པ་ནི་, འགྲོ་བ་མཆོག ཐོབ་ བ་ཉིད་དོ། / 2) འག གs सम्यन्यायपरिज्ञानाद्धयोपादेयवेदिनः / उपादेयमुपादाय गच्छन्ति परमां गतिम् // 1)ཤད་-སྤ་རོ ལ་བ མ གཞན་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་དང; རང་ཁང་དུ་རྒྱུདཱ་བ་གཅིག་བཙུན་བཙས་ཀྱི་དགག་བར་ མི་འཐད་དེ། དེའི་སྔོན་དུ བསྟན་བ་པ ས་ཁོང་དུ་ཆུད་ཁ་རགས་བས; དེ་ཉིད ཀྱིས་བར་དུ་ཚདུ་བའི་ ཕྱིན; བྱ་བ་ལ། ལན་དུ;-བས་དུ་ཆ ད་བ་ནི་འདོ ད་པ་ཚན་བ དེ་བྷཱུ་ནབབ་དེ་དྭགས་བ་མིན་མི• དྭགས་ཏེ། དགག་བ་མང་དུ་ཡོད་ཀྱང་། སྔ་མ་སྔ་མ་ཕྱི་མའི་ཁྱུད་བར་གྱི་རྒྱུ་ལེན་བn; མི་འགལ་ ཞེས་བཤIt a) འགྲ་བ མཆོག༔ ནི་ཐོབ་བྱ་མཐར་ཐུག་; རྫོགས བ འི་སངས་རྒྱས་ས།། Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ནུ7 དེ་ལྟར་ཡིན་ཐ་ཨང་. རིགས་བ་ཡང་ནག་ཡོངས་ཤེས་ནས། བླང་དང་དོར་བྱ་རོག་ཁ་རྣམས། ཉེ་བར་བླང་བྱ་ཉེར་བླང་ནས། འགྲོ་བ་མཆོག་ཏུ་འགྲོ་བར་འགྱུར།། (ཞེས་)གསུངས་བས་སོ།། 53) आह- यद्येवमिहानुत्तरमेवेदं कस्मान्नोपन्यस्तमिति ? - (ཁ་ཅིག་》“གལ་ཏེ་འདི་ལྟར་, འདིར་འདི་བླ་ན་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན།། ཅིའི་ཕྱིར: (དང་པོ ་ཉིད་དུ》ཉེ་བར་འཇོག་བན་མ་བུམ”ཞེ་ན་ - 54) उच्यते / अव्युत्पन्न विनेयगणमधिकृत्य तत्प्रतवैव तस्याप्रयोजकत्वात् // བརྗོད་བར་བྱ་སྟེ། རྣམ་བར་མ་སྦྱངས་1པའི་ (མ་སྨིན་བར)གདུམ་ བྱའི་ཚོགས་རྣམས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། དེ་རྣམས་དང་བོ ་ཉིད་ན་དེའི་དགོས་ བྱེད་མིན་བའི་ཕྱིར་རོ།། 55) * अपरस्त्वाह - / इदमिह श्रोतॄणां प्रयोजनमुक्तम्, कर्तुस्तहि कि प्रयोजन་. Rའི གཞུ? གཞུན་དག་ནི་- “འདེར་ཉན་པ་བ་རྣམས་ཀྱི་དགོས་བ་ནི་བཤད་མོད། བྱེད་ 1) དོནi; རིགས་པའི་འབྱུང་བ་ཕྱུ་བ་གཙིགོན་ཏན་གྱིས་སྨན་བཅིན་དུ་ཞེས་]t "sqq=" ཞེས་པ; ཆ་ཚང་བ, སྦྱངས་ཁ, བྱང་བ, མན་ལག་ ཚད་སོགས་འཁྲུག་བྱང་ འདིར་གང་ཟག་གི་ཁྲུན་ཚབ་ཆེད་བས་ཀྱིན་བཞགྱུ་སྦྱངས་བ་མར་ཕྱིན་བ5:དོ། 2) དོན - དང་པོ་བཟ་ནང་བ་ཉིད་དུ:ཟླ་མེད་ཀྱི་དགོས་བ་ལྟ་དུདོ་རྒྱ་ས་མ་བཤམ; འཇུག་མི་ནུས་གས; དགོས་པ་གཞན་ཉག་མ་ནས་རིམ་གྱིས་འཇུག་དགོg; ཞེས་གནོ།། Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 བ་བོ འི་དགོས་བ་ཅི་ཡིན་1, བརྗོད་པར་བྱ་དགོས་སོ་” ཞེ་ན་ - 56) उच्यते / तस्याप्यनन्तरपरंपरमेवभिन्नमिदरमेव / अनन्तरं तावत्सत्त्वानुग्रहः / परंपरं तु परमगतिप्राप्तिरेव / བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ་དེའི་ཡང་དེ་མ་ཐག་པ་ (རྣམ་བར་མ་ཆོད་པ) དང་། བརྒྱད་པའི་དབྱེ་བ་འདི་ཁོ་ན་ལྟར་བར། །བར་མ་ཆོད་བ་ (ཡི་དགོས་པ་》ནི་ རེ་ཞིག་སེམས་ཅན་རྗེས་སུ་འཛིན་བ་ཡིན་ལ། བརྒྱུད་བ་(ཡི་དགོས་པ་)ནི་ འགྲོ་བ་མཆོག་ཐོབ་བ་ (གོ་འཕང་མཆོག་ལ་རེག་པ》ཉིད་དོ། --- 89) ག བཞུ - सम्यन्यायोपदेशेन यः सत्त्वानामनुग्रहम् / करोति न्यायबाहाना स प्राप्नोत्यचिराच्छिवम् // 6: དེ་ལྟར་ཡིན་བོ་ཡང་ - རིགས་པ་ཡང་དག་ཉེ་བར་བསྟན་པ་ཡིས། / གང་ཞིག་རིགས་པའི་ཚུལ་ལས་ཕྱི་རོལ་དུ།། 1) བྱེད་པ་པ འི་དགོས་བ་ནི, བསྒྱུན་བཙས་ རྩོམ་པ་པོས་བསྟན་བཅོས་བརྩམས་པའི་དགོས་བ་ཞིང་ཆེན; བཤད་དགོས་སོ;”ཞེས་བཤ 2) 'ggin -གག་དེ་གཞུ (ཚམ=q.g. s2, B.o. I)| 3)འདི་ཁོ་ཞེས་པའི་འདི་སྒྲའི་དོན ནི-ཞེས་བ་ འདི ར་གང་ཤདི་དེ་ཁོ་ན་ལྟར་8; ཞེས་བའོ། / དན་ནི་-དེ་ཁ་ཟག་བའི་དགའ་བ (ཏང་བྱི་རུགས་བ)ནི;གཙེ་བར་ཟན་བ་མ་ག་ལྟོས་བས;དེ་ད་ . ཀྱིས་བསྒྱུན་དོན་ཕྱིན་ཅི་མ་ཐོག་བར་རྟགས་མ:35:མིན་ལ། བརྒྱུད་བའི་དགོས་པ་ནི;གས་ ལག་བས;སྐྱོན་མེད; ཅེས་བ * གོTཀ་ཞTལ་ni =ག་ཀ་ཙཱ་བ་ཚ་ ག་f་ཡོག་ཤི་བ་ན” fe-(.f. gov2B.0.T) 5) ''d= ཨ" ཞེས་བ-ཟིན་བ་དང, ནུསཾ་བ་དང, མང་རབ, སོགས་དོན་མང་བོར་འཇུག་ཀྱང; འདིར་རྫོགས་པའི་དོན་ཅན་ནི། / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 གྱུར་པའི་སེམས་ཅན་རྗེས་སུ་འཛིན་བྱེད་བ།། དེ་ནི་རིང་མིན་ཞི་བ་ཐོབ་པར་འགྱུར༎ (ཞེས)གསུངས་བས་སོ། 58) अलर विस्तरेण // རྒྱས་བར་བཤད་ཟིན་ཏོ།། 56) 'इति शास्त्रसंग्रहः। इतिशब्दः परिसमाप्तिवाचकः / एतावानेव / བཞེས་བ་(འདི་རྣམས་ནི) བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དོན་བསྡུས་བའོ།། ___ खेला' (प)- खेसाई, पागाका माई བྱེད་ཉིད་དེ། འདི་ཙམ་ཙཞིག་གོ་ཞེས་བའོ།། 60) शिष्यतेऽनेन तत्त्वमिति शास्त्रमधिकृतमेव / अयं (VI-य) त५ इत्यर्थः / शास्त्रस्यार्थः शास्त्रार्थः / तस्य संग्रहः शास्त्रार्थसंग्रहः। 1) यह मत प्रायः सभी भारतीय मुक्ति वादी विचार परम्परा में पाया जाता है - "प्रमाण. प्रमेय तत्त्वज्ञानान्निःश्रेयसाधिगमः" न्या. सू. 13131 // , तदिदं तत्त्वज्ञानं निःश्रेयसाधि- गमश्च (गमार्थ इत्यादिपाठः) यथाविधं वेदितव्यम्-न्या. भाष्य. १।१।१,पृ. 5. मिथिला. विद्यापीठतः प्रकाशितम् // 2) कः पुनः परमार्थ? "विप्रतिपन्नपुरुषप्रतिपादकत्वम्"-न्याय. वा. 1 / 1 / 1 // पृ० 17. मि.॥ 3) 'एतावानेव' = इत्यपरिमाणोऽष्टपदार्थप्रतिपादकः, इत्यर्थः(द्रष्टव्य पं. पृ. 42.) / / 4) गोगाम में 97 मप); मम 5) यहां "अयंते" यह पाठ कोष्ठक में यद्यपि सम्भावित सत्यता के रूपमें रखा गया है, परन्तु 'अर्यते' ही शुद्ध पाठ प्रतीत होता है। 'अर्यते = गम्यते" के अर्थ में है / अयंते गम्यते उच्यते इत्यर्थः / (न्या. पृ० पं. 42) / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དེ་ཁ་ན་1ཉིད་གང་གིས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་, བསྟན་བཅོས་དེ། སྐྱོང་བར་བྱེད་བ་ཉིད་དོ། །(དེ་ཡང་)རྟོགས་པར་བྱེད་, ཅེས་བའི་དོན་ནོ།། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དོན་ནི་, བསྟན་བཅོས་དོན་ཏེ། དེ་བསྡུས་པ་ནི་, བསྟན་ (བཅོས་ཀྱི) དོན་བསྡུས་པའོ།། 61) संग्रहणं संग्रहः / एतावानेवाधिकृतशास्त्रार्थसंक्षेप इत्यर्थः / शास्त्रतः चास्याल्पग्रन्थस्यापि विश्वव्यापकन्यायानुशासनादितिवृद्धवादः। བསྡུས་པར་བྱས་པ ནི་, བསྡུས་པ་སྟེ། འདི་རྣམས་ཁོ་ན་བསྟན་བཅོས་ འདིའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་དོན་བསྡུས་པའི་; ཞེལ་བྱ་བའི་བུན་ནོ།། བསྟན་བཅོས་ཀྱང་, འདི་ (རིགས་སྒོ་འདི) གླེགས་བམ་གྱི་ཚུལ་དུ་ཆུང་ མོད་། འཇིག་རྟེན་3ཁྱབ་པར བྱེད་པའི་ (རིགས་པ? རྗེས་སུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ རོ་, ཞེས་རྒན་པོ འི་སྨྲ་བའ14། साधनस्य विस्तार-निरूपणम् 62) तत्र यथोद्दे शस्तथा निर्देश इति कृत्वा साधनस्वरूपावधारणायाह / ___ 'तत्र पक्षादिवचनानि साधनम्। 1)འདི རཱ-དེ་ཁོ་ན་༔ ད1-ཅེག་བ; ཁུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་བའི་དོན་ཡིན་གྱི; Fe'jད་སོགས་ ཀྱི་དོན་མིན་ནོ། / 2) རྒྱ་དཔི - དྲུག་པ་བསྡུས་ཏེ། ཚིག་བསྡུད་ཀྱི་ཆོ་ག་བྱབ་འདུག་ བ་དེའི་འགྲེལ་ཚུལ་ཡིན་ལ། བོད་གད་ ཁ་དེ་མི་མཛེས་བག-'བསྟུན་བཙན་ཀྱི་དོན་བསྡུས་བདོ1.ཞེས་ཁ་རང་སོར་བཞག་གit 3) *an', ་སཾ ཤུལླཞེས་བ་-ཎ་ཆགས་སོགས་ལ་འཇུག་ཀྱང་འདི་དོན་འགྱུར་དུ་བྱས་ཏེ་-༢ཇིག་རྟེན་ནོ། 4) བགོན་པོ འི་སྨྲ་བ་ཞེས་པ་ནི་སྤྱིར་དམ་པ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་བཞེད་པ་ལྟར་ཡིན་ཞེས་བར་བྱུང་ཡོད; འདི ར་དྭང་༡.མཇི ད་འགྲིལ་དུ་བྱང་བའི་ (གོན་པོ་ཞེས་བ་དེ་དབྱིག་གཉེན་རུང་མཚན་མཐུན་གྱི་སློབ་ དབན་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གི་མཚན་ཡིན་བར་སྟོང་ང་ - q་ཞI::-This is how the old commentators justify the title of 'Tisz' qiven to this Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སྒྲུབ་བ་རྒྱས་པར་བསྟན་པ:– - -- དེ་ལ་, ཇི་ལྟར་དགོས་པ་ (བཤད་བྱ་); དེ་ལྟར་ངེས་བར་བསྟན་པ་ (བཤད་པ་)སྟེ། ཞེས་པའི་ (ཚུལ་དུ་)བྱས་ཏེ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའི་ངོ་བོ་ ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར། / ་དེ་ལ་, ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་སྟེ། (ཞེས)གསུངས་སོ། 63) 'तत्र' शब्दो निर्धारणार्थः / तत्र तेषु साधनादिषु साधनं तावन्निर्धा___यते इति / निर्धारणं च जातिगुणक्रियानिमित्तमिति / - དེ་ལ? (ཞེས་པའི་) སྒྲ་ནི་, ངེས་གཟུང་གི་དོན་དུ་སྟེ། དེ་ལ་སྒྲུབ་ བར་བྱེད་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་རྣམས་ལ་༢, རེ་ཞིག་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ངེས་བར་ གཟུང་བར་བྱའོ་, ཞེས་བའོ། །ངེས་པར་གཟུང་བ་ཡང་། རིགས་དང་ ཡོན་ཏན་དང་, བྱ་བའི་རྒྱུ་མཚན་3 (རྣམས་ཀྱི་སྒོ་ནས)ཞེས་བའོ།། verse. Herc is again one more reference to commentat. ors (see supra) (འདེe:-ཀT.q.q..frqril-P. 1) དོན་ནི་-བཤད་བྱ་དང; རྗེས་སུ་མཐུན་པའི་བཤད་བ་ ཁྱད་གཞི་དང; ཚེས་རྒྱུ་མཐུན་པའི་ཁྱད་ ཆོས; ཞེས་བའི་རིགས་བ་ཡོ; ཞེས་བའོ།། འདིར་-་ངེས་བར་གཟུང་༡.ཞེས་བ་ནི; སོགས་སུ་བཀར་ བའམ་དགར་བའོ། / 7) སྒྲུབ་ངག་སོགས་བརྒྱད་ལས; འདཾ ར་སྒྲུབ་ངག་༔ ད་ལོགས་སུ་བཀར་ཏེ; དེའི་མཚན་ཉིད་སོགས་བསྒྱུར་ Hos; 3 "BAII - 85 "HIGHT 968 44's' = '82 88, བ་ཙམ་ལས་མེད་ཀྱང་། དེ་ནི་ཀ -“ཨཱz༧ ཞེས་བའི་ཚད་གི་སྨྱུག་མ་ཅན་ཡིན་ཏེ། “་་་བ་འའr- = 51% g"= tg "EM" 48'1'35'KII ༡་རྒྱུ་མཚན* ཞེས་བའི་སྒྲ་ རིགས་སོགས་ལའང་སྦྱར་དགོས་སོ་ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 64) तत्र गुणनिमित्तं साधनत्वेन गुणेन निर्धार्यते इति / गोमण्डलादिव गौः ____ क्षीरसंपन्नत्वेन गुणेन / དེ་ལ་ཡོན་ཏན་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱ་བ་ནི་, ཡོན་ཏན་ (དེ་ཉིད་)སྒྲུབ་པར་བྱེད་ पपई यादे मावस / (यो ) AC मी मा laser', བ་ (གཅིག) ཡོན་ཏན་འ་མ་ཡོངས་སུ་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས (ངེས་གཟུང་བྱེད་པ་) བཞིན་ནོ་, ཞེས་པའོ།། / ___ पक्षनिरूपणं = संगण पहनाम:५५) पच्यते इति पक्षः। 'पच्' व्यक्तीकरणे / पच्यते व्यक्तीक्रियते योऽर्थः स पक्षः / 'साध्य' इत्यर्थः / स च धर्मविशिष्टो धमों / (FRE) अमावस , माप - म5 से5 1) 'गोमण्डलाद्' वेष'म.-""(AE) मे रममा रमपम मेव'; मम. དེའི་རྣམ་གྲངས་སུ་བྱས་སོ།། དེ་ཡང; “ཡོན་ཏན་ སྒྲུབ་བྱེད་ཏུ་གཟུང་ཞེས་པའི་དྲམེན། | 2) यहां पक्ष के सम्बन्ध में वृत्तिकारने 'पच्यते इति पक्षः" "तथा 'पच्' व्यीक्तकरणे' - इस प्रकार का व्याकरण सम्बन्धी व्युत्पत्ति का आख्यान किया है / परन्तु पाणिनि की अष्टाध्यायी में 'पच्' धातु का निदर्शन नहीं है, अपितु-'पचि' व्यक्तीकरणे," यह पाठ है (भ्वा. गणपाठ-धातु-१७४) इस सम्बन्ध में सिद्धान्त-कौमुदी में-“पञ्चते' यह पाठ है,पच्यते यह पाठ नही मिलता है (सिद्धः. गण. भाग 3, पृ. 62, मो. बना. प्रकाशित) इसकी टीका-'बालम नोरमा' में-'पचि' विस्तारे, इति चुरादौ वक्ष्यते" (पृ. 63, भाग 3.) / चुरादिगण में-"पचि' विस्तारवचने' (अष्टा. धातु, सं. 1652) / इसकी व्याख्या सिद्धान्त को. में "प चयति, पर चयते, इति व्यक्तार्थस्य" यह पाठ है (सिद्धा. को. भाग 3. पृ. 342,) / वाचस्पतिमिश्र कृत न्यायवार्तिक-तात्पर्य-टीका में-" "पक्ष' इति / 'पचि' व्यक्तीकरणे" इत्यस्माद् व्युत्पन्नम्। कर्मतया व्यज्यमानतया वा उपादानं स्वार्थस्य 'पक्षः' इति पदम् / उपादीयतेऽने नेति व्युत्पत्त्या ।'-(तात्प टी. 1 / 1 / 31 पृ. 508) / = अतः यहां-'पच' यह पाठ यदि'पचि' उच्चारणार्थत्वेन 'इत्' हुआ हो, तो सम्भव है, अन्यथा अशुद्ध प्रतीत होता है / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བ་1ལའོ” (བཎིནཱིཡ– ཨབྷི་དྷཡཡི– གན་ 174), (ཞེས་པ་ལྟར་དེ།། ཕྱོགས་སུ་བྱེད་པ་སྟེ་, དོན་གང་ཞིག་ གིས་གང་)བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱས་པ་ (ཁྱད་ པར་དུ་བྱས་པ) དེ་ནི་༼ ཕྱོགས་ཏེ། “བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་ ཞེས་བའི་དོན་ནོ། / དེ་ཡང་ཆོས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི་ཆོས་ཅན་ནོ། / དྷབྷ) ན rint འི In: | ཚ a lt: གཞ: | - ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་གང་ཡིན་བ་དེ་རྣམས་ནི་, ཕུགས་ལ་སོགས་པ་སྟེ། འདི་ནི་, འབྲུ་མང་པོ་བའི་ (ཆིག་)བསྡུས་པའོ།། 67)... अयं च तद्गुणसंविज्ञानञ्च भवति / तत्र तद्गुणसंविज्ञानो यथा लम्बकणं इत्यादि / लम्बौ को यस्यासौ लम्बकर्णः / लम्बकर्णत्वं च तस्यैव गुण .. རྫུd::| - འདི་ཡང་, ་དེའི་ཡོན་ཏན་ཀུན་ཏུ་ཤེས་པ་ (དང་བཅས་བ)ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་དེའི་ཡོན་ཏན་ཀུན་ཏུ་ཤེས་པ་ནི། ཇི་ལྟར་- “རྣ་བ་རིང་པོ”- ཞེས་བྱ་བ་ ་ལ་སོགས་བ་ (ལྟ་བུ་)ལོ། །གང་གི་རྣ་བ་དག་རིང་བ་ཡོད་པ་དེ་ནི་;- རྣ་བ་ རིང་བོ འོ། །རྣ་བ་རིང་བོ ་ཉིད་ཡིན་བ་ཡང་, དེ་ཉིད་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ནོ། །ཞེས་ 1).༢དར་.“ཕྱོགས༔ ཞེས་བའི་གད་དེ དུསp:-qག'' ཞེས་:*སྨཙི'ཞེས་བའི་བྱིངས་ལས་གྲུབ་པ་མིན་ག། དེ་ཡང་“ཙི” ཞེས་བྱིངས་དོན་ནི་- སྒྲའི་བསྨན་བཅོས་མ་ཎི་བ༔ ལམ-suཅི༔ བྱཙྪཱཀརཎེ =་ཁཅི༔ བྱེ་ བླག་ཏུ་བྱེད་པ་ཁནོ"(པཎཾ. བྱིངས, ,*e, བྱིངས་མདོ བག, ཐ4•)་ ཞེས་པ་གྱུར་མིན་ལ། དན་ནི,-ཁྱད་གཞི(ཆོས་ཅན)གང་ཞིག; ཁྱད་ཆོས་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གིས་བྱེ་བྲག་ ཏ་བྱས་བསྐྱེ, ཁྱདི་བར་དུ་བྱས་བ་ནི་ཕྱོགས*སོ;ཞེས་བནit ་དེ་མང; ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་ནི; -རྟོགས་འགད གབས་ལ་ལྟོས་ཏེ་རྒོལ་བ་དག་གིས་དེ་ལྟར་འཛཾ་བ་ལ་དགོངས་སོ།། 2) འབྲུ་མང་སོ་ཞིག་ཁ་ནི;བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལས་ཚིག་སྡུད་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་ལ-ཤདིའི་མཚན་ ད་ནི-བལྟ་བྱའི་ཚིག་དོན་གཙོ་མི་ཆེ་བར་དེ་བས་གཞན་བསྟར་བའི་ཆག དེ་ནཙེ་ཟླ་བ་སྟོན་བའི་ ཆོག་བསྟད་གང་ཡིན་བ་ལྕེ། དྭགེ ར་ན; “འཇིག་རྟེན་མགོན་པོ༔ ཞེས་བ་ཤ་དིར། བསྡུ་བྱ་འཇིག་རྟེན་ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ བའི་དོན་ནོ / / 68) अतसुणसंविधानो यथा पर्वतादिकं क्षेत्रमित्यादि / पर्वतः आदिर्यस्य तत्पर्वतादिकं क्षेत्रम् / न पर्वतः क्षेत्रगुणः / དེའི་ཡོན་ཏན་ཀུན་ཏུ་ཤེས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་, རི་བ་ལ་སོཊ་པའི་ཞིr; ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུའོ། །རི་བ་ (ད་), ལ་སོགས་པ་, གང་གི་ (ཁྱད་ཆོས་ལ་ཡོད་པ) དེ་ནི་2, རི་བོ་ལ་སོགས་པའི་ཞིང་ངོ་། །ཇི༔ ཞིང་ གི་ཡོན་ཏན་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། ) ཚ མཚུ ? འབག་གཞི ཁག་ | ཁ (a) =ཞqod .. ज्ञानो बहुबीहिर्वेदितव्यः / རུང, མགོན་པོ; གཙམ་ཀ་ལས་གཞན་-རྒྱལ་བ་འམ; ལྕེ་དང; བདེ་བྱེ་བྲག་བ་ག་བའaབÉ དཱ་བ་ བཞིན་ནོ། །དེ་མང; བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལག-q་ན་འT@་ག་གའི ཟླ་ཚུnfe:= ཨནུབ ད ཐ པདྷཱནོ བཏབྦཾ ཧི=ཆག་ན་ལུས་འཝན་གཙོ་ཆེ་བྷ་ནཾ་-འབྲུ་མང་པོ ནོ"[ ]ཞེས་རྒྱངས་བ་བར་རོ(ar.འ བra, . {se), མང་བོ་བ་ཞིག་དོན་གཞན་བཞ= “ཨཱ་བེ་ཆའོ་ཀན་ཟ་ལོ༡(༢-R-༢༦.གོe. Trfor.), དེ་བཞིན་-“ཕྱོགསཞེས་པ་མང་འབྲུ་མང་གི་ཚིག་སྙད་རེ-ཚེས་ཅན་དུང; བསྒྲུབ་བྱའི་ ཆོས་གཉིས་ཀ ལམ་གཞན་པའི་ཚོགས་དོ་དག་རིགས་པས་སོ། །འདིར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚིག་དོན་གཅིག་ ཀའི་སྐོར་ཕྱི་ནང་གི་འདད་བ:དྭང; འགྲེལ་བ་མི་མཐུན་པ་མང་ཡང; རེ་ཞིག་བཞག་གོ 1) འདིར་འབྲུ་ནང་བ་ལ; དེའི་ཆེན་ཏན་འཛིན་བརང; མཾ་འཛིན་ལ་གནཾཝ་ལས། ཡོན་ཏན་འཛིན་བ་ནི; རྣ་བ་རིང་བ༔ ཞིམ་བ༔ དཱ་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། དེ་ལ; 'ན་བ༔ ནི;ནཱདིར་ཁྱུད་གི་; ལྗལ་དང་། དེ་ལ་ བརྟེ་ན་བའི་རིང་བ་ནི; དེའི་ཁྱད་ཆོས་ཏེ; ཡོན་ཏན་ནོ། །མིག་གིས་བརྗོ དུ་དོན་ནི། རྣ་བ་དང; རིང་ པ་ག ས་ཀ་ལས་གཞན་པའི་དོན་གང་ཟག་བྱེ་བླག་པ་རྣ་བ་རིང་པོ་གང་ལ་ཡོད་པ་དེ 2) དོན་ནི; t་བ་ ཞེས་བ་དང་། ཁོག་བ} ཞེས་བའི་ཚིག་དོན་གང་གི་ཆེན་ཏན་ཏེ། ཁྱད་ཆོས་རྒྱུ་ མེད་ཀྱང་ཉེ་བ་ཙམ་དུ་ཚན་པ་དེ་ནི; 5་བ་ལ་ཐོགས་པའི་ ཞེས་བྱ་བ། དེ་ལྟ་བུའི་ཤིང་ནི; tt་བ་ ལ་སོགམ བའི་ཞིཏ” ཞེས་བ་ཆེན་f༎ 3) གཞུt *གའ༣? རྫུ་ཤའ་ arfགེ, q9 ཀཱཝ *-n4yrགཞུ གཅཛུl Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་, ཉེ་བར་མཚོན་བྱེད་ཙམ་མོ་ཞེས་ཤིས་པར་བྱ་སྟེ། करी, 16-133 पैदा की सेवामा समान पाई) . माया 70) यथापर्वताविक क्षेत्र, नद्यादिकं वनमिति / न पूनर्यथा, लम्बकर्णः, ब्राह्मणादयो वा इति 12 ____ोवा महगा पर बल, पोमा पर्दै अगा, ཞེས་བ་(ལྟ་བུ་)ལོ། །སླར་, རྣ་བ་རིང་པོ་དང་, བྲམ་ཟེ་ལ་སོགས་པའི་ རིགས་” ཞེས་བ་ལྟ་བུ་ནི་མིན་ནོ།། 1) Ava-मममम ममापीर-वेष वर्मा 2) "पक्षादय' इस वाक्य में निहित विवादः- यहां देखने से तो प्रतीत होता है कि साधन वाक्य के अवयव के रूप में 'पक्षः' वचन का भी व्यपदेश किया गया है। कुछ विद्वान् इस बात को मानते भी है। परन्तु यह 'बहुव्रीहि समास के भेदों का अवबोध न होने से उत्पन्न भ्रान्ति है / इसे वृत्तिकारने 'पक्षादय' इस समासपद का भाख्यान करते हुये स्पष्ट किया और उन्होने पक्ष' वाचक 'पद' को साधन-वाक्य के अवयव के रूप मे स्वीकार नहीं किया है। बहुव्रीहि समास में निहित 'तद्गुण-संविज्ञान' एवं 'अतद्गुणसंविज्ञान के विभेद करते हुए 'पर्वलादिकं क्षेत्रम्' इस समास पद के समान 'पक्षादय' इस समास पद को 'अतद्गुणसंविज्ञानब हुव्रीहि समास पद माना है। अभिप्राय-सौगत मन में 'पक्षवाचक' पद, साधन वाक्य के अवयव के रूप में अभीष्ट नहीं है। यह एक दोष माना जाता है / यहाँकेवल त्रिरूपलिङ्गाख्यान को ही साधन-वाक्य माना जाता है / - "निरूपलिङ्गाख्यानं पराथैमनुमानम्' (3 / 11. न्या. बि. पृ. 150, वही)। 'हेतुदृष्टान्तयोरेव साधनावयवत्वं न पक्षस्य / " (न्या. व. पंजि. पृ. 42) / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71) पक्षादिवचनानि साधनमित्यादिशब्द उपलक्षणार्थः / अस्य चायमर्थः / आदीयतेऽस्मादित्यादिः, यथा पर्वतादिकं क्षेत्रमित्यादौ / न पुनरादीयते इत्यादिः, यथा ब्राह्मणादयो वर्णा इत्यादावितिर / ततः सुस्थितमिदं पक्षः आदिर्येषां ते पक्षादयः / ཕྱོགས་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་བ་རྣམས་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་སྡེ། ཞེས་ བྱ་བར་ ་ལ་སོགས་པའི”སྒྲ་ནི། ཉེ་བར་མཚོན་པའི་དོན་དུའོ། །འདིའི་ དོན་ཡང་, འདི་ཡིན་ཏེ། “ལ་སོགས་པ་” ཞེས་བ་ནི་, འདི་ནས་བཟུང་སྟེ། (ཞེས་པད་, ཡིན་ཏེ། རི་ལ་སོགས་པའི་ཞིང་, ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ལྟ་ བུའོ༑ ༑སླར་, ་བྲམ་ཟེ་ལ་སོགས་པའི་རིགས” ཞེས་བྱ་བ་ལྟར་ལ་སོགས་ བའི་སྒྲས་, ངེས་པར་གཟུང་བས་ན་, ་ལ་སོགས་པ ཞེས་པ་མ་ཡིན་ནོ། / དེ་ནས་, ཕྱོགས་ (དང་) ལ་སོགས་པ་, གང་ཡིན་པ་དེ་རྣམས་ནི་ ཕྱོགས་ལ་སོགས་པའོ་ ཞེས་པ་འདི་, ལེགས་པར་གནས་བ་ཡིན་ནོ / / 72) तेच पक्षोपलक्षिता हेतुदृष्टान्तः / तेषां वचनान्युक्तयः // -- དེ་དག་ཀྱང་, ཕྱོགས་ཀྱིས་ཉེ་བར་མཚན་བའི་རྟགས་དང་, དཔེ་རྣམས་ སོ༑ ༑དེ་རྣམས་ཀྱིས་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་བཤད་ཟིན་ཏོ།། 1) यहां से 'आदि' शब्द का अभिप्रायः तद्ग्रहण से नहीं, अपितु तस्माद् = वहां से लेकर གཞུ གfཀ་ལ རྫུ་ 2) अतः 'पक्षादय' यह 'पद' 'पक्ष' को साधन-वाक्य के अभिधेय लिङ्गादि का उपलक्षण मात्र རྟ, ཨ་འ: ༢ཚེས་ འཛི་ རྫུt 3) འདིར་ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་ཞེས་བའི་སྨྲ་བས་ཕྱོགས་བརྗོ ད་བ་སྒྲུབ་ངག་གི་མན་ལག་ཏུ་མི་དགོས་པ་ ལེགས་བར་གནས་པ་དེ་ཤེས་དགོས་ ཞེས་བའོ།། Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 73) किंसाधनमिति ? इह च यदा साध्यतेऽनेनेति साधनं करणाभिधानार्थः साधनशब्दस्तदा पक्षोपलक्षितानि हेतुत्वादिवचनानि साधनम् यतस्तैः करणभूत विवक्षितोऽर्थः परसंताने प्रतिपाद्यते / अपार से म) लगाम लेका , मा གི་ཚེ་, གང་གིས་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ནི, སྒྲུབ་བ་སྟེ། སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་,1 རྒྱུ་ མཚན་མངོན་བར་བརྗོད་བའི་དོན་ཅན་ཡིན་བ་དེའི་ཚེ། སྒྲུབ་པ་ནི་, ཕྱོགས་ ཀྱིས་ཉེ་བར་མཚོན་པའི་རྟགས་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་པ་རྣམས་སོ། །གང་ मोक, कान हाणा', माया पावर, माय པོ འི་རྒྱུད་ལ་ (བློ་ངོར་)སྒྲུབ་བར་བྱེད་པས་སོ།།་ - 74) . 'यदा पुनर्भावसाधनः सिद्धिः साधनमिति तदा पक्षादिवचनजन्यं प्रतिपा धगतं ज्ञानमेव साधनम् / तत्फलत्वात्पक्षादिवचनानाम् / कार्य कारणोपचारात। ___ यथेदं मे शरीरं पौराणं कर्मेति / / __1) अमरगमपू-साधनम्' वेष मरे वय आमनमोस. मनसे मामले मम'; मम (साधनम्) बेगम की संगत योग परम मर (गम मे म) ; TEBRAमई मग(परग) jད་ད; ཞེས བན། འདིར་ཕྱོགས་ཀྱིས་ཉེ་བར་མཚོན་བ; ཞེས་སྨོས་ཀྱང་མཚོན་པ་ཙམ་ལས, དེ་སྒྲུབ་ ངག་གི་གན་ཁག་མིན་ཚུལ་ཅུང་ཟད་གོང་དུ་བརྗོ ད་ཐན་ལ། ཕྱོགས་བུ་སོགས་བཞེས་སྨོས་ པ འི - དྭགས་ ममम ममें - 'अतः पक्षो न निर्देश्यः। तथा प्रतिज्ञायाः प्रयोगे निराकृते तस्या निगमनमपि दूरापास्तमेव / तर्हि पक्षलक्षणं निरर्थकत्वात्कर्तुं न यूज्यते बौद्धस्य / ', "इत्यत्र,"सत्यमुक्तम् / न साधनवाझ्यावयवत्वावस्य लक्षणमुच्यते किन्तु शिष्यस्य सम्यक्त्वलक्षणपरिज्ञानार्थम् / अन्यथा अद्युपन्यस्तस्य पक्षस्य गुणदोषावजानन् कथं सद्गुणदोषविचार णायां प्रवणः स्यात्" / द्रष्टव्य न्या. व. पंजि. पृ. 43 / Diwage.in 2) यदि ज्ञानं साधनं भावपक्षे, तर्हि "पक्षादिवचनानि साधनमिति" कथमुक्तमिति (अत्राह कार्य-प्रतिपाद्यगतज्ञाने, कारणस्य = पक्षादिवचनस्य उपचारात् = समारोपात्" इति / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s8 གང་གི་ཚེ་སླར་, སྒྲུབ་པ དངོས་པོ་ཡིན་པ་1སྟེ། གྲུབ་པ་ལ་ “སྒྲུབ་བྱེད་” ཞེས་བ་དེའི་ཆེ་ནི། ཕྱོགས་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་པ་ལས་བྱུང་ བ་(དེས་སྐྱེད་པ་》(དེའི་) བསྒྲུབ་བར་བྱ་བར་གྱུར་བའི《དེའི་བསྟན་བྱར་གྱུར་པ) ཤེས་པ་ (རྟགས་འཛིན་ཅིང་ཁྱབ་བ་དྲན་པའི་ཤེས་བ) ཉིད་ ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་ སྟེ།། དེ་ཉིད་ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་བ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར།། (དེ་ཡང་) འབྲས་བུ་ (བྱ་བ་) ལ་རྒྱུའི་ (བྱེད་པ) མིང་གིས་ཉེ་བར་ བཏགས་པ་སྟེ། བདག་གི་ལུས་འདི་སྔོན་གྱི་ལས་སོ་, ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། | 75) यदा तु कर्तृसाधनः साधयतोति साधनं, तदा पक्षाविवचनान्येव कतृत्वेन विवश्यन्ते, प्रतिपाद्यसंताने ज्ञानोत्पादकत्वात् इति / तदेवं पक्षादिवचनानि 'साधनम् / तद्यथा वृक्षा वनं, हस्त्यादयः सेना // གང་གི་ཚེ་ བྱེད་པ་བ་(གཙོ ་ཆེ་བའམ་གཞིར་གཟུང་ནས་ཚིག་སྡུད་ཀྱི་ ཆོ་ག་བྱེད་ན) སྒྲུབ་བ་ནི་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པས་ན་, སྒྲུབ་པ ཞེས་བྱ་སྟེ། དེའི་ ཆེ་, ཕྱོགས་ལ་སོགས་པའི་རྗོད་བྱེད་རྣམས་ཁོ་ན་, བྱེད་པ་པོ ་ཉིད་ཀྱི་ཚུལ་ད་ བརྗོད་བར་འདོད་བ་སྟེ། བསྟན་བར་བྱ་བའི་ (ཕ་རོལ་བོ)རྒྱུད་ལ་ཤེས་པ་ (ཚད་མ) སྐྱེད་བྱེད་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་, ཞེས་བྱའོ།། - ཟླdཁག་. q. q.gv | = 1) •་སྒྲུབ་བ་དྭངས་བ་ཆེན་བ་,ཞེས་བ་ནི] བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལག-བཞཙེ་བར་བརྒྱུད་ བ་དང; “བྱེད་ས་གཙོ་བོར་བ༔ ད་བ་དང; དངོས་པོ” གཙོ་བོར་བརྗོ ད་བའི་བ༔ དུ་བ་གསུམ་ལས། འདིར་སྒྲུབ་བྱེད་(སྤྲུབ་པ; = Taའག)ཅེས་བའི ཚིག་སྡུད་ཀྱི་ཚོ ག་ལས་གྲུབ་པའི་བརྗོ ད་བཤ་,ཆག དེ; དངོས་བ་བརྗོད་བའི་རྐྱེན་བསྡུས་བའི་དབང་དུ་བྱས་ན; དེ་ཉིད་དྭངས་མོ་བ༔ དུ་བའི་དོན་ཅན་ཅུ་ སྤྱོན་ཚུལ་ཚད; ཅེས་བནོ། འདི ར་དངོས་ཞེས་བ་མང; t. བླས་བུ” ཞེས་བའི་དོན་it བརྡ་སྤྲོད་ བའི་བཤད་བ མང་མང; རེ་ཞིག་ནུབས་མིན་བས་བཞག་གོ། / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 དེ་ལྟར་ན་, ཕྱོགས་ལ་སོགས་བའི་བརྗོད་བ་རྣམས་ (ཉིད)སྒྲུབ་བ (ར་བྱེད་པ)འོ། །འདི་ལྟ་སྟེ། ཤིང་སྡོང་རྣམས་ཀྱི་ནགས, གླང་པོ་ལ་སོཊ་ པའི་དམག་1 (ལྕེ་, ཞེས་བ་ལྟ་བུ་དག)གོ༎ 76) आह / एकवचननिर्देशः किमर्थम् ? उच्यते, समुदितानामेव पक्षादिवचनानां साधनत्वख्यापनार्थम् / उक्तं च दिङ्नागाचार्येण- "साधनं" इति चैकवचननिर्देशः समस्तसाधनत्वख्यापनार्थः। (འདིར་)གཅིག་ཆག་གིས་ངེས་བར་བསྟན་པ་, ཅིའི་ཕྱིར་དུ་ཡིན་? ཞེ་ན: བཤུད་བར་བྱ་སྟེ། ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་བའི་ཚིག་རྣམས་ཉིད་2: སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་ཉིད་དུ་ག་བར་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱི་དོན་དུའོ། སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་ གླང་བོས་ཀྱང་, - “སྒྲུབ་པ་” ཞེས་, གཅིག་ཚིག་གིས་ངེས་བར་བསྟན་པ་ ནི་ (ཕྱོགས་ལ་སོགས་བའི་བརྗོད་བ་)ཡོངས་རྫོགས་སྒྲུབ་པ(ར་བྱེད་པའི་ངག) ཉིད་དུ་བསྟན་པར་བྱ་བའི་དོན་དུའ། (ཞེས་བཤད་དོ) 1)འདི 3, ཤིང་སྡོང་རྣམས་ཀྱི་ནགས༔ ཞེས་བ་རྒྱ་གར་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཡིན་གྱི་ བོད་སྐད་ཀྱི་རང་ བཞིན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན-ཤིང་ནགས་གླང་དམག' ས་བྱས་ན;ན་ཅུ་ལེགས་སོ། །དེ་ཡང་བྱང་ དོན་བྱེད་རྐྱེན་གྱིས་བྱེད་པ་པོས་བློན་པའི་ཚུལ་ཏེ། ཝིདྷཱ= R' ཞེས་བའི་བྱིངས་ལ, Prཎི" ཞི་བའི་རྐྱེན་རུང, དེ་ནས་ ཁ་q+ག་q-གོ་ཁེག, དུ་སོང་བ་ལ་སུའ:-ཞིས་བའི་རྐྱེན་སྤྱི་ བའི་དབང་དུ་བྱས་སོ། 2) རྟགས་དང་དམི་སོགས་བརྒྱད་པའི་ཚིག་གི་མན་ལག་རྣམས; སྒྲུབ་པའི་མན་ངག་ཏུ་བྱས་ཏེ། སྒྲུབ་བ་ གཅིག་ཉིད་བརྗོད་བར་གོ་བའི་དོན་དུན; ཞེས་མནོ༎ 3) ཚིག་འདི; ཕྱོགས་གླང་གི་གསུང་ལུང་འདྲེན་གྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་པ་འདྲ་བོ་འདུག་མོད; འདི་ཉི དུ་ལུང་ ཡིན་བའི་ཁུབ་མི་འགལ་བས་བླུན་དུ་མ་བཀོད་དོ། །འདིར་ནི་སྒྲུབ་བy=Inཀ ཞེས་བའི་ ཆག ཙམ་སློབ་དཔོན་གྱི་གཅུང་གི་ཚུལ་བཞག་གོ། / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -70 66) རྣad Rའ་ ཞེས་, རྒྱས་པར་བཤད་བ་རྫོགས་སོ། / 78) एवं तावत्सामान्येन साधनमुक्तम् / इदं च न जायते किं कारकमुत व्य__ ञकम् / साधनस्य द्वैविध्यदर्शनात् ? དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་སྤྱིའི་སྒོ་ནས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ(འི་ཚུལ་རྣམས)བཤད་ པ་ཡིན་ལ། འདིས་1ཀྱང་, ཅི་ (འདི)བྱེད་པ་བོ་ (སྐྱེད་བྱེད་)ཡིན་ནམ་ གསལ་བྱེད་ (སྒྲུབ་བྱེད)ཡིན་, ཤེས་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ རྣམ་པ་གཉིས་ཉིད་དུ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་རོ།། (ཞེ་ནད་ ག་བ་འ་ཅག་ རྟའ་ཆབ་།-སྒྲུབ་ངག་གི་ངོ་བོ:s) ཞ ག༤ཚ གིnཨོR: | Rནf བཞགཞི ག་ཎཾ བrfའི་ཞུ | अतो व्यञ्जकत्वप्रतिपादनायाह / (བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ) དེ་ལ་, བྱེད་པ པ ་ནི་, ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ལ་ སོགས་པ་ ལྟ་བུ་ཡིན་པ) དང་། གསལ་བྱེད་ནི་, སྒྲོན་མེ་ལ་སོགས་པས་ མུན་པའི་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ (ལྟ་བུའོ)རྣམས་སོ། །དེས་ན་, གསལ་བར་ བྱེད་བ་ཉིད་(ལྟ་བུར་》དུ་བསྟན་བའི་2ཕྱིར་སྨྲས་པ།:– - 1) འདིས་ཀྱང་ཞེས་པ་ནི;སྤྱི་བཤད་འདིས་ཀྱང ཞེས་བ་ཡིན་ག་ དེ་མང; སྒྲུབ་བ༔ ཞེས་བའི་བྱེད་ པ་བརྗོད་བའམ་རྒྱ་མཚན་བརྗོད་པའི་སྒྲས་བརྗོད་པའི་སྒྲུབ་པ་ནི༔ དོན་གཉིས་སུ་མཐོང་། ཤེས་ བྱེད་དམ་འབལ་བྱེན་བསབ་བ(ཤའག)ཟེར་བའི་ཚུལ་གཅིག་རུང་། སྐྱེད་བྱེད་དུ་རྒྱུ་བ་ “སྒྲུབ་བ”ཞེས་པའི་ཚུལ་གཉིས་སོ། དེ་གཉིས་གང་ཡིན་མ་ངེས་བས; དྲི་བཞོi། 2) བསྟུན་པ - ར་བསྒྲུབ་བྱ རྟོགས་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་རྒོལ་བའི་ངོ་བ་་སྦྱོར་བ་འགོ དཱ་བའི་ཆ སྒྲུབ་བ་ནི། རྨ་བན་དང;༔ གུའི་ཚུལ་གྱི་སྒྲུབ་བ་མིན་གྱི། མུན་པ་ན་གནས་བའི་བུམ་བ་ཁུ་སྒྲོན་མེ་ ཉྩ་བུའི་གསལ་བྱེན་ཀྱི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་སྒྲུབ་བཞ; ཞེས་བསྒྱུན་བར་ཀེམ་པར་བྱ་སྟེ། ཞེས་བའོ།། Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 80) "पक्षहेतुदृष्टान्तवचने हि प्राश्निकानामप्रतीतोऽर्थः प्रतिपाद्यते इति // " माप, मामा मामला, डोर རྒོལ་བ་རྣམས་ཀྱི་1མ་རྟོགས་བའི་དོན་རབ་ཏུ་རྟོགས་བར་བྱེད་བའི་ཕྱིར་རོ། / खेलमा" 81) अस्य गमनिका; पच्यते इति पक्षः / हिनोतीति हेतुः / 'हि' गतो / सर्वे गत्याः ज्ञानाथाः तथा दृष्टमर्थमन्तं नयतीति दृष्टान्तः / स च द्विधा साधर्म्यवधर्म्यभेदात् / 13. (६मा मी) मा (1) / अ पा 44, माया' | गायर पार', 'ग' खेसा / (प) 6. 5(- 1257. अष्टा. गणपाठ, पृ. 256) / 1)འདིར་རྒོལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཞིབ་བོ ད་བསྒྱུར་ལྔ་མ་རྣམས་བྱེད་པ་བྱུང་བ་ནི; མ་དག་བར་མངོན་ཏེ་ བོག་ཏ་འདི་འབྲེལ་སྒྲ་ཡིན་པའི་ཚུལ་རྩོད་སློང་དང་བཅས་ཏེ་བྱང་བའི་ཕྱིར་རོ། - / 2) पच्यते (पंचयते) इतिपक्षः, यह पक्ष सम्बन्धी व्युत्पति एवं भेद पहले ही कहा जा चुका ___ है, द्रष्टव्य-वृत्ति- 65, के सम्बन्ध में। ... 3) यहां 'हेतु' शब्द- 'हि' धातो 'तुन' प्रत्ययतः सम्पादित है। 'हि' धातु का अर्थ-'गति' एवं 'वृद्धि' दोनों होता है, पर यहाँ साधनार्थ मे 'तुन्' प्रत्ययेन सम्पादित हेतु के 'हि' का अर्थ ' 'गति' है। "हि गतो वृद्धौ च"-पाणि. अष्टा. गणपाठ-पृ. 256, धातु सं. 1257; . द्रष्टव्य / सिद्धान्त को. पृ. 266, गण. स्वादि। जो गत्यर्थक हैं, वे सब ज्ञानार्थक भी होते हैं / अतः जो 'गमक' अर्थक है, वही ज्ञापकार्थक भी होता है। इस दृष्टि से यहाँ 'हि' 'ज्ञापक' अर्थ मे प्रयुक्त है। 4) ' मम'; अ म रपुमो -"पक्ष' परिग्रहे"- ' ཡོངས་སུ་འཛིན་བ་གན”- ཤོས་སོགས་ནི་གང་བས་འཇིགས་ཏེ་མ་བྲིས་ན; བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་དྭང་ སྦྱར་བའི་བཤད་བ་ གཞན་དུ་འིས་བར་བྱའོ།། 5) मेर -का-ममबार मधुरय-25= हेतुः" मम "पा के माम; Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འགྲོ་བའི་དོན་ཅན་ཐམས་ཅད་, ཤེས་བའི་དོན་ཅན་མང་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་ དུ་མཐོང་བས་དོན་མཐར་འདྲེན་པར་བྱེད་བ་ནི་, མཐོང་མཐའ་1(སྟེ། དཔེ་ཆོས་) ཅན་, ཞེས་བྱའ། དེ་ཡང་, ཆོས་མཐུན་པ་དང་, ཆོས་མི་མཐུན་པའི་དབྱེ་བས་རྣམ་པ་ གཉིས་སོ།། 82) ततश्चैवं समासः। दृष्टान्तश्च दृष्टान्तश्च दृष्टान्तौ / हेतुश्च दृष्टान्तौ च हेतुदृष्टान्ताः / पक्षस्य हेतुदृष्टान्ताः पक्षहेतुदष्टान्ताः / तेषां वचनानि पक्ष Circui: ( 8 great Mat དེ་ནས་, (དེ་རྣམས་ཀྱི་)ཚིག་སྡུད་ (བྱེད་ཚུལ་)ཀྱང་འདི་ལྟར།:དཔེ་དང་, དཔེ་ནི་དཔེ་དག༧གོ །གཏན་ཚིགས་དང་, དཔེ་དག་ནི་, རྟོགས་ དཾ =f? ཞེས་བའི་ཟླ་ཕྱིར་ཝ་ན" ཞེས་བའི་རྐྱེན བྱིན་ཏེ་ ཆུབ? = ཚུག' ཤིས་པའི་རྣམ་ དབྱེ་སྦྱར་ནི་བསྒྲུབས་པ་ཡིན་ཞིང་། དི༔ ཞི་བའི་བྱིངས་རྡོདི;-rhodu-ཎིབའི་ འདི་ཞེས་ པའི་བྱིངས་ཀྱི་ཚོགས་འག-“' ret = -- ནི་ནི་ཀ་ ནསཾ་བ་ལནjir-(བྱིངས་ གངས་༣༣༦ གfi)- ཞེས་ / ངནར ་ཙཝ་ར། བྱི་དབང་གིས་ ཤ་བfནོད་ན་ཉིན། བྷཝཾ་གཞི་དང་ བུམ་ནང་གི་རྟོགས་བཞི་རྡོ་ཝན་གང་ཡིན་ དགོམ་བ ནི; བན་སྤྲོད་འཛི་གཟུང་ཕྱི་ལུས་ཡིན་ས། ཧི༔ ཞེས་བ་རྙེབས་པའི་དོན་ཅན་དང་ དེ་ང་ན་ན་སའི་ཟོ་བའི་དབང་གིས་འདིར་ དེp:ཟླ: ཎ་ནི“རྟོག་བྱེད༔ ཅིག་པ་མིན་ནོit 1) བད་ཀནཱའཚཡཱཎཱིཙད་ཆོས་ཅན་པ་ནི། དོན་ལ་ངེས་བར་ན་མོད། སྨྲ་དོན ལེགས་བར་ མི་མཚོན་ཏེ། དཔེ འི་ཀད་དོ5-tge=TA: ཞ ཟླ་བ་ནི; མཐོང་ཟཐུཤ1ཝ་ས་མི དོན་དེ; གང་ . གི་སྙིང་དུ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ག་རྟགས་མ; ཙུགས་ལ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་གྱིས ཐུབ་བ་མཐོང་བསི་ཟབར; བསྒྲུབ་བྱ་ལ་ངེས་ཤེས་འདྲེན་པར་བྱེར་བ་དེ་ནི; མཐོང ་ཟད་ཅན་ནོ;ཞེས་བནt ཁོང་བཟའ་ i; མཐོང་བའི་བྱ་བ་རྫོགས་མཐུན་ནོ།། 2) འདིའི་རྩ་བs; ལོ་ཙ་བ་གྲགས་བ་རྒྱལ་མཚན་དང་། རྒྱུའི དགེ་བཤེས་ངང་༔; རྒྱའི་སྐྱ་བཙུན་ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ དཔེ་རྣམས་སོ། །ཐུགས་ཀྱི་དང་, ཐུགས་དགེ་རྣམས་རྨ་, ཕྱོགས་རྟགས་དཔེ་ རྣམས་ཏེ། དེ་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི་, ཕྱོགས་རྟགས་དཔེ་རྣམས་ཀྱི་ བརྗོད་བ་རྣམས་སོ། དེ་རྣམས་ཀྱིས་རྦདེ་, ཚུགས་རྟགས་སྐབེ་བརྗོད་པ་རྣམས་ ཀྱིས་ (ཞེས་བ་ལྟར་ཤེས་དགོས་)སོ། / 7 ཞེས་བའི་སྒྲ་ནི་-གབ་ ལས་, -ཞེས་བའི་དོན་ཅན་ནོ།་་་་ ལ་ ( 1 , གའི་གཅཞུ རྒོལ་བའི་ན་༔དུ་བསྒྱུར་ས:- ------ མ 83) प्रश्ने नियुक्ताः प्राश्निकाः विद्वांसः / स्वसमपपरसमयवेहिनः / उत्तच स्वसमयपरसमयज्ञाः बजाः पक्षवयस्थिताः भमिणः / - བཞགཤེཅགugཆ་འ་འག: ཀཚིག: ག་ག: t དྲི་བ་ལ་ངེས་བར་ཞུགས་པ་རྣམས་ནི་, དྲི་བ་བ་ (རྒོལ་བ་) རྣམས་དེ། མཁས་པ་རྣམས་སོ། 1(དེ་ཡུང) རང་གི་དུས་ (གྲུབ་ མཐའ་)་དང་, གཞན་གྱི་དུས་ (གྲུབ་མཐའ་)རིག་པ་རྣམས་ས། །ཇི་ སྐད་ད:- ------- / - རང་གི་རུས་དང་གཞན་གྱི་དུས་2.ཤེས་ཤིང་། - ཆོས་ཀྱི་ས་ཟེར་གྱིས་བསྒྱུར་བ་རྣམས་ཆུ་ཕྱོགས་ཏཱད, གཏན་ཆགས་དང; -ཞི་བ་སོགས'དྭང༔ སྨྲ་བ་ བསྟུམ་བར་བཞག་འདུན་ཀྱང་། སོགས་སྒྱུར་ལ་ ་དང་”མ་བསྡུས་བའི་ཐོག་ན་བྱེ་བོ་ག་བྱེད་འདུག་ ཅི་]. འགྲེལ་བ་འདིར་མང༔ ཆག་སྣད་ཀྱི་བཤདུ་བ་བྱས་འདུག་བས: འདིར་ལེགས་སྦྱར་ལས་ནུབ་ བ་ཐོར་བའི་ཚུལ་དུ་བྲིས་པ་ཡིན༎t བ 1) བཱདཱི་ “རྣམས་ཀྱིས ཞག་རྣམ་དབྱེ་གསུམ་པའི་མང་ཚོག་མ; ཚིག་ལྷད་མ་བྱས་བར་གསལ་བར་ འདུག་ཤང; བོད་དབི་རྣམས་རྒྱུ་མི་བྱང་བ ནི;ཆ་བར་རྐང་ང་། 7) སྒྲིད་མཁག, 'n? ཨབ་བ་ བམ+ནི་བསྒྱུར, བྱངས་“མཙུ༔ རྒྱན་རྣམས་འདུས་པ་ལས་ གྲུབ་ཅིང; ++ ''' ཀ°-དི་ནི་དུས་རུངོ, གྲུབ་མཐའ་དང, དམ་བཅའ་སོགས་དོན་ རྒྱུག་ལྟད་ཀྱི་བཞདུ་བ་བྱས་འབྲུག་པ་་ --- པ: Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ རིགས་ལས་སྐྱེས་ཤིང་ཕྱོགས་གཉིས་གནས་བཟོད་བ། སྨྲ་བའི་ལམ་དུ་མངོན་པར་ཞུགས་བ་དང་།། ལྗིད་མཚུངས་བ་རྣམས་དྲི་བ་བོ་ཞེས་བརྗོད། - (ཅེས) གསུངས་བ་ལྟ་བུའོ། 84) तेषां प्राश्निकानामप्रतीतोऽनवगतोऽनवबुद्धोऽर्थः प्रतिपाद्यते / དྲི་བ་པོ (ཕྱིར་རྒོལ་བ་)དེ་རྣམས་ཀྱི་1 (རྣམས་ལ)མ་རྫོགས་བ་དང་ མ་ངེས་བ་དང་, མ་གོ་བའི་དོན་རབ་ཏུ་སྟོན་པར་བྱེད་དོ། , - 3) *ཞུ | འི ག་n: མིའo1:; d ཅི་འགའ་གེf •འི ? གང་དག་, iཇི་སྐད་བཤད་པའི་དྲི་བ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་, ཙ་, དེ་རྣམས་ ཀྱི་དོན་འགའ་ཞིག་མ་རྟོགས་པ་ཡིན་ནམ་", ? ཞེས་སྨྲ་ན། . 86) उच्यते / न तत्परिज्ञानमङ्गोकृत्यप्रतीतः / किंतु वादिप्रतिवादिपक्षपरिग्रहसमर्थनासहस्रान्तर्गत इत्यतोऽप्रतीतोऽर्थः प्रतिपाद्यते / བཤད་པར་བྱ སྟེ།- དེ་ཡོངས་སུ་རྟོགས་པར་ཁས་བླངས་པའི་སྒོ་ ནས་མ་རྟོགས་བ་ནི་མ་ཡིན་མོད། འན་ཀྱང་, རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ: (གཉིས་ཀས) སྦྱོར་བཞི་ལྷག་ཙམ་ལ་འཇུག་རུང་། ནདི ར་ནི; དེ་གྲུབ་མཐ འི་དོན་ཅན་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་གོས་ ཕྱི་རྒོལ་དག་གིས་རྟོག་དབྱ ད་རུང་འབྲེལ་བའི་རྟགས་རང; སྒྲུབ་ངག་སོགས་འགོད་པའི་ཆ། |་རུང་ དེ འི་གནས་སྐབས་དང་། གནས་བབས་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་དམ་བཅའ་སོགས; དྭངས་བོ འི་གནས་ ཚུལ་ཏེ། དུས་ཞེས་པ་ཉིད་ལ་རག་ཐུག་བ་མིན་བས; དེ འི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། འདི ར་དུག་ ན་ བྱ་བར་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ནོ ཙྩུས(མན་) ཤདིའི་སྐོར་་ངེས་ཆག་དང, བརྡ་སྤྲོད་ཁ་དྭང, གྲུབ་མཐའ་ཁོ་ སོ་དང, མདོ་སྔགས་སོ་ཨོ འི་བཤད་པ་འན་ཏ་མང་མོད། སྐབས་མིན་བས་རེ་ཞིག་དེ་ཙམ་མོ། / 1) འདིར་ཕྱི་ཞིག་བ་དྲུག་བར་ཡོངན་མང; འདི་ནི་ལྕག་བའི་དོན་ཅན་ཏེ། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་བུམ་ གླེའི་ ཚ་ ཞེས་བ་དེ་ཡིན་ལ། དོན་དུ་བཞི་བའི་མཚན་ཅན་ནོ།། དེ་ཡང་རྒོལ་བ་རྣམས་ བ་རྟོགམ བའི་དོན་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་བར་བྱེད་དོ; ཞེས་པའil Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་གཟུང་ནུས་བ་དང་ལྷན་ཅིག་ (བའི་སྒོ་ནས་)ཏུ་དེའི་ཁོངས་སུ་ གཏོགས་བ་, ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར། མ་རྟོགས་པའི་དོན་རབ་ཏུ་སྟན་ བར་བྱེད་པའོ i / / 87) ननु चात्र चतुथ्या क्रियमा चेति वक्तव्यलक्षणया भवितव्यं तत्किमर्थ षष्ठयत्रोच्यते ? གལ་ཏེ་ཡང་འདིར་, “བཞི་པ་ཉིད་ཀྱིས་བྱ་བས་ཀྱང་, ཞེས་བརྗོད་པར་ བྱ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་དེ་གསལ་བར་བྱ་དགོས་པ་ལ་, ཅིའི་ཕྱིར། འདིར་ དྲུག་པས་བརྗོད་པ་ཡིན", ? ཞེ་ན? དs)་ གག་གཞཞིཞག ཁ gའི ནེ་བཞག བཙནི་ | ཆེt བགgའེ ]] सामाद्येषां न प्रतीतः अन्येषामश्रुतत्वात्तेषामेव प्रतिपाद्यते। 'इति' शब्दस्འགf བྱེད་པ་གཞན་ (རྣམ་དབྱེ་གཞན)རྣམས་བརྗོད་འདོད་མེད་པ་ལ་, ལྷག་ 1)ཨིན་ཀྱང; རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ; ཞི་བ་ནམ, མ་རྟོགས་པའི་དོན་བློན་བར་བྱེད; ཅེས་བའི་བར་གྱི་དོ ན་ནི: ཤདེར་རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་རྡ; གོང་གསལ་བར་ཕན་ཚུན་རྨིད་མཚུངས་བའི་བློ་རྣམ་དང་རང་གི་ཕྱོགས་ འཛིན་དམ་པ་ཞིག་ལ་ཟེར་བ་ཡིན་ལ། དེའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་བ་ནི; རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀའི་སེམས་ ལ་གནས་བའི་དམ་བཅའ་ཏེ། དྲི་བ་བ འི་ཤེས་འདོད་ཞུགས་ཀཾང་། སྔ་རྒོལ་གྱིས་སྒྲུབ་པར་འ དུ ད་ བའི་བསྒྲུབ་བྱའམ; དམ་བཅའ་གང་ཚན་བ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་མ་རྟོགས་པའི་དོན་ཏེ། དེ་༔ ད་ བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་5; རྒོལ་ཕྱི་རྒྱལ་དག; དྲོ་བ་དང; རྟགས་ལ་སོགས་པའི་སྦྱོར་བ་ལ་ཞུགས་ བས་སོ།། སྔོན་བར་བྱེད་ཅེས་བ་ནི; རྟོགས་དང་རྒྱུ་མཚན་གསལ་བར་བྱེད་བའི་བློ་ནམ; འབྲེལ་བའི་ ལམ་ནས རྫུན་བར་བྱེད་བ་ཡིན་བས; ལེགས་སྦྱར་དུ་“གཞིགIma' ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ༎ 2) འདི 5; དྲུག་པ་ཅིའི་ཕྱིར་དུ་ༀ) ཉེ་བའི་དྨ་ཀ་ནི; གང་དུ་ “ཕྱི་རྒྱལ་རྣམས་ཀྱི་ས་རྟགས་མཐུན་ ཞེས་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ;- ཕྱི་རྒོལ་རྣམས་“ཀ-ཞ ས་བཞི་བ་སྦྱར་དགོས་བ་ལ།-ཕྱི་རྒོལ་རྣམས་ཀྱི་ཞ་ཙ་ དྲག་ཁ་སྒྱུར་བ་ཅི་ཡིན། ལྷ་ས་བའི་དྲི་བཞོl Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ མའོ, ཞེས་(བ་ལྟར་) ལྷག་མའི་མཚན་ཉིད་ཅན་གྱི་དྲུག་པའོ། །ཅི་ཞིག་ གིས་བསྟན་པར་བྱ་, ? ཞེན་ནུས་བ་ལས་དེ་3, གང་དག་ཟགིས་མ་རྟོགས་ བ་སྟེ། གཞན་རྣམས་མ་ཐོས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། དེ་རྣམས་5ཉིད་རབ་ཏུ་བསྟན་ བར་བྱའོ། །ཞེས་བྱ་བ་ (ཨི་ཏི) ཡི་སྒྲ་ནི་, དེའི་ཕྱིར༔ (ཞེས་པའོ) དོན་ཅན་ནོ།། 86) यस्मादेवं तस्माद्वय कमिदं साधनमप्रतीतार्थप्रतिपादकत्वात् प्रदीपवत् / __ व्यतिरेके बीजादि // གང་གི་ཕྱིར་, འདི་ལྟར་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར། འདི་ནི་གསལ་བྱེད་དེ་ སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་, མ་རྟོགས་པའི་དོན་རྟོགས་བྱེད་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲོན་མེ་བཞིན་ ནོ༑ ༑དེ་ལས་ལྡོག་བ་ནི་ (སྐྱེད་བྱེད་ནི་) ས་བོན་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོ།། 1) ཤ༨; ·རྣམ་དབྱེ་དྲུག་བ་སྨྱུག་མནཾ་དོན་ཅན་ཡིན་-ཞ ས་པ་ནི། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་གས;-མིང་ སོགས་ལ་རྣམ་་ བྱེ སྦྱོར་བའི་ཆ། བརྡ་བྱེད་མཁ ན་པོ; བརྡ་བྱད་ཁ་པ་ལྕེ། རྣམ་དབྱེ་གཞན་རྣམས་ཀྱི་ སྦྱོར་བ་གང་མང་བྱེད་རྒྱུ་མེ ད་ཅིང་། གང་ན་བྱེད་མི་འདོད་པ་དེའི་ཆ; དྲག་བ་ན་ལྕག་མར་ལས་ མ་ན། དེ་ལ་“སྨྱུག་མའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ ཞེས་བ་ཡིན་ལ། དེ་ལྟ་བུའི་དྲག་བ་ནི;སྨྱུག་མའི་དྲུག་བབ། བརྡ, བྱཱཎི་པ-མདོ་ཁཎ ཤ་-qགི ཀེd. 03, དེའི་ཐད་-གྲུབ་ཟླ..“ར་(ཆafའི་གའི་གrqव्यतिरिक्तः स्वस्वामिभावादिसम्बन्धः 'शेषः', तत्र षष्ठी स्यात्" सिद्ध.को.पृ.५७८;द्रष्टव्य / 2)་ཅི་ཞིག་གིས་བསྟན་བར་བྱ༔ ཞེས་བ 8- '-ཞ ས་“ཅི་རྣམས་ཀྱི” ཞུས་འང་དགོས་ཀྱང; ཅི་ རྣམས་ཞིག་གི་ཞེས་པས༔ བྱེད་པ་ཁོང་ན་མོ དེ་བཞི་དབང་དུ་བྱས་སོ།། 3) ·ནས་བ་གམ” ཞེས་བནི;, རྟགས་བམ, སྒྲུབ་ངག་གི་བྱེད་ལས་སོ༎ དེ་འང་- གོང་དུ་ཅི་ཞིག་'' ཅེས་སོགས་སུ་-ལེགས་སྦྱར་ལ་ ་ཙི་རྣམསཀྱི” ཞེས་དྲུག་པའི་མང་ཚིག་ཡོད་ལ། དོན་ནི་གང་ལ་ ཅི་རྣམས་ཀྱི་དོན་བསྟན་བར་བྱ་བ་ཡིན། ཞེས་བ་ཆེན་བས། དེ་ལ་ ན མ་, ཞིབ་སོགས་བན་ནt 4) གང་དག་གིས་, ཞེས་བར་གང་དྲུག་པའི མང་ཆག་གོང་ལྟར་རོ། / 5)དེ་རྣམས་ཉིད་ནི་-མ་ རྟོགས་པའི་དོན་རྣམས་སོ།། Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0) ཀ གཞགཞིའnth ་གཞུ རྣcg u “དེ་ལ་ཕྱོགས་ལ་སོཊ་པའི་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའོ” ཞེས་བྱ་བ་(དེ) བཤད་ཟིན་ཏོ།། / / THIf Ifree 8 se "R R13515TB - 61) अधुना यथोद्देशं निर्देश इतिन्यायमाश्रित्य पक्षलक्षणप्रतिपादनायाह / : ཞག: བRཚེ། ཁf* 1, ད་ནི་ ་ཇི་ལྟར་དགོས་པ་དེ་ལྟར་བཤད་པ”1,- ཞེས་པའི་ཚུལ་ལ་ བརྟེན་ནས་, ཕྱོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་, སྨྲས་པ “དེ་ལ་ཕྱོགས་ནི་, རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཆོས་ཅན” 12) अस्य गमनिका ।-तत्रशब्दो निर्धारणार्थः / निर्धारणं च प्रसिद्धर्धाम___ त्वादिगुणतोऽवसेयमिति / पक्षः इति लक्ष्यनिर्देशः / འདིའི་རྟོགས་བྱེད་2 (བཤད་པ་)ནི་:- “དེ་ལ” ཞེས་པའི་སྒྲ་ནི་, ངེས་པར་ l)འདི 5; ཇི་ལྟར་དགོས་པ; དེ་ལྟར་བཤདྭ་པ; ཞེས་བ་ནི། ཇི་ལྟར་བཤདུ་བྱ; དེ་གར་བཞད་པ; ཞེས་ བ་སྟེ། མདོར་བསྟུན་གྱི་རྣམ་གཞག་གི་གོ་བ་གྱུར; རྒྱས་པར་བཤད་པར་བྱ་དྭགས་ཞེས་པའི་ཚུལ་ གྲུས་སོ; ཞེས་པའོ། དེ་ཡང; འདི་མན་ཆད་ཀྱིས་སྒྲུབ་ངག་གི་རང་བཞིན་དང; དེས་ཚུལ་གསུམ་ བརྗོད་ཚུལ་དང; ཕྱོགས་ཚིག་སྒྲུབ་ངག་གི་ཆན་ལན་ཏུ་དགོས་མིན་སོགས་ལ་དོགས་དཔྱ ད་དུང་བཅས; རྒྱས་བར་བཤད་ཟིན་ལ། ད་ནི་སྐྱེ| འདི་མན་གྱིས་དེའི་ཚུལ་ལམ; བསྒྲུབ་བྱ་ཕྱོགས་སོགས་བཤད་ བར་བྱ་བ་ལ; དྭང་ ས་ཕྱོགས་བསྣུན་བར བྱའོ; ཞེས་བནོ།། - 2) བདེ འི་ རྟོག་བྱེད; ཅེས་བ་འདི། གང་འོག་རྣམས་སུ་ལན་མང་དུ་བྱུང་ཞིང་འབྱུང་ལ། དེ་ནི་ལེགས་ གྱུར་དུ་-safariགམནཾ ཀཱ ཞེས་བ་དེ་ཡིན་ཅིང་། གམ-ག ཞེས་བའི་རྟོགས་བའི་ ད ན་ཅན་གྱི་ བྱིངས་ལ; བྱེད་བ་པོ འི་རྐྱེན་སྦྱར་བས་རྟོགས་བྱེད་རྣམ་གོ་བྱེད” ཅེས་བ་སྟེ། དེ་ཡང་སྒྲ་ཐད་བསྒྱུར་ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ གཟུང་བའི་དོན་ཅན ནོ། །ངེས་པར་གཟུང་བ་ཡང་, རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཆོས་ ཅན་ཉིད་ལ་སོགས་པ་ ཡོན་ཏན་(ཁྱད་ཆོས)གྱི་སྒོ་ནས་ངེས་པར་བྱ་བའི་ ཞེས་པའོ། །ཕྱོགས་བ་ ཞེས་བྱ་བས་ནི་, མཚན་གཞི་2 (མཚོན་བྱ་)ངེས་ བར་བསྟན་ཏོ། / - བྷ3) tri'R' | : ཆུའhའོ་ཞིuའི་ཀ ཞིཝའི ཞི གདུ tea| ཆོས་ཅན་ཞེས་པ་ནི་, བྱས་བ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་ “ཆོས་རྣམས དེའི་ (ཁྱད་ཆོས་སུ་གང་ལ) ཡོད་བ་ནི་, (ཆོས་ཅན་ ཞེས་བྱའོ། །(དེ་ཡང་) སྒྲ་ལ་སོགས་པ་ (ལྟ་བུ)འོ།! : -- - 88) ད ཞུ རྣམའོ ཞུ - "प्रसिद्धविशेषणविशिष्टतया स्वयं साक्ष्यत्वेनेप्सितः।" ཇི་ལྟར་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་ (གྲུབ་བ) ཡིན་, ? ཞེ་ན་དེའི་ཕྱིར་, སྨྲ་བ་ རབ་ཏུ་གྲགས་པ་3, ཁྱད་པར་གྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པས་རང་གིས་ ཡིན་གྱི་དོན་བསྒྱུར་ནི; བཤད་བཤམ; འགྲིབ་n; ཞེས་བན། དོན་ནི-གཞུང་གི་ཚིག་སྡུད་རུང, ངག; ཆག་སོགས་སོ་སོར་འཕྲབ་ན་ག་བར་བྱེད་བས་ཟག་བྱེད་དེ། འགྲེལ་པའོ། 1)རབ་ཏུ་གྲགས་བ། དོན་དུ་“གྲུབ་བ༔ ཞེས་པ་མིན་པ། ལོ་ཆེན་སྔ་མས་དེ ་གྱུར་བསྒྱུར་བ་གྲགས་ཆེ་ བས་དེ་ལྟར་བཞག་གི། གད་དེ ད་པསིདྷ qཁ' ཞེས་བ -txབ་ཏ་གྲབ་བཞེས་བ་ཡིན་གྱི། གྲུགས་ བ་མིན་ནོ།། 2) (gn ཞེས་བ་མཚན་གཞི་ལ་ གས་ཆེ་གང; མཚོན་བྱ་ལ་གང་འཇུག་གོ། 3) ཞདིར་རབ་ཏུ་གྲགས་བ་ནི་ཀ་: ཞེས་པའི་འགྱུར་ཡིན་ལ། དེ'དོན་གོང་དུ་བྲིས་ཟིན་ཅིང་། ་རབ་ཅུ་གྲགས་པའི་ཞེས་འབྲེལ་བའི་ས་བ ད་གཞུང་ཚང་མ་མཐུན་པར་བྱུང་མོད། དེ་ནི་ན་ཏ་མ་ རག་བར་མངོན་ནོ། Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 བསྒྲུབ་བྱ་ཁོ་ནར་1འདོད་པའོ༎, - ,, - - --- 65) तत्र प्रसिद्धं वादिप्रतिवादिभ्यां प्रमाणबलेन, प्रतिपन्नम् विशिष्यतेऽनेनेति विशेषणण् / तेन विशिष्टः प्रसिदविशेषणविशिष्टतया / प्रसिद्ध विशेषणविशिष्टतया हेतुभूतया प्रसिद्धः। . དེ་ལ་, རབ་ཏུ་གྲགས་བ་(གྲུབ་བ་)ནི; རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀས་ ཚད་མའི་སྟོབས་ཀྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་བར། །གང་གིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱེད་པས་ན་ ཁྱད་པར་(དུ་བྱེད་ཆོས་)ཏེ། དེས་ཁྱད་པར་བྱས་བ་ན་, རབ་དུ་གྲགས་པ་ ཁྱུད་བར་གྱིས་ཁྱོད་པར་(ཅན་)དུ་བྱས་བའོ། །དེའི་དངོས་པོ ་ནི་, རབ་ཏུ་ གྲགས་བ་ཁྱད་བར་གྱིས་ཁྱད་པར་(སྨན་)དུ་བྱས་པ་ཉིད་དོ། །དེས་ན་, རབ་ ཏུ་གྲགས་བ་ཁྱད་པར གྱིས་ཁྱད་པར་ (ཅན་)དུ་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ། རྟགས་ (ཡང་དག་ཏུ་)སུ་གྱུར་པས་, རབ་ཏུ་གྲུབ་པའོ། །(རབ་ཏུ་སྒྲུབ་བfi)། 1)ཁྱུད་བར་གྱིས་ཁྱུད་བར་དུ་བྱས་པ?-ཞེས་སོགས་ཀྱང; སྒྲ་དོན་ལ་མ་ཞུགས་པར་མངོན་མོད། བོད་ དཔེ་སྟེ;.j.དབར་དང་། (རྒྱའི་འགྱུར་ལ་མང)རྭང་གང་ཝཱཎ་ རྡོ་ཐ་སོགས་ནས་དྭཔར་བ་རྣས་ རྒྱུ་ཁང་དེ་བཞིན་དུ་འདུག་ཅིང་། བདུ་གད་དུ་ཚད་བའི་ཚད་གཞུང་གཞན་དུ་མང་འདིའི་བང་ཤུདྡྷེ༔་ དེ་བཞིན་ཏུ་འདུག་བས། གློགས་ཆེ་བར་བ རྟེན; དེ་བཞིན་བཞག་པ་ཡིན་གྱི། དོན་ནི; “ཁྱད་བ་ 7 ,E5'' 5'B's riv 4 'RAII spr's Tv 55 84: 87 8: སྒྲ་མང; རྨ་དག་བ་་མངོན་ཏེ། རྣམ་གཙོད་ཀྱི་དོན་ལ:-ཙམ; ཁོ་ན ལ་སོགས་པ་རྣམས་དོན་གཅིག་པ་ ཅན་ཡིན་མོད། དངོས་པོ་བ༔ ད་བ་ལ་ ལ ནི་སྒྲ་ནམ་མང་མི་འོང་ཞིང་། འདིར་ནི་དྭངོས་ལ་བརྗོད་ བུའི་དོན་ཅན་ཡིན་ལ། རྣམ་གཅོད་ནི; རྣམ་དབྱེའི་ནུས་བ་མཁ་ག་དགོམ་བ་ཙམ་མོ; དེས་ན་ བསྒྲུབ་བྱའི་ཚུལ་དུ་ཞེས་བནོ - Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66) अत्राहर / इह धर्मिणस्तावत्प्रसिद्धया युवा विशेषणस्थ त्वनित्यत्वावेनं , बुज्यते / माध्यत्वात् / अन्यथा विसदाभावेन साधन प्रयोगानुपपत्तेः ? - དེ་ལ་ “འདིར་ཆོས་ཅན ཙམ་ཞིག་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ནི་, རིགས་མེད། མི་རྟག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་བར་ (གྲུབ་པ་) f, རིགས་བ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་བར་བྱ་བཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་དུ་མ་, རྩོད་བ་མེད་བའི་ཕྱིར། སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་སྦྱོར་བ་ཉེ་བར་གྲུབ་པ་མེད་པར་(མི་རིགས་བར)འགྱུར་རོ།།” ཞེས་ཟེར་ན། - ,- / 65) नैतदेवम् / सम्पमयानवकोणत् / इह (प्रसिद्धता विशेषणस्य न तस्मिन्नेव भर्मिणि समाधीयते, किन्तु धय॑न्तरे घटादौ / ततश्च यथोक्तदोषानुपपत्तिः / འདི་ནི་ དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་ལེགས་པར་མ་གོ་བའི་ཕྱིར་རོ།། འདིར་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ནི། (ཤེས་འདོད་ཆོས་ཅན་དེ་ཁོ་ ན་ལ་རབ་ཏུ་བརྟེན་བ་མ་ཡིན་ཏེ། འོན་ཀྱང་, ཆོས་ཅན་གཞན་བུམ་པ་ལ་སོཊ་ པ་ལ་ བརྟེན་པ)འོ། །དེའི་ཕྱིར་ན་, ཡང་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་རིགས་པ་ (ཡོད་བ)མ་ཡིན་ནོ།། 1) 'अत्राह इत्यादि'-यदि विशेषणमपि प्रसिद्ध गातेइत्यर्थ, तदा विवादाभावात् पक्षोपल सितहेतुदृष्टान्तवचनानि साधनप्रयोगस्य मैरर्थक्यमेवस्यात्, अतः विशेषणस्य प्रसिद्धता न युज्यते, इति / युनक्ति स्म युक्ता संगतत्यर्थः (द्रष्टव्य पञ्जिका-पृ. 44 ) ༢)བ་ཏ་གྲགས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ག་བ་ནི་, རབ་ཏུ་གྲགས་པ་དྭ་ཀྱི་ཁྱུད་བར་མི་རྟག་ཁ་དང་, བྱས་པ་ལ་སོགས་བ་། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས དྭང་, རྟགས་ལ སོགས་བ་རྣམས” ཞེས་བན། |དི་ མང་-རབ་ཏ་གྲགས་པ་ (གྲུབ་བ) ནི་ཕྱོགས་ནས་ཏི། རྟོགས་བྱུར རུང་པོ འི་སྐྱབས་སུ་ཡིག་ འདོ ད་ཆག་ཅ་རུང་། རྒྱུག་འགྲྭ འི་འབབ་ནི་, མཐུན་རུབ་ཐོག་ཅན། སྒོག་བ་བརྗོད་བའི་སྐབས་ གུ་ནི་, མི་མཐུན་པའི་དྭའི་ཆོས་ཅན་ཉིད་མིན་བག[ འདིར་རབ་ཏུ་གྲགས་ཀ• (གྲུབ་མ)འི་སྨནི་ Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ན) ཞིག་ འདེག་འཛིན་འཆུ ----- དེ་ལྟ་བས་ན་, རང་གས་” ཞེས་བྱ་བས་གང་གིས་ཁས་བླངས་པའི་ གྲུབ་པའི་མཐའ་ (དམ་བཅས)ཡོངས་སུ་གཟུང་བར་བྱའོ།། བྷིg) ཆབ་ཤེའི་ཊ' འི | གཡོནཙ་མ: མགཙུalའི ག་ གལ: | ག གཡཞུ ::མཁ1༩ ཙd: ཝཱཙན इच्छया व्याप्त इत्यर्थः / བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཉིད་དུ་འདོད་པ -ཞེས་བྱ་བ་ནི་, སྒྲུབ་པར་བྱེན་ འོས་བའམ་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་དགོས་པའམ་, སྒྲུབ་ནུས་བས་ན། - “བསྒྲུབ་ བྱ” འོ། །དེའི་དངོས་པོ་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཉིད་དང་། དེས་དེ་ བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཚུམ་གྱིམ) སོ། - འདོད་པར་གནས:བ་ (4fooབ་) དཔེ་ཚ་བ་ཅན་གྱི་དོན་ཅན་ནོit 1) 'अभ्युपगम'-इत्यादि-बाक्निा पदकात्बङ्गीहत्य साधवं प्रयुज्यते तदेव तस्य ‘पक्षः' इति / མd r•་འགན? gfR འོག །ཁ་ཁེ•gfཊི་ གཞི་གན(༩ལ. ཀr.q. Pr. g: vs) 1)འདི ར་ཕྱོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཆག་སྒྱུར་ལ་དགས་བ་ཉིད་ཁ་ཆེན་གས;མིག་རེ་རེ་ལ་རྣམ་དབྱེ་ཅུང་ རྣམ་གན་ཀྱི་ལན་ཇི་བཙ༢རྣ་བར་ཚརེ་རེ་ནས་ཀ་ནས་། རབ་ཏུ་ཆ་ཤས་བ་35 “ཁྱད་པར་གྱིས་ཁྱད་ -, སོགས་ཅུང་ཟད་གང་དུ་བརྗོད་ཟིན་པའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། དེ་གང་ཕྱོགས་ ལྟར་སྣང་ལ་འོག་ནས་བཤད་པ འི་དབྱེ་བ་དགུ་ཡོདྲ་བ་ལས། ཚུལ་དུ་གྲུབ་མཐུ འི་དབང གིས་གྱུར་བྱུང་ དང་། ཡུལ་ཅན་(ཚད་མ”དང་“གྲགས་བ་ལ་སྦྱོར་བའི་གྱུར་བྱུང་གཉིས་ཡོད་ཅིང་། དེ་ལ་རབ་ཏུ་ གྲགས་པ༔ ཞེས་ཁ་ནས་་་་གཉིས་ཀས་ ཞེས་བའི་བར་གྱི་ཚག་བྱུར་གསུམ་གྱིས་ནི;རྒོལ་བ་ལ་ལྟོས་ བའི་བསྒྲུབ་བྱ་ལྟར་བྱུང་བ་རྣམས་སེལ; ཞེས་བའr; རྣམ་པར་གཅོད་ཅེས་པའོ། །དེ་ཡང་-ཁྱུ ད་བར་ རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་དང་། ཁྱད་བར་ཅན་རབ་ཏ་ཟ་གྲབ་བ་དང་། གཉིས་ཀ་ལྕེ; ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆ་ གཉིས་ཀ་ལ་ལྟོས་ཏེ་མ་གྲུབ་པ; ཞེས་བནོ། །དེ་ཡང་གྲུབ་མཐའི་དབང་ལས་མིན་གྱི། གང་ཟག་ བ་ནི་ཁྱོབ་བ་མི་འགྲུབ་བོ། Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ མངོན་པར་འདོད་བ་, འདོད་བ་སྟེ། འདོད་བས་ཁྱབ་བ་1, ཞེས་པའི་ དོན་ན༎ 100) इह च विशेषणस्य व्यवच्छेदकत्वात्प्रसिद्धो धमी त्यनेनाप्रसिद्धविशेषस्य पक्षामासस्य व्यवच्छेदो द्रष्टव्यः / / འདིར་ཡང་, ཁྱད་པར་རྣམ་བར་གཅོད་བྱེད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ་རབ་ཏུ་ གྲུབ་བའི་ཆོས་ཅན - ཞེས་བས་གང་གི་ རབ་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཁྱད་པར། ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ་ (རྣམས་)རྣམ་བར་གཅོད་བར་བལྟ་བར་བྱ་ (ཤེས་པར་བྱ་) 101) प्रसिविशेषणविशिष्टतयेत्यनेन त्वप्रसिद्धविशेषणस्य, उभयेन चाप्रसिसोमयस्य, स्वयमित्यनेन चाभ्युपगमसिद्धान्तपरिग्रहेण सर्वतन्त्रप्रतितन्त्राधिकर सिद्धान्तानां व्यवच्छेवो द्रष्टव्यः। རབ་ཏུ་གྲགས་ (གྲུབ) བ་ཁྱད་བར་གྱིས་ཁྱད་པར་(ཅན་)དུ་བྱས་བ་ཉིད་ཀྱིས་ ཞེས་བྱ་བ་གང་གིས་ནི། རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་བའི་ཁྱད་པར་དང་། གཉིས་ཀས་ ནི་, ཡང་གཉིས་ཀ་ལ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་དང་། རང་གིས' ཞེས་བ་གང་ གིས་ཀྲུང་} མངོན་བར་འདོད་པའི་གྲུབ་པའི་མཐའ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བས་ Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ རྒྱུད་ཐམས་ཅད་བ་དང་། རྒྱུད་ས ་ས ་བ་དང་། རྟེན་(དུ་གྱུར་པའི་) གྲུབ་ པའི་མཐའ་རྣམས་རྣམ་པར་གཅོད་པར་ལྟ་བར་1བྱའོ།། 1)འདི ད་གྲུབ་མཐའ་(དམ་བཅའ་ཞུམ་ཕྱོགས་)ལ; རབ་ཏུ་དབྱེ་བ་རྣམ་བ་བཞིའི་རྣམ་གཞག་ཁས་བླངས་ ཏེ། རང,གིས' ཞེས་པའི་ཚིག་གས་-བསླབ་བྱ་ཉིད་དུ་འདོད་འ1-ཞེས་བའི་བསྒྲུབ་བྱ་དེ; བཞི་བ་ནི་ བs:ཁམ་སློངས་བའི་གྲབ་ཟཐ༢' }ད་དུ་བ ཚ ད་བས; དེ་ལས་གཞན་རྣམས་ནམ བར་གཅོ ད;ཅེས་བནit དེ་ཡང་འདིར་བསྒྱུས་བྱ? དྭང; ་གྲུབ་མཐུབ༔ ནང; (དམ་བཅའདང་;“ཕྱུགས་རྣམས་དོན་གཅིག་པའི་ དབང་དུ་བྱས་ཟ་ཚན་། བསྒྱུན་བཙས་སུ་ནི་ལུང་རིགས་ཀྱིས་གོབ་གན་རུང་བཅས་ཏེ་གཏན་ལ་དབབ་ བའི་གནས་བམ; གྲུབ་པའི་མཐུན་མིན་བས་ན; གྲུབ་མཐའ་དང་། སྒོའི་རྒོལ་རྩོད་པའི་ཕྱོགས་ཆེན་ བས་ན-ཕྱོགས་དང་། སྒྲུབ་བྱེད་དམ; གསལ་བྱེད་རྟགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའམ;དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ རྟོགས་བར་བྱ་བ་ཡིན་བས་ན་བསྒྲུབ་བྱ་ང་། རྒྱུ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་ཟཁ་ནཱ་བཞཝ་མཐུན་ གཅིག་ཏུ་འཛིན་པས་ན་དམ་བཅའ་ཞེས་བྱའོ། །ལུགས་འདི་ནང་ཐུན་མོང་བ་ཡིན་མོད; རིགས་ བ་ཅན་བའི་མཁས་བ་འགའ་ཞིག་ནི་གྱུར་ཁས་མི་ལེན་ཏེ།-དེའི་མདོ འི་རྣམ་འགླེས་མཁ– (न्याय वार्तिके)- पक्षः सिद्धान्तपर्याय' इति न बुद्धयामहे / 'सिद्धान्त इत्युपपन्नप्रमाणकोऽयमर्थ इति, तत्प्रत्म्यादम्बुपगमः ‘पक्ष' इत्यन्यतरवादिसंप्रतिपन्नस्यान्यतरं प्रति कर्मतया वस्तुनो यदुपादानं स 'पक्षः / वश्च कारकशब्दो यश्च वस्तुशब्दो नैतो पर्यायौ, तद्यथा पर བལེཀའིfe | གླུf7fe fོག་གfག་qqR'?-?1{135,7. Y0 ལོT.T. ཞ | ཞེས་བ་ Fin གོང་དུ་གྲུབ་པའི་ཞན་ལ་རྣམ་པ་བཞིར་ཡོད་ཅེས་པའི་བཞི་ནི:- རྒྱུད་ཐམས་ཅད་ལ, རྒྱུད་ མ་བ;གནས་གཞི་(རྟེན་དུ་གྱུར་བའི་གྲུབ་མཐའ}; ཁས་བླངས་བའི་གྲུབ་མཐའ་བཞིའོ། །འདིར་ རྒྱུ ད ་་བའི་སྒྲ་ནི; ༸བཙུན་བཅས་ཞེས་པའི་ད ན་ཏེ། ལེགས་སྦྱར་གྱི་འབྱུང་རྣམས་ -“འི་འཁྲུབ सिद्धान्तः, प्रतितन्त्रसिद्धान्तः, अधिकरणसिद्धान्तः, अभ्युपगमसिद्धान्तश्चेति" (न्या. वृ. ag. z, ཀ་)༽ ཞེས་བྱང་བ་ལྟར་རོ།། བཞི བོ་དེའི་དཔེ་རིས་བཞིན-མངོན་སུམ་ལ་ ཐོགས་ཐའི་ཚད་མ་དང་འཁབུ་ལ་སོགས་བ་ལྕི།་ བཙུན་བཅོས་ཀུན་ལས བཤདུ་བས་སོ།། .. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 102) इह तु शास्त्रनिरपेक्षवादिनो लोकप्रसिद्धयोधर्ममिणोः परिपहवचनम भ्युपगमसिद्धान्तस्तं स्वयमित्यनेनाह / ततश्च यदपि स्वयमितिवादिना यस्तवा साधनमाह / འདིར་ནི་, བསྟན་བཅོས་ལ་མ་ལྟོས་པར་, རྒོལ་བ་དག་གིས་འཇིག་ རྟེན་ལ་རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་དག་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་བརྗོད་ བས་(ཚིག་གིས་)། ཁས་བླང་བའི་གྲུབ་པའི་མཐའ་དང་། དེ་ཉིད་(འདིར) རང་གི་ཞེས་པས་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ན། གང་ཡང་, “རང་གིས ཞེས་(རྒོལ་བ་རྣམས་ལ) སྨྲ་བ་པོས་ (སྔ་རྒོལ་གྱིས་)གང་ (སྨྲ་བ་) དེའི་ཆེ་ སྒྲུབ་བྱེད་བརྗོད་པ་ཡིན་ནོ།། - ་བ་ རྒྱུད་སོ་སོ་བ་ནི-གྲངས་ཅན་གྱི་ཐམས་ཅད་རྟག་པ་ཆེན་ཐེ་བ་རུང་། སངས་རྒྱས་པའི་ཐམས་ཅད་ ཙིཏྟན་བ་ཡིན་པ་དང་། གཅེར་བུ་བའི་ཐམས་ཅད་རྟག་པ་མང་ཆེན་ལ; མི་རྟག་བ་མང་ཆེན་བྱེད་ བ་རྒྱུ་བུ་སྟེ། གཞུང་ལུགས་སོ་སོ འི་མཐུན་མོང་བ་ཡིན་པའི་ཁག་ཡིན་མིན་བའི་ཕྱིར་རོ།། རྟེན་མ; - གཞིའི་གྲུབ་མཐའ་གང་ཡིན་གྱི་རྩ་བའི་རྟེན་ས་གཞི་སྟེ། དཔེར་ན། གང་ཟག་གི་བདག་གམ་མ་ གཞན་ཡིན་པ་དང་ཚོར་བ་ཉིད་དང་ བདེ་བ་བཞི་ལྟ་བུ། འདོ་༣ག་ཟ་བཤན་པ་གཞན་ ཐམས་ཅད་བ རྟེན་བའི་ཕྱིར་རོ།། བཞི་ལ་མངོན་བར་ཁས་བླངས་བའི་གྲུབ་མཐའ་ནི;-དོན་གང་ཞིག་ གྲུབ་པའི་མཐུན་ཙམ་ལས་ཁས་བླངས་ན| རང་འདོ དུ་བ་ཙམ་གྱིས་ཅི་དགར་བསྒྲུབ་པར་བྱེདུ་བ་| དཔེར་ན; ཟླ་བའི་གླིང་ན་ཀླུའི་བ་བླང་ཆེད; yའི་རྩེ་བར་གླང་ཆེན་གྱི་ཁྱུ་ཚད་ཙམ་དམ་བཅས་བ་ག་ བུའོ།[ འདི་ག་བུའི་འདོད་ཚུལ་ནི་-བལ་ཆེ་བ་ཕྱེ་བ་དང་ཐུན་མོང་བ་མིན་ནོ། (recཙག-ཀ.q. .g: )| སྦྱིན་གྲུབ་མཐའི་ཐ་རྒྱུད ནི་བྱ་དང་གཅིགས་རུང; ནང་བར་ཚང་ཕྱག་རྒྱུ་དུར་བ་ཙམ་མིན་གྱི་ མདོ་ལས་ཀྱང་གྲུབ་མཐའི་རྣམ་གཞག་མང་དུ་བྱུང་། ལང་གཤེགས་གས;"द्विविधं महामते, सिद्धान्तनयलक्षणं;यहुत सिद्धान्तनयश्च देशनानयश्च; इत्यादि-द्रष्टव्य ག་ཝཱནའ་ཤའག-31g: 30,| བོད་འབྱུར་དུ་ལེགས་སྦྱར་དང་ཚིག་དོན་ཅུང་མི་འདྲ་བ་འདུག | Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 103) एतेन यद्यपि क्वचिच्छास्त्रे स्थितः साधनमाह तच्छास्त्रकारेण तस्मिन्ध मिण्यनेकधर्माभ्युपगमेऽपि यस्तदाऽनेन वादिना धर्मः साधयितुमिष्टः स एव साध्यो नेतर इत्युक्तं भवतीति, यदुक्तं वादिमुख्येन तदपि संगतमेव।। འདི་དག་གིས་, གལ་ཏེ་བསྟན་བཅོས་གང་ཡང་རུང་བར་གནས་པའི་ སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ (དག་)བརྗོད་ལ། བསྟན་བཅོས་མཛད་བ་བ ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ ཆོས་ཅན་དེ་ཉིད་ལ་ (ཁྱད་)ཆོས་མང་བོ་ཞིག་ཁས་ལེན་མེད་ཀྱང་། གང་ (གི་ཆེ་སྒྲུབ་བྱེད་བརྗོད་བ་)དེའི་ཚེ་(“རང་གིས” ཞེས་པའི་དོན་)རྒོལ་བ་ གང་གིས་, ཆོས་གང་སྒྲུབ་བར་འདོད་བ་དེ་ཉིད་- བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ -ཡིན་ གྱི་ .གཞན་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བཤད་ཡོད དོ་, ཞེས་རྒོལ་བ (སྨྲ་བ་ཆོས་ ཀྱི་གྲགས་1བ་)འི་ཞལ་ནས་(རྣམ་འགྲེལ་སོགས་སུ་) གང་གསུང་བ་དེ་དང་ ཡང་ལེགས་པར་མཐུན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ།། ཕྱི་རོལ་བའི་གཟུང་བ་ནི- fཁam- nfaགTཙq་གཞན་ཞིག་ཞི: R4In: .. {{l 23 lu “ཞན་་་་་་གང་ཡཱཏུཙག་དེའཛེག: གrཎཞན་” ཀr. གIག་ {{l 23 l सिद्धान्तस्य भेदः-"स चतुर्विधः सर्वतन्त्रप्रतिमन्त्राधिकरणाभ्युपगमसंस्थित्यान्तरमावात्"। ཀ་, w. {13126 | དེ་བཞིན་དུ་མདོ་གྲངས་ •t'ནས་i•་བར་བ་བརྒྱུ་བར་བྱ། | འ ག་ के विशेष ज्ञान के लिये इन सूत्रों से सम्बन्धिब न्याय-वार्तिक एवं उस की तात्पर्यटीका विशेषरूप से द्रष्टव्य है। 1) འདི འི་ཧོར་, ཅིགས་བ་ཞིག་འདོད་ན་, 3 དིའི་ཐད་ཀྱི་དཀའ་འགྲེལ་དུ་གཟིགས་དགོས། Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ध्यावर्तकस्य प्रयोजनम्:- मगरको मागम में 14 : साम्सदेनेति साध्यत्वेनैव क साधनत्वेनापि / अनेन च साध्यहेतुदष्टान्ता भासाना मात्वज्युदासर ! •ཚབསྒྲུབ་བར་རྩ་བ་ཉི ད ་ཀྱིསྶ ཞེས་བ་ཡང་། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ (ཉིད་ དེགས་' དེ་)ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི《ཚུལ་ང)ཡིན་གྱི། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་ (वेसर) वैमाजका गा मोक, (A) पERYRARE, 128, माग और पार होय व्या . 105) , 'ईप्सित्र' इत्यनेन च नोक्तमात्रस्यवेत्युक्तं भवति / इच्छयाऽपि व्याप्तः 'पक्षः' / इत्येतच्च परार्थच्चक्षुरादय इत्यत्र दर्थयिष्यामः। ___ ले (SNI) मा मोवा, (केमा वाम ཙམ་ཁ ན་, ཞེས་བརྗོད་བ་མིན་གྱི། འདོད་པས་ཁྱོབ་པ་ཡང་ཕྱོགས་(ཀྱི་ཡན་ ལག་ཏུ་དགོས)ས་, ཞེས་བྱ་སྟེ། འདི་ཡང་ མིག་ལ་སོགས་བ་གཞན་གྱི་ དོན་ཡིན་ཏེ” ཞེས་བྱ་བ་དེར་བསྟན་པར་བྱའོ།། 1) यहां साध्य-निर्देशन काल में हेतु दृष्टान्तादि के आभास धर्म 'पक्ष' होने की शंका यद्यपि असंगत सी प्रतीत होती है, फिर भी साध्य-साधकमाव से चाक्षुषत्वादि हेत्वादि में भी साध्यभाव की प्राप्ति हो सकती है यथा -"यद्यपि चाक्षुषत्वादिहेत्वाभासो हेतुस्थाने प्रयु' क्तो वर्तते, तथापि साध्यासाधकत्वात्साध्य एवासौ परं यः पदार्थः साध्यत्वेन विषयीकृतः साधयाम्येनं हेतुं ते इत्येवंभूतयेच्छया स साध्यः साध्याभिप्रायेण निर्दिष्टः पक्षो भवति / तथा च सति हेतुदृष्टान्ताभासयोः साध्यसाधकत्वेन साध्ययोरपि न पक्षव्यपदेशस्तयोः साधनाभिप्रायेण निर्देशात् / यदा तु हेतुदृष्टान्तयोः पससिद्धयोः साधनान्तरेण सिसाधयिषया निर्देशः क्रियते तदा प्रतिज्ञात्वमभ्युपगम्यते एव / 2) यद्यपि परार्थीनुमाने वचनोक्त एव पक्षः, इह वचनेनानुक्तोऽपि पक्षो भवति सामयॊक्तत्वा त्तस्य” इति अस्य भावार्थः- (द्रष्टव्य-न्या. व. पं. पृ. 45) / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106) इत्यनेन धर्मविशिष्टो धर्मों पक्षः, इत्यावेवितं भवति / ततश्च न धर्ममावं नधी केवलः न स्वतन्त्रमुभयं न च व्योः सम्बन्धः, किन्तु धर्मर्मिणोविशेष. णविशेष्यभाव इति भावार्थः॥ ཞེས་བྱ་བ་འདི་དག་གིས་ནི་ ཆོས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་བའི་ཆོས་ ཅན་ནི་- ཕྱོགས་སོ་ ཞེས་ཀུན་ཏུ་རིག་པར་བྱས་བ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ 1ཡང་, ཆོས་ཙམ་དང་, ཆོས་ཅན་ཙམ་དང་, དེ་གཉིས་རང་མཚན་སོ ་སོ་) བ་དང་།. དེ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ ཡང་བསྒྲུབ་བྱ་)མ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཀྱང་ ཆོས་དང་, ཆོས་ཅན་དག་གི་ཁྱད་བར་དང་ཁྱད་པར་ཅན་ (གྱི་ཚུལ་དུ)གནས་ བ་2 (ཉིད་བསྒྲུབ་བྱའམ་, ཕྱོགས་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བྱ་)འོ་, ཞེས་བ་ (ཉིད) དགོངས་པའི་དོན་ནོ།། 307) इह चोक्तलक्षणयोगे सत्यप्यभावणः शब्द इत्येवमादीनामपि प्रत्यक्षावि. विरुखाना पक्षत्वप्राप्स्यातिव्याप्तिनाम लक्षणदोषः प्राप्नोतीत्यतस्तन्निवृत्यर्थབཞུ प्रत्यक्षाधधिरुख इति वाक्यशेषः / ཡང་, འདིར་བཤད་བའ་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་བ་ཡོད་ཀྱང་, སྒྲ་མཉན་ བྱ་མ་ཡིན་, ཞེས་བ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་བཞི་, མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་བསམ་ བ་རྣམས་ ཕྱོགས་ཉིད་ དུ་འགྱུར་བའི་ ཁྱབ་ཆེས་པ་ ཞེས་བའི་མཚན ཉིད་་ ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་བ་(འི་དོགས་པ་འབྱུང་སྲིད་པ)དེས་ན་, དེ་བསལ་ བའི་ཕྱིར། i) གོང་སྨོས་རྒྱུ་མཚན་དེ་རྣམས་ཕྱིན་ཞེས་བརྡ། ) ཞིགེའགཞི་ཨེག་གra-ཁྱུད་བར་ཁྱུན་བར་ཅན་བྱེད་ས། Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ས མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས”དོནོད་པ་མོད་ལ་ཞིག་བརྗོད་པ་ལྷག་ མའij (ལྟོས)གསུངས་སོ།།་་་ 07): FRམ་ཞི: | ཞིའི་ཞན་ཆ་ཞུ་གཟིག་གཞུ: | རྫཁག་ - वाक्यशेषो वाक्याध्याहारो द्रष्टव्य इति / उदाहरणप्रदर्शनायाह / . མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་གནད་པ་མེད་པ་སྟེ། སོགས་ ་བའི་སྒྲ་མས་, མ་བརྗོད་པའི་ (ཚིག་གིས་མ་ཟིན་པའི་)རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་ སོགས་བ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བར་བྱའོ།། འདིར, ཞེས་བརྗོད་པ་ལྷག་མའོ་་་་ ཞེས་(པ)ནི་ བརྗོད་པ་ (ཚིག་གོང་མས) ཡོངས་སུ་བསྡུས་བརཐིབལྟ་བར་ བྱའོ་ ཞེས་བྱའོ། །རྣཔ་ཡོངས་སུ་བསྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་སྨྲ་བ– “འདི་ ལྟ་སྟེ། སྒྲ་མི་རྟག་” ཅེས་པའམ། རྟག་ཅེས་པ་(ལྟ་བུ་)འོ།།” 1) གྲུགས་འགྱུར་དང་, སིང་གྱུང་འགྱུ་ ལག;- བ༔ ད་བྱ - ཞེས་བྱུང་བ་ནི་, ཚིག་ནོར་རམ་, མ་དག་ བར་མངོན་ཏེ། “=ན་ནnཞེས་པ་, ཆོག་, ངག་, ཨང་ན་བ༔ དཱ་པ་” ཞེས་པ་ལན་གྱི་, བརྗོད་ བྱཞེས་པའི་དོན་ཅན་བཞི་་བས་སོ། དོན་ནི་, འདོ་བུ་མ ཞེསལའི་ཚིག་ནིའི་ཁོང་རྣམ”མ་ སུམ་་༡ ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཚིག་རྣམས་སྨྱུག་མའི་ཚུལ་དུ འདོན་རྒྱུ་ཚད་ཅིག་བཏlt 4) རྗེས་སུ་དབག་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་, རྗེས་དཔག་དང་ ལུང་ནང་, གྲགས བ་སོགས་ཀྱིས་བསལ་བ་ལྕི།། རྗེས་དབག་དྭང་, ལུང་གིས་གསོལ་བ་ཆེ་དྭ་བ་, ་ཞེས་སོགས་རྒྱུ་ལས་དགོས་*[ ) ཨ་ཅག་ཟུrt:- ཆག་གོང་མའི་ཁོངས་སུ་ཆོག་མཇུག་སྒྲུག་བ་རྣམས་ཚངས་སུ་བསྡུ་བ་ཇི་ཙམ་ཡོད པ་དེ་རྣམས་སོ་ཞེས་བall Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106) तद्यथेत्युदाहरणोपन्यासार्थम् / तत्र बौद्धावेरनित्यः शब्दः, वैयाकरणा ཟRའ་ འི | ཙ6: གེ་ཟ་ཞུ: བཞ: n ་འདི་ལྟ་སྟེ། ཞེས་པ་ནི་, དབེ་ཉེ་བར་འགོད་པའི་དོན་དུའོ། །དེ་ ལ་, སངས་རྒྱས་བ་ལ་སོགས་བ་ནི་, སྒྲ, མི་རྟག་བ་དང་། བརྡ་སྤྲོད་བ་ མ་སོགས་པ་ནི་, (སྒྲ) རྟག་ཅེས་ (འདོད་)བ་ལྟ་བུ་)འོ།། ཕྱོགས་ནི་, དཔེ་དང་བཅས་ཏེ་བཤད་ཟིན་ཏོ།། རྟེའུ་འི་ཆག་q- རྟགས་ཀྱི་ཚུལ་བསྒྱུན་བ:- . 20). གཆམ་ རྗེ་ཤུལfdཞུ་ཞུ ་་རྟེནུའི་ཙ:" ད་ནི་གཏན་ཚིགས་བསྟན་བར་བཞེད་ནས་,“གཏན་ཚིགས་ནི་ཚུལ་གསུམ་མོ།།” (ཞེས་) གསུངས་སོ།། 111) तत्र हिनोति गमयति जिज्ञासितधर्मविशिष्टानानिति हेतुः / स च त्रिरूपः / त्रीणि रूपाणि यस्यासो त्रिरूपः त्रिस्वभाव इत्यर्थः / དེ་ལ་, འགྲོ་བར་བྱེད་བ་སྟེ་, རྟོགས་པར་བྱེད་1བ་ (ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ ལ)(དེ་ཡང་)- ཤེས་འདོད་ཞུགས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་ཁྱད་བར་དུ་བྱས་བའི་དོན་ 1) འདི 5:-རྟགས་ཀྱི་གད་དོད་ཧི་ཏུ:= རྟེg: ཞེས་བ་ནི; ·ཧི༔ ཞེས་བའི་གླུའི་བྱིངས་ལས་གྲུབ་པ་ཡིན་ ཞིང་། () ཞེས་པའི་བྱིངས་ལ་ “ཏིང༔ ཞེས་བའི་ནང་ཚན་རྣམ་དབྱེ་དང་བ་སྦྱིན་པ་ན; ''ཧི ནོj = f=གfe'' ཞེས་གྲུབ་ཅིང་། དེ་ཡང; 'ཧི༔ ཞེས་པའི་བྱིངས་ནི་འགྲོ་བའི་དོན་ཅན་ཡིན་ཏི།བརྡ་ཨཱད་བའི་གཞུང་ལག་“- འགྲོ་བའི་དོན་ཅན་གང་ཡིན་རྟོགས་བའི་དོན་ཅན་མང་ཡིན་ལ། དེས་ན་ཧི༔ ཞེས་བའི་བྱིངས་ Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s (རྟོགས་བར་བྱེད་པ་ཅན་)ནི་, ༤རྟགས”1 ཞེས་བྱའོ། །དེ་ཡང་ཚུལ་གསུམ་པ་ (ཅན་)ན།། གང་གི་ཚུལ་ (རྣམ་པ)གསུམ་དུ་ཡོད་པ་དེ་ནི་, ཚུལ་གསུམ་པ་ ཅན་དེ། (དེ་)གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ།། त्रिरूपनिरूपणम्:११२) एकस्य वस्तुनो नानात्वमपश्यन् पृच्छक आह in Heiet " किमिति परिप्रश्ने पुनरिति वितर्के। त्रिरूपस्य भावस्त्ररूप्यम् / एवं पृच्छकेन पृष्टः सन्नाहाचार्य:"पक्षधर्मत्वम् , सपक्षे सत्त्वम् , विपक्षे चासत्त्वमेव"। ཚུལ་སོ་སོར་བསྟུན་བ:དངོས་བོ་གཅིག་གི་ (ཁྱད་ཆོས་སམ་རང་བཞིན་)དུ་མ་ཉིད་མཐོང་བས་ ཕྱོགས་སྔས་སྨྲས་བ་; སླར་ཚུལ་གསུམ་བོ ་དེ་2ཡང་གང་? (འདིར་)་གང་? ཞེས་བྱ་བ་ནི་༼ ཡོངས་སུ་དྲི་བ (འི་དོན་)དུའོ།། སླར་ ཞེས་བ་ནི་, རྣམ་པར་རྟོག་པའི་ (དོན་དུ་)ལོ། །ཚུལ་གསུམ་གྱི་དངོས་ ལ་“5-” ཞེས་པའི་བྱེད་པ་པོ འི་ རྐྱེན་སྦྱིན་ཏེ་ཆ་ག་བྱས་པ་ ན་ ་ལྡེའུ: དེ 5: ཞེས་གྲུབ་ཅིང་-དོན་ ནི་་རྟོགས་བྱེད1-ཅེས་བiit 1) རྟགས་ཀྱི་སྐད་དོད་ལ་སྒྲ་ཐ དུ་བསྒྱུར་བྱས་ན་རྟོགས་བྱེད་ཅེས་བྱུང་བ། བོ ད་བར་དུ་-་རྟ གས་”ཞི་བ་ ནི; | ན་འགྱུར་དུ་སེམས་སོ༎ རྟོགས་བྱེད”ཅེས་པ་མང་-ཤེས་འདོ ད་ཞུགས་པའི་ཆོས་ཅན; བསྒྲུབ་ བྱའི ཆོ ག ཀྱིས ཁྱད་པར་དུ་བྱས་ཏེ རྟོགས་བར་བྱེད; ཙེམ་བའོit 2) ཚུལ་གསུམ་མེ་ ཞེས་པ འི་“པོ ”སྒྲ་ནི་གྲངས་ལྕན་བའི་སྒྲའི་ཚུལ་དུ་ཡོད་ཀྱང་དན་ནི; ་ཚུལ་གསུམ་ཉིད ཅེས་བ་ལྟར་དངོས་པ་བརྗོ ད་བར་ཡིས་དགོས་སོ། དན་ནི- ཀ་ཁཀ?-ཞེས་པ་ཚུལ་གསུམ་སྟེ དུ རྟ གས་ཚུལ་གསུམ་བ་ཅན་གྱི་དྭངས་པར་ཇི་ལྟར་འཇོག་ཅེས་པའོ།། Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91- བོ ་ནི་, ཚུལ་གསུམ་ཉིད་དོ། །དེ་ལྟར་དྲི་བ་པོས་དྲིས་པ་ལ། སློབ་དཔོན། གྱིས་སྨྲས་པ།- , -- “ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་། མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་བ་ཉིད་དང་། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་མེད་བ་ཉིད་ཁོ་ན་(ར་ངེས་པའོ།།"* 113) अस्य गमनिका / उक्तलक्षणः पक्षस्तस्य धर्मः पक्षधर्मस्तभावः पक्ष धर्मत्वम् / पक्षशब्देन चात्र केवले धर्येवाऽभिधीयते / अवयवे समुदायोपचारात् ।इदमेक रूपम्। འདིའི་རྟོགས་བྱེད་(ཅེས་བ་)ནི་, - བཤད་མ་ཐག་པའི་མཚན་ཉིད་ ཅན་ཕྱོགས་དང་། དེའི་ཆོས་ནི་, ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་སོ། དེའི་དངོས་པ ་ནི་ ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དོ། །ཕྱོགས་ (ཞེས་པའི)སྒྲས་ཀྱང་འདིར་ཆོས་ཅན་ཁོ་ན་ ཙམ་ཞིག་མངོན་པར་བརྗོད་པ་ཡིན་ལ། (དེ་ཡང་)ཡན་ལག་ལ་, ཚོགས་ བའི་(མིང་)ཉེ་བར་བཏགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ནི་། ཚུལ་གཅིག་ག། 114) . तथा 'सपक्षे सत्त्वम् ' / सपक्षो वक्ष्यमाणलक्षणः / तस्मिन्सत्त्वमस्तित्वं सामान्येन भाव इत्यर्थः / इदं द्वितीयं रूपम् / तथा विपक्षे चासत्त्वमिति तृतीयं रूपम् / विपक्षो वक्ष्यमाणलक्षणस्तस्मिन्पुनरसत्त्वमेवाविद्यामानतैव / च {ཁ4: ཁ:༣༠འid:| དེ་བཞིན་དུ་ - མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དེ། མཐུན་པའི་ - ན་བཤ, -- 1)འདིར་-་བྱི ”ཅེས་བ་དྭངས་ལ ་བརྗོ ད་པ འི་སྒྲ་ཡིན་གང; དེ་ནི་་ངེས་བའམ; “ཁོ་ན་ཞེས་བའི་ཚིག་གི་ བྷིང་པོ་ཅན་ཏེ། དོན་གྱིས་སོ།། དེ་ཡང་ཚུལ་གསུམ་གའི་མཐར་སྦྱར་དྭགས་བར་དོན་ཕྱི་མ་གྲུབ་བོ། ༢)འདི ; ཕྱོགས་ཞེས་བའི་སྒྲུབ་ཆོས་ཅན་ཁོ་ན་བརྗོད་བ་ནི; བ༔ ར་འ དོ ད་རུང་།. སྐབ ས་ཐོ བ་གཉིས་ ལ་ལྟོས་པར་སེམས་སོ། | Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ཕྱོགས་ནི་༼འཆད་པར་འགྱུར་བའི་མཚན་ཉིད་དོ། །དེ་ལ་གནས་པ་སྟེ་. ཡོད་ བ་ཉིད་དོ་, (དེ་ཡང་) སྤྱི་ཡི་ཚུལ་གྱིས་ཡོད་བ་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ། །འདི་ནི་ ཚུལ་གཉིས་བའོ། / དེ་བཞིན་དུ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཉིད་ (དུ་ངེས་བ་,ཞེས་1) ཀྱང་ཞེས་བྱ་སྟེ། ཚུལ་གསུམ་བའོ།། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་, འཆད་པར་འགྱུར་བའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ཏེ།་ དེ་ལ་སླར་མེད་པ་ཉིད་ཁོ་ན་སྟེ། / ཡོད་པ་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཁོ་ནའོ། ཀྱང་། གི་སྒྲ་ནི་, སླར་ཡང་” ཞེས་པའི་སྒྲའི་དོན་ཅན་ནོ།། 115) स च विशेषार्थ इति दर्शितमेव। དེ་ཡང་, ཁྱད་བར་གྱི་ དོན་ནོ” ཞེས་བསྟན་པ་ཉིད་དོ། 116) आह इहवावधारणेऽभिधानं / किमर्थम्? उच्यते अत्रैव कान्तासत्त्वप्रतिपादनार्थम् / सपक्षे त्वेकवेशेऽपि सत्त्वमदुष्ट འདིར་3, ཁོ་ན? ངེས་གཟུང་དུ་བརྗོད་པའི་དོན་ཅི་,? ཞེ་ན་ བརྗོད་ བར་བྱ་སྟེ། འདིར་, “ཁོ་ན་(ཞེས་བ་ནི) མཐའ་གཅིག་ཏུ་མེད་བ་ཉིད་སྟོན་ 1) ནར་མེདུ་བ་ཉིད་དུ་ངེས་བཞེས་བ་ནི; བདུ་འགྱུར་རྩ་བའི་ཚིག་ཡིན་ལ། འདི་དོན་ཐོབ་ཀྱི་གོ་བ་ ཤིན་ཏུ་ལེགས་བས་དེ་ཁར་བྲིས་པ་ཡིན་གྱི། ལེགས་སྒྱུར་བ་ནི;ཙ་• གྲེལ་གཉིས་ཀར; “faq་གེ qr དེRR 3) གgt tsa མཚན གf ཨ་ཁ་མ་ལ་ fཞིག་ག་ གེ གཟིགr *འ' 2 རྫུ་འོr=swiq “fཞག་ཞེ་ བ་ཞིགr भाव' होना प्रदर्शित करना है। यह अन्ययोमव्यवच्छेदक के रूप में प्रयुक्त है। यह 'विपक्षे བ་ཁངའ་ེཞ ཀ*garc 3) འདིར༔ ཞེས་བ་ནི; རྟོགས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་མེདྭ་བ་ཉིད་དུ་སྐྱོན་བའི་ཐབས་འདི s; ཞེས་བའit Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ པའི་དོན་དུའོ། །མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ནི་, ཕྱགས་(ཡུལ) གཅིག་ལ་ཡོད་པ་ ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་, སྐྱོན་མེད་བ་ཁོ་ནའ་, ཞེས་བྱའོ།། 117) तथा च सत्येकान्ततो विपक्षव्यावृत्ताः सपक्षकदेशव्याप्तिनोऽपि प्रयत्लानन्तरीयकत्वादयः सम्यग्घेतव एवेत्यावेवितं भवति // དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ལོག་ བ་ཡོད་ན། མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་ཁྱབ་བས་ཀྱང་, རྩོམ་ མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཉིད་ལ་སོགས་བ་, རྟགས་ཡང་དག་ཁོ་ན་འོ་, ཞེས་རབ་ ཏུ་ཤེས་བར་བྱའོ།། / / ཚ་བ་གfའི་ཞི་ཅག་q:- མཐུན་ཕྱོགས་པ་སོགས་རྒྱུན་ཐ:११८) सपक्षे सत्त्वमित्यादि यदुक्तं तत्र सपक्षविपक्षयोः स्वल्पमजानानो ལ: gnཚའི 3: ཁ: གཞའོ:དེ ག ཞི་R? अयं तु प्रश्नो निगदसिद्ध एव। མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་, ཅེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་ བཤུད་པ་ལ། མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དང་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དག་གི་རང་ བཞིན་(ངོ་བ་)མི་ཤེས་བ་ (ཤེས་བར་འདོད་)པའི་གདུལ་བྱས་(འདི་ལྟར་) དྲི་བར་བྱེད་དེ། / 1) དཔེར་ན| དུང་སྐུ་ཚབ་ཅན། མི་རྟག་སྒྱུ། ༼ལ་བྱུང་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཞེས་བའི་རྨ1; རྩོག་བྱུང་ སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་རྣམ་གཉིས་སུ་འཇུག་ཀྱང; དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་རྟགས་ཡང་དག་ཡིན; ས་བནོit 2) ལེགས་སྦྱར་ཏུ་-མོ་གIཀའི= 'མི་ཤེས་བའི་ཞེས་བྱུང་བs;དོན་ནི'ཞེས་བར་འདོད་བའི་ཤིས་བརྡ། Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ “སླར་, མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དེ་ཡང་གང་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དེ་ ཡང་གང་,? ཞེ་ན༔་ (ཞེས་བ་སྟེ) འདི་ (འི་དོན་) ནི་ དྲི་བ་བརྗོད་བ་ཉིད་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་ {{s) hd Rad- - ་གenna'', अस्य गमनिका / इहोपचारवृत्त्या धर्म साध्यत्वमधिकृत्योच्यते / साध्यश्चासौ धर्मश्च साध्यधर्मः अनित्यत्वादिः। ངེས་བརྗོད་ (སྒྲ་བཤད་)ནི་འདི་ལྟར: 3 ཎ “བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས” - ©ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ།་འདིའི་རྟོགས་བྱེད་ (འགྲེལ་པ》ནི་1 འདིར་ཆོས་(ཡ་གྱལ་)ལ་, བསྒྲུབ་བྱ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཏགས་ན་འཇུག་༢པའི་་ དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བཤད་ན། (ཤེས་འདོད་ཆོས་ཅན་གྱི་སྟེང་ད)བསྒྲུབ་པར་བྱ་ བ་ཡང་ཡིན་ལ། དེ་ཆོས་(ཡ་གྱལ) ཀྱང་ཡིན་པས་ན་, བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་དེ། མོ་རྡོག་པོ་ཉིད་ལ་སོག”བའ། : , 120) समानः सदृशस्तस्य भावः सामान्य तुल्यता। साध्यधर्मस्य साध्यधर्मेण वा सामान्यं साध्यधर्मसामान्यम् ।तेन समानोऽर्थः सपक्ष इति / མཚུངས་བ་ནི་, འདྲ་བར་མཐོང་ (སྣང་)བ་དང་། དེའི་དངོས་པོ་ནི་ 1)རྟོགས་བྱེད” ཅེས་བའི་དོན་གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་རོ། / 2) བསླབ་བྱ་ཞེས་པའི་སྒྲ་དེ འི་ཆོས་ལ་བ ཏགས་ན་འཇུག; ཅེས་སོ། Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 མཚུངས་བ་ཉིད་དེ་, མཉམ་པ་ཉིད་ཅེས་པ་འོ། །བསྒྲུབ་བུར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་ འམ་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱིས་ (སྒོ་ནས) མཚུངས་པ་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་་ བའི་ཆོས་ཀྱི་སྤྱིའོ། །དེའི་སྒོ་ནས་མཚུངས་པ་ནི་, མཐུན་པའི་ཕྱོགས་” ཞེས་ བྱའོ༑ X/ - 121) समं तुल्यं मानमस्येति समानः / तुल्यमानपरिच्छेद्य इति भावना / अर्थो घटाविः / न तु वचतमात्रम् / समानः पक्ष सपक्ष इति / (སམམ་ ནི་》འདིའི་མཚུངས་པ་སྟེ, མཉམ་པ་དང་་(མནམ) (དེ་ལྟར) འཇལ་བ་ནི་, མཚུངས་པར་འཇལ་བ་འདྲ་བ)ལོ། །(དེ་ཡང་)མཚུངས་ པར་འཇལ་བ་སྟེ། ཡོངས་སུ་གཅོད་པར་བྱ་བ་, ཞེས་ཤེས་པར་བྱ༢འོ། / དོན་ནི་ བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། བརྗོད་པ་ཙམ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །མཚུངས་ བའི་ཕྱོགས་ཡིན་པས་ན་, མཐུན་ཕྱོགས་ས་, ཞེས་བྱའོ།། 1)འདིར་མཚུངས་ཞེས་བའི་དོ ན་གསལ་བར་བྱེད་བ་པ་ནི-འག?- མ ཞེས་བའི་སྦྱོར་བསྒྱུར་(sq་བi) གྱི་སྒྲ་དེ་མིན་ག] དེ་ཡང་་མཱན་(གཀ)ཞེས་པའི་བྱིངས་དོན་རུང་འབྲེལ་ཏེ་“ག་གrn? (ཁམཱན.”ཞེས་ གྲབ་ཅིང་། མཱན”ཞེས་བ་ཚདུ་ཁ,༢ཐག་བ,སོགས་ལ་འཇུག་ཅིང་། དེ་གང; ཆེ་ཆུང; ཕྱི་མང - སོགས་དང་འབྲེལ་ཆ;དེ་དྭང་དེའི་ཚད་བློན་ཀ[ ཟླ་དྭང,གང་ཟག་སོགས་དང་འབྲེལ་ཆ; ཆུག་དྭངས་ པོ འི་གནས་ཚ ད་དུང་། ཁུལ་གྱི་རང་གཞིན་ཕན་ཚུན་ལ་ལྟོས་ན་ང་བོརང་བཞིན; རང་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ སོགས་ཀྱི་ནས་འབྲུན་བའམ་མཚུངས་བའི་དོན་ལ་འཇུག་བས; འདི ར་ནི་རྒྱུའི་དོན་ཏེ; རང་བཞིན་ མཚུངས་པའི་དོན་ཅན་ནོ།། དེ་ཡང་་གམ་ཞེས་བའི་མ*ཚིག་མི་མངན་ཐར་བྱས་ཏི; མནཞེས་པ་ དྭང་མཚམས་སྦྱར་བས་ (སམཱན:ཞེས་པ་གྲུབ་ལ། དོན་ནི; 'ས་མཐུན་བཤམ མཚུངས་བ་དྭང་། མན་ ཚ ནཱ་5- བསྡུས་ན་-གནས་ཚད་མཐུན བའམ; རང་བཞིན་མཐུན་བཟོ། དེ་རྒྱུ་བའི་ཚེས་གཉིས་ཀྱི་ མཐུན་ཆོས་དེ་ལ; རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་སུ་སྒྱུ”ཞེས་གྲགས་སོ། 2) གཞལ་བྱཞེས་བའི་དོན་ན༎ Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -6 122) अथवा उपचारवृत्त्या धर्मिणि साध्यत्वमधिक्रियते / ततश्च साध्यस्य ____धर्मः साध्यधर्मः / शेषं पूर्ववत् / अनुपचरितं तु साध्यम् / धर्मविशिष्टो धमीति भावार्थः॥ ཡང་ན, ཆོས་ཅན་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་ཉིད་, ཅེས་ཉེ་བར་བཏགས་ནས་འཇུག་ པའི་དབང་དུ་བྱས་ལ། དེའི་ཕྱིར་ཡང་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ནི་བསྒྲུབ་ཆོས་ དང་ ལྷག་མ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ །ཉེ་བར་མ་བཏགས་བ་ནི་ བསྒྲུབ་བྱ་སྟེ། ཆོས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་ (ཅན་)དུ་བྱས་པའི་ “ཆོས་ཅན་” ཞེས་པ་ཉིད་བསམ་པའི་ (འདིའི་དགོངས་པ)དོན་ནོ།l! 123) साम्प्रतं सपक्षस्यव उदाहरणमुपदर्शयन्नाह / --- གའི་གེ ཞེ ག''..| इत्यादि / तद्यथेत्युदाहरणोपन्यासार्यः / अनित्ये शब्दे साध्ये किं ? ཁཞིངd:'' - བཞཞིགd: ་བa:''..... साध्यानित्यत्वसमानत्वात् // ད་ནི་, མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་ཉེ་བར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སྨྲས་པ།་ འདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲ་མི་རྟག་པར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལ” ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། “འདི་ལྟ་སྟེ་, ཞེས་པ་ནི། དཔེ་ཉེ་ བར་འགོད་པའི་དོན་དུའོ། །སྒྲ་མི་རྟག་པར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལ་ (དེ་)ཅི་ ཡིན་? (ཞེ་ན།) “བུམ་པ་ལ་སོགས་བ་མི་རྟག་བ་སྟེ།” 1)མི་རྟག་བས་ཁྱ ད་བར་དུ་བྱས་པའི་་ས་གང་བསྒྲུབ་ཐན་ཞེས་བནོ༎ པ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (རྫས) འདུས་བའི་དངོས་བ ་ནི། མཐུན་བའི་ཕྱོགས་སོ " ] (ཞེས་བྱ)སྟེ། བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་(འི་ཆོས་)མི་རྟག་པ་ཉིད་དང་ མཚུངས་(མཐུན་)བའི་ཕྱིར་རོ།། 124) अधुना विपक्षलक्षणप्रतिपादनायाह / •“ཞིན་གེ ན གཙd a'' विसदेशः पक्षो विपक्षः। स कीदृगिति स्वरूपतो वर्थयति / ད་ནི་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ སྨྲས་བ་- - “མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་, གང མ་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་མེད་པ་སྟེ།” (ཞེས་བ་སྟེ) ཕྱོགས་(བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས)དང་མི་འདྲ་(མི་མརྫུན་པ)བར་སྣང་བ་ (དམིགས་བ་)ནི་3, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཏེ། དེ་ཇི་ལྟར་ཡིན་, རང་གི་ངོ - བོ འི་སྒོ་ནས་སྟོན་པར་བྱེད་དོ། 4 ཞེས་པའོ།། 1)འདུལ་བའི་དྭངོས་བ; ཞེས་སོགས་ག-བུག་བ་ཞིམ བའི་དོན་རྣམ་རྫས་བརྒྱུད་ནསྡུས་བཞི་དངོས་ ཞིག་ག;ཞེས་བཤ༎ 2) “བུམ་བསྐྱལ་བུ་-བྱས་བའི་རྟགས་བས; སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་ཟཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཏེ། དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ འགོད་ཚུལ་དང་མཐུན་འབུ་བུམ་བ་དྭང; མི་རྟག་བ ཆོས་མཚུངས་པ་ཉིདཱ་ཀྱི་ཕྱིར་དོ; ཞེས་བའོ། །དེ་ RE; & THIT' '}; "Ta" TFX18 * 3) མི་འདྲ་བར་བྱུང་བ་ལྕེ= ''བ༣།:༧ གང་བ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་མི་ནཱམིགས་ ཞེས་བཞི། 4) དོན་ནི;དེ འི་རང་གི་ངོ་བ་ཇི་ལྟར་ཡིན་སྨྱོན་པར་བྱེད་དོ;ཞེས་བfit་ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gs 125) यत्र यस्मिन्नर्थे / साधनीयं साध्यम् / नास्ति न विद्यते / इह च साध्यप्रतिबन्धत्वात् साधनस्य तदपि नास्तीति गम्यते / उदाहरणं दर्शयति / यथा “གཟིའ''', इत्यादि / तत्र यन्नित्यमिति किमुक्तं भवति ? यदनित्यं न भवति ་་འའཚའ༩ ཙང་ཀིའི 1 / तत्कृतकमपि न दृष्टम् གག་གཞིe | -- तत्र हि साध्याभावात् साधनाभावः / བ་ང་ལ་ནི་, དོན་གང་ལ་ཞེས་པ་ཡིན་ལ)། བསྒྲུབ་པར་བྱ་དགོས་ པ་1(འོས་བ་)ནི་, བསྒྲུབ་བྱའོ། །མེད་པ་ནི་, ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའོ། / འདིར་ཡང་སྒྲུབ་བྱེད་བསྒྲུབ་བྱ་དང་འབྲེལ་དགོས་པ་ལ་3, དེ་ཡང་མེད་དོ་ ཞེས་གོ་བར་བྱའོ། །དཔེ་བསྟན་པར་བྱ་བ་ནི། དཔེར་ན་་ གང་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་,” - , ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་ལ་གང་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་ཞེས་པས་ ཅི་ཞིག་བསྟན་པ་ཡིན་, ?ཞེ་ན་ གང་མི་རྟག་པ་མ་ཡིན་པ་,- - དེ་ནི་མ་བྱས་བར་མཐོང་སྟེ” - 1) 15v quafing = Q RAT-BT'TAB = 8; 8 " xay 7 8'') as འངས་དུགས་ཀྱང་། བསྒྲུབ་བར་བྱ་དགོས་་ ཞ མ་བ་ཚིག་གི་ཟླ་བླངས་བ་ཙམ་མོ། 2)འདི རཱ་སྒྲུབ་བྱེད་རང; བསྒྲུབ་བྱ་འབྲེལ་“ ཞུ ག་བ་མང; བསྒྲུབ་བྱའི་ཡ་གྱལ: བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ཏེ། བྱས་བའི་རྟགས་ཀྱིས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ལ; སྒྲུབ་བྱེད་བྱས་བ་ བསྒྲུབ་ཆོས་མི་རྟག་པ་དང་འབྲེལ་ ཞེས་པ་ལྟ་བུའི] འབྲེལ་བའི་དན་དང་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་བྱེད་བའི་དོན་ནil དེ་མང་འདིར་མི་ མཐུན་དཔེ་བཙུན་བའི་སྐབས་སུ་མེད? ཅེས་པ་ནི་རྗེས་འགྲ་མེདུ༔ ཅེས་བདོ།། འདི་ནི་སྨོག་ལ་ ནངས་སུ་སྟོན་བས; ཆོས་མི་མཐུན་པའི་སྦྱོར་བའit Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་བྱས་པ་ཡིན་པར་ཡང་མ་མཐོང་སྟེ། “དཔེར་ན་, ནམ་མཁའ་བཞིན། ཞེས་བའོ།།” དེ་ལ་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིརl། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་(ཡང་) མེད་དོ། / 126) साम्प्रतं विचित्रत्वादवधारणविधेः विपक्षधर्मत्वादिषु तमुपदर्शयन्नाह / - - - ཆོ་འཚcའགུ'' इत्यादि / तत्रेति पूर्ववत् / कृतकत्वं प्रयत्नानन्तरीयकत्वं वा अनित्यादौ हेतुरिति योगः। ད་ནི་, ངེས་པར་བཟུང་བའི་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་པ་2རྣམས་ལས་, མི་མཐུན་ པའི་ཆོས་ཉིད་ལ་སོགས་བ་ལ་(ཚུལ)དེ་ཉེ་བར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་, སྨྲས་བ་ - “དེ་ལ་བྱས་བ་ཉིད་དམ་3," - ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དེ་ལ' ཞེས་པ་ནི་, སྔ་མ་ལྟར་རོ། / བྱས་བ་ཉིད་དམ་, རྩོལ་མ་ཐག་དུ་བྱུང་བ་ནི་, མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་རྩ་་་ (བསྒྲུབ་པ) ལ་གཏན་ཚིགས་ས་, ཞེས་སྦྱར་བར་བྱའོ།། 1)འདི ར་དང;- བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་མེ ད ་བའི་དོན་ནོit 2)ལྟ་ཚིགས་བ༔ ཞི་བ་བ་ནི;ཚུག་གཅུམ་སོ་སོ འི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཆག་ཟུར་གྱི་ངེས་བཟུང་རྣམས་ཏེ། དེ་ རྣམས་ཀྱིས་བཅད་བྱ་གཅོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་རྣམ་བས;འདི ར་མི་མཐུན་ཕྱོཊ་ལ་མེདུ་བ་༔ ད་ཅེས་བ་དེའོ།། 3) ·དམ༔ ཞེས་བ་འོག་མ་དང་སྦྱར་ཚད་ཀྱང; བོ ད་ཀ ད་བྱི་བྱིངས་ལ་ལྟོས་ཏེ;གང་མ་དང་སྦྱར་རོ།། 4) ལེགས་སྦྱར་རྩ་འགྲེལ་གཉིས་(O:I.B.P.)དང, དྷཱཎཱ མི འི་དྭཔེ ཀུན་ལ་མཐུན་བར་སོགས༔ སྒྱུ་ འདུག་བ་ལྟར་བྲིས་ཁའit Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 127) तत्र क्रियते इति कृतकः / अपेक्षितपरव्यापारो हि भावः स्वभावनिष्पत्ती कृतक इति / तद्भावः कृतकत्वम् / इति / प्रयत्नश्चेतनावतो व्यापारः। तस्य प्रयत्नानन्तर तत्र भावो जात इति वा प्रयत्नानन्तरीयः / स एव प्रयत्नानन्तरीयकः / तद्भावः प्रयत्नानन्तरीསཞུ - ག ཙ4: ཝ ཚd: | བ བ བཤུལེ | དེ་ལ་, བྱེད་པས་(བྱས་པས་)ན་ བྱས་པ་སྟེ། རང་གི་ངོ ་བ་ཡོངས་ སུ་འགྲུབ་བ་, གཞན་གྱི་བྱེད་པ་ (བྱ་བ).ལ་རག་ལས་ང་འི་དངོས་པ ་དེ་ནི་ བྱས་པ་ཞེས་བྱ་ལ། དེའི་དངོས་བ ་ནི་, བྱས་བ་ཉིད་དམ་ 1)འདི 8; ་བྱེད་བ་ ཞེས་བའི་དོན; རྩོག་བ་ཞིག་བ་ཡིན་ལ། འན་ཀྱང; སྩལ་བ་ཞེས་བའི་ནད་༢ དུ; “ཀཞན་-ཐམདུམ” ཞེས་བ དྭང, བྱེད་བ་ཞེས་བའི་གར་དོ ད་-ཀ་ :- པཱན༔ཞེས་བ་གཅིག་ སྒྲ་དན་མི་གཅིག་བས;དེ་གཉིས་བ་ར་གེ་བའི་ཆེ ད་དུ་བྱ་བ་ཞིག་བ་ལ་)བྱེད་བ་ཞེས་བྱ་ལ། དེ་ གང, ལེགས་སྦྱར་གྱི་ ་ཀློགཱ༔ ཞེས་བ་དང་་བྱུབ ར་ ཞེས་བ་གཉིས་ཀའི་བ ད་གད་་བྱེདུ་བའམ་བྱ་བ་, +:B'35'35'41'15 (RTTI BI Dan: 8:5131 11: 81'RE, འོག་5; ་ལྕོབ་མ་ཐག་ཏུ་བྱང་བ་ཚན་བ་ད'ཅིས་བ་མང; རྐང་བ་གཉིས་བ་ཅན་གྱི་མིང་དོན་ལ་ཁྱེད་ གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུ བག་བ་ དེ་ཁང; -7༥ཤག་ཤ་q-ཞ ཟླ་བའི་མིང་དེ ཐན་གྱི་རྒྱན་གྱི་འཐུན་ ཅན་ལ་རང་དོན་དུ་ “ཀ་ར༡ སྦྱིན་བས''བ་བཞTHolar' ཞ མ་བ་གྲུབ་ཅིང་དེ་ནི་རྩོལ་བ་ཐོག་ཏུ་ བྱུང་བ་ཆེན་བ-ཞ ས་་ཁོ ་ན་ ཞུག་པའི་དོན་ཅན་ནམ, རྣམ་གཅོད་ཀྱི་མཐའ་ཅན་དུ་གྲུབ་པ་ཡིན། དེ་ལ་དངོས་པོ འི་དོན་ཅན་ཀ- ཏཱ'' ཞེས་བའི་སྦྱིན་སྦྱིན་བས; 'ཀའ་ཤཤ་རི་ཀ་ག་ཞེས་ དང;དེ་བ་རྣམ་དབྱེ་'གྲུབ= 'gག་ དང་སྦྱར་བཟ, ཀཤIཞ་བའི་ཀ་ནཞནུ= ཟླཁ5ནདྡྷཱརིམགཏུམ ལྕེ། ལྕོག་མ་ཐག་ཏ་བྱུང་བ་མིན་པ་ཉིད༔ ཅེ་་བfit འདི་རྣམས་ནི་སྒྲ་རྟོག་གི་འཇུག་ཚུལ་ལ་ དབྱ ད་པ འི་སྐབས; སྒྲའི་ཆ་ཤས་རེ་རེས་ཀྱང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཅོད་ཚུལ་ (སེལ་ཚུལ)རུང; བརྗོད་བྱ་ སྨྱོན་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཇི་ཡོདྭ་བའི་ཚུལ་ལེགས་བར་ཤེ༔་དགོས་བ། ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བས; ཅུང་ཟད་ བཤདུ་བ་ཡིན་ལ། དེ་བཞིན་དུ་སྒྲའི་འཇུག་ཚུལ་གཞན་རྣམས་ལ་གང་ཤེས་བར་བྱའོit Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 6 རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཉིད་དོ།།” ཞེས་བྱ་སྟེ། རྩོལ་བ་ནི་, སེམས་པ་དང་ལྡན་པའི་ལས་བྱ་བ) ཡིན་ལ། དེའི་ རྩོལ་བའི་དེ་མ་ཐག་ཏུ་སྟེ། དེར་སྐྱེས་པའམ, བྱུང་བ་ནི་, རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་ བྱུང་བ་དང་། དེ་ ་ཉིད ནི་, རྩོལ་མ་ཐག་དུ་བྱུང་བ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ དངོས་པོ་ནི༔ རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་པ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །དམ་ སྒྲ་ནི་, “དང་༔ སྒྲའི་དོན་ཅན་ནོ། །དེ་ཡང་, ཀུན་ཏུ་བསྡུད་པའ།། 128) द्वितीयहेत्वभिधानं विपक्षव्यावृत्तः / सपक्षकदेशवृत्तिरपि सम्यग्घेतुः, यथा,-यमेवेति दर्शनार्थत्वाददुष्टमिति / / རྟགས་གཉིས་པ•Jམངོན་བར་བརྗོད་བ་ནི་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མ་ ལྡོག་པ་དང་། མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་འཇུག་བས་ཀྱང་ རྟགས་ (དེ་)ཡང་དག་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་ན་, གང་ལ་ ་ཁོ་ན ཞེས་པས་བསྟན་པའི་དན་ (དེ་)ཉིད་ཡོད་པ, ཡིན་བའི་ཕྱིར་, སྐྱོན་མེད་2བའ་, ཞེས་བྱའོ༎ ཀ་ཁ་ག་ངག་ག ག་ཞ་འ:- ངེས་བཟུང་གི་དགས་བ་བསྣུན་པ་ 126) अयं च हेतुः किं पक्षधर्म एव न तु पक्षस्यैव धर्मः / ____ अयोगव्यवच्छेदमात्रफलत्वादवधारणस्य / यथा-चैत्रो धनुर्धर एव / अनेन चासिद्धानां चतुर्णामसाधारणस्य च व्यावृत्तिः / ཨང་ཅི་རྟགས་འདི་, ཕྱོགས་ཆོས་ཉིད་ཡིན་ལ་, ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་ 1) རྟགས་གཉིས་བ་ནི; འདི 5;སྒྲ་མི་རྟག་བར་སྒྲ བེ་ཟ་ལ་རྩོལ་བྱུང་ངོ་༎ ༢)་སྐྱོན་མེདཅིག་བ་ནི:-མཐུན་ཕྱོགས་ལ་རྣམ་གཉིས་སུ་འདུག་ཀྱང, རྩོལ་བྱུང་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་ བའི་རྟགས་གང་དག་ཏུ་མི་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་མེད་དེ། དེ་ལ; ཁྱབ་བ་གཉིས་ཀྱི་ངེས་བཟང་གི་ཚིག་ it 85 %ERR: I ww's II Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ནི་མ་ཡིན་ (ནམ་,? ཞེ་ན)་་་ ངེས་པར་བཟུང་བ་འདི་ནི་, མི་ལྡན་བ་རྣམ་པར་གཅོད་པ་ཙམ་ཞིག་གི་ འབྲས་བུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ། དཔེར་ན། ནག་པ་གཞུ་འཛིན་པ་(འཕོངས་ སྐྱེན་པ) ཁ་ན”(ཞེས་པ་ལྟ་བུ)འོ། །གང་གིས (ངེས་བཟུང་གང་གིས) མ་ གྲུབ་བ་བཞི་རྣམས་དང་། མཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྡོག་ (སེལ) པར་བྱེད།།། 130) तथा सपक्षे२ एवास्त्यन्ययोगव्यवच्छेदः, यथा-पार्थ एव धनुर्धरः। . ... अनेन तु साधारणादीनां मवानामपि हेत्वाभासानां व्यावृत्तिः। .. དེ་བཞིན་དུ་- (མཐུན་ཕྱོགས་ཁ་ན་ལ་ཡོད་པ -ཞེས་པ་ནི་, གཞན་ ལྡན་བ་རྣམ་བར་གཙད་བ་སྟེ། དཔེར་ན་, སྲིད་སྒྲུབ་ཁ་ན་འཕོངས་སྐྱེན” (ཞེས་པ་ལྟ་བུ་)འོ། །འདིས་ནི་, མཐུན་མོང་པའི་མ་ངེས ་པོ་ལ་སོགས་པ་ རྟགས་ལྟར་སྣང་དགུ་བ་རྣམས་ཙ(སེལ)ལྡོག་གོ། (32) གོ་ཊ, གfའི་ ཀq# གའ་ ततश्च तद्व्यतिरेकेणान्यत्र पक्षेऽप्यभावात्, धर्मत्वानुपपतिः ? न, अनवधृता वधारणात् / पक्षधर्मत्वस्यावधारित्वात् / / 1) མ་གྲབ་བ་བཞི་ནི, འོག་ནས་བྱུང་བའི་མ་གྲུབ་བའི་དབྱེ་བ་བཞི་བོ་དེ༢,། -“ལྐོག་བར བྱེད་”ཅེས་པ་ བོ ད་ཀ ད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས བ་ཡིད་གྱི; དཱན་ནི-'miqtR: ཞེས་ལྡོག་བ་༔ དྭ་ཡིན་བt - 2) གfཀ་ནqIཅུ ༩་རྣམ་ཊག་ "AqT ཤུགཞ ཇུའTཎdIFqqདེག་བཀའ་བེའ:” ཞི་qIཅ: (Oriental Institute Baroda, 1968, P. 17-Edited by Anand Shankar B. Dhruva) परन्तु यह पाठ अशुद्ध प्रतीत होता है, क्योंकि उसके बाद आने वाले शब्द 'Tཊ་ ཏེ ཁ་ནT ]ཚུ ཤqq་ ཤ《fé, afqའུ *རྟ་ ཆེ་ བཅarལ་གdཞ ཐུགཎིཊ་ ཀt 3)འདིར་རྟགས་ལྟར་སྣང་ གུ་, ཞེས་པ་ནི། མཐུན་མོང་བའི་མ་ངེས་བ་ལྔ་དང་། འགལ་བ་བཞི་ Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 103 སྨྲས་པ་, གལ་ཏེ། “མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་ལ་ཡོད་བ” ཡིན་ན་ཡང་, དེའི་ཕྱིར། དེ་ལ་ལྡོག་པས་, གཞན་དུ་ཕྱོགས་ལ་ཡང་མེད་ བའི་ཕྱིར། (དེའི་)ཆོས་ཉིད་ཡིན་པ་མི་གྲུབ་བོ་ (ཞེ་ན།) མ་ཡིན་ཏེ། མ་ངེས་པ(ངེས་པར་མ་བཟུང་པ) ངེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ ཡིན་པས་ ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ནི་, ངེས་པར་བྱས་ཟིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།l། 2) སོགཞུ, བགེའི་ * fast few ta" इति तृतीयमवधारणं किमर्थम् ?उच्यते / प्रयोगोपदर्शनार्थम् ।उक्तम् च, . "अन्वयव्यतिरेकयोरेकमपि रूपमुक्तं कथं नु नाम द्वितीयस्याक्षेपकं स्या प्रभूतमात्रं वक्तव्यं तत्तु नोच्यते / ग्रन्थविस्तरभयात् / गमनिकामात्रमेतत् / འོག་ན་གསལ་ལོ། མ་ངས་བ་ལྔ་ནི; སྤྱིར་མཐུན་མོང་བའི་མ་ངེས་པ་བཞི་དང; འགལ་བ་ལ་མ་འཁྲུལ་ བ་སྣེ་ལྡནཾIL 1)ཤདི ར་མ་ངས་མ ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ནི; མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཚདུ་བ”ཞེས་པའི་ངེས་བཟུང་ཁོ་, ན་ཞེས་པའི་སྒྲ་གཞན་ལྡན་རྣམ་གཅད་མིན་མང; དེས་ཕྱོགས་ཀྱི་མ་གྲུལ་ཆས་ཅན་ལ་ རྟ གས་ཚད་ པ་མི་གཙད་དེ། དེ་ལྟ་བུའི་སྒྲ་དེ་ངེས་བར་མ་བཟུང་བ་ཉིད་དུ་ངེས་པར་བཟུང་བ འི་ཕྱིར་དུ་སྦྱར་བ་གང་ ཞིག ཆོས་ཅན་ལ་ རྟགས་མེད་བ ཙྪི། ཕྱོགས་ཚེས་ལ་ངེས་བཟུང་སྦྱར་བས་སྡུར་བསྣུན་ཐོན་པའི་ཕྱིར།། གཞན་གང; རྣམ་གཅོད་ཀྱིས་བསལ་བ་ལོག་པ་མིན་གྱི; ལྡོག་པ་མིན་པའི་ཚུལ་ལས་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ།། 2) གཤTParfdཚེའུ-ཎཀ་ ཡོ་n: ཤ་ཡའི fའི་ག༑ ག་དེ་ རྟེའུ fཊ རེབ་ཞ: དེe-{-1. {3). तेनैव ज्ञानसंबन्धे द्वयोरन्यतरोक्तितः / अर्थीपत्त्या द्वितीयेऽपि स्मृतिः समुपजायते // ३०-पृ० 12) इत्यनेन प्रोक्तम् / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 སྨྲས་བ་, གལ་ཏེ་འདི་ལྟར– “མི་མཐུན་བའི་ཕྱོགས་ལ་མེད་བ་ཁོ་ན་ ཞེས་, ངེས་བཟུང་གསུམ་བ་ (སྨྱོས་བ་དགོས་བ) ཅིའི་དོན་དུ་ཡིན་ (ཞེ་ན) བཤད་པར་བྱ་སྟེ། སྦྱོར་བ་ཉེ་བར་བསྟན་པའི་དོན་དུ་སྟེ།། (ཇི་ སྐད་དུ་)ཡང་བ “རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་དང་ལྡོག་བ་གཉིས་ལས་, ཚུལ་གང་ཡང་རུང་བ་ ཞིག་བརྗོད་པ་, ཅིའི་ཕྱིར་, གཉིས་པ་ (ཡང་)འཕེན་པར་མི་བྱེད་2,” ཞེས གསུངས་བ་ལྟར》སོ། - - - འདིར་བརྗོད་པར་བྱ་བ་རབ་ཏུ་མང་ཡང་། དེ་ནི་, བརྗོད་བར་མི་ བྱ་སྟེ། གཞུང་མང་བས་འཇིགས་པས་སོ། །འདི་དག་ནི་རྟོགས་བྱེད་ཙམ་ ཞིག་གོ།་ 3) varaཝ ཞུ་ __ इत्यत्रादिग्रहणात् दुःखादिपरिग्रहः / इत्युक्तो हेतुः। . 1)ཡ ར བ་3་བར་བཙུན་ལབ་ན་ཅུ? ཞེས་པ་ནི; ནདི་་ཚུལ་གཅུབ་ཀའི་ཇིས་བཟུང་སྒོར་མོ་བyན་བ་ ནི། ཆོས་མཐུན་པའི་བར་ལ་དྭང་། ཆོས་མི་མཐུན་པའི་སྦྱོར་བ་སོ་སོར་གོ་བར་བྱ་བའི་ཆེན་བུ་མིན་ ག། དེ་གང;རྩོད་པའི་སྐབས་སུ་ཚུལ་རྣམས་རྡོ་རེ་ནས་རྟགས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་འགྲོ་རྒྱུས་དང; བ་སྒྲུབ་ ངག་གི་བརྗོད་ཚུལ སོགས་ཕིགས་པར་ཤེས་བར་བྱ་བའི་དོན་དུf; ཞེས་བནོii 2) འདི་ཕྱོགས་གླང་གི་གསུང་ཆེན་བོད;........, དཙt: དོན་གྱིས་ག་བས་གཙོས་བོཝ་བ།། དྲན་པ་མང་དག་སྐྱེ བ ར་འགྱུརll (རྣམ.ཙྩ, -* ) ཞེས་པ་ལྟར་རོ། 3) ལྟོགས་ཕྱིད་ཙམ་ཞིག7 ཞེས་པ་ནི; ཆག་གི་གོ་དོན་ཙམ་ཞིག་ནི; ཝིས་བfit Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 “་མི་རྟག བ་ལ་སོགས་པ་ལ་གཏན་ཚིགས་སོ།།" ཞེས་བ་འདིར་, ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་ལས་, སྡུག་བསྔལ་ལ་སོགས་པ་ཡོངས་སུ་ བཟུང་བར་བྱའོ།། -- ཞེས་རྟགས་བཤད་ཟིན་ཏོ། / བྷཱIrdiའི་གཞུ དབེ་བཙུན་བ:१३४) साम्प्रतं दृष्टान्तमभिधित्सुराह / - འབཊ'' इत्यादि.। दृष्टं तत्रार्थ अन्तं नयतीति-दृष्टान्तः / प्रमाणोपलब्धमेव विप्रतिपत्तो संवेदननिष्ठां नयतीत्यर्थः / स च - as, - ད་ནི་, དཔེ་མངོན་བར་བརྗོད་བར་ (བསྟན་བར)བཞེད་ནས་, སྨྲས་པ: (དཔེ་..་། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བའོ། །མཐོང་བ་དེར་དོན་ལ་(བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ལ) མཐར་ (རྟགས་ཀྱིས་ཁྱབ་པ་ལ་ངེས་པ་)འདྲེན་པར་བྱེད་པ་ནི་, མཐོང་མཐའ་1(སྟེ་ (དཔེ)ཞེས་བྱ་སྟེ། ཚད་མས་དམིགས་པ་ཉིད་ཀྱིས་, ལོག་པར་རྟོག་པ་དག་ 1) བོད་ནམི་ལོངས་བས་མཐུན་བར་དམི༔ ཞེས་བྱུང་བ་ནི; དོན་བསྒྱུར་མིན་ན་ཅུང་ཟད་ག་རྒྱ་གར་ཀྱང; བ འགྲེལ་ལ་ཆག་དོན་བཤད་གབས་སྒྲ་སྒྲུབ་ཚུལ་དྭང; དེའི་ཆོ་ག་བཤདུ་ གློག་མེད་སྟབས; *དམི༔ ཞེས་བའི་ གྲྭ་དོན་བདུ་འགྲེལ་རྣམས་སུ་མི་གསལ་བས་བ༴ དྭ་དྭགཉ་ཁང་། •དཔེ” ཞེས་པའི་སྐད་དོད་གཞན་སྣ་ བརྟགi;ཤདི འི་གད་དོ ད ལ་ - འ =91, ཞེག ཚོད་བར་སྣང་ལ། དེ་ནི་གསལ་བྱེད༔ ཅེས་ བ་ཆེན་ཞིང་། དེའི་དབང་དུ་བྱས་ན; དཔེ་ཞིག་བ་ཁྱབ་བ་གསལ་བྱེད” ཅེས་ག་རྒྱུ་ཡིན་བར་བྱུང་ངོ་། དགེ་ཞེས་བའི་དོན་ཡོངས་གྲགས་ནི་-བཞ[ཞུr ཨུདཱཧཎ -ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ནོit ལེགས་སྦྱར་གྱི་ qdId:= 6 P. ;,:ཞེས བ་ནི;མཐོང་མཐུན་ཞེས་བནོ Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ལ་ངེས་པ་བརྟན་2བོ་འདྲེན་པར་བྱེད་, ཅེས་པའི་དོན་ནོ། །དེ་ཡང་, “རྣམ་པ་གཉིས་དེ་ 135) द्वे विधे यस्य स द्विविधस्तदेव वैविध्यम् / दर्शयति གཡག འག་ ', གང་གི་རྣམ་པ་ལ་གཉིས་ཡོད་བ་དེ་ནི་, རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། དེ་ཁོ་ན་ ནི་, རྣམ་པ་གཉིས་ཉིད་དོ། །(ད) སྟོན་པར་བྱེད་པ་ནི་, - “ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་དང་། ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་3ཀྱིས་སོ”་ 136) समानो धमों यस्यासौ सधा, सधर्मणो भावः साधम्यं तेन / विसदृशो धमों यस्यासौ विधर्मा विधर्मणो भावः वैधयं तेन / चशब्दः समुच्चये / གང་ (དུག་)གི་ཆོས་ (དག)མཚུངས་བ་དེ་ནི་, ཆོས་མཐུན་པ་ཡིན་ལ་ ཆོས་མཐུན་པའི་དངོས་པོ་དེ་ནི་, ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ (ཞེས་བའོ)། གང་ (དག་)གི་ཆོས་མི་འདྲ་བ་དེ་ནི་, ཆོས་མི་མཐུན་པ་དང་། ཆོས་མི་མཐུན་པའི་དངོས་པོ ་ནི་, ཆོས་མི་མཐུན་བ་ཉིད་དོ། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ (ཞེས་སྔ་མ་ལྟར་ར་)། དང་” སྒྲ་ནི་, བསྡུད་པ (འི་དོན་ཅན་དུ》འདོ། 1) ལོག་པར་རྟོག་པ་དག -f, མ་རྟོགས་པ་དྭང ཐེ་ཚེམ་དག་སྟེ། དེ་དག་བསལ་བ་དང་ཤུལ་ལ་ངེས་ བ་བ རྟན པོ་འདྲེན; ཞེས་བཤil *) (ངེས་པ་བརྟན་པོ་ཞེས་སོགས་ནི་དོན་འགྱུར་ཡིན་གྱི། སྒྲ་ཟིན་ལྟར་༣; མྱོང་བ་བརྟན་པོ་འ དེ ན་བར་ བྱེད་ ཅེས་པའོ།། 3) དཅེས་པ;. སྟེ, 5. སོགས་སུ་བཞུགས་འདི་གྲགས་བསྒྱུར དང རྒྱདཾ བསྒྱུར་སོགས རྒྱུ་མེད་ཀྱང; ལེགས་སྦྱར་གྱི་རྩ་བ, སེང བཟང་གེ་འགྲེལ་བ, དེ ཤི་དཀའ་འགྲེལ; ཨིན་སྐད་དུ་ཡོད་པའི་མན་ འགྲེལ་རྣམས་ལ མཐུན་བར་35? ཆེདུ་ད༎ 4) •དེ་༔ད་ཀྱིས།, ཞེས་པ་ནི;དེ་} ད་ཀྱི་བློ་རྣམ་དཔེར་བས་བར་ན་མཐུན་དཔེའུ; ཞེས་བན།། ) སྡེ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནམ; ཞེས་སོགས་སྔ་མ་ལྟར་རོ། Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i 39) "तत्र साधम्या ताका fའི| ཞoཙཞ: ནd; इति / अभिधेयहेतोरक्तलक्षणस्य བའཁོཇུག་༩ལེ l सपक्ष उक्तलक्षणस्तस्मिंश्चास्तित्वं विद्यमानत्वं ख्याप्यते प्रतिपाद्यते वचनेन / “དི་ལ་ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རེ་ཞིག” ཅེས་བྱ་སྟེ། རེ་ཞིག་ གི་སྒྲ་ནི་, གོ ་རིམ་ (གསལ་པའི་)དོན་དུའོ།། - “གང་ལ་ ཞེས་བ་ནི། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ བཤད་ཟིན་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན་གྱི་རྟགས་ “མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་སྟེ།༧ (དེ་ཡང་) བཤད་མ་ཐག་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན་གྱི་མཐུན་ཕྱོགས་དང་། དེ་ལ་ ཡོད་པ་ཉིད་དེ་, རྣམ་པར་གནས་པ་ཉིད་སྟོན་པར་བྱེད་བ་སྟེ, བརྗོད་པས་སྒྲུབ་ པར་བྱེད་ (ཅེས་)བའ།། as). ཆའེ་ཞུ་ "तद्यथा, यत्कृतकं तदनित्यं दृष्टं यथा घटादिरिति // यत्कृतकं तदनित्यं यथा घटादिः इति सुगमम् / अनेन साधनदृष्टान्ताभासः // དེ་ཡང་འདི་ལྟར “འདི་ལྟ་སྟེ། གང་བྱས་བ་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་, མི་རྟག་བར་མཐོང་ 1) तद्यथा तः इति याक्त सूत्र मूलवृति में नहीं लिखा है। वृत्ति में यत्कृतक... इत्यादि से वाक्य आरम्भ होता है / “यद्यथा..."इत्यादि सूत्र यहां विषय के उपस्थापन की दृष्टि से ही रखा गया है, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 སྟེ་ དཔེར་ན་བུམ་བ་ལ་སོགས་བ(བཞིན་), ཞེས་བྱ་སྟེ་” ---- གང་བྱས་བ་ཡིན་པ་དེ། མི་རྟག་པ་ཉིད་དེ། དཔེར་ན་, བུམ་པ་ལ་ སོགས་པ་, ཞེས་པ་སྟེ། གོ་སླའོ། །གང་གིས་, སྒྲུབ་བ་དང་། དཔེ་ ལྟར་སྣང་བ་? (དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱ) འོ 136) "वधयेणापि / यत्र साध्याभावे हेतोरभाव एव कथ्यते / " . यत्रेत्यभिधेये / साध्यं अनित्यत्वादि, तस्याभावे हेतोः कृतकत्वादेः / किम् ? (གཤཞ ཞ དཀཞེ་ प्रतिपाद्यते वचनेन३ / .. . ་ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་, གང་ལ་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་མེད་ བ་ལ, རྟགས་མེད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པར་བྱེད་བ་སྟེ།” བྱ་བ་སྟེ་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་མེད་པ་ལ་, རྟགས (མེད་ པ་སྟེ); བྱས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི། །ཅི་ལྟར་ན? - ༦མེད་བ་ཉིད་བརྗོད་ (བས་)དེ།” -- / བརྗོད་པས་སྟོན་བར་བྱེད་ (ཅེས་》བའོ།། 1)འདི སྒྱུ་སྟེ། ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཆག; འགྲེལ་བར་དྭངོས་སུ་མེད་ཀྱང་། འདི6; རྩ་འགྲེལ་ནག་པ་བདེ་ བའི་ཚུལ་དུ་བཞག་པ་ཙམ་མོ། / 2)འདི ར་དཔེ་ར་རྐྱང་བ ཞེས་བའི་དོན་ནི; རྒྱུ་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཚདྲ་བ་ད་དུ་བསྟན་པ་ གང་གིས; སྒྲུབ་བ་ནE; དཔེ་ལྟར་བྱུང་བ་དག་སེལ་ཚུལ་ཡང་ཤེས་བར་བྱ༢;ཞེས་བའོit 3) यहां 'वचनेन' का अर्थ साधन वाक्य के द्वारा अर्थात् “यद् नित्यं तत् अकृतकं दृष्टं यथा-आकाशः" इत्यादि वचन से जो नित्य एवं अकृतकत्व का निर्वचन हुआ है, वह अनित्य अभाव में कृतकत्व का अभाव का ही प्रतिपादन करता है। Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 {30) ཆབེབསྐྲུབ་ཚུ་ གའི ] 'यन्नित्यं तदकृतकं दृष्टं यथाकारामिति" // सुगमम् / དེའི་ཡང་ དབེ་འདི་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། “གང་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ ན, ནམ་མཁའ(བཞིན), ཞེས་བའོ།།” (འདི་ནི)གོ་བར་སླའོ།། ཤིགQeiའི ཚྭ་ཆའིང་རྒྱ་གཞུ:- ཆོས་མི་མཐུན་པའི་དབེ་ལ་རྩོད་བ་སློང་བ;१४१) आहा न सौगतानां नित्यं नाम किञ्चिदस्ति / तदभावात् कथं वैध ཚིག་འབd: gཁེ ? , “Rསཞེ་ཞི་འི་ཞལ་གཞཙམཞེ'' བདེ་བར་གཤེགས་བ་བ་རྣམས་ཀྱི་(ལུགས་ལ) “ཇུག་པ? ཞེས་བྱ་བ་ ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ལ། དེ་མེད་པས་, སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ལྟ་བུ་ལ) (ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་ ཞེས་བྱ་བ་(འདི) ཅི་ཞིག་བརྗོད་, ? ཅེས་ཟེར་ན། རྟག་པ་ (ཞེས་བར) སྒྲས་ནི་, འདིར་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་མེད་པ་བརྗོད་པ་ ཡིན་ཏེ། ---------- 1) འདིར་“རྟན་བཞེས་བ་མི་རྟག་པ་བཀག་ཙམ་ཀྱི་རྟག་པ་ཞེས་བ་ཡིན་གྱི། ནད་ནི; ཕྱི་རོལ་རྟག་སྨྲ་ བའི་དྲི་བ་མིན་བས; རྟག་བ”ཞེས་བ་མི་འགྱུར་བའི་རྫག་ལ་བསམ་ནས;ནང་བས་དེ་བ་སྒྱུད་དུ་མང་ བཀག་བས; ་རྟག་བ་ཞེས་བའི་སྒྲའི་བརྗོད་བྱར་གྱུར་བའི་དོན་མིན་ན་གཏན་མེད་ཡིན་དགོས་བསམ་ བའི་དྲི་བཤ༎ དེའི་ལན་དུ་སློབ་དཔོན་རྒྱུག–་རྟག་བའི་སྒྲས༔ ཞེས་སོགས་གསུངས་ཏེ། དོན་ནི; འདིར་རྟག་བཞེས་བའི་སྒྲས་གང་བརྗོ ད་བ་དེ་ནི; མི་འགྱུར་བའི རྫས་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་མེདུ་བར་ འདོད་བ་གང་ཆེན་ཁ་དེ་མིན་གྱི། མི་རྟག་པ་བཀག་ཙམ་གྱི་དོན་གང་ཆེན་ཁ་དེ་ན;ཞེས་བའོ༎ Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142) अत्रेति प्रयोगे दृष्टान्तवाक्ये वा / किं नित्यशब्देन अनित्यत्वस्यामाल ___ उच्यते ? भनित्यो न भवतीति नित्यः / འདིར་ ཞེས་པ་ནི་ སྦྱོར་བའམ་, དབེ་ (བརྗོད་པའི་) ངག་འདིར་ ཞེས་སྦྱར》རོ། །རྟག་པ་ (ཞེས་པའི་་སྒྲས་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་མེད་པ་ ཇི་ལྟར་བརྗོད་; ? ཅེ་ན། མི་རྟག་པ་ཡོད་བ་་མ་ཡིན་པ་ནི་', ་རྟག་པ” ཞེས་ བྱའོ༑ X/ 143) 'अकृतकशब्देनापि कृतकत्वस्याभावः' उच्यते / इति च वर्तते / कृतको न भवतीत्यकृतकः / न तु वस्तु सन्नित्यमकृतकं वास्ति / མ་བྱས་བ:(ཞེས་པ》འི་སྒྲས་ཀྱང་, བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་མེད་པའོ། / (ཞེས་པ་སྟེ།། “བརྗོད་དེ། ཞེས་པ་ཡང་ (སྔ་མ་ལྟར་)ཡིན་ནོ། །བྱས་བ་ཡོད་པ་ མ་ཡིན་པ་ནི་, མ་བྱས་པ་ ཞེས་བྱ་ཡི། དངོས་པ (ཞིག་)རྟག་བའམ་ 1) འདི ར་བོ ད་ན་3-“ཚད་བ་མ་ཡིན་ཞེས་བ་གད་ཀྱི་དོད་ཙམ་མིན་ལ། དོན་ནི;ཀ ཀ་ཞfa” ཞིས་ ག' ཞེས་པའི་བྱིངས་ལས་གྲུབ་ཅིང; དེ་ནི་འདིར་གང་ལ་མི་རྟག་པའི་རང་བཞིན་མ་ཐོབ་བའི་ཚེས་ ཞེས་པ་ཆེན་ནོ། / ༢)བོད་འགྱུར་ཏུ་-བས་བ ཉིད་མེད་པ་ལ༔ -ཞིས་བྱང(གྲགས་འགྱུར-ཎ. སྡེ, j.ཅི.-P. 181 a, གt. . . fa.. 3,)མང་། ལེགས་སྦྱན་གྱི་དཔེ་བཞི་ལཎ (r-. R. . #fr . 310.1.B, ཨ་རྩོར་ལg. 3. ཨཱ་ཙ་ ཤུ་. g. *n, ཁ Requའི ) “ཀ་རྒྱd= བ་ཞེགfག ཆུ་ཊའnrar:= མ་བྱས་པའི་སྒྲས་ཀྱང,ཐུབ་ལ་ཧཱུཾ་ཀྱི་མེད་ཟའི”1-ཐེག་པ་ལ། དོན་ཁང་དེ་ལ་སོགས་་ 3) བྱས་པ་མེད་པ་མ་ཡིན་པ་ནི; འདིར་བྱས་ལ་ཟགག་བ་སཾ་མི༣་གྱི; མི་རྟག་པ་མ་ཡིན་བཤམ; བྱ་ བ་མ་ཡིན་པའི་དྭངས་བོ་རྫས་གྲས་ཤིག་ཐོརྟ་ཐར་བསྐྲུན བ་མ་ཨིན; ཞེས་གནོ།། Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Il མ་བྱས་པར་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། {38) ལ་ཀཾ་ཀ་རྟ་བཞུ | ''ག་ ག་ཡའི་son:'' ཞི་ ན@ཀགལེ 1གཞ: ག, ལག་ भावाभावः / असावभाव उच्यते / न तु भावादन्योऽभावो नाम वस्तुस्वरूपोऽस्ति / འདི་ཉིད་དཔེར་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ནི་ “དཔེར་ན། ཡོད་པ་མེད་ལ་མེད་པ་, ཞེས་པའོ།།3” དཔེར་ན་ ཞེས་པ་ནེ་, དབེ་ཅན་གྱི་དོན་དུའོ། །ཡོད་པ་;-ནི་, བྱུང་བ་ཉིད་ དེ༑ དེའི་མེད་བ་ནི་, ཡོད་བའི་མེད་པའོ། །དེ་ཉིད་(དེ་ལྟ་བུའི་》མེད་པ་ བརྗོད་པ་ཡིན་གྱི། ཡོད་པ་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་བའི་)མེད་པཞེས་པའི་ དངས་བ འི་རང་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། 145) एवं नित्यशब्देनात्रेत्यादिदाष्टान्तिकेऽपि भावितमेव // དེ་བཞིན་དུ་, རྟག་པ་(ཞེས་བ) འི་སྒྲས་-༢དིར་ཁཞེས་བྱ་བ་ལ་སོཊ་ 1) यहां-'इति' शब्द मूल के अनुसार रखा गया है / वृत्तिगत मूल में-'इति' शब्द नही रखा ཁ་ རྫུ། (feg: Ye) 2)གྲགས་འགྱུར་དུ་-''མེད་དྭང,མེད་བདག ལ་ཡོད°1-ཅེས་བྱང་ཙ. སྟེ, ,)དེའི་ཐད་ཀྱི་རྒྱ་དབར་ ་་གཤT ཁIཞIཀTཟདེsཀTཞ:” ཞེས་ཁ itཁོད་ཐ་ཆེད་ག་མེད པ .ཞེས་བ་ཆེན་ལ། འདིར་“དs» སྒྲ་དང་“བ”སྒྲ་ལ བརྒྱུ ད བྱ་མེད་པར་མངོན་ནོ།། 3)འདི ར་དུ་བ..་, tག་n? ཞེས་བའི་དོན་ཡིན་ལ; དེ་ནི་རང ག་ང་བ་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བའམ,དང་ གི་ངོ་བོ; བློ་མི བསྨྲ་བའི་ངོས་བྱུང་བའམ་གྲུབ་བཞི་དོན་ཏེ། གཞན་དུ་དངོས་པོ་དང༔ དངོས་ མེད་ཅིག་ཀྱང་འབྱུང་ངོ་ Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 པའི་དཔེ་ཅན་དེ་ལ་ཡང་ཤེས་པར་བྱའོ།། 145) उक्ताः पक्षादयः // ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བཤད་ཟིན་ནོ།། / / - ག ཞག[ཞཀའ: སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་མན་ལག:१४७) सह पक्षण विषयभूतेन हेतुदृष्टान्ता इत्यर्थः / gཀཾ གཞི་ एषामिति पक्षोपलक्षितानां हेतुदृष्टान्तानाम् ।वचनानि ये वाचकाः शब्दः / ཕྱོགས་དང་ལྷན་ཅིག་པའི་སྒོ་ནས་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་, རྟགས་དང་, དཔེ་ རྣམས་སོ་ ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ།། , འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བ་རྣམས་ནི་, - “འདི་རྣམས་” ཞེས་བ་ནི། ཕྱོགས་ཀྱིས་ཉེ་བར་མཚན་པའི་རྟགས་དང་, དཔེ་ རྣམས་སོ། །བརྗོད་པ་རྣམས་- (ཞེས་བ་ནི)གང་2དག་ (ཕྱོགས་ལ་སོགས་ པ་)རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་3རྣམས་སོ། 148) किम् ? परप्रत्यायनकाले प्राश्निकप्रत्यायनकाले साधनम् / यथा प्रयो trai datafe 1 ཇི་ལྟར ཞེ་ན། “གཞན་གྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་བའི་དུས་ན” j)དགེ1.ཞེས་པའི་ཟླས་དྲངས་བ ལ་བལྟོས་ཏེ འདི 8;-༦དཔེ་ཅན།-ཞེས་བ་ཡིན་གྱི། དེའི་གདུ་དེདུ་ “=Iorffeཤ་ཆ-5ཎིཊཱནཏི ཀ»ཞེས་བའི་དོན་ནི;-•་མཐོང་མཐའ་ཅན”-ཞེས་བ་ཉིད་དོ - 2) འདི ༣གང་དག.རྒྱས་བའི་གཉིས་ཆག་ནི་མང་ཆེག་གི་དོན་ཅན་ནོ། 3)འདིར་ཙྪད་བྱེད་སྒྲ-ཞེས་ བ་གོ་བདེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཆེན་གྱི; ཀ་བ་ཚi:=ཞེས བའི་དོན་ནི་་རྗོད་རྐྱེན་ནི ག1-ཞེས་བ་ཉིད་དོ།། 4) བོདྭ་འགྱུར་རྣམས་སུ:- ''དབ་ཏུ་རྟོགས་བའི་དུག -ཞེས་བ་ཉིད་འདུག་ཀྱང་། འདི་ཐད་རྒྱ་དཔེར་ Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ li, (སྟེ་,) དྲི་བ་པོས་ (ཕྱི་རྒོལ་རྣམས་ཀྱིས་)རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་དུས་སུ་་ (དེ་ནི) “སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་སྟེ། / (དེ་ཡང་)ཇི་ལྟ་བར་, སྦྱོར་བའི་སྒོ་ནས་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ།{s) “གti, -འིn: 3ཁ: , R གཞིའཁཀུ | ཆངཎའགཞིའི ས##. वचनम् यत् कृतकं तदनित्यं दृष्टं यथा घटादिरिति सपक्षानुगमवचनम् / यन्नित्यं तदकृतकं दृष्टं यथाकाशमिति व्यतिरेकवचनम् / " .gR ཊི་ཊ་ཝུའུ, “འདི་ལྟར་, - (སྒྲ་མི་རྟག་ ཅེས་བྱ་བ་ནི་, ཕྱོགས་བརྗོད་པའོ། / བྱས་པའི •ཕྱིར, - ཞེས་བ་ནི། ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་བརྗོད་བ་ཉིད་དོ། །གང་ བྱས་པ་ཡིན་པ་དེ་, མི་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། དབེར་ན་ བུམ་བ་བཞིན།” ཞེས་ བ་ནི་, མཐུན་ཕྱོགས་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བར་བརྗོད་པའོ།།་་་་ - གང་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་, བྱས་བ་མ་ཡིན་བར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན། ནམ་མཁའ་བཞིན། ཞེས་པ་ནི་, ལྡོག་བ་བརྗོད་པའོ།།” ཞེས་བྱ་བ་ (འདི་རྣམས་)ནི་, བརྗོད་པ་ (ཙམ་གྱིས་)གྲུབ་ (པས་ ས ་སར་འགྲེལ་པས་བཤད་མི་དགོས་བར་གྲུབ) བོ། / “=urn-བླདྲུགན”= ཞེས་བྱུང་བ། དེ་ནི་རྟོགས་པར་བྱེད་པ; ཞེས་བྱ་བ་མིན་ཅིང;དི་བཞིན་ ལེགས་51-སྒྲབ་ཟ་བྱེད་- ཅེས་པའི་ཟླས་དྲངས་པས་སོ། དེས་ན; རབ་ཏུ་རྟོགས་བཞེས་བ་ནི; •r?qq-བླཏུག1= ཞེས་པ་དང་། བrས་Tཀའ= ཟཏུགན” ཞེས་པའི་སྒྲ་དོན་ནོར་བའི་སྐྱོན་ནོ;མ་མོ།། 1)ཀཚུt, ཡཱའག7ཅ // -འགq7-རྩྭའི ཙཱཀའི-(g. Rin.8), a)འདི ར“ཕྱོགས་བཙྪ ད'ཅེས་བར; སྤྱིར་ཕྱགས་བརྗོ ད་བ་སྒྲུབ་ངག་གི་གན་ལག་ཏུ་མི་དགོས་བ་གོང་དུ་ ཡང་ཟུར་ཙམ་བཀོད་ཟིན་ལ། དེ་ལྟར་ཚིག་ཟིན་ལ་གོ དུ་བ་ནི། དོན་གྱིས་སྒྲོན་བཤམ; བརྗོད་ བ་ལ་ དྭགངས་བ་ཀུན་བཏུས་དར་ཎིཀ་ནས་གསུངས་ཏེ; - * ཕྱོགས་ཚིག;-སྒྲུབ་ངག་གི་མཚན་ཉིད་ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 {R0) གཞུ gའགལེའ འགགེsའགག gn'', རེ་ཞིག་ ༦འདི་རྣམས་ཁོ་ན་ལ་ཡན་ལག་གསུམ་ཞེས་བརྗོད་དོ།།” 151) एतान्येव पक्षहेतुदृष्टान्तानां वचनानि / त्रय इति संख्या / अवयवा ཙྩ༩gའེ | འདི་རྣམས་ཉིད་- ཕྱོགས་དང་, རྟགས་དང་, དབེ་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་པ་ རྣམས་སོ། གསུམ་” - ཞེས་བྱ་བ་ནི་, གྲངས་སོ།1. །(གང་གི? ཞེ་ན།) ཡན་ལག་རྣམས་ཀྱིའོ་, ཞེས་བརྗོད་པར་བྱའོ།། 152) -- पूर्वाचार्याणां संज्ञान्तरमेतत् / यथोक्तं साधनावयवाः / उक्तं साधनम् // འདི་ནི་, སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས) མིང་གཞན་ (ཐ་དད་) འཆ ད་བའི་སྐབས ; ཕྱོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྨོས་བར་མི་རིགས་སོ; ཞེ་ སྐྱོན་མེད་དེ༎ སྒྲུབ་ངག་ གི་ཚན་བག་ཏ་མི་རིགས་ཀྱང་། (རིགས་བློར་)དངས་སུ་བཙུན་པ ནི; ཕྱོགས་བ་ཡིན་པ་ལ་ཡིན་པ་ དང་། ཆིན་པ་ལ་མིན་བར་ལོག་པར་རྟོག་པ་བསལ་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་ནོ'' ཞེས་རུང་། (དར་ཊིཀཤོག.sj)II ལོ་ཙ་བ་ཆེན པོ་ནི; རིགས་གློ འི་ཚག་དེ བ་-བསྣུན་བར་ཤེས་བའི་བ་སྒྱུར་མཚོན་པ་ཙམ་ གྱི་དོན་དུ་བ ཞེ དྭ་དེ; དེ་ཉི ད་དུ་(དར་ཎི ཀ་5)དྲངས་བ་ལྟར་དང་། རྒྱུས་བར་དེ འི་གསུང་ལས་ཤེས་ བར་བྱ༢] སློབ་དཔོན་ཆོས་མཆོག་ནི;-དེ་སྒྲུབ་ངག་གི ཨན་ལག་ཏ་མ་བསྣུན; ཞེས་མི་བཞེདུ་བར; རྟག་པ་མཐའ་བཟུང གི་ཚུལ་དུ་བསྒྱུན་བར་བཞེད་དེ། འཐད་ལྡན་དར་ཊིཀ་དུ་དྲངས་བ་ལམ-“ཕྱོགས་ སྒྲུབ་ངག་གིས་དངོས་སུ་སྒྲོན་མི་རིགས་ཤིང་། ཟས་ཏེ་སྐྱོན་ན་ཡང་མཚན་ཉི ད་འདི ་ལྟ་བུ་དང་ལྡན་ལ་ ཞིག་བཙུན་པར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་ རྟག་པ་མཐའ་བཟུང་གི་ཚུལ་དུ་ཡིན་པར་སློབ་དཔོན་ཆོས་ མཆོག་བཞེད་པ་ལྟར་རོ་, ཞེས་བྱུང་ངོ་།1-ད'ཞོག. (arl3) 1) འདི ; (གྲངས》ཞེས་པ་ནི; སྒྲུབ་ངག་གི་ཆན་ལག་གི་གྲངས་སོ།། Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 བའོ།1 སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཡན་ལག་རྣམས་, ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་བཤད་ཟིན་ཏོ། སྒྲུབ་བ་བཤད་ཟིན་ཏོ། | ཚTཁོ་ཀ་ཁ་ སྒྲུབ་བ་ལྟར་དང་:f83) གg Riཁ ཙགེ | ད་ནི་, དེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་བཤད་པར་བྱ་སྟེ།– - གཤTཀIགཞི་ཚགས་ཚུ་ ཕྱོགས་སྒྱུར་སྟང་བསྟུན་བ་ལ:१५४) तत्रापि पक्षादिवचनानि साधनमिति पक्षस्योपलक्षणत्वात्प्रथमं पक्षः उक्तः / इहापि पक्षाभास एवोच्यते साधयितुमित्यादि / དེ་ལ་ཡང་3, ཕྱོགས་ལ་སོགས་བ་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་ བ་སྟེ། ཞེས་བ་, ཕྱོགས་ཀྱི་ཉེ་བར་མཚོན་བོར་བྱེད་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དང་པར་-་ཕྱོགས” བཤད་བ་ཡིན་ལ། འདིར་ཡང་, ་བསྒྲུབ་བར་ j)འདི་ནི་“སྔོན་གྱི་སློབ་དྭཔོན་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ལ:-ཨིན་ཀླད་དུ་གོན་བའི་མཆན་ལས: gafarafurt & c.-This teatat' of 'gatariinit Goes as far back as the terminology of the Nyayasutra of Gotama.(Gaekwada ཀྱི་ ལྷ་ག་ཚོའ ་ཀིfi-Notes g. 32), ཡིན་ཀྱང; འདིར་སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱི་ མིང་གཞན་ཡིན; ཞེས་པ་ཙམ་གྱི་དོན་གང་མང་གོ་རྒྱུ་མི་སྣང་བ; རྒྱུན་གྱི་བློབ་4གོ་(རིཊ་བ་ཅན་ཀའི• སློབ་དཔོན་)གོ་ཏ་མ་ལ་སོགས་པའི་སྒྲུབ་ངག་གི་རྣམ་གཞག་ལས་འདི་མིང་ཐ་དད་པ་ཙམ་མིན་ནོ; ཞེས་བརྗོད་ན་གང་དགས་བ་ཆ་ཚད་བག;དེས་ན་སྒྲུབ་ངག་དན་བག་གསུམ་ལྷུན་རྐྱེན་བ་འདེབས;མས་ བག་གི་མན་ལག་གསུམ*-ཞེས་བ་ཤf; སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་ག་ཏས་ཆ་ཚགས་བ་རྣམས་ཀྱི་བཞེད་ཟླ་ ས་མིང་ཐ་དད་པ་(ཙམ་)གན;ཞེས་བའི་དན་ཡིན་ནམ་དཔྱད་དག་སྒོ༎ 2) མ་བཞེས་རྒྱ་དཔེར་མེན་ཅང; བརུ་རྒྱུད་ག་རང་བཞིན་ལ་བརྩྭ་བ། 3)དེ་ག་ནང་-གེ་བ་ནི;སྨཚམ་མྱུར་གསབ་བྱེད་དེ། གོང་ཏུ་སྒྲུབ་ངག་བསྟན་པའི་གབས་དེར་མང; ཞིམ་བཞི། Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lis བྱ་ བར་འདོད་བ* - ཞེས་སོགས་ཕུགས་ལྟར་སྣང་བ་ཉིད་ (དང་པར)བཤད་ བར་བྱའོ།། 155) "साधयितुमिष्टोऽपि प्रत्यक्षादिविरुद्धः१ पक्षाभासः / " “བསྒྲུབ་པར་བྱ་བར་འདོད་པ་ལ་ཡང་། མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་ བསལ་བ་རྣམས་ནི་, ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་༢དེ” {ss) ཞི་གrsའིལ་ ཀtse:; fའི་ལྟ་བའིreaཞིན་ ermud, འའ་འཁoqབ་ ཆེ་sh, རབ་དུ་སྒྲུབ་བར་བྱེད་འདོད་པ་སྟེ་, (སྒྲུབ་》འདོད་བའོ།། ཡང་ གི་སྒྲ་ལས་རབ་ཏུ་གྲགས་བའི་ཆོས་ཅན་ལ་སོགས་པ་, དེ་ལས་གཞན་པའི་ མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་བ་ཡང་ངོ་། / 330) གི་ ? འགཞིའི4: -- གང་? ཞེ་ན། མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་བསལ་བའ 158) विरुध्यते स विरुद्धः / प्रत्यक्षादयो वक्ष्यमाणलक्षणास्तविरुद्धो निराकृतः प्रत्यक्षादिविरुद्धः / ཞུ ? བག་གd: | བསལ་བར་བྱེད་པས་ན་, བསལ་བའོ། །མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་ 1) “T+Tfaa54-ffཁ་བ་ཅ:གཞན་ཞིགཙ-#*དགེ-q. Ye. d ), 3)འདི 5;-རྣམri-ཞེས་པའི་མང་ཚིག་གསོག་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་ལེགས་སྦྱར་རྩྭ་བར་མེད་ཀྱང; དོན་གྱིས་དེ་ཁོད་ ག] གྲགས་འགྱུ་- (s. སྣའི་བར) ས་ཀ5:ཟམལ་བ་རྣམས-ཞིས་ཁྱད་ཆོས་ལ་མང་ཆིག་སྒྱུར་ འདུག་ཀྱང་། “ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ -ཞིས་བ་ག; ཁྱད་གཞི་ལ་མང་ཚག་མེད། ལེགས་སྦྱར་རྩ་འགྲེལ་ - གཉིས་ཀར་ཁང;-“qཊཀ་ཤTཤ་ཁ: གཤཀ་ཤ: ཞེས་ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཚད་གjས་ཀ་བ་འང་ཚིག་མི་ མངན་ནོl 3)འདི 5;-'དི་ལས་གཞན་པའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྷན་བ་-ཞིག་བ'དེ་ལས་གཞན་པའི་སྨཚན་ཉིད་ནི; Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'i17 རྣམས་ནི་, བཤད་བར་བྱ་བའི་1 (འགྱུར་བའི)མཚན་ཉིད་ཅན་རྣམས་ཡིན་ལ། དེ་རྣམས་ཀྱིས་བསལ་བ་སྟེ་, ངེས་བར་བསལ་བ་2 (མེད་པ་འམ་, མ་ཡིན་ བར་བྱས་པ)ནི་, མངོན་སུམ་ལ་སོགས་བས་བསལ་བའོ།། - ཅི་ཞིག་ ཅེ་ན། ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ་ (རྣམས་)འོ།། s8) ག་ཀ་ཁ་ག: གor: | སོགས་འའའི་ས: *་ག་ག་ན | ག་ཁོ་ཚེ་ वाभासो यस्यासौ पक्षाभासः पक्षाकारमात्रम् / न तु सम्यक् पक्ष इत्यर्थः / - འདོར་ དེའི་མཚན་ཉིད་བཤད་ (བ) ལ་, ཕྱོགས་ལྟ་བུར་སྣང་བ་ནི་ ལྟར་སྣང་སྟེ། རྣམ་པ་ཙམ་ཞིག་གོ །ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱི་(རྣམ་བ་ལྟར)སྣང་བ་ གང་ཡིན་བ་དེ་ནི་, ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་སྟེ། ཕྱོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཙམ ཞིག་གོ་ / དེ་ནི་ཕྱོགས་ཡང་དག་མ་ཡིན་ ཞེས་བའི་དོན་ནོ།།་ / 160) * 'तद्यथा' इत्युदाहरणोपन्यासार्थः / प्रत्यक्षविरुद्ध इत्यादि / प्रत्यक्ष གཡག་པ་ཞཝིའུ་ འདི་ལྟ་སྟེ?– ཞེས་བ་ནི་, དཔེ་ཉེ་བར་འགོད་པའི་དོན་དུའོ། / (དེ་ཡང་》 - མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ– ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། / མངོན་སུམ་ནི་, བཤད་བར་འགྱུར་བའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ (རྣམས་ཡིན)ན།། མངོན་ཐུབ་ལ་སོགས་པས་བསམ་བཞེས་དེ་མ་ཐག་ཏུ་བྱང་བ་དེfit 1) འདིར་བཤདུ་བར་བྱ་བ་ནི; ཤོག་5:-་དེ་ལ་མངོན་སུམ་ནི་རྟོག་བ་དང་བྲལ་བ••..ཞེས་སོགས་རྒྱུ་ བདུ་བར་བྱ་རྒྱུ་དེ་རྣམས སོ: ཞེས་བའོ༎ 2)འདི 5; ངེས་བར་བསལ་བ་= ht[རྒྱe:” ཞེས་བ་ནི; མངན་གུག་བ་སོགས་བས; བསབ་བྱ་དེ་མེད་ བའམ; མ་ཚན་བར་ངེས་བའ; གྲབ་བའི་དོན་ནོ། / 3) ཤ དེ R; ཡིག་སྦྱར་བ;-tarཤ་rཁ: ཞེས་བའི་སྒྲ་ལ;-ཁ་3?-ཞེས་བའི་དན་ཚིག་ཟིན་ལ་མེདུ་མེད; སྐབས་ཐོབ་ལ་བསྩལ་ཏེ། དོན་ཐུབ་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བi༎ Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 161) इह पुनः प्रत्यकसम्बेन तत्परिच्छिन्नो धर्मः परिगृहाते, शालिवन्या འདིར་སླར་ཡང་, མངོན་སུམ་གྱི་སྒྲས་, ངེས་ཡོངས་སུ་བཅད་པའི་ ཆོས་ཡོངས་སུ་བཟུང་བར་བྱ་སྟེ། “འབྲས་ ལ་ ་བྲེའི རིགས་པས་སོ།1] 162) ततश्च प्रसिद्धधर्मशब्दलोपात् प्रत्यक्षप्रसिद्धधर्मविरुद्धः, प्रत्यक्षविरुद्धः। एवमनुमानविरुद्धः, 'आग'मलोकस्ववचनविरुद्धाश्चेति भावनीयमिति / དེ་ནས་, ཡང་ “རབ་ཏུ་གྲུབ་པའི་(གྲགས་པའི་)ཆོས” (ཞེས་པའོ) སྒྲ་, མི་མངོན་པར་སོང་བ་ཡིན་པས། མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་(ཞེས་བའི་ དོན་)ནི་, མངོན་སུམ་གྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་བའི་3 (གྲགས་བའི་) ཆོས་ཀྱིས་བསལ་ བའ༑ ༑དེ་བཞིན་དུ་, རྗེས་སུ་དབག་པས་བསལ་བ་དང་། ལུང(ཡིད་ r) འདིར; ༢བྦས་པཎཐེའི་གས་ས(༤ ཚུལ་གྱིས); ཉེས་བ་| ཐེ་ཚ ་བྱས་བའམ་ཚད་བཟད་ བའི་འབྲུག་དང; གྲྭ་སོགས་ལ: བྲེ་གང; ཐེ་5, བྲེ་ལྔ་ཐེར་བ་གྲུ་བུ་དྭང་|་སྒྲུང་གིས་ཚད་མའི་བར་ ག གས་ལ; སྲུང་གང, སྲུང་ད, ཟེར་བ་ལྟ་བུ་སྦེ་ དེ་གང; *སྲང་གང་ ཞེས་བ༔ ད•བའི་ཚi ཤཇལ་ བྱེད་སླང་ལོ་གང་གེ; དེབ་༢ཇག་བའི་རྫས་གང་ཡིན་པ་དེ་གཟང་བ་ཀུན། །ཚད་སུམ་གྱིས་བཟའ་ བ༔ ཞེས་བརྗོ ད་བའི་ཆབཀག་བྱེད་མངན་སུམ་དྭངསཾ་ཅུ་མི་གཟུང་བར;དེས་བསལ་བའི:ཁུལ་གང་ཆེ་ བ་དེ་གཟུང་དགོས; ཞེས་ཟfit དེ་གང; རྒྱུ་དགེར་-'TTཙཞ-qIག་ཤུ?-ཞེས་བ་དེ་འt= འབྲས་ས་ལུ་དང་། ནཙའ:= ནི་ཐེཤཱམ; བློའུ་ཞེས་བ་ཡིན་ག] dra རིགས་བའམ་ཚུག་ ཞེས་བའོ།། 2) इस स्थल पर मोटदेशीय अनुवादों में 'प्रत्ययिष (विश्वस्त) यह शब्द मिलता है। इसके बारे में कुछ बातें 'मूलगत वाक्य की टिप्पणी में लिखी जा चुकी है। वही देखें (... ) / 3) ཚངས་གྲགས་ལྟར་ན;འདིར་-«མངོན་སུམ་ལ་རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་བསལ་བ་ཞིག་འོང་དགོས་ ཀྱང་། *uཊqa་ཀfཝ་་་་་.... ཞེས་པའི་དོན; མངོན་སུམ་གྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པའི་ཆོས༔ ཞི་བ་ མིན་གྱི་ གྲགས་པའི་དོན་འདིར་ཅུང་མི་ལེགས་སོ།། Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 ཆེས་པས་)དང་། འཇིག་རྟེན་དང་། རང་གི་ཚིག་གིས་བསལ་བ་རྣམས་ལ་ ཡང་ཤེས་པར་བྱའོ་ ཞེས་བྱའོ།། 163) 'अप्रसिद्धविशेषणादिशब्दार्थमुदाहरणनिरूपणायामेव वक्ष्यामः / “ཁྱད་པར་རབ་ཏུ་གྲགས་པ (གྲུབ་པ)མ་ཡིན་པ་ ལ་སོགས་པའི་སྒྲའི་ དོན་ནི་, དཔེ་ངེས་པར་བསྟན་པའི་སྐབས་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱའོ།། 164) साम्प्रतमुदाहरणानि दर्शयति / ད་ནི་ དཔེ་རྣམས་ (གོ ་རིམ་བཞིན་དུ) བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། - ཀཊནག་ཞིག་མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ:༣) . ་འ ཡོ་ག་ག་འི་ ཤུ་ཞྭ་ཟེ་: | ག་ག་ ་ག་ཞ: ཁ4:'-fgབ་ལྟོས དེ་ལ་, མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་ནི / ཞེས་བ་འདི་ནི་, བཤུད་འབྱའོ།། ༠༠དཔེར་ན་, སྒྲ་མཉན་བྱ་མ་ཡིན་, ཞེས་པ་(ལྟ་བུ་)འོ།” །ཞེས་བྱ་ བ་ནི་དཔེའོ།། / / 166) ' अत्र शब्दो धर्मी / अश्रावणत्वं साध्यधर्मः / अयं च साध्यमानस्तत्रव धर्मिणि प्रत्यक्षप्रसिद्धेन श्रावणत्वेन विरुध्यते इति-'प्रत्यक्षविरुद्धः' / 1)འདི་-་བཤདུ་བྱ7-ཞེས་བ་-་བཤདུ་བ,ཞེས་བའི་སྒྲའི་ཟླས་དྲངས་བ་ཙམ་མིན་གྱི། ཀླུ༨; ཡུ་ཞུ་ཞེ་ཉཀཱའམ་ ཅུའུ་་'' ཞེས་བ་ནི; བཤད་བྱའི་དངོས་པོའམ; བཞད་བའི་དམིགས་ཡུལ་ལམ; ལས་དང་བྱ་བ་གང་ ཆེན་གྱི་“དམིགས་ཡུལ་ ཞེས་བ་ཆེན་ལ། far ཞེས་པའr, fཞིགེ་ཀ, fhཊརིn, ཞེས་བ་རྣམས་ནཾ; བཤད་བྱའི་སྐོར་གྱི་བཤད་པ་རྣམས་ལ་བློར་བ་ཡིན། དེས་ན, s4ཞེཀ-*fa༢ deg ཞིས་བ་རུང; ཙཤུ་རྗེ་ཙq-fa་གེ་ཀཱ? ཞེས་བ་རྣམས་ནི; བོད་འགྱུར་གཞུང་ཆེན་མོ་རྣམས་སུ-'' ཁྱུན་ཁ་རུང”་བཤད་བ;, GR"BA%; s5 15:43 , 3 N"T'S RT II-HE Tan, r3, T. * F|| Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 འདིར“ སྒྲ་ནི་ཆོས་ཅན་ནོ། །མཉན་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ནི་ བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་སོ། །དེ་ཡང་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཅན་དེ་ཉིད་ ལ་, མཉན་ཐོར་གྱི་ཚ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་མངོན་སུམ་གྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པས (གྲུབ་ བ་ཙམ་གྱིས) བསལ་བར་གྱུར་དེ་, ཞེས་བྱ་བ་ནི་,– མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་ བའི༑ X/ 36) མིt, གཞབཞི བཀ་ཁག་བཞི་པའི་༩ncཀཆགལེའ - ཡཁའི;(ཞ) ན།་་ प्रत्यक्षप्रसिद्धधर्मविरुद्धः इति ? (དེ་ལ་ཁ་ཅིག) མཉན་བྱ་ཉིད་ནི་, སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། མངོན་སུམ་གྱིས་དོགསཾ་བར་བྱ་བ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བས་, (ང) ཇི་ལྟར་མངོན་་ སུམ་གྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱིས་བསལ་བ་ཡིན་ ཞེས་ཟེར་རོ།། 168) अत्रोच्यते; भावप्रत्ययेन स्वरूपमात्राभिधानात्सामान्यलक्षणत्वानुपपत्ते रदोष इति / བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། - དངོས་པོ འི་རྐྱེན་གྱིས་ རང་གི་ངོ་བོ་ཙམ་ 1) ass Swi Bai-gwon - Hidded:-8""""5" - 1 t y 1::18E" ; མིང་ཆག་གང་ཚན་གྱི་བསྟན་ལ་སྤྱོད་དུ་རུང་བའི་རྐྱེན་ (wཁག)ཞིག་སྟེ། དེ་ཡང་མིང་སོགས་ཀྱི་ བཙྪ ད་བྱ་གང་ཚན་དེའི་དྭངས་པ་སྟེ། རྭའི་གནས་སྦྱངས་ཁྱད་པར་དུ་བ་སལ་རགས་བ འི་ཆ་སྦྱོར་བ་ མིན| དཔེར།- གfaircaཞེས:ཁ་འདིར; གar: ཞེས་བ་ཚིག་རུང་། “ཞན་ ཞེས་པ་ དངོས་བོ འི་རྐྱེན་ཏེ;*#4 ས་གནང་བས་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་ཆ་ག་བྱས་ཏེ; རྣམ་དབྱེ་ ga & Trend 4:48B; Tiss Boyf.8"s'R' "RE; མནཾ་ཅི=ག་འཚན, ཞེས་བའི་བརྗོད་བྱ་-མཉནི་བྱR•དངོབ་བ'གནམ་ངས་དམིགས་བསལ་དུ་ བཙུན་དགོས་པའི་ཟླ་ ཞིr? ཞེས་བ་༧-jརཱ༔ ཅེས་བའི་རྐྱེན་རྒྱུ་བའི་ཚམཉན་བྱའི་རོང་སྒོག་ཁྱད་ བར་དུ་གོ་བ་བཞིན་ནོ།། ཐུ་རོལ་བརྡ་སྤྲོད་བཏཱ; སྤྱི་རྟོག་དངོས་སྨྲ་བ་རྣམས་ནི;སྤྱི་(རྟག་དྭངོས་) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 ཞིག་མངོན་བར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། སྤྱི་མཚན་ཉིད་ཉེ་བར་མ་གྲུབ་པས་ སྐྱོན་ མེད་ད་, ཞེས་བྱའོ།། 166) अब च बहु वक्तव्यं, सत्तु नोच्यते / अक्षरनमनिकामात्रफलत्वात्प्रया ནག / ་འདིར་ཡང་, བརྗོད་བར་བྱ་བ་མང་མོད། དེ་ནི་, བརྗོད་པར་མི་བྱ་ སྟེ།། ཡིག་དོན་རྟོགས་ (གོ་བར་བྱེད་པ)བ་ཙམ་ཞིག་, འབད་པའི་འབྲས་ བུ་ཉིད་ཀྱི་ཕུར་ར།། ཡིནུག་ནས: ཐིག་གུ་རབཤ་བས་བསལ་བ;{༦༠). “སྐུ་འའིཙགོ=ག ཚེ་ཚདR'', , ་་རྗེས་སུ་དབག་བས་བསལ་ (གནོད་)བ་ནི་ “བུམ་བ་རྟག་ ཅེས་པ་ ལྟ་བུའོ།།” 171) अत्र घटो धी / नित्यत्वं साध्यधर्मः / स चानुमानप्रसिद्धनानित्यत्वेन तत्रैव धर्मिणि बाध्यते / འདིར་, བུམ་པ་ནི་, ཆོས་ཅན་དང་། (རྟག་པ༔ ཉིད་ནི་, བསྒྲུབ་པར་ བྱ་བའི་ཆོས་སོ། །དེ་ཡང་, ཆོས་ཅན་དེ་ཉིད་ལ་, མི་རྟག་པ་ཉིད རྗེས་སུ་ jཏུ་གང་འགལ་རྐྱེན༔ (tar) དེའི བརྗོད་བྱར་འདོད་དlt 1)འདིན, གཅན་བ་35' ཅེས་བའི་དྭངས་མོ འི་བྱིན་གྱི་བརྒྱུ དྭ་ཐ5; འམ་བློ་མཚན་ཁས་མི་ལེན་ཞིང; བཅད་བྱའི་གཞི་སྨོན་བྱིན་དེའི་བརྗོད་བྱ་ཡིན་པ་ སྐྱོན་མེད; ཅེས་པའོ། 2) བློ་་ཚད་མས་བསག; ཞེས་བཤམ; ཚད་མས་གནོ 1:ཅེས་པའི་དོན;ཚདུ་མས་མ་༣ནས་བཤ;དེས་ མེད་པར་དམིགས་པ་ཡིན་ལ། འདི5; རྗེས་དྭབག་གིས་གནོ དུ ཅེས་བཞ; བས་བའི་དཱ་ནིར་ རྗེས་དམག་གིས་མེད་བབ་དམིགས་བནr; མང་ཁ་བ་དམིགས་གཙམ་ཟིན་གྱི་སྒྲ་མི་རྟག་རྟོགས་ ཀྱི་རྗེས་དྭབག་གས; སྒྲ་རྟག་འབར་གྱི་ཞི་གུས་རྟག་བ་ལ་བྱ་བ་ཞ་ཟ་བ་ཡིན། དེ་གང་ Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 དཔག་པས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་(གྲུབ་ཙམ་ཉིད་ཀྱིས) གནོད་དོ་1(བསལ་ ལོ་ཞེས་པའy" 172) अनुमान चेदम् , अनित्यो घटः, कारणाधीनात्मलाभत्वात्, प्रदीपवत्॥ རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡང་འདི་ལྟར་ བུམ་བ་ (ཆས་ཅན), མི་རྟག་ བ་ཡིན ཏེ། རྒྱུའི་གཞན་དབང་ལས་ (རང་གི་)བདག་ཉིད་ཐོབ་པ་3 (གྲུབ་པ་) ཨིན་པའི་ཕྱིར། (དཔེར་ན་)སྒྲོན་མེ་བཞིན་(ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་)ནོ།། TTགའ་ཞི་ཅd: ལུང་གིས་བསལ་བ:393) གཞི་བགེ བr, གི་མིང་ལ “ཁི་ལ: 3: mའ:| ལུང་གིས་བསལ་བ་ནི་ (དཔེར་ན་)བྱེ་བྲག་པས་5 སྒྲ་རྟག༔ ཅེས་སྒྲུབ་ R: ,--- གང་ཟག་སོ་ས་བ་བསྩོག་ཏུ། དེའི་བློ་ངོར་སེལ་བའི་དོན་ཡིན་གྱི་སྒྲ་རྟག་འཛིན་ཆོད་ཚད་དུང་དེའི་ ཞེན་ཡུལ་ལ་གནོ དུ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། གཞན་དུ་ན; བདེན་མེད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་གཅིག་གིས་ བདེ ན་འཛིན་ཡོད་ཚད་ལ་གནོ དུ་ནགས་ན; སེམས་ཅན་འབད་མེད་དུ་གྲོལ་བར་མང་ཚུལ་ལོ། དེ་ བཞིན་3; གནད་ཚུལ་གཞན་རྣམས་ལའང་ཤེས བར་བྱ༢it 1)འདི ༨གནོ ད་,ཅེས་བ་ནི་-inIsཀཞེ' ཞེས་བ་ལྕིl བསག་= *faf4: ཞེབ་བ་; བསལ་བའི་རྣམ་ གླངས་སོ། 2) 'प्रदीपवत्' यह शब्द यहां विचारणीय है। सामान्यतः अनुमान वाक्यों का प्रयोग दो तरह से होता है, परार्थ एवं स्वार्थ। यहां जो प्रयोग दिखाया गया है, वह स्वार्थानुमान का प्रयोग है / स्वार्थानुमान का प्रयोग उसी समय होता है, जब कि पूर्वपक्षी को त्रिरूपलिङ्ग की प्रमाणतः ख्याति (ज्ञान) प्राप्त हो और साध्य के प्रति संदिग्ध-जिज्ञासा व्याप्त हो / ऐसी हालत में उसके लिये दृष्टान्त का प्रयोग व्यर्थ होता है, क्योंकि व्याप्त प्रसिद्ध है। 3) དོན་ནི; བུམ་པ་བུམ་པའི་ངོ་བོར་གྲུབ་བཱ་དི; རྒྱུའི་གཞན་དབང་གི་; ཞེས་པའོ 4)འདིའི་ཐད་བོད་བསྒྱུར་རྣམས་སུ་ཡིད་ཆེས་བས༔ ཞེས་བ་མི་འཐད་ཁ་གོང་(...)དུ་བཤད་ཟིནll 5)བྱེ་བྲག་་བཞི” ཞེས་བོད་བསྒྱུར་རྣམས་སུ་འབྲེལ་སྒྲ་ཉིད་གསལ་ལོ།། Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 174) वैशेषिकोऽहमित्येवं पक्षपरिग्रहं कृत्वा यदा शब्दस्य नित्यत्वं प्रतिजानीते, तदागमविरुद्धः / यतस्तस्यागमे शब्दस्यानित्यत्वं प्रसिद्धम् / གང་གི་ཆེ་, བདག་ནི་བྱེ་བྲག་པའོ་, ཞེས་བ་འདི་ལྟ་བུ་ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་ བཟུང་བར་བྱས་ན། “སྒྲ་རྟག་པ་ཉིད་དུ་དམ་བཅས་བ་དེའི་ཚེ། (དེ་ནི) ལུང་ དང་འགལ་བའ / / གང་གི་ཕྱིར་ན་, དེའི་ལུང་ལས་ “སྒྲ མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་རབ་ དུ་གྲགས་སོ། 175) उक्तं च-"बुद्धिमत्पूर्वा वाक्यकृतिवेंदे"३ .. (वैशेषिक-सूत्र 6 / 1 / 11) "तद्वचनादाम्नायस्य प्रामाण्यमित्यादि" / (वैशेषिक-सूत्र // 23 // ) 5) we', माओव्य (1) मा UN (कैमा मेनुका i)བོད་དཔེ་ཀུན་ལས་མཐུན་བ5; དང་པོ་འཇིག་རྟེན་བས་བསལ་བ་དང་། དེ་ནས་ལུང་གིས་བསལ་བ་; གོ་རིམ་ཟློག་ནས་འདུག་ཀྱང; རྒྱུ་དཔེ་རྩ་འགྲེལ་ཀུན་ལས་མཐུན་བར་ལུང་གིས་བསལ་བ་དང་པོར་འདུག་ བས་འདིར་དེའི་རིང་བའོ་ 2) म म म परमो का गम माया; खेमामा। 3) अन्यत्र-"बुद्धिपूर्वां वाक्यकृतिदे"-इति पाठा० उपलभ्यते (O.P.P.S, 4. सूत्र-६।१।१,) इस सूत्र का अर्थ:-'अग्निहोत्रम् जुहुयात स्वर्गकामः, इत्येवंभूता रचना मगवतो महेश्वरस्य बुद्धिपूर्वां सा ततः प्रमाणम् आप्तप्रमाणितत्वस्य सत्यताव्याप्तेः(चन्द्र.वृत्ति. १११,पृष्ठ-४५. मुनि जम्बुविजय द्वारा सम्पादित-गायकवाड संस्करण. 1661) / 4) इस सूत्र को भी अन्यत्र दो तरह के पाठ-भेद मिलते हैं / - वैशेषिक सूत्र-0.P.P.S. के अनुमार “तद्वचनादाम्नायप्रामाण्यम्" इति पाठः / उपस्कारकृदभिमतसूत्रपाठे-“तद्वचनादाम्नायस्य प्रामाण्यम्"-इति / (१।१।३।वै.)। इस का अभिप्राय-"तदिति हिरण्यगर्मपरामर्शः, हिरण्यं रेतोऽस्येति कृत्वा भगवान् महेश्वर एवेज्यते / आप्तेनोक्तत्वस्य सत्यता Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 124 བ་) ནི་, བློ་དང་ལྡན་པ་(བློ འི་བྱ་བ་)སྔོན་དུ་སོང་བ་རྣམས་སོ་, (ཞེས་དང་) (བྱེ་མདོ་ s/1 / 7) དེ་བདེན་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་, (རིག་བྱེད་རྣམས་)ཚད་མ་ཉིད་དོ་, ཞེས་བྱའོ།། (བྱེ་མདོ 7| 7| 31) ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པས་སོ།། / / བདེ་ཆ[འ་: འཇིག་རྟེན་གྱིས་བསལ་བ:१७६) 'लोकविरुद्धो-यथा, शुचि नरशिरःकपालं' प्राण्यङ्गत्वात् , शङ्खशुक्तिवत् , འཇིག་རྟེན་གྱིས་བསལ་བ་ནི། མིའི་མགོ ་ཐོད་གཙང་སྟེ། སེམས་ཅན་གྱི་ཡན་ ལག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དུང་དང་, ཉ་ཕྱིས་བཞིན། ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། / {s6) ན rcཚོག༩ adཞེའི་གཞི་ཀའི |གུའོ གtud: | ན च साध्यमानस्तत्रैव धर्मिणि लोकप्रसिद्धनाशुचित्वेन निराक्रियते, इति / འདིར་མིའི་མགོ ་ཐོད་ནི་, ཆོས་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ཉེ་བར་བཟུང་བར་བྱའོ།། གཙང་བ་ཉིད་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་སོ།། དེ་ཡང་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་1 . व्याप्तत्वादिहाप्तेन हिरण्यगर्भेणोक्तत्वादाम्नायस्य प्रामाण्यं साध्यते इति / (चन्द्र. वृत्ति. {i{131d.48,q. འུ་ཞི་ཀ ཟླ་བ་ ཁག་fa, Tཀ་ན་ཀ་རྩྭ ་ཚན་(ག-fe,༢)འདི་རྣམས་ ཞིབ་ཏུ་བཤད་དགོས་ཀྱང; འདི ར་ལུང་དྲངས་བའམ; དྭཔེ་བསྟན་པ་ཙམ་དགོས་བར་ཐད་བས; རྒྱས་པར་ ས་སོ འི་གཞུང་རུང; འགྲེལ པ་སོགས་ལས་ཤེས་དགོས་སོ།། 1) འ དི འི་ལེགས་སྦྱར་དུ་-tགrsq་གIn: ཞེས་གོ དྭ་ལ་དེ་ནི་ བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་དང་ལྷན་བ -ཞིས་བ་ཡིན་ལ། དོན་ནི;བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་རྟག་བ་ལྟ་བུ་གང་ལ་ཁྱད་ཆོས་སུ་སྨན་པའི་གཞི་སྒྲ་ལྟ་བུ་དང་། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་-གཙང་བ་-གང་ལ་ཁྱད་ཆོས་སུ་ལྡན་པའི་གཞི་-མིའི་མགོ་བོ ད་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན; ཞེས་ པ་ལྕེ། དྭེ་དྭག ནི;བསྒྲུབ་པར་བྱ་པའི་ཆོས་ཅན་ནི། Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 ཆོས་ཅན་དེ་ཉིད་ལ་, མི་གཙང་བ་1ཉིད་འཇིག་རྟེན་གྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པས་བསམ་༣ བར་བྱེད་དོ།། . 178) आह, इह हेतुदृष्टान्तोपादानं किमर्थम् ? उच्यते. लोकस्थितेर्बलीयर त्वख्यापनार्थम् / नानुमानेनापि लोकप्रसिद्धिर्वाध्यत इत्यर्थः // འདིར་, རྟགས་དང་། , དཔེ་ཉེ་བར་བསྟན བ་ (རྟེན་ད་ཉེ་བར་བཟུང་བ། རྣམས་ཅིའི་དོན་དུ་ཡིན་ ཞེ་ན།3 བཤད་པར་བྱ་སྟེ། (དེ་ནི་)འཇིག་རྟེན་གྱི་གནས་ཚུལ་ (དེ་)སྟོབས་དང་ལྡན་པ་ ཉིད་དུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་དོན་དུའ་(ཞེས་པ་)སྟེ། རྗེས་སུ་དབབ་བས་མ་ཡིན་ (མི་བསལ་)ཡང་ (མི་གནད་ཀྱང་)འཇིག་རྟེན་གྲགས་པས་གནོད་4 (བསམ་ བར་བྱེད་)དོ་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ།། ཅཞaq་བཞིཅ: རང་ཅག་གིས་བསལ་བ་१७६) 'स्ववचनविरुद्धो-यथा, माता मे वन्ध्या इति / ' “རང་གི་ཚིག་གིས་བསལ་བ་ནི་, ངའི་མ་, མོ་གཤམ་ཡིན་, ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ།། 1)འདི ར་དམ་གཙང་ཞེས་བའི་ ་མི་སྒྲ-Gaekwad's-dན་གr-ལ་མི་འདུག་ཀྱང; ཆ དུ་པར་མངོན་ནོit དེར་-''འThaft@faཊཞེ་ཤ?-ཞེས་འདུག་(G.0.P-༢༠,q?91༣) 2) བདཾ 5; འཇིག་རྟེན་གྱིས་བསལ་-ཞེས་པ་ནི;༢ཇིག་རྟེན་གྲགས་བས་ཏེ། གྲགས་པའི་རྗེས་དཔག་ཚད་ - མས་བསལ;-ཞིས་བ་ཡིན་ཀྱང་དོན་ནི་བ་རྒྱུད་ཙམ་མོ།། 3) དོན་ནི; འདཾ ར་འདི་ལྟ་བུའི་རྟགས་དང་དཔེ་རྩེ་བར་བཟུང་བའི་དགོས་པ་ཅི་ཡིན; ཞིམ་དྲི་བའོ༎ 4)འདི 5; རྗེ ས་དྭཔོག་གིས་མི་བསྐལ་བ་མང; ༢ཇིག་རྟེན་བས་བསལ་བས་འཇིག་རྟེན་སྐྱོབས་དང་ལྡན་བར་ གསུངས་བ་ནི;-“་གང་གིས་རང་སྒྱུ་ལ་གནས་འཇིག་རྟེན་ཚད་མར་འདོ ད་བས all འདི ར་ནི་རིགས་ བ་སྨྲས་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་ཀོ་ཅི་ཞིག་བIL དབུ་མ་འཇུག་པ་སེམས་s.ཟ;| ཞེས་པ་དང་ཕྱོགས་ མ ཙུངས་བར་མངོན་ནོ༎ འཇིག་རྟེན་མང; མངོན་སུམ་དྭང; དེའི་ཚུལ་ཏུ་གྱུར་བའི་གྲགས་པའི་རྟགས་བ་ བ རྟེན་བའི་ཚད་མ་རྣམས་ལ་དོན་གྱིས་ག་མང; ཐལ་ཆེར་རྒྱུ་མཚན་མེད་པའི་ བ ་pད་སྐྱོང་བ་རྣམས་སོ། Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 180) इह च माता साध्यधर्मित्वेनोपात्ता / वन्ध्येति च साध्यधर्मः / स च साध्य मानस्तत्रैव धर्मिणि स्ववचनप्रसिद्धन मातृत्वेन विरुध्यते / / འདིར་ཡང་, མ? ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཅན་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཟུང་བ་ཡིན མ་ མ་གཤམ་ཞེས་པ་ནི་, ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་སོ།། དེ་ཡང་, བསྒྲུབ་ བར་བྱ་བའི་ཆོས་ཅན་དེ་ཉིད་ལ་, མ་ ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་རང་གི་ཚིག་གིས་ རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་རྣམ་པར་བསལ་བར་བྱེད་དོ།། 181) विरोधश्च मातृशब्देन प्रसवधर्मिणी वनितोच्यते; वन्ध्याशब्देन तद्विप रीता / ततश्च यदि माता कथं वन्ध्या ? वन्ध्या चेत्कथं मातेति ? བསལ་བ (འགལ་བའི་ཚུལ་)ཡང་, མ(ཞེས་པའོ་)སྒྲས་, (9) སྐྱེད་ པའི་ཆོས་ཅན་བུད་མད་ (ཞིག་)བརྗོད་ལ། མོ་གཤམ་ (ཞེས་པའི་)སྒྲས་ནི་ (གཞི་དེ, བུ་སྐྱེད་ནུས་ཀྱི་ཆས་) དེ་ལས་ལྡོག་པའོ།། / དེའི་ཕྱིར་ཡང་, གལ་དེ་ མ? ཡིན་ན (ང) མོ་གཤམ་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར? མོ་གཤམ་ཡིན་ནའང་, དེ་ མ ཨིན་བར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཞེས་པའོ།།་ ཨ་ཞfaqཞི་གེ་ཁ་: ཁྱད་པར་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཆིན་ལ:- , 182) तथा 'अप्रसिद्धविशेषणो यथा, बौद्धस्य सांख्य प्रति विनाशी शब्दः དེ་བཞིན་དུ་ “ཁྱད་བོར་རབ་ཏུ་མ་གྲགས་པ་ (མ་གྲུབ་) ནི་, སངས་རྒྱས་བས་ གྲངས་ཅན་གྱི་ངོར། (སྒྲ་ཆོས་ཅན།) འཇིག་པའི་རང་བཞིན)1 ཨ་ན་, ཞེས་པ་ གཞན་ཡང,འཇིག་རྟེན་གྲགས་པའི་ཀུན་རྫོབ་མ་བ རླག་ཅིག། ཅེས་པའི་འཇིག་རྟེན་གྲགས་ -དེ་ཁང་གབས་བ ནི མི་འཐིག་རྟེན་གྲགས་བ་དང་འདྲ་མིན་དབྱ དll 1) 11 འི་ ཐ དུ་བ དུ་དུམེ (ཝ་དཔར,རྩེ, སྟེ དྭབར་ཅེ , ་དྭཐར:-181 bo) རྣམ་རྒྱུ་-སྒྲ་འཇིག་ཅེས; R Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12z ལྟ་བུའོ། 183) न प्रसिद्धमप्रसिद्धम् / विशिष्यते अनेनेति विशेषणम् , साध्यधर्मलक्षणम् / ततश्चाप्रसिद्धं विशेषणं यस्मिन स तथाविधः / རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་, མ་གྲགས་པའོ། །གང་གིས་(གང་) ཁྱད་བར་དུ་བྱེད་པས་ན་ཁྱད་པར་གྱི་ཆོས་1, ཞེས་བྱ་སྟེ། ༼དེ་ཡང་)བསྒྲུབ་པར་ བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་(ཅན་)ཉིད་དོ། །དེ་ནས་, ཡང་གང་དུ་ཁྱད་པར་(ཏེ) རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་བ་དེ་ནི་དེ་ལྟ་བུའོ།། {ss) ཞི་དེ་གེག་རྟག་གཞིག་ གde , - ཡིག་དོན་རྟོགས་བྱེད་(གོ ་བྱེད་)འདི་ལྟར་, ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་(ཤེས་ པར)བྱའོ།། 185) अत्र च 'शब्द' इति निर्देशः विनाशीति साध्यधर्मः / अयं च बौद्धस्य ___ सांख्यं प्रति अप्रसिद्धविशेषणः / འདིར་ཡང་, སྒྲ་ ཞེས་བྱ་བ་ནི་ངེས་པར་བསྟན་པ་(ཆོས་ཅན་དེ)འོ།། ཞེས་ཀྱང་གང་། འཇིག་པའི་བདུ་དོད་-tarth-ཞེས་བ་ཡོད་ལ། དེ་ནི་འཇིག་པ་ཅན-ཞེས་བ་ * GAYEU KHI ==' '55: f= stoan"R"l's 'I BFG"ws' F'5' སྒྱུར་བའི་རྐྱེན་ནོ།། དོན་ནི;༢ཇིག་པའི་ཆོས་ཅན་ནམ; འཇིག་པའི་རང་བཞིན་ཅན་ཞེས་བ་ཡིན་ན།། 1) བོད་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ལ; ཁྱད་པར་དུ་བྱེད་ཆོས་རུང་། ཁྱད་པར་ཏུ་བྱ་ཚོས་'ང་། ཁྱད་པར་དུ་བྱས་ བའི་ཆོས་བམ; ཁྱད་ཁར་ཅན་གསུམ་ག་ལ་ ་ཁྱད་པར་ཞེས་པའི་སྒྲ་ཐུན མོང་དུ་འཇུག་ཚུལ་མེད་བྱུང་། འདིར་ནི་རྒྱུ་དཔེ འི་ «fཞིགེ་q་ག? ཞེས་བ་དྭ་ཡིན་བས; ཁྱད་པར་དུ་བྱེད་ནས་༔ དྭ་ཆེན་ནོ༎ ཤདིར་ བའཇིག་བ༔ གྲངས་ཅན་ལ་མ་གྲགས་པའི་དོན་མང; སྤྱིར་འཛག་བ་ཙམ་གྲངས་ཅན་ལ་བ་གྲགས་པ་མིན་ ཏེ། •སརྣམ་འགྱུར་་ང; རྣམ་འགྱུར་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་བར་གྲངས་ཅན་ལ་གྲགས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། དེས་ན; འདི ར་འཛག་བ་ནི; སངས་རྒྱས་བའི་འདོད་བ་གྱུར་གྱི་ལྕུག་མེད་དུ་འཇིག་པ་དེ 2]t Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1as འཇིག་པ་ ཞེས་བྱ་བ་ནི་” བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་སོ། སངས་རྒྱས་པའི་(བསྒྲུབ་ བྱ) འདི་ཡང་། གྲངས་ཅན་གྱི་ངོར་ཁྱད་པར་རབ་ཏུ་མ་གྲགས་པ་(མ་གྲུབ་པ)འོ།། 186) न हि तस्य सिद्धान्ते किंचिद्विनश्वरमस्ति / यत उक्तम्: "तदेतत्त्रलोक्यं व्यक्तेरपति नित्यत्वप्रतिषेधात् / अपेतमप्यस्ति विनाशप्रतिधादित्यादि / " (ཀnཀ-3, {3, ལ་ཁra) 1)ཀཊཱ་(གfཀནའ་རྩ-ཊ་ཎ་{ess)ཀེ ཙ《gཁ(ge. ༢i.s.)གེ་བཀཀ-ཤIག་ ནེ -, मूल योगसूत्र एवं भाष्य-(भारतीय विद्या प्रकाशन संस्करण) के पाठ से कुछ भिन्न है, यथा"तदेतत्त्रलोक्यं व्यक्तेरपति, नित्यत्वप्रतिषेधात् / अपेतमप्यस्ति, विनाशप्रतिषेधादित्यादि" दूसरा पाठ-"तदेतत्त्रैलोक्यम्, व्यक्त रपैति / कस्मात्? नित्यत्वाप्रतिषेधात् / अपेतमप्यस्ति; विनाशप्रतिषेधात्' (योमसूत्र, व्यासभाष्य 3313 / पृष्ठ, 112- 13) / तथा-'एतेन भूतेन्द्रिགེ་ག་ ཀིཾ་འTIཞཤT: FIT བཀ་ཤ་འr:(3)ཤདུ་དུག་ནི; གླངས་ཅན་ལ; རྣ ལ་འབྱོར་བ་དང་། གྲུབ་མཐུན་བ་གམ་ཡོད་པ་ལ; འདི་ནི་རྣལ་འབྱོར་བ་རྣམས་ཀྱི་རྩ་བའི་གཞུང་དུ་གྲགས་4,གཞའ་ གའིrqa ཞེས་པ་དེ། གྲངས་ཅན་གྱི་མད་ཆག་དེའི་དོན་ནི;-(1) འ་ཞེadཤཞ'' ཞེས་བ་ལྕེ། ་ཀུ་ཊཱ-ཞེས་བ་ནི་ གཙ་བོའམ; རྩ་བའི་རང་བཞིན་ནil Qཞཞུ•ཞེས་བ་ནི; “ཞད ་ལྟར༔ ཞེས་པ་ལྕི། རྡོ་མང; གང་གང་བུས་སྐྱེས་བདེ་དེ་ཉིད་ལ་ཐིམ་ན་འགྲོ་བ་དེ་གྱུར་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། #85'; - THIec hafenia Tu Getthap 84 85 KII Setur - རྟེན་གསུམ་གྱི་ཞིམ་པ་ནི;ཆེན་བ་ལ་སོགས་བཙྪ༔; མཐོ་རིས་དྭང; མིའི་འཇིག་རྟེན་དང; ཁ་དོག་གི་ མཚན་ཉིད་ཅན་གྱི་གནས་རྣམས་ནི; འཇིག་རྟེན་གསུམ་མ| གན:=གོ་མཁ་བ་བ་(འང་)ཞེས་ མ་བློ། འཛིག་རྟེན་གསུམ་མོ ཤཱ་ནི་གསལ་(རྣམ འགྱུར) - བaj། ·“གfa»=༢ཇིག་བཤམ; མི་མངོན་པར་འགྲོ་བ་ལྕེ། *farla) ཞེས་པའི་དོན་ཚན། དེ་མང་རིང་དུ་འགྲྭ་བནམ; མི་མངོན་ བའམ; མི་གསལ་བའི་དངོས་པོ་ཐུབ་བའི་དོན་ན༑ འཇིག་རྟེན་གཅུམ་གྱི་རུངོས་ཙ་ཁོ་ཚད་ཀྱི་རང་ བཞིན་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་སྐྱེ་འཇིག་གི་རྣམ་གཞག་བྱས་བམ] ༤.facq༩ལོ་ཀ་ཛིའི་q་ཞུ1=རྟག་བ་ཉིད་ (དུ་སྨྲ་བའི་ལོག་རྟོག་རྣམས་) སོ་སོར་ཁེགས་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ།། དེ་ཡང་འདི ར་ཕྱིར་རྟག་བར་ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 དེའི་གྲུབ་པའི་མཐའ་ལ་ནི། འཇིག་པའི་རང་བཞིན་ཞེས་བྱ་བ)ཅུང་ ཟད་ཅིག་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། ཇི་སྐད་དུ (དེའི་མདོ་ལས་): “དེས་ན་, འཇིག་རྟེན་གསུམ པོ་འདི། གསལ་ཞིང་འཇིག་པ(མི་མངོན་པར་ འགྲོ་བ)1 ཡིན་ཏེ། རྟག་པ་ཉིད་ཡིན་པ་ རབ་ཏུ་བསལ་བའི (སེལ་བ་) ཕྱིར་རོ།། ཞིག་པར་གྱུར་ཀྱང་, ཡོད་བས་ནི། རྣམ་པར་འཇིག་པ་རབ་ཏུ་སེལ་ བའི་ཕྱིར་རོ།། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། / (ཞེས) བཤད་དོ། [རྣལ་འབྱོར་གྱི་མདོ་ 3, 13 རྒྱ་བའི་འགྲེལ་པ་] {s0) *ཊ, a@d འ གཅིགས་ཁ་ལ་འ | ན་གཞི=ཞིགdཞི་ བྷུག थसिद्धयेऽनुमानप्रयोगः / ཚད་བའི་ཆོས་ཁེགས་པའི་དོན་མིན་གྱི། རྣམ་མཁའ་ལ་སོགས་བའི་དངོས་བ་ལ་བརྟེན་ནས; རིགས་བ་ ཅན་བ་ལ་སོགས་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཁས་ལེན་བའི་-ཉམས་བ་མེད་པ; མ་སྐྱེ་བ; གཅིག་བུའི་རང་བཞིན་ནི; ་རྟག་བལྟ༔ ཞེས་བའི་རྟག་པ་-་་སེལ་བའི་ཕྱིར་རོ༔ ཞེས་བའོ། ཇི་སྐད་དུ: “ཀཀrtq་ཞIfའི་ཀ་ཆཆस्या प्रच्युतानुत्पन्नस्थिरैकस्वाभाव नित्यमित्यस्य निषेधात्" (द्रष्टव्य, न्या. वृ. पंजिकाgཅན 32,. {2)| (ii)-“ལྷ་དེ་བ་གaft” ཞིག་བར་གྱུར་ཀྱང་ཡོད་པས་ནི། རྣམ་པར་འཇིག་པ་སེལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། དྭ་མང་འདི 5; འཛག་བ་ཙམ་སེལ་བའི་དོན་མིན་ཏེ། གངས་ཅན་མང; རྣམ་འགྱུར་རྣམས་ཀྱི་མི་མང་ བར་སོང་བ (alསra) འི བྱ་བ་ལ་འཇིག་བའི་ཐ་སྒྱུར་ཁས་ལེན་པའི་ ཕྱིར་རོ། དེས་ན་འདིར; «faཀIrafཞིགེ་བ་ཞུ”= རྣམ་བར་འཇིག་བ་རབ་ཏུ་སིལ་ པའི་ཕྱིར; ཞེས་བའི་རྣམ་བར་འཇིག་ ནི། རྣམ་པ་འགྱུར་བ་ཙམ་དང; ལས་དང་བྱ་བ་སོགས་འགྱུར་བའི་དོན་མིན་གྱི། འདི་ནི་སངས་རྒྱུས་པ་ རྣམས་ཀྱི་འདོད་བ་ལྟར་གྱི་སྨྱུག་མེ ད་དུ་འཇིག་བ་ལྕི། = fཞིང་འ་ག་དོའི་འ་མ་༧ ཞེས་པ་དེའོIL ཇི་གད་5; algrཤུག་ག་ཞ་ཆག་ ficའ་ཤ་ནིའ་ཤ་བ་ཅན་ fཞི་་ན་གrq” gfe (rdo-.q. qfi་ཆ། ཤུན༣༢,q (3)| Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 སྨྲས་པ་,གལ་དེ་འདིར་1, ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ་ཞེས་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ མོད། དེ་ལྟར་ཡིན་ནའང་། ལོག་པར་རྟོག་བ་ལ་, འདོད་དོན་སྒྲུབ་པའི་ཆེད་ དུ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་སྦྱོར་བ་བཀོད་པ་ (ཙམ་)ཡིན་ནོ།། 188) विप्रतिपत्तिरेव चैतद्दोषक/ति, कृतोऽनुमानम् ? / ཡང་ ༦ལོག་པར་རྟོག་པ་ཉིད2 འདི་ལྟ་བུའི་ སྐྱོན་བྱེད་པ་པ་” ཞེས་བྱ་ན། 1) “སྨྲས་པ; གལ་ཏེ་འདིར”-ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ནི;-ཁ་ཅིག་ན་རེ, སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་་ ལ། སྒྲུབ་རྒྱུད་དང; སྒྲུབ་ངག་གི་གན་ལག་ཏ་ཕྱོགས་བ༔ དུ་བ་མེདྭ་ལུ། དེ་ཙ་ན; ཕྱོགབ སྒྱུར་ཅུང་ གི་རྣམ་གཞག་འདི་ཇི་ལྟར་ཡིན། ཞེས་བྱ་བ་ག]- མན་5; སྒྲུབ་བྱེད་བཀོ དུ་བའི་སྐབས་སུ་ཕྱོགས་ བརྗི དུ་བ་དགའ་བ་མེད་བའི་ཕྱིར; དེ་མེད་པ་བདེན་མོད། བཙན་བཅོས་སུ་བཤདྭ་བ་ནི; རྩོད་ བ་དང་། སྒྲུབ་བྱེད་བཀོད་པའི སྐབས་ཀྱི་རྒོལ་བའི་དབང་དུ་བྱས་པ་མིན་གྱི། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའམ; ཕྱོགས་ཞེས་བའི་ད ན དང; རྣམ་གཞག་གསར་དུ་བསླབ་དགོས་པའི་སློབ་མ་ལ་བསྟུན་པའི་དབང་དུ་བྱས་ པ་ཡིན་པས། མི་འཐུ ད་བའི་སྐྱུན མེད་དེ། / དེ་ལྟར་ན; གལ་ཏེ འདཾ 8; རྗེས་དཔག་གི་སྦྱོར་བའི་ཀན་ལག དུ་གྱུར་བའི་་ཕྱོགས་སྒྱུར་བྱུང་བ་ཞེས་ (s)བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པ(བདེན པ)ཨིན་ནil དེ་ལྟར་ཡིན་ནའང་༔ དེ་ལྟར་ཚན་བའི་ མཚན་མང་། རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་རྩྭ དྭ་བ་དྭང་། རྟགས་དྭང; སྒྲུབ་ངག་ལ་སོགས་པའི་སྦྱོར་བ་བཀོ ད - པ འི་ སྐབས་སུ་ནི། ཕྱོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད སོགས་བཤད་པའི སྐབས་མ་ཡིན་ཞིང་། དེ བ་ན་བ་ལ་དྭགས་ བ་མང་མེད་དོit དེས་ན; ལོག་པར་རྟོག་བ་ཁ་སྟེ། ཚུལ་གྲུབ་ཅིང༔ དམ་བཅས་བམ་ཕྱགས་ལ; ལོག་རྟོག གམ; ཐེ་ཚོམ་དང་ལྡན་པའི་རྒོལ་བ་རྟོགས་ལྡན་རུང ཙེད་བའི་ཚད་དེ་ལ་རང་གིས་བསྒྲུབ་ བར་བྱ་བ་འདོད་བའི་དོན་དེ; སྒྲུབ་བར་བྱེདུ་བའི ཆེད་དུ; རྗེས་སུ་དབག་བའི་སྦྱོར་བ་། རྟོགས་སྔོན་ དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་ཙམ་ཞིག་བཀོད་བ འགབ་ཡིན་པས་སོ། / 2) (གང་དུ་བཤད་ ཁ་དེ་ལ) ཁང་ཁ་ཅིག་འདི་ལྟར་དོགས་ཏེ། སྒྲ''ང; བུམ་པ་རང; འདུས་པ་ སོགས་ཆོས་ཅན་དུ་བཟུང་། རྟག་མི་རྟག་དང | འཇག་མི་འཛག་རུང་། དོན བྱེད་མི་བྱེད་སོགས་ གང་ཡིན; རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་བན་ཚུན་རྩོད་པ་དང་། ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་དང་། མ་གྲུབ་བ་དང་། ལོག་བར་ རྟོག་པ་རྣམས་ཉིད་དེ་༼སྒྲ་འཇིག་པ་དང; མི་ རྟག་བ་ཆེན་བ་ལྟ་བུའི་“ཕྱོགས་ལ་ལྟར་སྣང་དུ་བྱེད་བའི་རྒྱུ་ Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 དེ་ལ་ ཅིའི་ཕྱིར་, རྗེས་སུ་དབག་པ་ དེ་རྗེས་སུ་དཔག་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བ ཡིན་? 186) अत्रोच्यते; न विप्रतिपत्तिमात्रं तद्दोषकर्तृ युक्तिविरुद्धत्वात् / འདི་ལ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ལོག་པར་རྟོག་པ་ཙམ་ཞིག་ནི་ དེའི་སྐྱོན་བྱེད་ པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རིགས་པ་དང་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ།།1 160) तथापि, उपपत्तिभिदृष्टान्तसाधने कृतेऽनुमानप्रयोगः इष्टार्थसिद्धये བའི |གས་གge: ག་ལྷག་གེ་བ་ཞུ | དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་རིགས་བ་ (སྒྲུབ་བྱེད་》རྣམས་ཀྱིས་དཔེ་སྒྲུབ་པར་ མཚན་ནམ; ཕྱོགས་སྐྱོན་ཅན་དུ་བྱེད་ལ ་པ ་ཡིན་ལ། དེ་ལྟ་བུའི་རྒྱུ་མཚན་གང བ་ཡོད་པའི་རྒོལ་བ་ལ; ཅིའི་ཕྱིར; རྗེས་སུ་དཔག་པའི་སྦྱོར་བ་བ ཀོ ད ་དགོས་བ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་བསྒྱུག་ཀྱང་། དེ་ལྟ་བུའི་ རྒོལ་བ་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ་མང་དག་གི་སྦྱར་བ་བཀ དུ་བ་འཐ ད་བ་མ་ཡིན་ནོ; ཞེས བའོ།། 1)འདི་གང་གསལ་གྱི་རྩོད་ལན་ཏེ། དེ་ལ་ལོག་པར་རྟོག་པ་ནི་རྩོད་པའམ་ཕྱོགས་སོ སོར་མི་མཐུན་བར་ འཛ ན་བའི་དོ ན དང་། དེ་ཙམ་ཞིག་གིས་ནི་བསྒྲུབ་བྱ་སྐྱོན་ཅན་དུ་བྱེད་མི་ནུབ་ལ། འདིར་ནཾ; རྟག་མི་རྟག་སོགས་སུ་འཛ ན་བ་ལྕེ། བསྒྲུབ་བྱར་གང ༢ཛིན་བ་དེ སྐྱོན་ཅན་དུ་བྱེད; ཅེས་པའི་བྱེད་བ་ པོ་ནི། རིགས་པ་དང་འགལ་བ་ཆེན་བ་དི ན;ཞེས་བའོ༎ དེ་ཡང; འབྲུ་འགྲེལ་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན; བ ད་བར་བྱ་ལྕེ་ནི; རང་ལུགས་ཀྱི་ལན་བརྗོད་པར་བྱ་; ཞེས་བའit འདཾ ར་ལོག་བར་རྟོག་བ་ཙམ་ ཞིག་སྟེ། རྩོད་པའི་ཁུལ་ཆེན བའམ; གཞི་ཡིན་པ་ཙམ་དྭང་། ་གཞི་དེ་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་ང; དེ་ལ་ འོག བར་རྟོག་པ་ཙམ་ཞིག་གམ་ནི། གཞི་དེ་ཕྱུགས་སམ; བསྒྲུབ་བྱ་ལྟར་བྱུང་དུ་བྱེད་པ་དང་། དེ་ སྐྱོན་ཅན་དུ་བྱེད་པ་མ་ཚན་ཞིང་། དེ་དག་དེའི་རྒྱུ་མཚན་མང་མ་ཡིན་ ནོ། ཕྱོགས་སྒྱུར་བྱུང ཚན་ པ་ཉི ད་ནི; རིགས པ་དང་འགལ་བའི ཕྱིར་ན ལྕེ། རིགས་པ་དྭང་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱི་བློ་ནས་རྣམ་པར་ འཇོག་པ་ཡིན་བག, ལོག་རྟོག་དང་སྨན་པའི་རྒོལ་བ་ རྟོག་ལྡན་ལ; རྗེས་དབག་གི་སྦྱོར བ་དན་མེད་དུ་ ཐུལ་བའི་སྐྱོན་མེད་དོ་, ཞེས་པའོ།། 2) བུམ་པ་འཇིག་བར་སྒྲུབ་བའི་རིགས་བཤམ་སྒྲུབ་བྱེ ད་རྣམས་ཀྱིས་ནི། ཉྩལ་བུ་༢ཇིག་བར་དྡྷཱབ་བའི་ སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་དགེ་ཆོས་ཅན་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། དེའི་རྗེསཾ་གུ་རྗེས་ཆུ་དྭབག་པའི་སྦྱོར་བས; Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 བྱས་ཏེ, (དེ་ལ) རྗེས་སུ་དབག་པའི་སྦྱོར་བ་ (གང་ཡིན་པ་དེ་ཉི) འདོད་པའི་ དོན་ (བསྒྲུབ་བྱ) སྒྲུབ་པ་ལ་ (སྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་བཀོད་པ)ཡིན་ནོ།། གཞན་ དུ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། (ཡིན་ན་, དེ་)སླར་ཡང་སྒྲུབ་བྱེད་(གཞན་》ལ་ལྟོས་དགོས་ པའི་ཕྱིར་ (ཐུག་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་)རོ།། 161) अतो दृष्टान्तं प्रसाध्य प्रयोगः कर्तव्य इति / अप्रसाधिते तु पक्षाभासः / དེའི་ཕྱིར། དཔེ་ཆོས་ཅན་ལེགས་པར་བསྒྲུབས་ཏེ་, སྦྱོར་བ་བཀོད་པར་ བྱའོ་, ཞེས་བྱའོ།། རབ་ཏུ་བསྒྲུབས་པ་མེད་པ་ལ་ནི་, ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བའོ།། : ཞེས་བྱ་བ་ (འདི་ནི་)འཕྲོས་དོན་གྱི་ཚུལ་དུ་བྱས་པའོ།། asfuefal: BFT5'8'58'5'="IN'T':162) तथा, 'अप्रसिद्धविशेष्यो यथा,-सांख्यस्य बौद्धं प्रति चेतन आत्मेति' / ཁྱད་པར་ཅན་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། གྲངས་ཅན་པས་སངས་ རྒྱས་བའི་ངར་, བདག་ནི་སེམས་བ་ཅན་ནོ་, ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། 163) तत्र विशेष्यो धर्मीत्यनान्तरम् / इह चात्मा धीं / चेतनत्वं साध्य: དེ་ལ་, ཁྱད་པར་གྱི་གཞི་ནི་, ཆོས་ཅན་ཞེས་པ་ལས་དོན་གཞན་མ་ཡིན་ནོ།། འདིར་ཡང་, བདག་ནི་ཆོས་ཅན་ནོ།། སེམས་པ་ཅན་ཉིད་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་ བའི་ཆོས་སོ། / 164) इति पक्षः सांख्यस्य बौद्धं प्रति अप्रसिद्धविशेष्यः / आत्मनोऽप्रसिद्धत्वात् / 'सर्वे धर्मा निरात्मान' इत्यभ्युपगमात् / आक्षेपपरिहारौ पूर्ववत् // འདཱ དུ་བའི་དོན་ཏེ་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲ་འཇིག་བ་སྒྲུབ་བའི་ཆེད་དུ་རྗེས་སུ་དྭབག་བའི སྦྱོར་བ་འགོར་བ་ཡིན་གྱི; ཞེས་པའi Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - _133 ཞེས་བྱ་བ་(འདི་ནི་)གྲངས་ཅན་པའི་ (འདོད་བ་ལྟར་བཀོད་པའི་)ཕྱོགས་ དེ། སངས་རྒྱས་པའི་ངོར་ཁྱད་པར་ཅན་རབ་ཏུ་1མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། བདག་ རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ།། (དེ་ལྟར་ཡང་སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་》ཙཆོས་ ཐམས་ཅད་བདག་མེད་བ་ཉིད་དོ " ཞེས་མངོན་པར་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རོ།། སྐྱོན་2ཡོངས་སུ་སྤོང་བ་ནི་སྔ་མ་བཞན་ནོ།། . - དེ་བཞིན་དུ་. anfenq: གཉིས་ཀ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་:१६५) अप्रसिद्धोभयो यथा, वैशेषिकस्य बौद्धं प्रति सुखादिसमवायिकारणमात्मार བྷིའི་ གཉིས་ཀ་རབ་དུ་གྲགས་པ་(གྲུབ་བ་)མ་ཡིན་བ་ནི་བྱེ་བྲག་བས་, སངས་ རྒྱས་པའི་ངོར་, བདག་ནི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པའི་(འདུ་)ལྡན་པའི་རྒྱུ་འོ, ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ།། 166) . उभयं धर्मधर्मिणौः / तत्रात्मा धर्मों / सुखादिसमवायिकारणत्वं साध्य པའ: ------ 1)འདིར་ཁྱད་པར་ཅན་-ཞེས་བ་ནི; ཚམ་ཅན་རྣམ; བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་གང་ལ་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་སྒྲུབ་ དགོས་བའི་ཁྱད་གཞི; ཤིག་འདོད་ཆོས་ཅན་དུ་ཡིན་ལ་ དེ་གང; གབས་འདིར་གངས་ཅན་གྱིས་ སངས་རྒྱས་བ་ལ་བཀོད་པའི་སྦྱོར་བ་དེའི་ཆོས་ཅན་དེ། སངས་རྒྱས་པའི་ངར་མ་གྲུབ་བའམ། སྦྱོར་ "588 " = 'B'RIe; 'BAI , 2) 28 རསྐྲུན་སློང་ཞེས་བ་ནི:རང་བཞིན་དང་འབྲེལ་བའི་སྐྱོན་ཡིན་གྱ-Traq1-ཞེས་པ་སྟེ། གཞན་ གྱི་སྒྲོ་འདོག་བའམ་བ༴ དུ་བའི་སྐྱོན་རྣམས་སྤོང; ཞེས་བའོ།། 3) “Tཀ་བ་ཀ་ཤ: 9ཞུ་རྩྭ་ཁ་:་ m.n: {01?l 4) འདུ འི་ཐ ད; བདུ་དབེ་རྣམས་སུ་(༩. སྟེ་;, -181 b,)་འདུ་བའི་རྒྱ་ཞེས་འདུག་ཅིང; འདི་ནི་ Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 (དེ་ལ་)གཉིས་ཀ་ (ཞེས་བ་ནི་), ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་གཉིས་ཀའོ།། དེ་ ལ་བདག་ནི་, ཆོས་ཅན་ནོ་ བདེ་བ་ལ་སོགས་པའི་འདུ་1བའི་རྒྱུ་ཡི་ན་བ་ ཉིད་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་སོ།། 167) वैशेषिकस्य हि कारणत्रयात्कार्य भवति / तद्यथा, समवायिकारणात्, असमवायिकारणात् , निमित्तकारणाच्च / བྱེ་བྲག་པའི་(ལུགས་ལ་)ནི་, རྒྱུ་གསུམ་ལས་འབྲས་བུ་འབྱུང་སྟེ འདི་ ལྟ་སྟེ།– ལྡན་པའི་རྒྱུ་དང་, ལྡན་པ་མ་ཡིན་བའི་རྒྱུ་དང་ བྱེད་རྒྱུ་(རྣམས་) ལས་ཀྲུང ངོ་། 168) तथाहि, तन्तवः पटस्य समवायिकारणम् , तन्तुसंयोगोऽसमवायिकार गम्, तुरीवेमादयस्तु निमित्तकारणम् / དེ་ལྟར་ཡིན་བ་ཡང་, སྣལ་མ་ནི་, སྣམ་བུའི་ལྡན་པའི་རྒྱུ་དང་། སྣལ་ མ་འདུས་བ་ནི་, ལྡན་པ་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་དང་། སྤུན་དམྱུག་༧དང་༔་ ཐགས་ ལེགས་སྒྱུར་གྱ-གཤarq?ཞེས་བ་དེ་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་རྟཞན མང་བོར་གང་(འཇམ་བཞད་ གྲུབ་མཐའ་རྩ་བ་བྱེ་བྲག་པའི་སྐབས་དང;དེའི་རང་འགྲེལ; དེ འི་མཆན;སོགས'); གང་གསལ་སྒྲ་དོན་ འདུ་བ་-ཉིད་དུ་བཤད་འདུག་ཀྱང་། - བྱེ་བྲག་པའི་གཞུང་ལ་་ལྡན་པ རྟག་བའི་རྫས་དང; ་འདུ་བ་མི་ རྟག་བ་ ་ང; ཡོན་ཏན་དུ་བཤད་པས་དེ་གཉིས་ལ་ཁྱད་ཆེ་ཞིང་། འདུ་བའི་ནད་དོན་ལ་“དེགོཞིས་ 4 53; "THITu" 4 'RITY "RETI 1)2 དེར་འདུ་བ་ཞེས་བ་མང་ལྡན་པའི་དོན་ཅན་ནོ། 2) འདི་ནི་བྱེ་བྲག་བའི་གཞུང་ལས:=4If fafཞཛ ·་བ་ཁ་ག་ཀ་བ་ལ་ཀ་fqfafa་ཡ་གེ་འ་ཞུ་| ཀ་ཁ་ག་ཀེའུ་ ཆ[qq=Tuའི ཤཤུ་ ཀ་ཤIfགི་ཚ<གནའ%-dq, 78-R, G 3, geln #th, ཀnt लाल व.)। तच्च कारणं त्रिविधम् (न्याय तर्क भाष्य 25 पृ.) 3) སྤུན་ཀཾང; མགྲན་9; སྤྱན་སྨྱུག, སྨན་མྱག་སོགས་མིང་མང་མང་| ཤདིར་སྤྱན་རམྱག་ཅེས་ལ;སྨན་ རྡོག་ཕན་ཚུན་དབྱུག་བྱེད་ཀྱི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་དྭབང་དུ་བྱས་པ་ཡིན་བས; •དོུམིག་སྦྱར་བ་ཉིད་ཐེཊ་ Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 ཤིང་སོགས་ནི་བྱེད་རྒྱུ་(འབྲས་བུ་བསྐྱེད་བའི་བྱ་བ་བྱེད་པ་ཙམ་དང་ལྡན་པ་) ཙམ་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་)འོ། / 166) इत्थमात्मा सुखदुःखेच्छादीनां समवायिकारणम् / आत्ममनःसंयोगोऽ ___ समवायिकारणम् / स्रक्चन्दनादयो निमित्तकारणम् / / དེ་བཞིན་དུ་, བདག་ནི་བདེ་བ་དང་, སྡུག་བསྔལ་དང་, འདོད་པ་ལ་སོགས་ པ་རྣམས་ཀྱི་ལྡན་པའི་རྒྱུ་དང་། བདག་དང་ཡིད་(གཉིས་)ཀྱི་འཕྲོད་འདུ་ ནི་, ལྡན་བ་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་དང་། (མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པའི་) འཕྲེང་བ་ དང་,་ཙནྡན་ལ་སོགས་(པའི་བྱུག་པ་དྲི་ཞིམ་རྣམས་)ནི་, (ལྷུན་ཅིག་)བྱེད་ པའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ།། 200) इत्येवं वैशेषिकस्य बौद्ध प्रति अप्रसिद्धोभयः / न तस्यात्मा विशेष्यः सिद्धो नापि समवायिकारणं विशेषणम् / सामग्र्या एव जनकत्वाभ्युपगमात्।। ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལྟར་, བྱེ་བྲག་པའི་ (ངཀོད་པའི་སྦྱར་བ་དེའི་ཆོས་དང་ ཆོས་ཅན་)གཉིས་ཀ་སངས་རྒྱས་པའི་ངར་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པའ། །གང་གི་ བར་སེམས་སོ།། 1) 'प्रतीत्यसमुत्पाद' इति कस्मादुच्यते? सहेतुकः सप्रत्ययो' नाहेतुको नाप्रत्ययः, तस्मात् प्रती त्यसमुत्पाद इत्युच्यते / "यदिदं हेतूपनिबन्धतः प्रत्ययोपनिबन्धतश्च ।"चैककारणाधीनो" इति यावत् (शालिस्तम्बसूत्रम्-पृ. 1.1-102 मि० संस्करण 1961) / हेतुना यः समग्रेण कार्योत्पादोऽनुमीयते / अर्थान्तरानपेक्षत्वात् स स्वभावोऽनुवर्णितः॥७॥ सामग्रीफलशक्तीनां परिणामानुबन्धिनि // 8 // (ཀཀTOགཞr. ཤT.) ཞེབ་སོགས་བྱས། སངས་རྒྱག་པ་རྣམས་རྒྱུ་གཅིག་ཁོ་ན་དང མི་མཐུན་པའི་རྒྱུ་བས་སྐྱེས་བའི་དྭངས་ མ་ཁས་མི་ལེན་ནོ། Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ཕྱིང་ན་) དེའི་ཁྱད་གཞི་ “བདག་” ཀྱང་མ་གྲུབ་ལ། ཁྱད་ཆོས་ ་ལྡན་པའི རྒྱ' ཡང་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། (སངས་རྒྱས་བ་རྣམས་, རྒྱུ)ཚོགས་པ་ཚང་བ་ ཉིད་, སྐྱེད་བྱེད་ཡིན་པར་མངོན་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ།། 202) *Tཞེ་ག་ག་ཞུ་་ བྷཞིའོ་ u (ཕ་རོལ་པོ འི་རྩོད་པའི)སྐྱོན་སྤོང་ནི, སྔ་མ་བཞིན་ནོ།། གfའི་གq=n: འབྲེལ་བ་རབ་ཏུ་གྲུབ་ཟིན་པ་: 202) ; ,ཀའིཤཞཋགེ གt, གཞོག: 3ཁའ རྩྭའི ]] འབྲེལ་བ་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ནི་, 1(དཔེར་ན་)སྒྲ་' མཉན་བྱ་ཡིན་ ཞེས་ བ་ལྟ་བུའོ། / 203) प्रसिद्धो वादिप्रतिवादिनोरविप्रतिपत्त्या स्थितः / सम्बन्धो धर्मधर्मिल क्षणो यस्मिन् स तथाविधः / རབ་ཏུ་གྲུབ་བ་(གྲགས་བ་)ནི་ རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀས་(བསྒྲུབ་བྱ་ དེ་ལ་)ལོག་རྟོག་ (ཐེ་ཚོམ་)མེད་པའི་སྒོ་ནས་གནས་པའོ།། འབྲེལ་བ་ནི་ གང་ལ་3ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཅན་(དུ་གནས་བ་)ཏེ། དེ་དེ་ལྟར གྲུབ་པའོ།། 1)འདི ཀཾ་ཐ5; གྲགས་བསྒྱུར་བས་(ཙ་ཅི)རབ་ཏུ་གྲགས་བ་དང་འབྲེལ་ཏི༔ ཞེས་བྱུང་མང;མི་ལེགས་ བས་བཞག་གོ 2) བློ་དབར་དུ་-འདིའི་ཐད་-་རབ་ཏུ་གྲགས་བ་དང་འབྲེལ་ཏེ། དཔེར་ན; མི་དྲོ་བ་མེན༡ ཅིབ་བ་ལྟ་བུའ'' ཞེས་བྱུང་(༔་ཅེ). 181 b.jའདིའི་ཐ དུ་རྒྱའི་དགེ་བཤེས་མིང་བྱང་འཛུ་དང་སྐྱོན་གཞོན་གྱིས་ བསྒྱུར་བ་ལས:- ཕན་ཚུན་གྲུབ་བ ནི-ཞེས་བྱང་། སྨྲ.ཙེ་ཏོག་ -*ll ཝཱརཱཎ སཾཧི་ཐེ་གཅིག་ལག “སྒྲ་མཉན་བྱ7-ཞེས་བྱུང་(འོག.s.)|་ 3) “གང་ལ -ཞེས་བ་ནི; བསྒྲུབ་བྱ་གང་ལ”ཞེས་བཤi༎ དེ་མང; བསྒྲུབ་བྱ་གང་ལ་ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་ Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 204) इह शब्दो धर्मी, श्रावणत्वं साध्यधर्मः / उभयं चैतत् वाविप्रतिवादिनोः ག་ཝའུ | འདིར་, (སྒྲ' ནི་ཆོས་ཅན་དང་། མཉན་བྱ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ས། འདི་གཉིས་ཀ་1ཡང་, རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པའོ། 203) ལུ་ འགཞི . इत्यादि / एषामिति नवानामपि परामर्शः / वचनानि प्रतिज्ञादोषा इति सम्बन्धः; कारणमाह / “འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བ་ནི་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། “འདི་རྣམས་" ཞེས་པ་ནི་, བརྟག་པ་དགུ་པ་ རྣམས་སོ།། བརྗོད་པ་རྣམས་” (ཞེས་བྱ་བ་)ནི་, དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་རྣམས་ སོ་, ཞེས་འབྲེལ་བ་ཡིན་ལ། (དེའི་)རྒྱུ་མཚན་བརྗོད་པ་ནི་, - 203) གའི་འཚམའི་ཆོས་ཤུའ' पञ्चानामाद्यानाम् / स्यं च तद्रूपं च स्वरूमित्यर्थः / निराक्रियतेऽनेनेति निरा. करोतीति वा निराकथम् / प्रतिषेधमित्यर्थः , “ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་འགོག་པར་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས? འབྲེལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཅན་དུ་གནས་བ་ནི། གནས་བ་སྒྱུར་དུ་རྒོལ་བ་གཉིས་ནས་གྲུབ་ཟིན་བན; ཞེས་བའོ།། 1)འདི 5; གཉིས་ཀ་གྲུབ༔ ཅེས་སྐྱོན་དུ་འགྲོ་ཚུལ་བསྟར་བ་མིན་ག དེ་ཡང་ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་གཅིག་ ཀ་ནི་རི་ནས་གྲུབ་བས་སྐྱོན་དུ་སོང་བ་མིན་གྱི་ ཐན་ཚུན་འབྲེལ་བཧི་མཚན་ཉིད་དང སྨན་བའི་ཚུལ་དུ་ གྲུབ་པས་རྒྱུན་དུ་སོང་བའོ། གཞན དུ་ན; སྒྲ་མི་རྟག་བ་ག; ཡང་དག་མིན་བར་ཐག་ཏི། ཕྱི་རྒོལ་ གྱིས་གཉིས་ཀ་གྲུབ་བས་སོ། / 2) འདིའི་ཐ 5; གྲོགས་བསྒྱུར་སྟ་དབར་དྭང་སྡེ་དབང་(8)གཉིས་ཀར་-'བོ་ལྕེ”ཞེས་བྱུང་། Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 (ནི། སྔོན་མ་ལྔ་བ་རྣམས་1སོ།། - རང་དང་, དེའི་བཞིན་ནི2 རང་བཞིན་ཞེས་ བའི་དོན་ཡིན་ལ། གང་གིས་འགོག་པར་བྱེད་པའམ་, འགོག་པར་བྱེད་པས་ ན་, འགོག་པ་སྟེ། བསལ་བར་བྱེད་, ཅེས་པའི་དོན་ནོ།། 207) धर्मस्वरूपस्य निराकरणं तत्तथा, मुखमिव मुखं द्वारमिति भावः / ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་འགོག་(བསལ)བར་བྱེད་པ་སྟེ། དེ་ནི་དེ་ལྟར་རོ།། ཁ་དང་མཚུངས་པས་ན་, ཁ” སྟེ, སྒོ་ཞེས་ཤེས་བར་བྱའོ། / 208) धर्मस्वरूपनिराकरणमेव मुखम् , तेन धर्मस्वरूपनिराकरणमुखेन धर्मयाथा त्म्य प्रतिषेधद्वारेणेत्यर्थः। . ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་འགོག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ནི་སྒོ་དང་། དེས་ན་, ཆོས་ - ཀྱི་རང་བཞིན་འགོག་པར་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་(ཞེས་བྱ སྡེ།) ཆོས་ཀྱི་ཇི་ལྟ་བའི་ བདག་ཉིད་བསལ་བར་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ།། 1) སྔོན་མ་ལྔ་ནི;ག་རིམ་བཞིན་(i) མངོན་སུམ་དང་(ii) རྩིག་དབག དྭང་(iii) ཉུང་རུང་(iv)འཇིག་ རྟེན་གྲགས་པ་དང;(v) རང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་འགལ་བས་བསལ་བ་དང་ལྔའit 2) འདི་ནི་རང་བཞིནཞེས་བའི་ཚིག་དེ་ཆག་ལྟད་ཀྱི་ཆོ་ག་བྱས་པ་ལས་གྲུབ་བ་ཆེན་བས; དེ་བཤད་པ་ ཆེན་ཁ; དེ་ཡང་ འ= རང་' དང;ཅའ=གཟུགས་མག་(བཞིན' ཞེས་པ་མིན་ཞིང་] : དེ་གཉིས་ཀྱི་ རྣམ་དབྱེ་བསྡུས་ཏེ; ཚིག་སྡུད་བྱས་པས་- (རང་བཞིན' ཞེས་གྲབ་ཅིང; དེ ན་ཡང་དེ་ལྟར་རོ;ཞེས་བའོlt 3) “ཁ'' རུང་མཚུངས་པས་ན་“ཁནྟི,-ཞེས་པ་འདི་ག་བདེ་བ་ཞིག་མེད་ཀྱང་། - ནད་ནི-a' ཞེས་པ་ དེ འི་ད ན་ཚན་ལ; ་ཁ ནས་ཕྱིར་ཐོན; ཟླ་བའི་ག དང; རལ་གྲིའི་སོ;=qཁ་འ: fཞི་འ:; F%ཤུའི, offའི་སྐུ, ཞེས་གོ་རིམ་བཞིན; ཁ་དང; གདོང་དྭང;སོ་རྣམས་ལ་ ཞེས་པའི་སྒྲ་འཇུག་ཚུལ་ཆེད་ ཀྱང་། འདིར་ནི་རལ་གྲིའི་སོ་ལྟ་བུ་ལ་(ཁའམ“ཞུ? ཞེས་བ་ལྟ་བུའོ / དེ་ཡང་འདིར་མིང་རྐྱང་གི་,་ཁ1 མིན་གྱི; བྱེད་པ་པོ་ལ་ཡོད་པའི་བྱ་བ་གསལ་བྱེད་ཉིད་དོ། 4) आत्मनोऽनतिक्रमेण यथात्मा, तस्य भावो याथात्म्यम् / धर्मस्य याथात्म्यम् धर्मयाथात्यम्, fའི l Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 206) प्रतिषिध्यते चाश्रावणः शब्दः / इत्येवमादिषु पञ्चसु प्रत्यक्षादिप्रसिद्ध धर्मयाथात्म्यमिति भावना। བསལ་བར་བྱས་བ་ཡང་, སྒྲ་མཉན་བྱ་མ་ཡིན་བ་ལ་སོགས་པ་)འོ།། ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དེ་ལྟར་དང་བ་ལྔ་བ་རྣམས་ལ་, མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་ (དེ་དང་འགལ་བའི་དོན་) ཆོས་ཀྱི་ཇི་ལྟ་བའི་བདག་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པས་སོ། ཞེས་ཤེས་པར་བྱའ། / 2{0): sr- (ཀའི་འགཙགཞིའ:/ त्रयाणाम् / तत्र प्रतिपाद्यतेऽनेन प्रतिपादयतीति वा प्रतिपादनम् / परप्रत्याབའཆིའི 《འ | , ་དེ་བཞིན་དུ་ རབ་ཏུ་བསྟན་པར་བྱེད་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར། གསུམ་པོ་རྣམས་ཀྱི་(འབྲས་བུ་གྲུབ་མི་སྲིད་དོ་, ཞེས་བའོ)། དེ་ལ་ གང་གིས་སྟོན་པར་བྱེད་པའམ་, སྟོན་པར་བྱེད་པས་ ན་, བསྟན་པའོ། / གཞན་གྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུའོ་, ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་ལྷག་མ) 1) བསྒྲུབ་བྱ་སྒྱུར་ཟུང་དང་པོ་ལྔ་བ་ནི;མངོན་སུམ་ལ་སོགས་བས; དེའི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་གྲུབ་བམ་བསལ་ཞིང་འགོག་ག] ་ཁྱར་བར་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་, བ་སོགས་ བ་ལྕག་མ་བཞི་ནི་, ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཚད་མས་བཀག་བའི་བློ་ནས་སྒྱུར་ཟུང་དུ་འཇོག་པ་ནི་མ་ཡིན་ ས། ཨིན་ཀྱང་ཁས་བླང་བའི་གྲུབ་མཐའ་ (rq་ནག་གfག་#I)ཙམ་དང། སྐབས་ཐོབ་ལ་བཙུག་ ཙམ་གྱི་སྒོ་ནས་སྒྱུར་བྱུང དུ་བཞག་བ་ཡིན་བརྨ་, སྒྱུ་་རྐྱང་ཙམ་མོ་, ཞེས་ཤུགས་ཀྱིས་ག ཧོ།། a)ནི་དབའ་, སྡེ་དབར་, རྟ་དབང་རྣམས་སུ་མཐུན་བར་, tགང་དག་པར་རབ་ཏུ་རྟོགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ དང་" ཞེས་བྱ་བ་འདུག 13,181 b.F.སྟེ, ཅེ། 3) འདིར་ ་གང་གིས་རྒྱུན་བར་བྱེད་1. ཅིག་ལ་ནི་བྱེད་པ་པོ་གང་གིས་དངས་སུ་སྨན་མར་བྱེད་ཅིག་བ་ མིན་ལ། སྐྱོན་བར་བྱེད” ཅེས་བ་གཉིས་པ་ནི་, བྱིད་ཁ་པ ་ཏེ་བྱེད་པ་གཞན་ཞིག་གི་གླུ་ནས་བྱ་བ་ Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 འི་སྙིང་བོ་ཅན[ = ཁོང་ན་གནས་པ་ཡིན་ནོ།། 211) तस्यासम्भवः प्रतिपादनासम्भवः तस्मात् प्रतिपादनासंभवतः / न च दृष्टान्ताद्यप्रतिपत्तौ प्रतिपादनं सम्भवति / - དེ ་མི་སྲིད་པ་ནི་, རབ་ཏུ་བསྟན་པར་བྱེད་མི་སྲིད་པ་དང་། དེའི་ཕྱིར་ ན་, རབ་ཏུ་བསྟན་པར་བྱེད་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ།། དང་བོར ་དཔེ་ཆོས་ཅན་ རབ་ཏུ་བསྒྲུབས་ན་(དེའི་རྗེས་སུ) བསྟན་པར་བྱེད་པ་ཡང་སྲིད་པ་མ་ཡིན་ནོ།། / / 2RR) ཞག་, * གundhedཙའགག | विफलस्य भावो वैफल्यम् साधनस्य वैफल्यं साधनवैफल्यम् / तस्मात्साधनवैफ༩ལd: | བ (ཚའ)བསྐུལ དེ་བཞིན་དུ་—གཅིག་གི་1ཡང་ “སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་འབྲས་བུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། / འབྲས་བུ་མེད་པའི་དངོས་པོ ་ནི་, འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་དོ། །སྒྲུབ་པར་ བྱེད་བའི་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་ནི་, སྒྲུབ་བྱེད་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་ ཕྱིར་ན་, སྒྲུབ་བྱེད་འབྲས་བུ་མེད་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །དང་(གི་སྒྲ)ནི་སྡུད་པའོ།། 23) འབའ ག་ འབh; प्रतिज्ञादोषाः / प्रतिज्ञा पक्षः इत्यनान्तरम् / दोषाभासः इति च तुल्यम् / इत्यभिहिताः / पक्षाभासाः // བྱེད་བར་བརྗོ ད་པའི་ཚུལ་དེ་, རྒྱུ ད་ནས་བྱེད་བའམ་སྣུན་ཞེས་བའོ། མདོ་ལྕན་བ་དང་, སྨོན་3་འཇུག. ཞེས་བ་ལྟར་རོ། 1)གཅིག་གི་ཁང,-ཞེས་པ་ནི, རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀའི་༣བང་དུ་བྱས་ཏེ། གཅིག་གི་ནང་དོན་གྲུབ་ལ་ དྭང་། ལོག་རྟོག་སེལ་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་འབྲས་བུ་ཁོད་བར་མི་འགྱུར་བ་རྗེ་, མེ ད་པ་ཁོ་ནའོ ,ཞེས་སོ།། Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 དེའི་ཕྱིར་ན་, འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་; དམ་བཅའ་བའི་སྐྱོན་རྣམས་1 ས།། དམ་བཅའ་དང་, ཕུགས་ནི་དོན་གཞན་མ་ཡིན་ནོ། །སྐྱོན་དང་, ལྟར་སྣང་བ་, ཞེས་བ་ཡང་འདྲ་བ་ཉིད་(མཚུངས་པའམ་དོན་གཅིག་པ་ཉིད་)དོ།། ཞེས་བྱ་སྟེ་, ཕུགས་ལྟར་སྣང་རྣམས་ མངོན་པར་བརྗོད་ཟིན དོ།2: . རྗེས་ག: རྟགས་ལྟར་སྣང་:- - / 214) साम्प्रतं हेत्वाभासानभिधित्सुराह 'असिद्धानकान्तिकविरुद्धा हेत्वाभासाः' ད་ནི, གཏན་ཚིཊ་ལྟར་སྣང་བ་རྣས་མངོན་བར་བརྗོད་པར་འདོད་ནས་སྨྲས་པ་ ཙམ་གྲུབ་པ་དང་, མ་ངེས་བ་དང་,3 འགལ་བ་རྣམས་ནི་,4 གཏན་ཚིགས་ 1) }་དབར་, སྡེ་དབར་, སོགས་ལ་མཐུན་བར་, ་སྐྱོན་རྣམཁ1. ཞེས་བྱུང་དང་། སྨྲ་སྒྲ་ཎ་མིའི་ དཔེ་ གཅིག་ལམ... ·དམ་བཅའ་བའི་སྐྱོན་ཞེས་བརྒྱུ དུ་བ་ནི། ཕུགས་སྒྱུར་བྱུང་བ་རྣམས་;» ཞེས་བྱུང་། ཤད་ནི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཚིག་གཙ ད་མཚམས་མ་ཞེས་བའི་སྐྱོན་ནོil (རྩ་ག་ཀཟ ཚུབ་ཅིག་ཁ, ཤགIfRa {e;) 2) རྩ་བར་-བ་ཆ: qarལོ་n: ཞེས་ཡོད་ལ་, 6: ཞེ ཟ་བའི་ཆག་གི་རྣམ་གྲངས་རྒྱུ་བྱས་ཏེ་འདིར་ taffs: ass"WIST IN'SFF 1HT55', $ 585 's ATV'g: རྐང་བ་རྣམས་བཤད་ཟིན་ཏོ་ཞེས་བའི་ཚིག་གི་བྱང་ང་ (1816,སྟེ་ཅེ)Il 3) མ་གྲུབ་པ ''དྭང་, མ་ངེས་པ་ དང་', ཞེས་ (དང་' སྒྲ་བསྡུས་ཏེ་ལེགས་སྦྱར་ལ་ཆིག་སྡུད་བྱས་ འདུག་ཀྱང་༔ འདཾ འི་བ ད་ བེ་རྣམས་སཱུ་ དྭང་༔ སྒྱུ་མ་བསྡུས་པར་བཞག་འདུག་ཅིང་, གོ་བདེ་བའང་ བདུག་བས་བཞག་གོ / 4) . སྡེའི་དཔེ་རྣམས་བག་མཐུན་བར་...་འགལ་བ་ལྕི། གསུམ་བ་རྣམས་ནི་གཏན,ཚོགས་ལྟར་ལྟུང་ བ་རྣམས་སོ་ཞེས་བྱུང་(ཙ་, སྟེ་ ཅེ, j. 1861) Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ།།" 215) असिद्धश्च अनेकान्तिकश्च विरुद्धश्च-असिद्धानकान्तिकविरुद्धाः / हेतु वदामासन्ते इति हेत्वाभासाः / མ་གྲུབ་པ་དང་, མ་ངེས་བ་དང་, འགལ་བ(རྣམས)ནི་, འགལ་མ་ངེས་ མ་གྲུབ་བ་རྣམས་སོ།།1 གཏན་ཚིགས་དང་འདྲ་བར་སྣང་བ་རྣམས་ནི་, གཏན་ ཚིགས་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ།། གft: མ་གྲུབ་པའི་གཏན་ཚིགས་ तत्रासिद्धश्चतु प्रकारः 216) यथोदेशं निर्देशं इति न्यायमङ्गीकृत्यासिद्धप्रतिपिपादयिषयाह, ཇི་ལྟར་བསྟན་བ་ དེ་ལྟར་བཤད་པ་, ཞེས་པའི་རིགས་པ་བདག་གིར་ བྱས་ཏེ། མ་གྲུབ་པ་བསྟན་པར་བཞེད་ནས་སྨྲས་པ་,- - 217) तत्र, एषु असिद्धादिषु / असिद्धः सिध्यति स सिद्धः प्रतीतः न सिद्धः *#4:, སོnda: | ཞུ:ག ཞུ :, ་དེ་ལ་མ་གྲུབ་བ་ནི་, རྣམ་པ་བཞི་སྟེ / དེ་ཁ, (ཞེས་པ)ནི་, མ་གྲུབ་བ་ལ་སོགས་པ་འདི་རྣམས་ལ་ཞེས་པ)འོ།། མ་གྲུབ་བ་ནི་, གྲུབ་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་གྲུབ་བ་ཡིན་པ་སྟེ་, རྟོགས་པའོ། / གྲུབ་བ་མ་ཡིན་བ་ནི་, མ་གྲུབ་བོ་སྟེ། མོ་རྟོགས་པའོ།། རྣམ་བ་བཞི་ནི་ (དེ་ལ) དབྱེ་བ་(རྣམ་པ)བཞི་ཡོད་(ཅེས)པའོ།། 218) प्रकारान् दर्शयति, ཙགཞུ:“.... इत्यादि / तद्यथेति पूर्ववत् / उभयोवादिप्रतिवादिनोः असिद्धः उभयासिद्धः। 1) བོ ད་ཀད་ལ་ཆོག་བསྡད་ཀྱི་ཆོ་ག་བྱས་མེ དྭ་བས་འདི་ལྟ་བུའི་འབྲེལ་ངག་བཀོད་མི་དགོས་ཀྱང་།, 2 དི ད་ Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 དབྱེ་བ་རྣམས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ལ: 1 (གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པ••བ། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བའོ།། འདི་ལྟ་སྟེ་, ཞེས་བ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ།། རྒོལ་ ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀ་དག་གིས་མ་གྲུབ་བ་ནི་, གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་བའོ།། 216) अन्यतरस्य वादिनः प्रतिवादिनो वा असिद्धः अन्यतरासिद्धः / གོལ་བའམ་ཕྱི་རྒོལ་གང་ཡང་རུང་བས་1 མ་གྲུབ་པ་ནི་ 2 གང་ཡང་རུང་བས་མ་གྲུབ་པའོ།། 220). संदिह्यते स संदिग्धः / संदिग्धत्वावेवासिद्धः, संदिग्धासिद्धः / ཐེ་ཚོམ་ཟ་བར་བྱས་པ་ནི་, ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའj། ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་ཕྱིར་ན་མ་གྲུབ་པ་ནི་ 3 ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་པར།” 221) आश्रयो धर्मो, सोऽसिद्धो यस्यासो, आश्रयासिद्धः / च समुच्चये / इतिशब्द परिसमाप्त्यर्थः // རྟེན་(ཞེས་པ)ནི་, ཆོས་ཅན་ནོ།། གང་གི་དེ་མ་གྲུབ་བ་དེ་ནི་ // “གཞི་[རྟེན་]མ་གྲུབ་པའོ།།” ཡང་གི་ སྒྲ་ནི་ ཀུན་ཏུ་བསྡུད་པའོ།། ཞེས་བྱ་བ་ ཏེ། ཨ་ཏིའི་སྒྲ་ནི ཡོངས་ སུ་རྫོགས་པའི་དོན་ཅན་ནོ།། བ ཀ དུ་བ་ནི་ལེགས་སྦྱར་ཁ་ཆག་ལྟར་ཆེར་བས་, དེའི་དབང་དུ་བྱས་པའོ།། 1) འདིར་, གཉིས་ཀ་ (ག'” ཞེས་བ་དང་། གང་ཡང་རུང་བ་ ་ལ་༣ ཞེས་པ་སྒྲ་ལེགས་པར་མི་སེམས་ཏེ། རྒྱ་དབེན་དེ་གཉིས་ཀ་ལ་བྱེད་སྒྲ་མངོན་པས་སོ། 2) གཞི་མ་གྲུབ་བ་མང; ཆོས་ཅན་རྒོལ་བས་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་གྱི། ཕྱི་ཚད་མས་མ་གྲུབ་པ་མིན་བར་ སེམས་སོjl Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 { བུ་གrfa: གཉིས་ཀས་མ་གྲུབ་བ;༢༢༢) རྣའ་ཤུ་འཚོ་བར་ཞུ ཞ ཁའ་འིuཞེ་ | इत्यादि / तत्रेति पूर्ववत् / शब्दानित्यत्वे साध्ये, अनित्यः शब्दः इत्येतस्मिन् चाक्षुषत्वादिति / ད་ནི་, དཔེ་རྣམས་བཤད་པར་བྱ་བ་(འི་ཕྱིར)སྨྲས་བ་ - ་དེ་ལ་སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་་་་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །དེལ, ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། / - སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ་མི, སྒྲ་མི་རྟག་པ་, ཞེས་བྱ་བ་འདིར། མིག་ (ཤེས) ཀྱི་བཟུང་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ ཞེས་བའོ།1 223) चक्षुरिन्द्रियग्राह्यश्चाक्षुषस्तद्भावश्चाक्षुषत्वम् / तस्मादित्ययं हेतुरुभ यासिद्धः। མིག་གི་དབང་པོས་བཟུང་བར་བྱ་བ་ནི་, མིག་གི་བཟུང་བྱ་དང་། / དེའི་དངོས་པོ ་ནི་, མིག་གི་བཟུང་བར་བྱ་བ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་, ཞེས་བྱ་ བ་འདི་ནི། རྟགས་དེ་, གཉིས་ཀས་མ་གྲུབ་པའོ། / 224) तसहि चाक्षुषत्वं न वादिनः प्रसिद्ध नापि प्रतिवादिनः / श्रोत्रेन्द्रियग्राह्यत्वाच्छब्दस्य / དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་། མིག་གི་བཟུང་བྱ་ཉིད་དུ་རྒྱལ་བས་མ་གྲུབ་ ཅིང་། ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་ཀྱང་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། སྒྲ་ནི་མཉན་བྱའི་དབང་པོས་ 1) བྷ་སྟེ; དམན་རྣམས་ ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ - ཞེས་བྱུང་། འདི ར་མིག་གིས་བཟུང་བ་དང; མིག་གི་ དབང་པོ་བ་བཟུང་བར་བྱ;སོགས་ནི;རྩེ་ནང་དང་བྱེ་མ་དོ འི་ཁྱད་བར་མ་བྱས་ན་སྤྱིའི་དོན་ཅན་ གྱི་དབང་དུ་བྱས་བར་མངོན་ནོ། Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 བཟུང་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། མོ་ཀའགའ:, གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་1:२२५) कृतकत्वादिति शब्दाभिव्यक्तिवादिनं प्रति अन्यतरासिद्धः / “སྒྲ་མངོན་པར་གསལ་བར་སྨྲ་བའི་ངོར་, (སྒྲ) བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་བ་ནི་, གང་ཡང རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་པའ། / 226) शब्दानित्यत्वे साध्ये इति / वर्तते कृतकत्वावित्ययं हेतुः, शब्दाभिव्यक्ति वादिनं मीमांसकं कापिलं वा प्रत्यन्यतरासिद्धः।। སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་བསྒྲུབ་པ་ལ་, ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། ཡོད་དེ་1, བྱས་ པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་བའི་རྟགས་འདི་, སྒྲ་མངོན་པར་གསལ་བར་སྨྲ་བ་ རྣམས་ཀྱི་སྟེ་, སྤྱད་ (དབྱོད)བ་བའམ་, སེར་སྐྱ་བའི་ངོར་, གང་ཡང་རུང་ བས་(ལ)མ་གྲུབ་བའོ། / 227) तथाहि- न तस्य ताल्वोष्ठपुटादिभिः क्रियते शब्दः; किंत्वभिव्यज्यते R l དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་། དེའི་ (ལུགས་ལ)སྒྲ་ནི་རྐན་དང་མཆུའི་འདབ་ མས་བྱས་བ་མིན་གྱི། ཡིན་ཀྱང་ (དེ་དག་གིས) མངོན་བར་གསལ་བར་བྱས་ པ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བྱ་བའོ།། གfའི་གཞིg: ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་བ:༢Rs)་ འགt, གཙགག་གཞག་ , इत्यादि / वाष्पो जलादिप्रभवः स आदिर्यस्य रेणुवादेः स वाष्पादिस्तस्य भावः सत्ता, तेन वाष्पादिभावेन / संदिह्यमानः किमयं धूम उत वाष्प उत रे णुवतिरिति संदेहमापद्यमानः। 1)་ཡོདྭ་དེ༔ ཞེས་པ་ནི;མི་རྟག་པར་ཡོདྭ་བའn; དེའི་རང་བཞིན་ལ་འཇུག་བའི་དོན་ནི།། Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 དེ་བཞིན་དུ་, ་རླངས་བ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་བོས་1• / ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བ་སྟེ། རླངས་པ་ནི་, ཆུ་ལ་སོགས་པ་ (ལས) རབ་ཏུ་ འབྱུང་(སྐྱེ་)བའོ། །དེ་ལ་སོགས་པ་(ཞེས་པ་) གང་གི་ནི་, རྡུལ་གྱི་ཀ་བ་ (རྡུལ་གྱེན་དུ་འཕྱུར་བའི་ཕུང་པ་)ལ་སོགས་པའི་ (ཞེས་པ་ཡིན་ལ)། དེ་ནི་ རླངས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེའི་དངོས་པོ ་སྟེ་, ཡོད་བ་ (གནས་བ) ཉིད་དོ།། དེས་ན་, རླངས་བ་ལ་སོགས་བའི་དངོས་བས (ཞེས་བྱ་བའོ) ཐེ་ཚོམ་ཟ་བཞིན་པ་ (ཞེས་པ་)ནི། ཅི་འདི་དུ་བའམ་, རླངས་ བའམ་, རྡུལ་གྱི་ཀ་བ་(རྡུལ་གྱི་ཕུང་པ》ཡོན་ ? ཞེས་, ཐེ་ཚོམ་ལ་ཀུན་ཏུ་ གནས་2བཞིན་པའ RRg) “གའ་གd:; གཙུག: fcuཞི་ག་ཀཱ་: | ཀཱ ? ཨའི: Rathའ་ཞི་ द्धिस्तस्यामग्निसिद्धौ। འབྱུང་བ་འདུས་པ་་་་་ ད རབ་ཏུ་ཕྲ་བའི་ས་ལ་སོགས་པའི་ཚོགས་འདུ་བའོ། །ཅི་ཞིག་(གི་ ཕྱིར་》ན? མེའོ་ (དངོས་པོ་)སྒྲུབ་པ་སྟེ་, མེ་སྒྲུབ་པ་དང་། དེའི་ (རང་ བཞིན་སྒྲུབ་པ་)ལ་སྟེ་, མེ་སྒྲུབ་བ་ལའོ།། 1)སྟེ,༔་དབར་རྣམས་རྒྱུ་དངས་པར1-ཞེས་བྱུང་། 3. 1816.ལྟ་ལྟ.) II-དངོས་པོ༔ ཞེས་ བའི་དོན་ནི; དངོས་པོ་དེས་འཁྲུལ་བའི་རྐྱེན་བས; ཞེས་པ་ཡིན་ལ; དངོས་པོར༔ ཞེས་པ་ནི; དངོས་པོ་ དེ་ཐེ་ཚོམ་དེས་ཁུལ་ཏུ་བྱས་བའི་དོན་ཙམ་དུ་བྱུང་ངོ་།། 2)ཐེ་ཚམ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་ཀུན་ཏུ་ལྟུང་བག; བསྒྲུབ་བྱ་ལ་ངེས་པ་མི་འདྨན་ཞེས་པའོ། / 3) དུ་བ་ཚན་ཚན་བ་ཚོམ་ཟ་བའི་གཞིའམ་དངོས་པོ་འབྱུང་བ་འདུས་པའི་ (སྔོ་ཕྱུར་བ་ལ་སོགས་པའི)རྫག་ ལ་དུ་བར་བསམ་ནས; མེ་སྒྲུབ་པ་ལ་དེ་རྟགས་སུ་བཀོ དཱ་བའི་ཆ; རྟགས་ལ་ཐེ་ཚོམ་གྱིས་ཁྱབ་བས; དེ་ མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་ཁོ་ནབོ; ཞེས་བའོit Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 230) अग्निरत्र धूमादिति उपदिश्यमानः प्रोज्यमानः संदिग्धासिद्धः / निश्चितो हि धूमो धूमत्वेन हुतवहं गमयति नानिश्चित इति // འདིར་མེ་ཡོད་དེ། དུ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་, ཞེས་བརྗོད་བ་སྟེ་, རབ་ དུ་སྨྲ་བ་ནི་ ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་པའོ།།” (གཞི་དེ)དུ་བ་ཡིན་པར་ངེས་པ་ན་, དུ་བ་ཉིད་ཀྱིས་སྦྱིན་སྲེག་ཟ་ (མེ) རྟོགས་པར་བྱེད་ཀྱི། (གཞི་དེ་དུ་བ་ཡིན་མིན་) མ་ངེས་པ་ལས་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བྱའོ། / ན་InqTtag;, ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་:༢3) in, *ལྷགomཆག་" atག འི :| རྣམhe ག*་ d:| *བ་ག བཞུའe; •འག- ག ཞ - gqcའི་ཀ- ཚཡིག:- Ram:- *ཁགཞR་ , དེ་བཞིན་,-“ནམ་མཁའ་རྫས་སུ་ཡོད་དེ་་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ནམ་མཁའ་ཞེས་པས་ནི་, ཆོས་ཅན་ ངེས་པར་བསྟན་བའོ། །་རྫས་” ཞེས་བྱ་བ་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་སོ། / འདི་པའི་2ཡོན་ཏན་ཡང་དྲུག་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། “གྲངས་དང་,ཚད་དང་, ཐ་དད་བ་ཉིད་དང་, འདུས་པ་དང་, རྣམ་པར་དབྱེ་ བ་དང་, སྒྲ ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་སོ།།3” 1) གIFIགེ་ = fa=zrR-ཞི་གེ.. 21?i31 ཤ་ག གླུག:, [ཆཞས་ཚུག[-qftགགor-qqq ཚn]r-fའི་ཤ་TT: (q*RTF. ཞྭ• 2itxt) 2) འདི་བའི་= ནམ་མཁའི་མན་ཏན་ 3) བྱེ་བྲག་བའི་མདུ་-17lr, དང; དེའི་འགྲེལ་བ་ཟླ་བ་ཀུན་དགས་མཛད་པར་ 2u{13 ལ་བར་བྱqu Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 232) तत्र गुणानामाश्रयः गुणाश्रयस्तभावस्तत्त्वं तस्मात् गुणाश्रितत्वादिति / अयं हेतुराकाशासत्त्ववादिनं बौद्धं प्रत्याश्रयासिद्धः / धर्मिण एवासिद्धत्वात् // དེ་ལ་, ཡོན་ཏན་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་ནི་, ཡོན་ཏན་གྱི་རྟེན་ནོ། །དེའི་དངོས་ པོ ་ནི་དེ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་སྟེ་, ཡོན་ཏན་གྱི་རྟེན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་པའོ།། རྟགས་འདི་ནི་, ནམ་མཁའ་དངོས་མེད་དུ་སྨྲ་བའི་སངས་རྒྱས་པའི་ངོར་ གཞི་ (ཆོས་ཅན་)མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། ཆོས་ཅན་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ།1 2) འག་ བ བཙག་འ Rཞུག:5 "पञ्च इमानि भिक्षवः संज्ञामानं संवृतिमात्रं प्रतिज्ञामात्र व्यवहारमात्र དཊའགགཞུ | ཏའགའིq= ? མla: མིའུ་(area), གཞ: མ་ཞུ་ (aea), གfereaiའི་འs:, 8%IA, gཚུ༩ འི དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་, དེའི་གྲུབ་པའི་མཐའ་སྟེ༔ ་་དགེ་སློང་དག, ལྔ་པོ་འདི་རྣམས་ནི་, མིང་ཙམ་དང་, ཀུན་རྫོབ་ ཙམ དང་, དམ་བཅའ་ཙམ་དང་, ཐ་སྙད་ ཙམ་དང་, རྟོག་པ་ཙམ་མོ། * ལྔ་ པོ་ (ཏེ)གང་ཞེ་ན? འདས་བའི་དུས་དང་། མ་འོངས་པའི་དུས་དང་། 1)དེ་ཡང་༢༨:-སངས་རྒྱུས་བ་རྣམས ཀྱི་གྲུབ་པའི་མཐུབ་ལ་ནི; དོན་བྱེད་པའི་ནུས་བ་དང་ལྡན་པའི་ ཆོས་བྱེད་རུངོས་པར་འ ད དུ་ལ། དོན་བྱེད་བའི་ནམ་བས་སྟོང་བ་ལ་ནི; དྭངས་མོ འི་མཚན་jདྭ་མི་ འད དུ་བས] ལུགས་འདོད་ནམ་མཁའ་སཌ་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ལ་དྭངས་པོ འི་མཚན་ཉིད་ གདུ་བར་མི་༢ ད ད་ད]t དེས་ན; དངོས པར་གྱུར་བ་དྭང; རྫས་སུ་གྱུར་པ་དྭང; ཨན་ཏན་སྒྲ་ལ་སོགས་ པའི་རྟེན་དུ་གྱུར་བའི་ནམ་མཁན; སངས་རྒྱུས་ལ ལ་;གྲུབ་པའི་མཐའ་དང; ཁས་ལེན་དྭང; ཚོད་མ་གང་ གིས ཀྱང་གྲུབ་བ མེ ད་པས; ཆས་ཅན་མ་གྲུབ་པ་ཡིན; ཞེས་པའil 2)འདི 5; 'a=le: ན%r? ཞེས་བ་ tmlའ* འདུས་བ་དང; agi? ཞེས་པ་རྒྱན་དང; ཏི ག་པ་སོགས་ལ་ མང་འཁྲུག་བས; འདི ར་འདུལ་བ་ཞེས་བའི་ཚིག་དང་འབྲེལ་སྣུབས་དུག' ཞེས་བ་ཡིན་ནོ།། Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 སོ་སོར་བརྟགས་འགོག་དང་། ནམ་མཁའ་དང་། གང་ཟག་, ཅེས་བྱ་བ་ རྣམས་ས།” 234) ननु चान्योऽप्यस्ति असिद्धः, स च द्विधा / - प्रतिज्ञार्थंकदेशासिद्धः, यथा अनित्यः शब्दोऽनित्यत्वात् / अव्यापकासिद्धश्चेति, यथा सचेतनास्तरवः स्वापात् / स कस्मान्नोक्तः ? (འདིར་ཁ་ཅིག་)གལ་དེ་ཡང་མ་གྲུབ་པ་ (འི་རྟགས་གོང་སྨོས་རྣམས་) ལས་) - ཞན་ཡང་ཡོད་ལ། དེ་ཡང་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། དམ་བཅས་པའི་ དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་མ་གྲུབ་པ་ནི་, སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པ་ཡིན་ པའི་ཕུར་(ཞེས་པ་)ལྟ་བུ་དང་། ཁྱབ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པས་མ་གྲུབ་བ་ ཡོང་སྟེ། ཤིང་རྣམས་སེམས་དང ལྡན་བ་ཡིན་ཏེ། (ལ་མ་འཁུམས་ནས) ཉལ་ བའི་ཕྱིར་, ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། དེ་ (དག་)ཅིའི་ཕྱིར་མ་བཤད་པ་ཡིན? 235) (तत्र) आचार्य आह, अन्तर्भावात् / क्व पुनरन्तर्भाव इति चेत् ? उभयासिद्धे / तस्माददोषः। ་(དེ་ལ)སློབ་དཔོན་གྱིས་སྨྲས་བ་1, (གོང་དུ་བཤད་པ་དེ་རྣམས་ཀྱི) ཁོངས་སུ་འདུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སླར་ཡང་དེ་གང་གི་ཁོངས་སུ་འདུས་, ? 1) “སློབ་དཔོན་གྱིས་སྨྲས་';”ཞེས་བའི་དཀན་འགྲེལ་གས-*ar=fཨཾ་ གrལྕེR; བུ་གཞr བ ge: - སློབ་དཔོན་གྱིས་སླབ་མ; ཞེས་པ་ནི་ལན་འདེབས་པ་པ '; ་རིས་སྨྲས་པ; ཞེས་བའི་ དོན་ནོ” ཞེས་བྱུང་བས། འདི''སྐུ་ནི་ཞེས་བ་དེ་སུ་ཡིན་མ་བཤད་ལ། འགྲེལ་བ་རྩམ་བ་པོ་རང་ གིས་རང་ཉིད་ལ་ གབ་ཀཾ = སློབ་དཔོན་སྨྱུག་བཞེས་པ འི་ཚག་བད་སྦྱད་བྱེད་མི་སྲིད་ཅིང་། ་སློབ་དཔོན་ཞེས་པ་ཕྱོགས་གླང་ཡིན་ཏེ། ་ཁོངས་རྒྱུ་འདུག་པའི་ཕྱིར༔ ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་ཕྱོགས་གླང་གི་ མིན་བར་མ་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། དེས་ན་འདཾ ར་ “གཅཞི་ཞེaཀྱི་ཀ ་རི་ཞེས་བ་དེ་རྒྱུ་མིན? དཔྱད་ བྱར་སྟང་ངོ་II geཞ ifa1-q. 89, n. 2vll Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ཞེ་ན; གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པའི་ (ཁོངས)སུའོ། །དེའི་ཕྱིར་ སྐྱོན་མེད་དོ།། 236) आह; यद्येवमसिद्धभेदद्वयमेवास्तु- उभयासिद्धोऽन्यतरासिद्धश्चेति / शेषद्वयस्यात्रैवान्तर्भावात् / तथा चान्यैरप्युक्तम् “rt@གེའིt ཟླཞེའི་ཞག་དེ་ལའི་(ཀག u" ཙུaiའི | -(.....) སྨྲས་པ་, གལ་ཏེ་འདིར་, མ་གྲུབ་པའི་དབྱེ་བ་ནི་གཉིས་ཁོ་ན་སྟེ། གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པ་དང་, གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་པ་, ཞེས་པའོ།། ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཉིས་པོ་འདི་ཁོ་ནའི་ནང་དུ་འདུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ ཡང་ མ་གྲུབ་དབྱེ་བ་གཉིས་ཉིད་དེ།། གཉིས་ཀ་དང་ནི་གང་རུང་ལའོ། / ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། གཞན་དག་གིས་ཀྱང་བཤད་དོ། , - 237) नैतदेवम् / धर्म्यसिद्धिहेतुसंदेहोपाधिद्वारेण भेदविशेषस्य सिद्धेः। विनेयव्युत्पत्तिफलत्वाच्च शास्त्रारम्भस्य।. ___ पर्याप्तविस्तरेणोक्तोऽसिद्धः॥ འདི་ནི་དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཏེ། ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པ་དང་། རྟགས་ལ་ ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་ཁྱད་པར་1 (དངོས་པ འི་སྐྱོན་གཉིས་) གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་བའི་ ཁྱད་པར་གྲུབ་པ་ཡིན་ལ། གདུལ་བྱ་ (རྣམས་ཀྱིས་དོན་མདོར་བསྡུས་པའི་སྒོ་ 1)འདི ར་“ཁྱུད་བརvཞེས་བ ནི .བག་ཙq- སྦེ་བར་གནས་བ་ གཞུང་རྣམས་སུ་-རུངོས་སྐྱོན, དོན་སྐྱོན; སྒྲ་སྐྱོན་, ཞེས་སྐྱོན་ཚུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་སུ་གནས་པ་གསལ་བྱེ ད་དེ བོit Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 ནས་)རྟོགས་པར་བྱེད་པ་ཉིད་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་འབྲས་བུ་ (དགས་བ) ཡིན་པའི་ཕྱིར་ར། མ་གྲུབ་པ་འཚམ་པར་རྒྱས་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། / ཨའི་ཝifའ:, མ་ངེས་བ་ (མང བོ འི་རྗེས་འགྲོ་ཅན):२३८) सांप्रतम् अनेकान्तिकः उच्यते / स च षट् प्रकारः षविधः / एकान्ते भव (भाव?) ऐकान्तिकः / न ऐकान्तिकोऽनकान्तिकः / षट् प्रकारा अस्येति षट्प्रकारः षड्विध इत्यर्थः / ད་ནི་, མ་ངེས་བ་ (རྣམས་)བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང་, རྣམ་ བ་དྲུག་སྟེ། (དབྱེ་བ) རྣམ་བ་དྲུག་གོ །གཅིག་གི་རྗེས་སུ་ཡོད་པ་ནི་,. གཅིག་གི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཅན་དང་། གཅིག་ (ཉིད་ཀྱི) རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཅན་མ་ ཡིན་པ་ནི་ གཅིག་མ་ཡིན་པའི་ (མང་པོ འི་)རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཅན་ནོ་ (མ་ངེས་ བའོ།》 །འདིའི་རྣམ་པ་ལ་དྲུག་ཏུ་ཡོད་བས་ན་, རྣམ་བ་དྲུག་སྟེ། རྣམ་(པའི་ དབྱེ་བས་དབྱེ) བ་དྲུག་, ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ།། ཨེ༩: དབྱེ་བ་བསྟན་བ་:༢a)་ ཞའིe, གa;......it इत्यादि / अन्वर्थम् / इत्युवाहरणमेव वक्ष्यामः / - དབྱེ་བ་རྣམས་ཉིད་ (བསྟན་པའི་ཕྱིར་》སྨྲས་པ: ཐུན་མོང་བ་་་་། / ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། རྗེས་(སུ་འབྲེལ་བའོ)དོན་ནི། དཔེ་ཉེ་བར་ 1) ༠༢:-fཞི qཞིག་འཀཱེ ཀེ་ཤའ་ཤའེ | བཀའe: ཁཞིའhfd, གིའུགlཀའེ t Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 བསྟན་པ་ཉིད་(ཀྱི་སྐབས་དེ་དང་)དེར་བརྗོད་པར་བྱའོ།། གཞག: ཐུན་མོང་བ:Rs༠) ཞ གaco: 3-9:: ཁེསcགལ 3R l, ་དེ་ལ་ཐུན་མང་བ་ནི་, སྒྲ་1 (ཆོས་ཅན)རྟག་པ་ཡིན་ཏེ། གཞལ་བྱ་ ཉིད་(ཡིན་པར)ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་པའj། - 241) तत्रेति पूर्ववत् / द्वयोर्बहनां वा यः सामान्यः स साधारणः / प्रमीयते इति प्रमेय-ज्ञेय इत्यर्थः। तद्भावः प्रमेयत्वं, तस्मात्प्रमेयत्वात्-प्रमाणपरि དེ་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །གཉིས་སམ་, མང་པོ་རྣམས་ ཀྱི་ཡང་རུང་, སྤྱི་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་, ཐུན་མོང་བའོ། །རབ་ཏུ་འཇལ་བར་བྱ་ བ་ཡིན་པས་ན་, གཞལ་བྱ་སྟེ། ཤེས་བྱ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ། །དེའི་དངོས་ བོ་ནི་, གཞལ་བྱ་ཉིད་དང་། །དེའི་ཕྱིར་ན་, གཞལ་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ། ཚད་ མས་ཡོངས་སུ་གཅད་པར་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་བ་)རོ།། - / 242) नित्य इत्यत्र शब्दाख्यो धर्मो गम्यते / इदं च सपक्षेतराकाराघटाविमा वेन साधारणत्वात् संशयनिमित्तमिति। . . རྟག་པ? ཞེས་བྱ་བ་འདིར། སྒྲ་ (ཞེས་)གྲགས་པ་ནི་, མོས་ཅན་དུ་ གོ་བར་བྱའོ། །འདི་ཡང་ (རྟོགས་འདི་ཡང་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནམ་མཁའ་ དང་, གཞན་བུམ་བ་ལ་སོགས་བ་ལ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་, (དེ་དག་ག) མཐུན་ མོང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཐེ་ཚམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་ད་, ཞེས་པའོ། / 1) སྒྲ་ཞེས; འགྲེལ་བར་ཆོད་རྩ་ཚིག་ལ་མི་འདུག | Ren.d. {et, | 2) གཞལ་བྱ་ཡིན་ཀ? ཞེས་བའོil Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 383) * འ@ Rགའ་.. इत्यादि / तत् प्रमेयत्वं धर्मः / हि रूपप्रदर्शने / नित्यश्चानित्यश्च मित्यानित्यो; नित्यानित्यौ च तो पक्षौ च नित्यानित्पक्षौ / तयोनित्यानित्यपक्षयोरित्यर्थः / ཡང་སྨྲས་པ་ (དེ་ནི་, རྟག་བ་དང་མི་རྟག་པ་་་ / ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དེ་ (ཞེས་བ་ནི) གཞལ་བར་བྱ་བ་ཉིད་ ཀྱི་ཆོས་སོ 1| ནི? (R) (ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི) ཚུལ་ (རང་བཞིན་གང་ཡིན་པ་དེ་ ལ་བཀར་ན)རབ་ཏུ་གསལ་བའི་དོན་དུ)འ། །རྟག་བ་དང་མི་རྟག་པ་ནི་ རྟག་མི་རྟག་དག་གོ །རྟག་མི་རྟག་དག་དང་, དེ་དག་གི་ཕྱོགས་ནི་, རྡུག་མི་ རྟག་གི་ཕུགས་དག་གོ །དེ་དག་གི་ (སྡེ) རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་གི་ ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི།། 27) ཀཱ ? ་གavགཞ'་ _तुल्यवृतित्वादनकान्तिकम् // (དེ་རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ག) ཧྥ་ཡིན་ ཞེ་ན? ་་་ཐུན་མོང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། / (ཞེས་པ་སྟེ)མཚུངས་པར་འཇུག་པ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། མ་ངེས་པའོ༔ (ཞེས་, རྟོགས་པར་བྱའོ་ཞེས་པའོ།། 1)གཞལ་བྱ་ཡིན་བཞེས་བའit 2)་ཞེ་༣༡ ཞེས་བ་རྒྱ་དཔེར་མེད། དོན་ཐ བ་ཆེན Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 245 प्रयोग एव दर्शयति / किं घटवत् प्रमेयत्वादनित्यः शब्दः, आहोस्विदाकाशवत् प्रमेयत्वान्नित्य इति। .. प्रकटायं दर्शयति। སྦྱོར་བ་ཉིད་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་1བུམ་པ་བཞིན་, གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ན་, སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཡིན་ ནམ་? ཡང་ན་, ནམ་མཁའ་བཞིན་དུ་ གཞལ་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར།, རྟག་པ་ ཡིན་, ཞེས་པའོ།།, དོན་གསལ་བར་བསྟན་པ་འདི་ཉིད་)ཡིན་ནོ།། 246) "अहो नायं संशयहेतुः / एतत्प्रयोगमन्तरेण प्रागेव संशयस्य भावात् / तद्भावभावित्वानुपपत्तेः / उक्तंच,: अनेकान्तिकभेदाश्च नेव संशोतिकारणम् / .. संदेहे सति हेतूक्ते सद्भावस्याविशेषतः॥" “ཀྱེ་མ་འདི་ནི་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། འདིའི་སྦྱོར་བ་ (བཀོད་པ་) མེད་པའི་སྔོན་ཉིད་ན་(དང་པོ ་ཉིད་ད)ཐེ་ཚོམ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། དེ་ཡོད་པ་གྲུབ་ ནས་(སྦྱོར་བ་བཀོད་བ་ནི་》འཐད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། (ཛཾ་སྐད་ད) ཨང་ མ་ངེས་པ་ཡེ་ དབྱེ་བ་ཡང་!! ཐེ་ཚོམ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་མིན་ཉིད། / ཐེ་ཚམ་ཡོད་ལ་རྟགས་བརྗོད་ལ།། 1)འདིའི་ཐད་་ཧང་དབར་5:- དེ་ལ་ཐུན་མོང་བ་ནི། འདི་ལྟར; གཞལ་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་སྒྲ་རྟག་ཅེས་ བའོ།། འདི་ནི - རྟག་མི་རྟག་གཉིས་ཀྱི་ ཕྱོགས་དག་པ་ཐུན་མོང་བ ཉིད་ཀྱིས་མ་ངེས་བ་སྟེ། བུམ་པ་ ས སོཌ་པ་བཞིན་གཞལ་བྱ་༔ དུ་ཀྱི་ཕྱིར་རྟག་ཅེས་པ་བ་བུའil-ཞེས་བྱུང་-j,ཅེ-182a.p.75-1-11 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 ཡོད་པ་ཁྱད་པར་མེད་ཕྱིར་རོ།།1» ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པས་སོ།། (ཞེ་ན་) 247 नैतदेवम्, संशयस्याविवक्षितत्वात् / तमन्तरेणापि प्रयोगोपपत्तेश्च / क्रियते च विपर्यस्तमतिप्रभृतिप्रतिपत्यर्थमपि प्रयोगः। तथापि संशयहेतुत्वादनकान्ति འདི་ནི་དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཏེ། (དེ་ལྟ་བུའི་)ཐེ་ཚོམ་གྱི་བརྗོད་འདོད་ མེད་བའི་ཕྱིར་དང་། དེ་མེད་པར་ཡང་སྦྱོར་བ་ (བཀོད་པ)ཉེ་བར་འཐད་པའི་ ཕྱིར་དང་། ཡང་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པའི་བློ་(ཅན)ལ་སོགས་པ་ལ་བསྟན་པར་བྱ་ བའི་དོན་དུ་ཡང་སྦྱོར་བ་འགོད་པར་བྱེད་བ་ཡིན་ནོ། །དེར་ཡང་, ཐེ་ཚོམ་ གྱི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། མ་ངེས་པ་ (མང་བོ འི་མཐའ་ཅན་)ཉིད་དོ་, ཞེས་བྱའོ།། ན་ག་ག་(གཀ་ ཐུན མོང་མ་ཡིན་མ:༢༨) མག་ཁ1:, *་ཞིག་ག་ལ་(ས་ཁ4:)¥R' | ཀའི | 1) ཐ་ངེས་བའི་རྟགས་ཐེ་ཚེམ་རྒྱུ་རྒྱུར་བཤདུ་བ་ཝི་འཐད་དེ། མ་ངེས་བ་རྣམས་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ བའི་ཕྱིར་ཏེ། སྦྱོར་བ་དེ་རྣམས་མ་བཀཾ དུ་བའི་ལྟ་རོལ་སྦྱིན་ནམ་ཟེ་ཆོས་གྲུབ་ཐོན་པའི་ཕྱིར་རོ།། ཐེ་ ཚོམ་ཚརྭ་ཅིང་གྲུབ་ཟིན་པ་ན་རྟགས་ཀྱི་སྦྱོར་བ་བཙྪ དཱ་བ་མིན་ན་ཡང་མི་འཐད་དེ། དེ་གར་བརྗོད་པ་ ལ་དགམ བ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྦྱོར་བ་བཀརྭ་བས་སྒྱུར་ཚད་བRའི་ཚོམ་དེ་ཁ་ཁྱུད་བར:དུ་འགྱུར་ 'so's I ww's' 3 ''N' ༢)འདིར་བདེ་ལ་བུའི་སི་རྣམ་གྲུ་བཙྩོ ད་འདོད་་་་ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ནི;ཤད་རྣམས་གོང་དུ་(ཚur 2v2 )ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱ་ཉིད་དོ།" ཞེས་བའི་མིག་ལ་འབྦེས་བའི་གོང་གསལ་དགས་བ་རྣམས་ཀྱི་ བན་ཆེན་ག] དྭ་མང་བ་ངེས་པའི་རྟགས་རྣམས་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུར་མི་འཐད་པར'རྩོ ད་པ་ལ། བན་5; ཐེ་ཚོམ་ནི་རྣམ་པ་ག}ག་ཏེ། རིག་པ་བ་མང་དག་གིས་བསག་བྱར་གྱུར་པའི་གང་དག་བའི་དོན་ལུ་སྦེ་ ཚེམ་བ་རུང་། ཕྱིན་ཅི་ལོག་བ་སྟེ་རྒྱུ་མཚན་གྱུར་བྱུང་ལ་བརྟེན་པའི་ཐེ་ཚོམ་གཉིས་ལས། འདིར་ལྷ་ ངེས་བ་ནི་ཐེ་ཚོམ་ཕྱི་མའི་རྒྱུར་བ༔ ད་བ་ཡིན་གྱི། དྭང་ པ འི་རྒྱུར་ནི་མ་ཡིན་ནོ། ན་ག་བུའི་ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ཙཐུན་མོང་མ་ཡིན་བ་ནི, མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར།(སྒྲ) ;རྟག་པའོ་,ཞེས་པའོ།? (ཞེས་བྱ་བ་ལ)སོགས་བའོ།། 246) साधारणविलक्षणः असाधारणः असामान्यः पक्षधर्मः सन् सपक्षविप་ ཀt ཁ་ཁ རྣལཚ:|་ ཐུན་མོང་བ་ལས་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པ་སྟེ། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་བའ། / (དེ་ཡང་) སྤྱི་ཐུན་ (མང་)མ་ཡིན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ (ཆོས་ཅན་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་ པའི་ཆོས) ཡིན་ན་, མཐུན་ཕྱོགས་དང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་དག་ལས་ལྡོག་གོ་1, ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ། / 230) ཙའི་༩༩ལ་ཞུ; གཞཔ་ཞཡ་ན རྩཞི \>> - श्रवणेन्द्रियग्राह्यः श्रावणस्तभावः श्रावणत्वम्, तस्मात् / नित्यः अविनाशी / སྣ་ཅན: , R ཁགའེ་ དཔེ་བསྟན་པ་ལ་སྨྲས་པ་, མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ (སྒྲ)རྟག་པའོ་, ཞེས་ པ་སྟེ། རྣ་ཤེས་ཀྱིས་བཟུང་བར་བྱ་བ་ནི་, མཉན་བྱ་དང་། དེའི་དངོས་པོ ་ནི་ ནི ་ཚོམ་མེད་པར་མང་རྟགས་སོགས་ཀྱི་སྦྱོར་བ་བཀོད་བ་ཏཱན་ཏ་འཐ ད་དེ།་རྟགས་སྦྱོར་བ་མང་དག་ ཏ་སོང་བས་མ་ཁྱབ་པའི་ཕྱིར་རོ།; ཞེས་བྱ་བའོ༎ - - j)དོན་ནི; ཚུལ་གསུམ་ལས། རྟགས་གང་གི་ཕྱོགས་ཆོས་གྲུབ་པ་ན; རྟགས་སུ་འགྲོ་རྒྱུའི་ཆོས་དེ་ ཤེས་ ཤ དོ ད་ཆས་ཅན གྱི་ཐུན་མོང་མ་ཁན་པའི་ཆོས་སུ་སོང་བའི་ཆ; དེ་མཐུན་ཕྱོགས་དང; མི་མཐུན་ཕྱོགས་ ལ་སོགས་པའི་གཞི; ཚེས ཅན་ལས་གཞན པ་ཀུན་བུམ་ལྡོག་པར་འགྱུར་བས། ཁྱབ་བ་མི་འགྲུབ་ག; མི་ ལྐོག་ན་མཐུན་བྱ་ལྟ་བུ་རྟགས་སུ་བཀོད་པའི་ན། དེ་སྒྲའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆས་སུ་འད དུ་བ་ བྱམས་བར་འགྱུར; ཞེས་པ་སྟེ། འདི་ནི་མཚན་ཉིད་ལ་བརྟེན་པའི་འགལ་བ་འདུ་བས་མ་ངེས་བཤ]t དེས་ན་༢ དེ ་ལ་ ་་འི་nfa+1 ཞེས་པ འི་སྒྲ་དོ ན ་མི་ཚང་བས;དེ་ལྟ་དུའི་སྒྲ་འཇུག་པ་ཙམ་ལ་བ ཤན་ དུ་ཆེད་དུ]1 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 མཉན་བྱ་ཉིད་དང་། དེའི་ཕྱིར (ཞེས་པ་ནི་མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་པའོ) རྟག་པ་ནི་– མི་འཇིག་པའོ།། “སྒྲ་ ཞེས་བྱ་བ་ནི་, གོ་བར་བྱ་བའོ།། (ཆོས་ ཅན་ནོ)། --------- 251) तत्रेदं श्रावणत्वं स्वधर्मिणं विहाय न सपने आकाशादी, नापि विपक्षे घटादौ वर्तते इति संशयनिमित्तम् / . དེ་ལ་, མཉན་བྱ་ཉིད་འདི་རང་གི་ཆོས་ཅན་རྣམ་པར་སྤངས་ནས་, མཐུན་ ཕུགས་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡང་མེད་ལ། མི་མཐུན་ཕྱོགས་བུམ་པ་ ལ་སོགས་བ་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བྱ་བ་ (འདི་ནི་)ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ ཉིད་དོ།། / / 252) अत एवाहः तद्धीत्यादि / तत् श्रावणत्वम् / हि रूपप्रदर्शने / नित्या नित्यपक्षाभ्यां व्यावृत्तत्वात् संशयहेतुरिति योगः / དེའི་ཕྱིར་སྨྲས་བ་, དེ ་ནི” ཞེས་བྱ་ལ་སོགས་བ། དེ་ (ཞེས་པ་ནི) མཉན་བར་བྱ་བ་ ཉིད་དོ། ནི (ཞེས་པ་ནི) ཚུལ་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དུའོ།། (ཇུག་བ་དང་མི་རྟག་པའི་ཕྱོགས་དག་ལས་རྣམ་བུར་ལྡོག་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུའོ་, ཞེས་སྦྱར་བར་བྱའོ།། 2ia) མ་འཀ འཛི་སཞ ཟླ་གའི #རྒྱུགཞུ __ 'नित्यानित्यविनिर्मुक्तस्य चान्यस्म चासंभवात् / ' यदस्ति तेन नित्येन वा भवितव्यमनित्येन वा नान्यथा / विरोधारदतिप्रसंगा - 1) 'विरोधात्' = नित्यानित्य दोनों अन्योन्य परिहार विरुद्धलक्षण धर्म होने के कारण इन दोनों से अतिरिक्त किसी तीसरी कोटि की वस्तु होना सम्भव नहीं है। यदि वैसी तीसरी Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 , (རྟག་མི་རྟོག་ལས)གཞན་དུ་མེད་པར་འགྱུར་, ཞེས་པ་འདི་ཡང་བསམ་ བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་སྨྲས་པས “ཇུག་བ་དང་མི་རྟག་པ་རྣམ་བར་སྤངས་བའི་གཞན་ཡང་མི་སྲིད་པའི་ གང་ཡོད་པ་ཡིན་ན་ནི་ དེ་རྟག་བའམ་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་ ཡོད་དགོས་ཀྱི་, གཞན་དུ་ནི་མ་ཡིན་སྟེ། འགལ་བ་དང་༢, ཤིན་ཏུ་ཐལ་བར་ འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཡང་ངོ་།། Rx7) ཚའ:་གཉེ; tགག་ཞུ | དགའི་གཞུइत्यदिक प्रकारस्य किमित्यस्याहोस्विदनित्यस्यास्पति / དེའི་ཕྱིར་, ཐེ་ཚོམ་གྱིས་ཕན་གྱོན་སྟེ། ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་མཚན་ནཱ།། ཇི་ ལྟར་ ཞེ་ན་ སྨྲས་བ ཇི་ལྟ་བུར་གྱུར་པའི་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཚུལ་ཅི་ལྟ་བུའི་(ཞེས་པ་)སྟེ། རྩི་ འདི་རྟག་པའམ་ ཡོང་ན་མི་རྟག་བ (འི་ཚུལ་དུ་ཡོད་པ) ཡིན་, ཞེས་པའོ། / དེfe f / དTf ln གrཞེ་ ཚེ་ ཚfཞིག གl= ནit; འགམས་ཏE; ཞེས་བ་ནི; རྟག་ མི་རྟག་དངོས་འགལ་མིན་ཆོས་རྒྱང་ནས་མི་མིན་ལ། དེ་ར་ཁས་ལེན་ན་ཚང་། ཧ་ཅང་ཐལ་བར་ - 2)འདི་དག་གི་དོན་མདོར་བསྡུས་1:-སྒྲ་རྟག་པ་སོགས་སུ་སྒྲུབ་བ་ལ; མན་བྱ་རྟགས་སུ་བཀར་བའི་། བན་བྱ་དེ་རྟག་མི་རྟག་སོགས་སྒྱུ་ལས་གཞན་པའི་ཆོས་ལ་དམིགས་ན་དེའི་དབང་གིས་སྨན་བྱ་ སྨྲ་བ''མིགས་བའི་ཆ;དེ་དང་འབྲེལ་འཚོ་རྟག་པ་སོགས་ཀྱང་དམིཌ་ནུས་ཀྱི། གཞན་དུ་མིན་ཞེས་པའོit Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 255) प्रस्तुतस्य शब्दस्य श्रावणत्वमित्येतदुक्तं भवति / यदि तदन्यत्र नित्ये वा ऽनित्ये वोपलब्धं भवति ततस्तबलेनेतरत्रापि निश्चयो युज्यते, नान्यथा / विपर्ययकल्पनाया अप्यन्यनिवारितप्रसरत्वात् / इत्यत्र बहु वक्तव्यम् / अलं प्रसङ्गेन // བཤད་མ་ཐག་པའི་སྒྲ་(ཏེ) མཉན་བྱ་ཉིད་ཅེས་དེ་ལྟར་བཤད་པ་ཡིན་ལ། གལ་ཏེ་, (སྒྲ) དེ་ལས་གཞན་དུ་རྟག་པའམ་མི་རྟག་པ་ལ་དམིགས་བ་ (གྲུབ་པ) ཡོད་ན། དེ་ནས་དེའི་སྟོབས་ཀྱིས་དེ་ལས་གཞན་དུ་ (སྒྲ འདིར་) ཡང་ངེས་པ་ [ཚད་མས་གྲུབ་པ] རིགས་བ་ཡིན་གྱི། གཞན་དུ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། ཕྱིན་ཅི་ ལོག་གི་རྟོག་པ་ལས་ཀྱང་, གཞན་བསལ་བར་གྱུར་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ ཉིདཀྱི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདིར་ཡང་བཤད་པར་བྱ་བ་མང་མོད། འཕྲོས་ དོན་འདི་ཙམ་ཞིག་ག། 256) आक्षेपपरिहारौ पूर्ववत् / एवं शेषेष्वपि भावनीयमिति // སྐྱོན་ (རྩོད་)སྤང་བའི་ཚུལ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདི་བཞིན་ལྷག་ མ་རྣམས་ལ་ཡང་ཤེས་པར་བྱའོ་, ཞེས་བྱའོ།། - མ་ག་གི་ཆ་ཞེས་ཞུth: མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་བ:༢༣༠) འགཞི་གའིqP:་"...r इत्यादि / समानः पक्षः सपक्षः, तस्यैकदेशः सपक्षकदेशः, तस्मिन्वत्तिरस्येति सपक्षकदेशवृत्तिः / तथा विसदृशः पक्षो विपक्षस्तं व्याप्तुं शोलमस्येति विपWet མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི ཡུལ་གཅིག་ (ཕྱོགས་གཅིག་)ལ་འཇུག་པ་་་་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། མཐུན་པ་(ཡང་)ཡིན་ལ་, ཕྱོགས་ (ཀྱང་)ཡིན་ 1) 5. སྟེ་ ༽པར་རྣམས་སུ་-ཨུལ་ལ་མོརྭ་ལ7-ཞེས་བ་ཚདl Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 པ་ནི་མཐུན་ཕྱོགས་དང་། དེའི་ཕྱོགས་ (ཡུམ) གཅིག་ནི་, མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ ཡུལ་གཅིག་གོ། འདི་ དེ་ལ་འཇུག་བ་ནི་, མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ ལ་འཇུག་པའོ།། དེ་བཞིན་དུ་ མི་མཐུན་བ་(ཡང་)ཡིན་ལ་, ཕྱོགས་(ཀྱང་)ཡིན་པ་ ནི་, མི་མཐུན་ཕྱོགས་དང་། དེ་ལ་ཁྱབ་བར་བྱེད་པའི་ངང་ཚུལ་(རང་བཞིན་) ཅན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་བ་ཅན་ནོ།། 23) ཙའཚོག___ 'यथा, अप्रयत्नानन्तरीयकः शब्दोऽनित्यत्वादिति / ' शब्दो धर्मी / अप्रयनानन्तरीयकत्वं साध्यो धर्मः / अनित्यत्वादिति हेतुः / དཔེ་སྨྲས་པ་ “དཔེར་1ན། སྒྲ་རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། མི་རྟག་པ་ ཉིད་ཀྱི་ཕྱིརཞེས་བྱ་པོའོ།། “སྒྲ་” ན་ཆས་ཅན་དང་། རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་ བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ནི་, བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སོ། །མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་ པ་ནི་རྟགས་སོ། / R88) R, མོས@འ་ག: གཞི:|་་་་ अप्रयत्नानन्तरीयकोऽर्थः / अस्य साध्यः विद्युदाकाशादिपदार्थसंघातः किम् ? 'सपक्षः / तत्रैकदेशे विद्युदादौ वर्ततेऽनित्यत्वम् नाकाशादौ / नित्यत्वात्तस्य / ' དེ་ལ་, རྩོལ་མ་ཐག་བ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ནི་, ཕྱོགས་སོ།།2 རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པའི་དོན་ 1)j..སྟེ, དབར་ཆུ–:དཔེར་༣-ཞེས་པ་མི་འདུག 1 2) བྱཱ. སྟེ,བྱིཅེ་ བར་རྣམག་གུ-༢དེའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་རྩོག་བ་ལས་བྱུང་བའོ། ཞེས་བྱུང་། Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 འདིའི་ བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ ་གློག་དང་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ དངོས་པོ 2 (ཚིག་གི་དོན་དུ་ཚོགས་རྣམས་ཅི་ཡིན? ཞེ་ན་ ཙམཐུན་པའི་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་ཡུལ་གཅིག་གློག་ལ་སོགས་པ་ལ་ནི། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། - ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་ནི་, མེད་དེ་ དེ་དག་རྟག་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། / 260). तथा, 'अप्रयत्नानन्तरीयकः पक्षोऽस्य, घटानिर्विपक्षः / तत्र सर्वत्र घादौ विद्यतेऽनित्यत्वम् / ' प्रयत्नानन्तरीयकस्यानित्यत्वात् / यस्मादेवं ལ་ཞེའས་ अनित्यत्वं, 'विद्युद्घटसाधर्म्यण', विद्युद्घटतुल्यतया - - ཀག་འགཞུ' ! དེ་བཞིན་དུ།- - རྩོལ་མ་ཐག་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་, འདིའི་མཐུན་ཕྱོགས་དང་། བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་མི་མཐུན་ཕུགས་སོ། །དེ་ལ་, བུམ་པ་ལ་སོགས་བ་ལ་ ནི་ཐམས་ཅད་དུ་མི་རྟག་བ་ཉིད་ཡོད་དེ། / རྩལ་མ་ཐག་དུ་བྱུང་བ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཕྱིར་ན་དེ་ ལྟར་ཡིན་པ་ -- དེའི་ཕྱིར། འདི་ཉིད་ཀྱང་ Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 མི་རྟག་པ་ཉིད་དེ། / གློག་དང་བུམ་པ་ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་(ཞེས་བ་)དེ། གློག་དང་ བུམ་པ་ (མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་མཚུངས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས། མ་ངེས་པའོ།། 23) ཁའིoཁ6 किं घटवत् अनित्यत्वात् प्रयत्नानन्तरीयकः शब्दः, आहोस्विद् विद्युवाविववनित्यत्वादप्रयत्नानन्तरीयक इति / མdཞུll , གྲུབ་དོན་ (གནད་དོན་)ནི; སྨྲས་པ་; ཅི་བུམ་བ་1བཞིན་དུ་མི་རྟག་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲ་རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་ བ་ཡིན་ནམ? འོན་ཏེ་, གློག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། / རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཡིན། ཞེས་(ཐེ་ཚོམ་ཟ་)བའ།།” , དོན་གསལ་བ་ཉིད་དོ། / fཞི་བ་པའི་ན་ཞེ་ས་ཞུ་n:, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁུལ་གཅིག་ལ་འཇུག 0:22) •ཞིབའི་ཚེ་བཞུe: འབ#གt it समासः सुकर एव / उदाहरणमाह,__यथा,- प्रयत्नानन्तरीयकः शब्दोऽनित्यत्वात् / प्रयत्नानन्तरीयकः पक्षो ऽस्य, घटादिः सपक्षः / तत्र सर्वत्र घटादौ विद्यतेऽनित्यत्वम्। / 1) གྲུགས་བསྒྱུར་3..སྟེ, དབར་རྣམས་སུ-sཝཾ ་གྱུར་བུམ་བ་ལ་ སོགས་བ] ཞེས་བྱུང་། ༣.སྟེ,ཅིt གང་འོག་མང་བ་ཞིག་ཏུ་དེ་ལྟར བྱུང་ཡང་། བརྡ་སྤྲོད་པའི་ལུགས་ཀྱི་ནོར་བ་ཆེན་བོ་ དྲི་ཆིག་ དྭང; ཐེ་ཚོམ་གསལ་བྱེད་ལ་ཚིག་གི་ཐོག་མར་རྩི་དང་། དཔེ་ཉི་བར་འགེ ད ་བ་སོགས་ཀྱི་ཞབསtii ཞེབ་སྦྱོར་བའི་ཚུལ་སོ་སོར་མ་ཕུལ་བའི་སྐྱོན་ནི།]- ཛཾ་གད་5:;- ཚིག་སྦེ་སླད་འདྲ་ཕྱིར་ལ་་ཅི? སྐྱེད་སྤྲོད་ལྟར་བཞིན་སྐད་ལ་ཇི།། ཞེས་པ་སྒྱུར་རོ(ལེཌ་བློན, r) | རྒྱས་བར་མ་ལ་ལྟ་སྒྱུ་རམ་ Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་ཅིང་, མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ ཁྱབ་བ་ཅན་ནི། (འདིའོ) ཚིག་སྡུད་ག་སླ་བ་ཉིད་ཡིན་པས་, དཔེ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལ་ དཔེར་ན། སྒྲ་རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། (དེ་ལ་》རྩོལ་མ་ཐོག་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་འདིའི་ཕུགས་1དང་། བུམ་པ་ལ་སོགས་ པ་ནི་, མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་བུམ་བ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་མི་ ཇུག་བ་ཡོད་ལ། 263) प्रयत्नानन्तरीयकः पक्षोऽस्य, विद्युदाकाशादिविपक्षः। འཆཞེ་གེ ཀླུའི་ ཞིgཁེsའིeuཞུt"............... ......"नाकाशादौ / तस्मादेतदपि विघटसाधाण पूर्ववदनकान्तिकम्। इति सूत्रार्थः। རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་འདིའི་ཕྱོགས་དང་། གློག་དང་, ནམ་ མཁའ་ལ་སོགས་པ་ནི་, མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སོ།། བསྟུན་དུད་པའི་ཡི་གེ བཀོད་བ་དང; བརྡ་ཐིག་བླ་གསལ་མགྲིན་རྒྱན་སོགས་ལག་ཤེས་དགོས། རིགས་ སྦྱར་དུ་ཆང་.་ཅི”བ་ faq དྭང་“ཛི”ལ་ གr, ཞེས་ཁོ་ཚོ་ཁོ་ན་བྱུང་ངོ་༎ 1)སྟེ་དཔར་སོགས་ལས་ལྕོལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་སྒྲ་ནི་འདི འི་ཕྱོགས་མོ” ཞེས་བྱུང་། ཆེན་ཟུང; བགག་ སྦྱར་གྱི་གཞུང་རྣམས་རྒྱུ་ཞེས་འ དུ དུ་ཚ ག ཅན་དང་། དྭཔེ་ཆོས་ཅན་དུང་། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོག་དང་། བསྒྲུབ་བྱ་རྣམ ག་ལ; ཕྱོགས་ཞེས་བའི་སྒྲ་མཐུན་ཟུར་འཇུག་བ་ཤཱན་ཏེ་མང་བས། ནད༢ལྕོག་བྱང་ ཕྱོགས་ཞེས་བའི་སྒྲས་བརྗོད་བ་མི་འགལ་ལ། དེ་ལ་དམ་བཅའ་བའི་དོན་དུ་བསམ་ན་ " ཞེས་བའི་ ཆག་སྒྱུར་མོད། རྒྱུ་དབེ་ལྔ་ཙམ་ལ་གཅགས་ o.g;q. . TI, notes; qT.d. fa. fa. ཚ.)ཀྱང་'སྒྲ༔ ཞེས་བའི་ཚིག་མི་མངོན་བས; མི་འཐུད་བར་ཆེསས་སོ།། 2) འདེ 8; ་ལྕོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱང་བ་ནི; ནདིའི་ཚུགས་སོ༔ ཞེས་བ; ..j-དཔར་རྣམས་ལ་མི་འདུག་ Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 164 དེ་ལ་ (ཕྱོགས་གཅིག་ག) ཡུལ་གཅིག་གློག་ལ་སོགས་བ་ལ་, མི་རྟག་ པ་ཉིད་ཡོད་ལ། ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་འདི་ཡང་ གློག་དང་བུམ་བའི་ཚེས་སུ་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་, སྔ་མ་བཞིན་དུ་མ་ངེས་པའོ།། ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་མདོ འི་དོན་ནོ། / 264) उक्तरवपरीत्येन स्वधिया भावनीयमिति // བཤད་བ་ (རྣམས)ཕྱིན་ཅི་ (མ)ལོག་བ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་, རང་གི་བློ་ གྲོས་ཀྱིས་གསལ་བར་(རྟོགས་པར་)བྱ་དགོས་སོ་ ཞེས་བྱའོ།། ཙ་བ་ག་ག་གི་ན་ཚེག་q་R: གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་བ;f8) ཙགའི་ཝེའR:་་་ ___उभयपक्षयोः सपक्षविपक्षयोरेकदेशवृत्तिरस्येति उभयपक्षकदेशवृत्तिः। གཉིས ཀའི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ། གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་དག་གི་ (ཞེས་བ)ནི་, མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དང་ མི་མཐུན་ པའི་ཕྱོགས་དག་གི་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་པ་ཅན་འདི་ནི་, གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་ གཅིག་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་བའོ།། བསྟེ..,182 a, ཀླུ་རྟགས་ 1) མད = རིགས་བ་ལ་འཇུག་བའི་མདུ]L 2) "s 64 team" "No fx 5'1' 18:24 N'15 JEL * 88degF | ལུག[ཞྭ་་་་ཞེས་བཤདུ་བ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག བ་ཞེས་འདོན་དགབ་བམ་ར ཐུདll qfའི ཁ གཅ གེ་ अशुद्ध मान लिया जाय तो इसका पाठ 'उक्तावै.'' होगा। यदि इसे शुद्ध मान कर ही चलना हो, तो तात्पर्य यही होगा कि मैने (सूरी) गलती से कहीं गलत व्याख्या कर दी हो, तो पाठक उसे अपनी बुद्धि के बल से शुद्ध कर लें। Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 ད; s) ཙའཛུགས་ཞུ: यथा,- नित्यः शब्दोऽभूतत्वादिति / नित्यः पक्षोऽस्याकाशपरमाण्वादिः सपक्षः। तत्रैकवेश आकाशादौ विद्यतेऽमूर्तत्वम्, न परमाण्वादौ / དབེ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ནི: དཔེར་ན་, སྒྲ་རྟག་ཏེ། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་བྱ་ བ་སྟེ། རྟག་བ་ནི་, འདིའི་ཕྱོགས་དང་། ནམ་མཁའ་དང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཟིལ་ སོགས་པ་ནི་, མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་ཡུལ་གཅིག་2ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་ པ་ལ་ནི་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་སོགས་བ་ལ་ ནི་མེད་ད།། 267) नित्यः पक्षोऽस्य घटसुखादिविपक्षः / तत्रैकदेशे सुखादी विद्यतेऽमूर्तत्वं न घटादौ / तस्मादेतदपि सुखाकाशसाधयेणानकान्तिकम् / ___एतदपि सूत्रं निगदसिद्धम् // རྟ ག་པ་ནི་འདིའི་ཕྱོགས་ཡིན་ལ། བུམ་པ་དང་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ ནི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ།། དེ་ལ་, (མི་མཐུན་ཕྱོཊ་ཀྱི་)ཡུལ་གཅིག་བདེ་བ་ལ་ སོཊ་བ་ལ་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་མེད་ད།། 1)གྲགས་འགྱུར-སྡེ, དབར་ལག–་༣ ལ་ཕྲན་ཞེས་བྱུང་-ཆིན་ཀྱང་གཞུང་རྣམས་སུ (མཛོད་སོ༩) རྡུལ་ཕྲན་ 55; js' '' 3 q* * *e 5' | 68 'RE; THIE=js"s; a="" ཕྲན; ཞེས་སོ་བར་ཡོད་དོ། 2) སྡེ་j.དཔར་དག་ལས་འདིའི་ཐད་-་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ནམ་མཁའ་ལ་..༄༅།ཞེས་བྱུང་། དེ་ ཅེ་3. 182 a| 3)འདི ཞི་མི་རྟག་པའི་ཕྱོགས་བུམ་བ་དྭང་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ -ཞེས་བྱུང་། 3. 182b.1ཅེ,| Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 དེའི་ཕྱིར། འདི་ཡང་བདེ་བ་དང་ནམ་མཁའ་ལ་ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་ མ་ངེས་པའོ།། མདོ འི་ (ཆིག་) འདི་ཡང་བརྗོད་པ་ཙམ་གྱིས་གྲུབ་པས (ལགས་སུ་ བཤད་མི་དགོས)སོ། / ཞི་ཅགfnqIC: འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུག་པ;༢༨) འat, Ro@་གཡག་་་་་ अधिकृतहेस्वनुमेयविरुद्धार्थसाधको विरुद्धः / विरुद्धं न व्यभिचरतीति विरुद्धाध्यभिचारी। འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བ་ནི་ བརྟེན་པ་1 རྟགས་༧(ཀྱིས་)རྗེས་སུ་དཔག་བྱ་དང་འགལ་བའི་དོན་སྒྲུབ་པར་ བྱེད་པ་ནི་, འགལ་བ(འི་དོན)ཡིན་ལ། འགལ་བ་ (༨)ལ་འཁྲུལ་བར་མི་ བྱེད་པ་ནི་འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའོ། / 266) उपन्यस्तः। सन् तथाविधानिराकृतेः प्रतियोगिनं न व्यभिचरतीति भावः / ततश्चानेमा प्रतियोगिसाध्यमपाकृत्य हेतुप्रयोगः कर्तव्य इत्येdaཛོད། (རྟགས) ཉེ་བར་བཀོད་པ་ན་, རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་དོན་མ་བསལ་བའི་ ཕྱིར༑ འགལ་ཟླ་ལ་འཁྲུལ་པ་མེད་པ་, ཞེས་པའི་དན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གང་ 1) བ རྟེན་བ= འདར་འགད་རྒྱུའི་འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་སྦྱོར་བ་དེ་གཞིར་གཞག་ 2) རྟགས་ཀྱིས= གོང་གསལ་རྒྱུར་བ་དེའི་རྟགས་སུ་བཀོད་བ་དེ གll 3)qཀ་འ:= lqfacག་fའི་cqཊའེ ཁ་ཅགེ ཙགཤའ་རྟེའུ: | 4) ततश्चानेन = ततश्च विरुद्धव्यभिचारिहेतुप्रयोगेण / 5) རྣfqའ:| Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 གིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་འགལ་ཟླ་བསལ་བར་བྱས་ (རིང་དུ་བྱས)ཏེ། རྟགས་ ཀྱི་སྦྱོར་བ་ (བཀོད་བར)བྱ་དགོས་, ཞེས་བ་འདི་ཉིད་བརྗོད་དོ།།1 270) अन्ये तु विरुद्धश्चासावव्यभिचारी विरुद्धाव्यभिचारीति व्याचक्षते / इवं पुनरयुक्तमेव / विरोधादनेकान्तवादापत्तेश्च / གཞན་དུ་ནི་, འགལ་བ་ཡང་ཡིན་ལ་ དེ་ཉིད་འཁྲུལ་པ་མེད་པ་ (ཡང་)ཡིན་པ་ནི་, འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་, ཞེས་རྣག་པར་མཐོང་སྟེ། འདི་ནི་སླར་ཡང་མི་འཐད་པ་ཉིད་དེ་འགལ་བའི་ཕྱིར་དང་། མ་ངེས་པར་ སྨྲ་བའི་(ལྟུང་བ) སྐྱོན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ།། 203) ཙའི་རྟ་པ་ག་༩: यथाऽनित्यः शब्दः कृतकत्वाद् घटवत् / नित्यः शब्दः श्रावणत्वात् शब्दत्ववत् उभयोः संशयहेतुत्वात्, द्वावप्येतावेकोऽनकान्तिकः समुदितावेव' / དཔེ་བསྟན་པ་ དཔེར་ན་, སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ། བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བུམ་པ་བཞིན། 1 J་བར་བཀོད་བ་ན;-ཞེས་བ་ནས་བརྒྱུ ད་1:ཞེས་པའི་བར་གྱི་དོན་ནི།- གཤམ་གསལ་མྱུར་བ-“སྒྲ་ཆས་ ཅན། མི་རྟག་པ་ཡིན་ཏེ། བྱས་བ་ཡིན་བའི་ཕྱིར། བུམ་པ་བཞིན། དེ་ཆོས་ཅན། རྟག་ ཚཅན་བྱ་སྦྱིད་ཀྱི་ཕྱིར| སྒྲ་ཉིད་བཞིན-ཞིས་བ་གཞིར་གཞག་བ་( བརྟེན་པ་)ལ། བྱས་པ་དང་། མཉན་བ' དག་རྟགས་སུ་ཉེ་བར་བཀོ ད་བའི་ཚེ་ན། ཆོས་ཅན་སྒྲ་ལ; བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཕན་ཚུན་ འགལ་བའི་དན་རྟག་པ་དྭང་མི་རྟག་པ་དེ་ལྟ་བུའི་རྣམ་པ་ཅན་ནག་མ་བསལ་བའི་ཕྱིར། རྟགས་དེ་ འགལ བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བsit དེ་ཡང་རྟགས་གན་ཆས་ཅན་ལ་བྱེ་བར་བཀོ དྭ་བ་ན; དེའི་བསྒྲུབ་བྱའི་ ཆམ་དང་འགལ་བའི་དན་འགལ་ཟླ་གང་ཆེན་བ་དེ;རྟགས་དེས་གསལ་བཤམ་བཀག་པ་མེདུ་བའི་བློ་མ་ འབྲལ་བ་ནི། རྟགས་དེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་འགལ་ཟླ་ལ་འཁྲུལ་བ་མེད་པའི་དོན་ནོ།། དེ་ན; རྟོཌ་གང་དག་གི་སྦྱོར་བ་རྣམས་དག་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་དེ འི་འགལ་ཟླ་བསལ་བར་བྱ་བའི་བློ་རྟག་ བཀད་དག མ;ཞེས་འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་སྦྱོར་བ་འདིས་གསལ་བར་བསྟུན་པ་ཡིན་ནོ།། ཞེས་བཤit Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 སྒྲ་རྟག་སྟེ། མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲ་ཉིད་བཞིན། (ཞེས་བྱ་བ་ནི1) གཉིས་ཀ་དག་ལ་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། གཉིས་པོ་འདི་དག་ཀྱང་ (གཅིག་5) མ་ངེས་པ་གཅིག་ཏུ་ལེགས་པར་བཤད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། 272) अनित्यः शब्दः कृतकत्वाद् घटवदिति वैशेषिकेणोक्त, मीमांसक आह; नित्यः शब्दः श्रावणत्वात् शब्दत्ववत् / शब्दत्वं हि नाम वेणुवीणामृदङ्गपणबादिभेवभिन्नेषु सर्वशब्देषु 'शब्द' इत्यभिन्नाभिधानप्रत्ययनिबन्धनं सामान्यविशेषसंज्ञितं नित्यमिति སྒྲ་མི་རྟག་ཏེ། བྱས་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བུམ་པ་བཞིན། ཞེས་པ་ བྱེ་བྲག་བས་སྨྲས་བ་ལ། སྤྱོད་པ་བས་, སྒྲ་རྟག་ཏེ། མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲ་ཉིད་བཞིན་, ཞེས་ཟེར་རོ།་ སྒྲ་ཉིད་ནི་༼ གླིང་བུ་དང་། པི་ཝང་དང་ རྫ་ཇ་དང་, ཇ་ཆུང་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་དབྱེ་བ་ཐ་དད་པའི་སྒྲ་ཐམས་ཅད་ ལ་, སྒྲ' ཞེས་ཐ་མི་དད་པའི་མངོན་པར་བརྗོད་པ་རྡོག་པའི་རྒྱུ་ཅན་སྤྱི་(ཅིང)བྱེ་ བྲག་གི་མིང་གིས་བརྗོད་པ་དེ་, རྟག་པའོ་,༢ ཞེས་བའོ།། 203) བྱ་བའ: sཁརྟེg«ག་RR 1 ཚཀ nཀགི་ ཙ་བག: གནའ་བོའོ बोः संशयहेतुत्वात् संदेहहेतुत्वात् / གཉིས་ཀ་དག་ལ་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ཞེས་པ་སྟེ། ཆོས་ཅན་ 1)ཞེས་བྱ་བ༔ ཞེས་པ་འདི་རིགས་འཇུག་རྩ་བར་ཆོད་= “བའ་ཞafaa - 0. I. B. ཞྭ་འz. 3. q. 3, | འགྲེལ་བའི་ཆ་བས་-“གsའི་(ཞི་གཞུ་-ཞིས''gfa? ཞེས་བའི་སྒྲ་མི་བྱུང་། - ཀT.q.g. 24. , {{ | འདི་དག་གཉིས་ཆེན་ཀྱང་་་་། 2) འདིར་རྟག་པར་འདོད་པའི་སྒྱུ་ནི སྤྱི་ཡིན་ཀྱང་བྱེ་བྲག་གི་མིང་གིས་བཙྪ 5; ཅེས་བྱ་བ་ཡིན་ལ། དྲན་ ནི; བྱེ་བྲག་གི་མིང;སྤྱི་ལ་བཏགས་པ་ཡིན་བས; དེ་ལྟ་བུའི་སྤྱི་གསལ་བྱེད་བྱེ་བྲག་གི་སྨཱ་དེའི་བརྗོ དྭ་ . བྱ་་སྨདེ་ནི་རྟག་བནོ; ཞེས་བའི་དོ ན་ནོ།། Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 གཅིག་ལ་, བྱས་པ་ཉིད་དང་, མཉན་པར་བྱ་བ་ཉིད་གཉིས་ཀ་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ་, སོམ་ཉི་ཡི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། 274) तथा चैकत्र धर्मिणि कृतकत्वश्रावणत्वाख्यो हेतू संदेहं कुरुतः, किं कृतकत्वाद् घटवदनित्यः आहोस्विच्छवणत्वच्छब्दत्ववन्नित्यः इति / དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་- ཆོས་ཅན་གཅིག་ལ་, བྱས་བ་ཉིད་དང་, མཉན་པར་བྱ་བ་ཉིད་དུ་གྲགས་པ་ (ཞེས་བྱ་བ)དག་གི་རྟགས་དག་ནི་, ཐེ་ཚོམ་ (ིད་སྐྱེད) པར་བྱེད་པ་དག་སྟེ། ཅི་ བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, བུམ་བ་བཞིན་ (སྒྲ་འདི)མི་རྟག་པ་ཡིན་ནམ ཡང་ན་, མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྒྲ་ཉིད་བཞིན། (སྒྲ་འདི) རྟག་པ་ཡིན? ཞེས་བའོ།། 275) . एवं संदेहहेतुत्वे प्रतिपादिते परश्चोदयति, किं समस्तयोः संदेहहेतुत्वम् उत व्यस्तयोः ? यदि समस्तयोः संदेहहेतुत्वम्, तदाऽसाधारणान्न भिद्यते / __ श्रावणत्वं चासाधारणत्वेनोक्तम्? དེ་ལྟར་ཐེ་ཚམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་ལེགས་པར་བསྟན་པ་ལ། ཕ་རོལ་བ་ རྒལ་བར་བྱེད་དེ། ཅི་, ཚོགས་པ་དག་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ཡིན་ནམ༑ འོན་ཏེ་, བྱེ་བྲག་(རེ་རེ) བ་དྲུག་ཡིན? གལ་ཏེ་, ཚོགས་བ་དག་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་ཡིན་ན་ནི་, དེའི་ཚེ་ ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ལས་ཐ་དད་དུ་མི་འགྱུར་ཏེ།་མཉན་པར་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱང་ ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་བཤད་པས་སོ། 276) अथ व्यस्तयोस्तदपि न / व्यस्तयोः सम्यग्धेतुत्वात्? -- དེས་ན་བྱེ་བྲག་(རེ་རེ་བ་) དག་ཡིན་ན་, དེ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། རེ་རེ་ བ་དག་(རེ་རེ་ནས་) རྟགས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 206) མགོ་ཁམའི;- གས་ཁག་འོ ཞེ་ཚེུའུcའགུ | ཀཞུགཞུ མ་གrnཀ f ते। तन्न; यतो भिद्यत एव / परस्परसापेक्षो विरुद्धाव्यभिचारी चेति।। འདི་ལ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། (གཉིས་ཀ)ཚོགས་པ་དག་ཁོ་ན་, ཐེ་ཚམ་ གྱི་རྒྱུ་ཉིད་དོ། །གལ་ཏེ, ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ལས་ཐ་དད་དུ་མི་འགྱུར་རོ་ (ཞེས) སྨྲས་ན། - དེ་(ཡང་)མ་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་, ཐ དད་པར་གྱུར་པ་ཁ་ན་སྟེ། ཕན་ཚུན་བལྟོས་པ་ལས་, འགལ་བ་ལ་མ་འཁྲུལ་པ་ཅན་ན་, ཞེས་པ་ཡང་ངོ་། / 278) एककः असहायोऽसाधारणः / स चानेनांशेनाऽऽचार्येण भिन्न उपात्त इति, तस्माददोषः / उक्त च मूलग्रन्थःद्वावप्येतावेकोऽनकान्तिकः समुदितावेव। (གt. -, 6,g............) གཅིག་(ལ་)གཅིག་མཐུན་པ་མེད་པ་དག་ནི་, ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའོ།། དེ་ཡང་ཆ་ཤས་གང་གི་སྒོ་ནས་སློབ་དཔོན་གྱིས་ས ་སར་ (ཐ་དད་ད)བཟུང་1 ངོ་, ཞེས་བྱ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །གཞུང་རྩ་བར་ཡང་། / ་འདི་དག་གཉིས་(སུ་ཡོད་)ཀྱང་, མ་ངེས་བ་གཅིག་ཏུ་ལེགས་པར་ བཤད་པ་ཡིན་ནོ།།” (རིགས རྩ, 171, ཤོག.་"་ཡིག་་་)(ཞེས) གསུངས་སོ།། 1) ཆ་ངེག་བ་ལ;ཙུན མང་རྨ་ཆེན་བ་ནི་གོང་གསལ་ལྟར་ལ། དེ་ཡང་ཆ་ཤས་ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ནི; སྦྱིར་མ་ངེས་བ་དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ལ; འདུ ར་འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུ ལ་བ འི་སྐབས་རྒྱུ་ནི; མ་ངེས་པའི་རྟ གས་ དེ་-(སྒྲ་རྟག་ཏེ་མ་ཅན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར༡) སླབ་དྭ བོན་གྱིས་ཆེ་བ་སུ་གཟུང་ བ འི་སྒྲ་ནམ་བ ཀན་པ་ཆེན་ པམ; དེ་དག་ཐུན་མོང་མ་ཆེན་པ་རུང; ཡང་དག་ཏ་ཐལ་བའི་སྐྱོན་མི 5; ཅེས་བཤit Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ini 20) ་ཤུའགཞིའི འུ འོ་བ་ལོ་འ #| གསའུ འགན་ཞུ་མའི ་ཚཆེ་ ___परुचिसत्त्वानुग्रहार्थोऽयमारम्भः / इत्युक्तोऽनकान्तिकः // འབྱུང་བ་མེད་པ་ལ་ནི་ (རྩོད་པ་མེད་བ་ལ་ནི་) དེ་མེད་པའ་ (འགལ་ བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བ་ཉིད་མི་འགྲུབ)ཞེས་བྱའོ། །འདིར་བཤད་པར་བྱ་བ་མང་ལ། དེ་ནི་མ་བཤད་དེ། མདོར་བསྡུས་བ་ལ་དགའ་བའི་སེམས་ཅན་རྗེས་སུ་འཛིན་ བའི་དོན་དུ་འདི་བརྩམ་བའི་ཕྱིར་རོ།། ཞེས་, མང་པོ འི་མཐའ་ཅན་ (མ་ངེས་པ་); བཤད་ཟིན་ཏོ། | Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 - , - : ཤུགས་བའི་རྟགས; 200) ཚtd ཞི་ཁག་ཚུ*#04འQ:on: ,- གཞི་ ད་ནི་འགལ་བ་(འི་རྟགས་རྣམས་)བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། (འགལ་བ་ནི་, རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ (གསུངས་པ)འོ།། 281) विरुध्यते स विरुद्धः / तथा ह्ययं धर्मस्वरूपादिविपरीतसाधनो धर्मेण- ..' धर्मिणा वा विरुध्यत एवेति चतुःप्रकारश्चतुर्भेदः। .. འགལ་བར་བྱས་པ་ནི་, འགལ་བ་སྟེ། དེ་ལྟར་འདི་ནི་, ཆོས་ཀྱི་ རང་བཞིན་ལ་སོགས་པ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཆོས་ཀྱིས་སམ་, ཆོས་ཅན་གྱི་སྒོ་ནས་འགལ་བར་བྱེད་ (འགྱུར་)པ་ཉིད་, ཅེས་བྱ་སྟེ། རྣམ་ བ་བཞི་ནི་, དབྱེ་བ་(རྣམ་པ) བཞིའོ།། Rs2) མག- «nཀཞག་ཞིག་འགཞ:/ इत्यादि / तद्यथेति भेदोपन्यासार्थः / शब्दार्थमुदाहरणाधिकार एव वक्ष्यामः। འདི་ལྟ་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅིག་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པ, ཞེས་པ་ ལ་སོགས་པ་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ་, ཞེས་པ་ནི། དབྱེ་བ་ཉེ་བར་གཞུག་པའི་དོན་ དུའོ༑ །སྒྲ་དོན་ (མདོ འི་སྒྲ་དོན་)ནི་དཔེའི་སྐབས་ཉིད་དུ་བཤད་པར་བྱའོ། / 2=3) ཀ འ་འོགཞིl'तत्र धर्मस्वरूपविपरीतसाधनो यथा, नित्येति' / तस्य स्वरूपमसाधारणमात्मलक्षणध. मस्विरूपम्, तस्य विपरीतसाधन इति समासः। एवं शेषेष्वपि द्रष्टव्यमिति / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 དེ་ལ་ཆོས་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི། དེ་ལ་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་བ་ནི། དཔེར་ན། །རྟག་ པ་ཡིན་ཏེ་, ཞེས་སོགས་སྔ་མ་བཞིན་ན། །ཆོས་ནི་རྣམ་གྲངས་ཞེས་པ་(ལས) དོན་གཞན་1མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་རང་བཞིན་ནི་, མཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་མཚན་ཉིད་དེ་, ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་ལ། དེ་ལས་ཕྱིན་ - ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པ་, ཞེས་བྱ་སྟེ། (འདི་ནི་)ཚིག་བསྡུད་(ཀྱི་ཚུལ་)ཡིན་ནོ། / དེ་བཞིན་དུ་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་ཤེས་བར་བྱའོ་, ཞེས་བྱའོ། / ག་གི་འཚན་ཞི་བ་རི་བ་ག་བ་ག་ན: ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་n:༢=3) ཙཞུ༩: अधुनोदाहरणमाह,- 'यथा, नित्यः शब्दः, कृतकत्वात्, प्रयत्नानन्तरीयकत्वाद्वा, इत्ययं हेतुर्विपक्ष एव भावाद विरुद्धः / ' ད་ནི་, དབེ་རྣམས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་, སྒྲ་རྟག་སྟེ། བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཡང་ན་རྩོལ་མ་ ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་བ་འདིའི་རྟགས་, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། འགལ་བའི་རྟགས)ཡིན་ནོ།། ༢ཛ8) ཨའ ཡཚོགཙག་འི་༥་ཞུ | ཀཾ བ བྷུgཞིབ་པ་འགའི་ཞི གསཞི | तेनैवाविनाभूतत्वात् / तथा चाहा ''ཞིབཞི ཞི ག@g: | འདིར་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་, རྟག་པ་ཉིད་ ཡིན་ལ། ཡང་རྟགས་ 1) དོན་གཞན་བ་ཐོན་བ་ནི;= འདི ར་ཆོས་ཞིག་བ་ནི་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་དོན་བས་རྣམ་གྲངས་ གཞན་མ་ཡིན་ནོ;ཞེས་བཤil Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 འདིས་ནི་, (ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་དེ་ལས)ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་མི་རྟག་པ་ཉིད་སྒྲུབ་ - པར་བྱེད་དེ། དེ་ཉིད་(ཡིན་བའི་སྒོ་ནས་དེ) མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ རོ༑ །དེ་ལྟ་བས་ན་ཡང་སྨྲས་པ: མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པས་, འགལ་བ་ཡིན་ནོ།།” 286) आह, अपमपक्षधर्मत्वादसिद्धान्न विशिष्यते; कथं विरुद्ध इति? अत्रोच्यते; नावश्यं पक्षधर्म एव विरुद्धता, अन्यथाप्याचार्यप्रवृत्तेः / अधिकृतप्रयोगशापकात्। (ཡང་ཁ་ཅིག)སྨྲས་བ་,-འདིའི་ཕུགས་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར1| མ་གྲུབ་པ་ལས་ཁྱོད་བར་དུ་མི་འགྱུར་བས་ འགལ་བ་ཇི་ལྟར་ཡིན་} ཞེ་ན། འདི་ལ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ།- འགལ་བ་ཉིད་ལ་ཕྱོགས་ཆོས་(གྲུབ་པ) ཁོ་ནའི་ངེས་པ་མེད་དེ། གཞན་དུ་ཡང་སློབ་དཔོན་གྱིས་བཤད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། (གང་ལ་)བརྟེན་པའི་སྦྱོར་བ་(ཉིད་འདིར་)གོ་བྱེད་(ཀྱི་གཞི》ཡིན་པའི་ ཕྱིར་རོ 1) འདིར་ཕྱོགས་ཚོས་མ་གྲུབ་པའི་དོན;-–་རྟག་བར་སྒྱུ་བའི སྦྱོར་བ་བའི་ངོར། སྨྲ་བས་བར་མ་གྲུབ་ བས: རྟགས་འདིན་ཐུགས་ཆོས་ཇི་བར་གྲུབ་ཏེ། ཐ་གྲུབ་བ; ཞེས་བཏོ༎ ཇི་གད་:मित्यशब्दवादिनो मीमांसकस्य चाक्षुषत्ववत्कृतकत्वं शब्दधर्मतया न सिद्ध किंतु ताल्बादिभिः शब्दाभिव्यक्तिरेव तस्य सिद्धत्यपक्षधर्मताऽस्त्येव / अपक्षधर्मश्च हेतुरसिद्ध एव भव ཚle |-ཀའ.q. TI*t. it,*e4 {0, l 2) བློབ་དཔོན་གྱིས་བཤད་བ= THrinཤུ་ཚེ་:, སྤྱིར་སྐqR: ཞེས་པའི་དོན;ཆག་གྲགས་ཀྱི་དབང་ གིས– འཇུག་པ, ཞུགས་བ;རྒྱུ་བརྟག་པ; འགྲྭ་བ,ཀྵར་བ,སོགས་ལ་འཇུག་ཀྱང་། བརྡར་རྟོག་བར་ བར་བྱེད་བའི་དོན་ཅན་མིན་ཟས་བཤད་པའམ; བཙྪན་བའི་དོན་ནོ། / 3) (བ རྟེན་བ༔ ཞེས་པ་ནི་= nfa་རྒྱག་-ཞིག་པའི་དད་ཡིན་ལ། དོན་ནི; དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 287) न चायमसिद्धान्न विशिष्यते इति / विपर्ययसाधकत्वेनासिद्धेः। एतत्प्र धानत्वाच्चोपन्यासस्य / अन्यथाऽनकान्तिकस्याप्यसिद्धत्वप्रसङ्गः / नित्यत्वादिसाधनत्वेन प्रमेयत्वादीनामपि असिद्धत्वात् / इत्यलं प्रसङ्गेन / गमनिकामाབདེཞུ མ་གྲུབ་བ་ལས་ཁྱད་བར་དུ་མི་འགྱུར་བ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བྱ་སྟེ། ཕྱིན་ཅི་ལོག་(བའི་དོན་) སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་མ་གྲུབ་པ་ ལས་ (ཁྱད་པར་དུ་གྱུར་བར་བྱས)སོ། །འདི་ལྟར་ (རྟགས་ཀྱི་སྦྱོར་བ་)ཉེ་ བར་བཀོད་པ་ (རྣམས་ཀྱང་)གཙོ ་ཆེ་1བའི་ (སྒོ་ནས་བཀོད་པའི་དབང་དུ་བྱས་ པའི་)ཕྱིར་ཡང་ངོ་། །གཞན་དུ་མ་ངེས་པ་ཡང་མ་གྲུབ་བ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་ འགྱུར་ཏེ། རྟག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གཞལ་ བྱ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། / ཞེས་བྱ་སྟེ་འཕྲོས་དོན་འདི་ཙམ་མོ། །འདི་ནི་ (ཚིག་དོན་)གོ ་བྱེད་ ཙམ་ཡིན་ནོ།། faq་ཞི་ཞ་ཤIཞི་ཤ: ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་བར་འགལ་བ:༢བར) ་གཞི་ཞིགེ་བཞིབ་ཊའི་འགཡོa;, རྣལ་འཛུལ - - यथा, पराांश्चक्षुरादयः संघातत्वात् शयनासनाद्यगवत् इति / བའི་སྐྱོད་དེ་ཉིད་ལ་གཞིར་གཞག་བཤཱམ་བ རྟེན་ནས་ཤེས་དགོས་ཏེ; དེ་ཉིད་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་གཞི་ཡིན་ བས་ས; ཞེས་བའil 1) གཙོ་ཆེ་'', དོན; སྤྱིར་འགལ་བ་དང; མ་གྲུབ་ན་དང; མ་ངེས་བ་རྣམས་ཀྱི་རབ་དབྱེ་རྣམས; བྱེད་ ལས་བ; རྟགས་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ཚུལ་བས་ཆེ་ཆུང་གི་ ནས་མིན་པས་སྐྱོན་མེད;ཅེས་བ་ཡིན་ཡང་། ཡོངས་གྲགས; ཕྱོགས་ཆབ་གྲུབ་ཅིང་ཁྱབ་བ་འགལ་བ; འགལ་རྟགས་ཀྱི་མཚན་༔ དུ་ཡིན་བས; “གཙོ་ ཆེ་ཞེས་ཁ་དབྱད་བྱར་སྟང་ང་]l 2) *་ག་ཤ་གའ་གླ་ཆ་[ཞི་གེ་འ་ཞའ?-རྩྭff-4q་ཤ་ཤའེ ༡༩qIཆེ| 0.I. B. 1968. P. 50)•བ་, Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i76 ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་བར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་ནི་; ཞེས་བྱ་བ་འདིའི་དཔེ་ནི་ དཔེར་ན། མིག་ལ་སོགས་པ་, གཞན་གྱི་དོན་དུ་ཡིན་ཏེ། འདུས་ བ་ཉིད་ཀྱི་ཕུར། མལ་ཆ་༢ཛ་སྟན་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་ (གི་ཁྱད་པར་31) བཞིན། ཞེས་པའོ།། ༢སྨg) s: gངོན? ཙགཞུ, tཆུག་ ཟླཝཱ ཀའི 1 ཛྷཞུ གཞུ་འགེ a: | आदिशब्दात् शेषेन्द्रियमहदहंकारादिपरिग्रहः, पाराय॑साध्यधर्मः। .. སླར་ཡང་འདི་ཇི་ལྟར་ཡིན༔ ཞེ་ན་, སྨྲས་པ་, གྲངས་ཅན་པས་སངས་ རྒྱས་པའི་ངོར་རོ། །འདིར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་, ཆོས་ཅན་ནོ། །སོགས་ པའི་སྒྲ་ལས་དབང་བོ་ལྷག་མ་རྣམས་དང་། ཆེན་པ་དང་། ང་རྒྱལ་ལ་སོཊ་ བ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བར་བྱའོ། །གཞན་གྱི་དོན་ཉིད་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ ཆོས་སོ། 260) अस्य च विशेषोऽसंहतपरार्थत्वमिष्टम्, अन्यथा सिद्धसाध्यतापत्त्या प्रयोगवफरल्यप्रसङ्गः। འདིའི་ཁྱད་བར་ཡང་, འདུས་བ་མ་ཡིན་པ་གཞན་གྱི་དོན་ཉིད་འདོད་ པ་ཡིན་གྱི། - གཞན་དུ་ན་, གྲུབ་ཟིན་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བས་, སྦྱོར་བ་ འབྲས་བུ་མེད་ཐོབར་ཐལ་ལོ།། 1) ན་བུ་སོགས་བཞི་མན་ས་ཟི་ཁྱད་བ་བཞི་-ཞིས་བྱང་]-0, I. B. 1968. j.སྟེ, དམ་རྣམས་ནན་བརྡ་ཞེས་བའི་མིག་མི་ཁ་ 2) ག༽ཀའི་གma8:| ge 78: ཅཤ་ཡའི-0.1.B. P. 28,-8. | 3) རྒྱུ་དཔེར་- སྦྱོར བ་ཟླ་ཚང་བར་ནས་བོ; ཞེས་བྱུང་]- ཝཱ་ཚུ་་་་ Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 261) संघातत्त्वादिति हेतुः / तत्र द्वयोर्बहूना वा मेलकः संघातस्तस्य भावः संघातत्वं तस्मात्संघातत्वात् / शयनासनाद्यङ्गवदिति दृष्टान्तः। འདུས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར, ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྟགས་སོ། །དེ་ལ་གཉིས་སམ་ མང་བོ་རྣམས་ཀྱི་ཚོགས་པ་ནི་འདུས་པའོ། །དེའི་དངོས་བ ་ནི་, འདུས་པ་ཉིད་ དོ༑ ༑དེའི་ཕྱིར་ན་, འདུས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ (ཞེས་པ)ར། །མལ་ཆ་དང་ སྟན་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག (གི་ཁྱད་པར་)བཞིན་, ཞེས་བྱ་བ་ནི་དཔེའོ།། 20) ཀའོ འཁས་གཞི 1 ཚ་འཁ་ཁའགགཞི་བཞག་ཞི ཐའི་འ་ཀེའ1བཤེe बङ्गानि संघातत्वाद् देवदत्तादिपरार्थानि वर्तन्ते / एवं चक्षुरादयोऽपीति भाབd:| མལ་ཆ་ནི་, ཉལ་ཁྲི་ལ་སོགས་བའོ། །སྟན་ནི་འབོལ་(སྟན་)ལ་སོཊ་ པའོ༑ ༑དེའི་ཡན་ལག་ནི་, གོ་བ་ཉིད་དོ། །ཇི་ལྟར་, ཡན་ལག་འདི་ རྣམས་འདུས་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, ལྷས་སྦྱིན་ལ་སོཊ་བའི་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་པ) ཡོད་བ་, དེ་ལྟར་, མིག་ལ་སོགས་པ་ཡང་ངོ་། ཞེས་བྱ་བ་ནི་, བསམ་ (བཞེད) པའི་དོན་ནོ། / i63) མག Rཊཞུ, བའི་གཞི अयं हेतुः, संघातत्वलक्षणो, यथा येन प्रकारेण पारायं परार्थभावं चक्षरावीनां साधयति, तथा तेनैव प्रकारेण संहतत्वमपि, सावयवत्वमपि परस्यात्मनः साधयति / तेनाप्यविनाभूतत्वात् / ད་ནི་འགལ་བ (འི་ཚུལ་རྣམས》བཤད་པར་བྱ་བ་ལ།“འདི་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ།། རྟགས་འདི་ - འདུས་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་(ཅན་དེ་ཉིད)དོ། / དཔེར་ན་“- རྣམ་པ་གང་གི་སྒོ་ནས་, གཞན་གྱི་དོན་ཉིད་དུ་སྟེ། གཞན་གྱི་ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s དོན་གྱི་དངོས་བོར་ མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་(༤)སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་, དེ་བཞིན་དུ། རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་སྒོ་ནས་, འདུས་བ་ཉིད་ཀྱང་, ཡན་ལག་དང་བཅས་བ་ཉིད་ ཀྱང་, གཞན་གྱི་ ་བདག་1ཉིད༔ སྒྲུབ་པར་བྱེད་དོ།། དེ་2 (ལས་གཞན་དུ་)མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་ཉིད་(ཀྱིས་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པ་ ཉིད་)ཀྱི་ཕྱིར་ར།། RE8) གཞོ བསོལགས་ཞུ t _ उभयत्रेति परार्थे संहतत्वे च अव्यभिचारात्-गमकत्वादित्यर्थः / དེ་ལྟར་ཡང་སྨྲས་བ: གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། - , གཉིས་ཀ་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་, གཞན་གྱི་དོན་དང་, འདུས་པ་ཉིད་ལ་མ་འཁྲུལ་ བའི་ཕྱིར་དེ། (དེའི)རྟོགས་བྱེད་(ག ་བྱེད་)ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ར་, ཞེས་བྱ་བའི་ 1) 13. སོགས་བོད་དཔེ་རྣམས་སུ་ “བདག་ཉིད?-ཝིམ་བ་མི་འབྱུང་། དེ་ནི-“ཞདེའི་རྟགས་ཇི་ལྟར་ ཚག་བ་སོགས་བ་རྣམས་བ་གཞན་གྱི་དོན་དུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་དེ་གར་འདུས་བ་ཉིད་བྱུང་གཞན་གྱི་ དོན་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ཆེན་ལ་བག་ཆ་དྭང་བན་ལ་འགལ་བའི་ཚན་ཁག་རྣམས་ཀྱང་འདུས་བ་ཡིན་བག་ སོj” ཞེས་བྱང་། j..*182b. 183a. l 2) དེ་མིད་ན་མི་འབྱུང་བ་...དོན་ནི་= མལ་ཆ་དང་སྙན་གག་ག་བ་རྣམས; ཇི་ལྟར་ལྟས་སྦྱིན་ལ་སོགས་ པ་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་སྒྱུར མིག་སོགས་ཡན་ལག་དང་བཅས་པའི་འདུལ་བ་རྣམས་ཀྱང;དེ་ལས་གཞན་ སེམས་བ་ཅན་གྱི་བདག་དེ་མེད་ན་མི་འབྱུང་བs; བདག་མོདྲ་བར་འགྲུབ་བོ;pམ་དུ་བསམ་བཞི། 3) གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་-ཞེས་བ་ནi;སྟེ.j..དབར་རྣམས་སུ་མི་འ ང་] ཆདུ་བར་མངོན། Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 དོན་ནོ།། 265) तथा चैवमपि वक्तुं शक्यते एव; संहतपराश्चिक्षुरादयः संघातत्वात्। शयनासनाद्यङ्गवदिति। དེ་བཞིན་དུ་, ཡང་འདི་ལྟར་ཡང་བརྗོད་རིགས་1པ་ཉིད་དེ། མིག་ ལ་སོགས་པ་འདུས་པ་, གཞན་གྱི་དོན་ཡིན་ཏེ། འདུས་(ཤིང་བསགས་)པ་ ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། མལ་ཆ་དང་, སྟན་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་(གི་ཁྱད་ བར་》བཞིན། ཞེས་པའོ། / 266) शयनासनाद्यङ्गानि हि संहतस्य करचरणोरुग्रीवादिमत एवार्थ कुर्वन्ति གཞཀ| ག་ (?)གཞཚ@ft@t . མལ་ཆ་དང་སྟན་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་རྣམས་ཁ་ན་, (ལྟར) འདུས་ པའི་ལག་པ་དང་, རྐང་པ་དང་, ལྟེ་བ་དང་ མགྲིན་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ “བདག ཁོ་ནའི་དོན་བྱེད་ཀྱི། གཞན་གྱི་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་ (མ་?) དམིགས་པའི་ཕྱིར་, ཞེས་པའོ།། 267) आह, विपक्ष एव भावाद्विरुद्ध इति सामान्यविरुद्धलक्षणं तत्कथमिहोप སeའི ཞི ? སྨྲས་པ་, མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ འགལ་བའི་ ཞེས་བྱ་བ་ནི། འགལ་བ་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་འདིར་ (ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་ པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་བ་འདིར) ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར༔ ཞེ་ན་, 268) उच्यते;. असंहतपरविपक्षो हि संहत इति तत्रैव वृत्तिदर्शनात् किं नोप पद्यते? आक्षेपपरिहारौ पूर्ववत् // 1) རྒྱུ་དྭཔེ འི་- Iཞགཞེ– ཞེས་བ་=་ནས༔ ཞེས་པ་མིན;དུན་ནི་རིགས་ཞེས་བ་སྦྱིན་ལེགས་སོ།། Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། འདུས་པ་མ་ཡིན་བ (ན) གཞན་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ ཉིད་དེ་, འདུས་ པ་ཞེས་པ་དེ་ཉིད་ལ་(དེ་ཁོ་ན་ལ) འཇུག་པར་མཐོང་བའི་ ཕྱིར་ཅིའི་ཕྱིར་༼མི་འཐད་ (ཉེ་བར་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར)? སྐྱོན་སྤོང་དག་ནི་, སྔ་མ་བཞིན་ནོ། qdzaཚནaqའི་ཞག་nn: ཆོསཅན་གྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན ཅི་ལག་ཏུ་སྒྲུབ་༠:R68) ཊའགཞིའཊ་འ ---- इत्यादि / धर्मा अस्य विद्यन्ते इति धर्मी / उदाहरणं तु यथा न द्रव्यम्, इत्या# | ན: gའ་ེཞཞུ? IK,- ཐདེ་ཡི་ཆེ d ཀའི 1ཚེའ g: ཝཊཡེa, ཙྩR? ཆོས་ཅན་གྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་་་་་། / ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། “ཆོས༔ གང་ལ་ཡོད་པ་, ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་, ཆོས་ ཅན་ནོ། །དཔེ་ནི་ དཔེར་ན་, རྫས་མ་ཡིན་་་། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །སླར་ཡང་, དེ་ཅི་ལྟར? ཞེ་ན་, སྨྲས་པ་ བྱེ་བྲག་བས་, སངས་རྒྱས་པའི་ངོར་རོ། །སླར་ (ད) འབྲེལ་བ་ཅི་ཞིག་གི་སྒོ་ནས་? ཞེ་ན་, ཟེ༠༠) ཙམའི; འ ཆིན་ཁོ་ "द्रव्यगुणकर्मसामान्यविशेषसमवायाः षट्पदार्थाः / " ततः पृथ्व्यापस्तेजोवायुराकाशं कालो दिगात्मा मन इति द्रव्याणि / / 1) #m-གྲུབ།-ར ཞTrn-fཞི་གེ་ག-ཁ་བ་གrsmar: fའི་ ལ་ཤ གཞint:--བ་ཚོ་ལ་ཨཱ་-| अभिधेयत्वं प्रमेयत्वं ज्ञेयत्वं वा पदार्थसामान्यलक्षणम्, इत्यादि / - वही"॥ 2) qq་ག་ཤ་ཡེ་གེ ཞ་ཤུཊ་ཆགཾ མTའ་ ཞིག་ག་ གའ ཙཱའི བག་མི་- (ifixi d.q.| = गुणवत्त्वम्-द्रव्यत्वजातिमत्त्वं वा द्रव्यसामान्यलक्षणम् / - अन्नम्मट्ट-कृत तर्क-संग्रह-पृष्ठ 2 / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 བཤད་པར་བྱ་སྟེ། རྫས་ དང་ ཡོན་ཏན དང་ ལས་དང་ སྤྱི་དང་ བྱེ་བྲག་ དང་ འདུས་(ལྡན་)པ་རྣམས་ཏེ། ཚིགས་གི་ དོན་དྲུག་རྣམས་སོ། དེ་ལས་, ས་དང་ ཆུ་དང་ ཁེ་དང་ རླུང་དང་ ནམ་མཁའ་དང་ དུས་ དང་ ཕྱོགས་དང་ བདག་དང་ ཡིད་, ཅེས་བྱ་བ་ནི་རྫས་རྣམས་ས། 306) (IVaqཞིtR:|- རུ།-ཁ=ག་Fr-f-འཚག་-ན་གh-qq क्वं-संयोग-विभाग परत्वापरत्व-वृद्धि सुख-दुःख-इच्छा-द्वेष-प्रयत्नाश्चेति सूत्रोक्ताः / च शब्दात्,-द्रव्यत्वम्-गुरुत्वम्-संस्कारः-स्नेहः-धर्मः अधर्मः शब्दश्चेति / एवं चतुर्विशतिगुणाः। ཡོན་ཏན་ནི་, ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་སྟེ། གཟུགས་ ར་ དྲི་ རེག་ བྱ་ གླངས་ ཚད་རྣམས་དང་། ཐ་དད་བ་ཉིད་ འདུས་བ་ (སྦྱོར་བ)རྣམ་པར་དབྱེ་བ་ གཞན་ཉིད་ གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ བློ་ བདེ་བ་ སྡུག་བསྔལ་ འདོད་པ་ སྡང་བ་ རྩོལ་བ་དང་བཅས་བ་(འདི་རྣམས་)ནི་ མདོ་ལས་བཤད་བ་རྣམས་སོ། |དང་(ཁ) གི་སྒྲ་ལས་ རྫས་ཉིད་ ལྕི་ བ་ཉིད་ འདུས་བྱེད་ (གམས་པ) སྣུམ་བ་ ཆོས་ ཆོས་མ་ཡིན་པ་ངཿསྒྲ་ དང་བཅས་ཏེ་འདི་ལྟར་ཡོན་ཏན་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞིའོ།། 1).ཙq-ཁ-Tro-ཅqf: བཙུཏུགr:-qfirrfa gqq(ཞཚཀTr-fཞི་གrni-qfcqཞེ-qq; ཞg: ཚེ་-ཧཚ[གl-qaཉི= ཀླུགr: l-{1313. 3.| = “gS[ཞགtand gཁའ་ལ་ལབ ཤ་ཤག་ཀ=qdཀག་n.d.g: R| ftགལit | Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 302) पञ्च कर्माणि / - तद्यथा- उत्क्षेपणम्- अवक्षेपणम्- आकुञ्चनम्-प्रसा___ रणम्- गमनम् इति कर्माणि / ལས་རྣམས་ནི་ (རྣམ་པ་ལྔའོ། འདི་ལྟ་སྟེ། གྱེན་དུ་འཕེན་པ་ ཐུར་དུ་འཕེན་བ་ སྐུམ་བ་ སྤེལ་བ(འཕེལ་བར་བྱ་བ) འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ ལས་རྣམས་སོ། / 303) गम्नग्रहणाद् भ्रमणरेचनस्पन्दमाधवरोधः / माम (लामा) () AN, २मा 18. रेहा པ་དང་ གཡོ་བར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དང་ བཀག་པ་ (རྣམས་གོ་བར་བྱ) འ། 304) सामान्यं द्विविधं परमपरञ्चेतिर / तत्र परं सात्ता 'भावो' महासामान्य- मिति चौच्यते / अपरं द्रव्यत्वादि / तत्र सत्ता द्रव्यगुणकर्मभ्योऽथान्तरम् / སྤྱི་ནི་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། གཞན་དང་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་བའོ།། रेम मालमये, अब समय (पेकर, ब) में ཞེས་བརྗོད་ (བ་དེ་ཉིད་)དོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ནི་, ་རྫས་ཉིད་ལ་སོགས་ 1) उत्क्षेपणमवक्षेपणमाकुंचनं प्रसारणं गमनमिति कर्माणि-१।१।६। वै.। संयोगभिन्नत्वे सति संयोगासमवायिकारणत्वं-कर्मत्व जातिमत्वं वा कर्मसामान्यलक्षणम् / / तत्रैव द्रष्टव्यम् // 2) "सामान्यं विशेष इति बुद्धि-अपेक्षम्"-वं. सू. 1 / 2 / 3 / “सामान्यं द्विविधं परमपरं च / तत्र परं सत्ता / अपरं सत्ताव्याप्यं द्रव्यत्वादि" (उपस्कर-वै. भ. 1 / 2 / 3 / ) 'परसामान्य को वैशेषिक-सत्ता, भाव, महासामान्य, कहते है / "भावः सामान्यमेव" वै. सू. 1 / 2 / 4 / "मावः सत्ती सामान्यमेव चन्द्र. वृ. 12214 / सत्ता भावी महासामान्यमिति चोच्यते - * मणिभद्र व. . -.. 3) "द्रव्यगुणकर्मभ्योऽर्थान्तरं सत्ता" वै. सू. 1 / 22 / द्रष्टव्य तयचक्रवृत्ति-पृ. 6 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 པའོ༑ ༑དེ་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་(བer)ནི་, རྫས་དང་ ཡོན་ཏན་དང་ ལས་ རྣམས་ལས་དོན་གཞན་ནོ།1) ཟ༠༣) ངས་ཤུབ་ཤུབས་ ? རྫུ༩བཞ न द्रव्यं भावः, एक द्रव्यवत्त्वादिति' हेतुः / सामान्यविशेषवदिति; दृष्टान्तः / - སླར་རིགས་བ་ཅི་ཞིག་གིས་ ཞེ་ན་, དེ་ལ་སྨྲས་པ༔ཡོད་པ་ཉིད་ (དེ) རྫས་མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་གཅིག་པ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྟགས་སོ། / སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་བཞིན།། ཞེས་བྱ་བ་ནི་དཔེ་ཆོས་ཅན་ནོ།། 306) अधुना भावार्थ उच्यते / न द्रव्यं भावः (सत्ता)। द्रव्यादन्य इत्यर्थः / ད་ནི་, བསམ་དོན་དགོས་བའི་དོན་) བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཡོད་པ་ཉིད་ ནི་, རྫས་མ་ཡིན་ནོ་ (ཞེས་པ)སྟེ། རྫས་ལས་གཞན་པའོ་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ།། 307) एकद्रव्यवत्त्वादित्यत्र एकं च तद्रव्यं च एकद्रव्यमस्यास्तीति आश्रयभूत... मिति एकद्रव्यवान् / समानाधिकरणाद् / बहुव्रीहिः / कदाचित्कर्मधारयः “स flའ་མོ#'' ཞི འབཞུt. (1 མེད་པ་ཉིད་ནི་རྫས་དང་ཡོན་ཏན་རུང་ལས་རྣམས་ལས་དོན་གཞན་ནི»-བྱེ་མདོ, *I*LEl 2) “g#ཀའ་ཤIR Rའག-4. {i?let“ཀླུག་ན་ཆུ་ བ གཞIཀ་ ཀཾ ཀ g:"-3.3.iRRol 3) t;ཛྫས་གཅིག་བ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྫས་མ་ཡིན་ན7-བྱེ་མདོ-rlཟlel; ་་ཚན་ཏན་རུང་ལས་ལ་མང་ ཆེད་བས་ལས་མ་ཡིན; ཡོན་ཏན་མ་ཡིན་ནོ”ེ, •lཟly•1 “རག་ ཤུ་ན་ཊག་ རྫུ་ ཤེའུ | བ་དག་འོག द्रव्यं सत्ता द्रव्यादन्येत्यर्थः एक द्रव्यवत्त्वात्। एवं न गुणः सत्ता, गुणेष्वभावात् गुणेषु ག་གཞུ gཁ་ཊཞཞུ་|འ་ཤག ཀ ཁTI དཀཾ ནགི་འ གIཞུ ཀ་ཊའབའ-གorma; q.l 4) 3.རྗེ་རབ་རྣམས་སུ=་གླུ་དྭང་ཁྱད་པར་བཞིན།” ཞེས་སོ། ,,,. . Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 རྫས་གཅིག་པ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ ཞེས་བྱ་བ་འདིར་, རྫས ཡང་ཡིན་ ལ་, གཅིག་ཀྱང་ཡིན་པ་ནི་, རྫས་གཅིག་སྟེ། དེ་གང་ལ་ཡོད་བ་ཞེས་བྱ་བ་ ཡིན་ཏེ། རྟེན་དུ་གྱུར་བ་ཞེས་པའོ། །(དེ་ནི་)རྫས་གཅིག་བ་ཅན་ནོ། / འདིར་ནི་ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་རྟེན་ཐུན་མོང་བའི་ཕྱིར། འབྲུ་མང་བ་(ཞེས་པའི་ ཚིག་སྡུད་བྱས)པའ། །འགའ་ཞིག་གི་ཆེ་, ལས་འཛིན་པ་(ཡང་བྱེད་རུང་སྟེ) “ནོར་ཐམས་ཅད་ལ་སོགས་པའི་དོན”– ཞེས་བྱ་བའི་ངག་ལས་ས།། ---- 308) तद्भावस्तत्त्वं तस्मादेकद्रव्यवत्त्वात् / एकस्मिन्द्रव्ये वर्तमानत्वादित्यर्थः। དེའི་དངོས་བ ་ནི་ དེ་ཉིད་དེ། དེའི་ཕྱིར་ན་, རྫས་གཅིག་པ་ཅན་ ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །(དེ་ཡང་)རྫས་གཅིག་ལ་གནས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ ཞེས་ པའི་དོན་ནོ།། 306) वैशेषिकस्य हि अद्रव्यं द्रव्यं अनेकद्र व्यं च द्रव्यम् / तत्राद्रव्यं द्रव्यमा काशकालदिगात्मनः परमाणवः / अनेकद्रव्यं तु द्वयणुकादिस्कन्धाः / एकद्रव्यं तु द्रव्यमेव नास्ति। བྱེ་བྲག་པའི་ (ལུགས་མ་》ནི་2, རྫས་མ་ཡིན་པའི་རྫས་དང་། རྫས་ མང་བོ་བའི་རྫས་ཏེ། དེ་ལ་རྫས་མ་ཡིན་པའི་རྫས་ནི་, ནམ་མཁའ་དང་ 1) བཀ་བཞི་*Thiའི ཐོགས་རྣd Tumranad, ཨ་ཞེ་ན་རྣམི [ cའི ག་གའི་གTT ལུ་གོ་4, ཞ: %R | f. ནཱ. . {ialei 0.s. | གབ -ཤིགེ་མི་དག हि अद्रव्यं वा द्रव्यं अनेकद्रव्यं वा द्रव्यम् / तत्राद्रव्यं द्रव्यमाकाशं कालो दिग् आत्मनः .. परमाणवः / भनेकद्रव्यं तु पणुकाविस्कन्धाः / एकद्रव्यं तु द्रव्यमेव न भवति / मणि.. q.d. g: f*+R|--- 2)བྱེ་བྲག་བཞི་ཐུགས་བ]- rས་ཝ་ཨིན་མའི་ལྗ་ ཞེས་བ་ནི;བསྐྱེད་བྱ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྫས་མེད་བ་ཅན་གྱི་ རྫས་ཏི། རྣམ་པ་ཐམས་ཅན་དུ་རྣམ་པར་མི་འགྱུར་བ་རྟག་པའི་རྫས་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་བཤུ།། Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 དུས་དང་། ཕྱོགས་དང་, བདག་དང་, རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་སོ།། རྫས་མང་པ་བ་ནི།- གཉིས་རྡུལ་(རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཉིས་ཚོགས་བ་ཡན་ ཆད་)ཅན་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོ་རྣམས་སོ། ཙརྫས་གཅིག ནི་, རྫས་ཙམ་ ཡང་མ་ཡིན་ན་ (རྫས་ཉིད་དུ་མེད་དོ་།།་ - 310) एकद्रव्यवांश्च भावः / इत्यतो द्रव्यलक्षणविलक्षणत्वात् न द्रव्यं भाव इति / ཡོད་པ་ཉིད་ནི་རྫས་གཅིག་པ་ཅན་ནོ། །ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ནས་, རྫས་ ཀྱི་མཚན་ཉིད་དང་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར། ཡོད་པ་3ཉིད? ནི་༼ རྫས་ མ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བྱའོ། / 311) दृष्टान्तः, सामान्य विशेषः। स च द्रव्यत्व-गुणत्व-कर्मत्वलक्षणः / द्रव्यत्वं - हि नवसु द्रव्येषु वर्तमानत्वात्सामान्य, गुणकर्मन्यो व्यावतमामत्वाद्विशेषः / དཔེ་ཆོས་ཅན་ནི་, སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གོ །དེ་ཡང་རྫམཉིད་དང་, ཡིན་ ཏན་ཉིད་དང་, ལས་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་(ཅན་》ནོ། །རྫས་ཉིད་ནི་, རྫས་དགུ་ ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ་བསྐྱེད་བྱ་ཚང་མ་ཨོཾན་ལ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱང་མིན་རྡོit ཇི་གདy-'arrT་ilai - བཀཾ ཀrfག ཤ་ཆfacག་ཏགས་ན་ག་ཟt=t facའིtཞན་ རྩྭfའི་ གཞའ'-ཞིས་ཁ་བར་རོliqfQ 1)རྫས་མང་པོ་བ་ནི་༣ ལ་བླ་རབ་གཉིས་མན་གྱི་ཆོགཁ་བ་བ་སོགས་བ་འབྱུང་བའི་དངོས་པོ་རྣམས་ཉེ1. མི་རྟག་པའི་རྫས་རྣམས་སོ། ཇི་སྐད་དུ-''་ཞེ་ན་རྣཆ་ nacའི བཀའགལ་ན་ས་ཆ་གའུ་ཆ Rའ་བ་ ཞེས་བ་ཨ་བུའོil-art...q. {iRlel 2)ཤ་Tq:ཁ་བr-ra, , {jRivi“བཞུ Req ཁཀཱ ཀླུ: ཁཞུ ཆཡཾ ཁཾ ཁག་-བFq.q. {i?is] 0.s. ll ཞ ཤ GཆེནRHigཁགེ ad་ཤIཤ་ཀ ཡོ་Tq་ རྫོཊq:-TC. ih.. s10.J.B.t 3) E:" HE -so 5oi o' '5' HD GNFP TIG 3 TR", "SEN" ཡིན་པས་ 'gm>> ཞེས་བའི་དོན་མོ་དུ་བ་ཉི དྭ་ཅེས་གཞག་ལ་མིན་བྱ་ རྒྱུ་དཞིན་ནི༔ ཀra ཞེས་པ་ ཉིད་ཡོད། དེ་ནི་དྭངས་བ་བཞེས་བ་ཡིན་ནོlt Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ {186 རྣམས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་, སྤྱི་དང་། ཡོན་ཏན་དང་ལས་དག་ལས་རྣམ་པར་ ལྡོག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བྱེ་བྲག་ (ཁྱད་པར་)གོ། 312) एवं गुणत्वकर्मत्वयोरपि भावना कार्येति / ततश्च सामान्यं च तद्विशेषश्च स इति सामान्यविशेषस्तेन तुल्यं वर्तत इति सामान्यविशेषवत् द्रव्यत्ववदि ་དེ་བཞིན་དུ། ཡོན་ཏན་ཉིད་དང་, ལས་ཉིད་དག་ལ་ཡང་ཤེས་པར་ བྱའོ་, ཞེས་བའོ། །དེ་ནས་༼ ཡང་སྤྱི་དང་ དེའི་བྱེ་བྲག་ཅེས་བྱ་བ དེ་, སྤྱི་་ དང་བྱེ་བྲག་སྟེ། དེ་དང་མཚུངས་བར་འཇུག་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ བཞིན་, ཞེས་པ་སྟེ། རྫས་ཉིད་བཞིན་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི།། 313). ततश्चंतदुक्तं भवति / - 'यथा नवसु द्रव्येषु प्रत्येकं वर्तमानं द्रव्यं न भवति, किं तु सामान्यविशेषलक्षणं द्रव्यत्वमेव एवं भावोऽपीत्यभिप्रायः। དེའི་ཕྱིར་ཡང་འདི་ལྟར་སྨྲས་བ་ཡིན་ཏེ།- ཇི་ལྟར་རྫས་དགུ་པོ་རེ་རེ་ ལ་ཡོད་པ་ (ད་ལྟར་བ་དེ) ནི་, རྫས་མ་ཡིན་ལ་; ཡིན་ཀྱང་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་ མཚན་ཉིད་ཅན་ ་རྫས་ཉིད་བཞིན། , དེ་ལྟར་ཡོད་པ་ཉིད་ (དངོས་-༥:)ལ་ ཡང་(ཤེས་པར་བྱའོ་)ཞེས་བྱ་བ་ནི་ (གོང་གསལ་བཤད་བ་རྣམས་ཀྱི) མངོན་བར་འདོད་བའི་དོན་ (སྙིང་བོར་བསྡུས་བ་ཡིན་)ནོ།། 314) आह, यदि नाम द्रव्यं न भवति, तथाऽपि गुणो भविष्यति कर्म च इत्ये འR ཞིག་གི་ཤུགས་ "Trai 8 HIGNG" ...ततश्च न गुणो भावः, गुणेषु भावाद् गुणत्ववत् / यदि च भावो गुणः स्यान्न तर्हि गुणेषु वर्तत, निर्गुणत्वाद् गुणानाम् / वर्तते च गुणेषु भावः / सन् गुण इति प्रतीतेः। Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 སྨྲས་པ་, གལ་དེ་ཡང་རྫས་ཨིན་ཐོག་དེབ་དཔོན་གན་ དུ་ནི་འགྱུར་བ་(ཡིན་པ་)དང་། ལས་བཡ་, ཞེས་ལྡནི་ཡང་བསམ་ བར་འདོད་དེ་སྨྲས་པ; “ཡོན་ཏན་དང་ལས་ལ་ཡང་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རp? (རྒྱུ་མཚན། དེ་ལས་ཀྱང་, མན་ཏན་མ་ཡིན་ཏེ། ཡོན་ཏན་མགརྩ་རླག་བའི་ (ཡོད་པ༢)ཕྱིར་དང་། ཡོན་ཏན་རྣམས་ལ་ཡོན་ཏན་མེད་བའི་ཕྱིར་རོ།། ཡོད་བ་ཉིད་(དངོས་བོ་》ནི་, ཡོན་ཏན་རྣམས་ལ་འཇུག་པ་ཡང་ཡིན་ཏེ། ཙཡོན་ཏན་ཡོད་བ—ཞེས་རྟོག་བ་ལ་སྣང་བའི་ཕྱིར་རjrt. , / 3) ག་ འབ#*གdj q tགཞིག नहि कर्मसु वर्तते, निष्कर्मकत्वात्कमाए। वर्ततेपकर्मसुमायः / सल्क. བRའ་3: व्यत्ययोपन्यासस्तु प्रतिज्ञाहेत्वोविचित्रन्यायप्रदर्शनार्थम् / དེ་བཞིན་དུ་ “ཡོད་བ་ཉིད ་ལས* (ཀྱང་)མ་ཡིན་ཏེ། (དེ་ཉིད་ མས་རྣམས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་, མས་ཉིད་བཞིན། གལ་ཏེ་, ཙཡོད་པ་ཉིད་ ལས? ཡིན་ན་ནི་, དེས་ན་ལས་རྣམས་ལ་མི་འཇུག་སྟེ། ལམཙྪཱརྣམས་ལས་ མེད་བ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། ཡོད་བ་ཉིད? ལས་རྣམས་མ་འཇུག་བ་ཡང་ ཡིན་ཏེ། མས་ཡོད་པ༔ ཞེས་རྟོག་(པའི་འཛིན་དམ་ལ་ཡོདབན་ཕྱིར་རོ།། ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་ཉེ་བར་གཞག་བ་ནི་; དམ་བཅའ་དབཅུས་པའི་མཐུན་ 1) གཞན་དུ་༣; ཡོན་ཏན་ལ་ཡོད་ན་བག། དེ་མེད་བཅུ་ནས་བཟླས་བྱ་བ་ན་ལུག་སྨནཱit 7) ཀ ཀཾ གཞ:ད= ཞ # | Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 188 - ་བའི་ཚུལ་ (སྣ་ཚོགས་བ) རབ་ཏུ་བསྟན་བའི་དོན་དུའོ། ----- Rs) རྣགཞཆེནེ གཞུ - अयं च हेतुः त्रिप्रकारोऽपि यथा द्रव्यादिप्रतिषेधं साधयति तथा मावस्य' मिणोऽभावत्वमपि साधयति / तेनाप्यविनाभूतत्वात्, तथा चाहे उभयत्राव्यभिचारात् / उभयत्र द्रव्यादिप्रतिषेधे भावाभावे च गमकत्वात् / ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལྟར་བྱེ་བྲག་པས་བཤད་པ་ལ་སངས་རྒྱས་བས་སྨྲས་པ་,. རྟགས་འདི;ཡུང་;:རྣམ་བ་གསུམ་ཀ་ཡང་། ,,, - ཇི་ལྟར་ (ཡོདཔ་ཉིད་ལ2) རྫས་ལ་སོགས་པ་བཀག་པ་ (མེད་པ) སྒྲུབ་བརྒྱུ་བྱེད་བ།དེ་ཀཞིན་... // ཡོད་བ་ཉིད་ཀྱི་ (ཡོད་བར་སྒྲུབ་པའི) ཆོས་ཅན་ - ་ལ་མེད་གཉིད་ཀྱང་སྒྲུབ་བོར་བྱེད་དེ། དེ་ལས་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ (སྒོ་ནས་འབྲེལ་བའི)ཕྱིར་རོ། / དེ་སྐད་དུ་ཡང་སྨྲས་བ། ཙགཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། གཉིས་ཀ་ལ རྫས་ལ་སོགས་བ་ལ་ཡོད་བ་ཉིད་དང་མེད་བ་ཉིད་ (སྒྲུབ་པ་ གཉིས་ཀ་ལ། ཡང་ཕྱོགས་བྱེད་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། ཟླ༣༠) གཞིའt @, བརྣ ཞ:, 904ལa རྣགཞཞུ་ ' एवमिदमपि शक्यते, माली मात्र एक न भवति, एकद्रव्यत्वात्, द्रव्यत्ववत् / न - མཁས་ཆེ ན་གེ་ཁ .. དེ་ལྟར་ཡང་ དཔེར་ན། འདི་ལྟར་(ཡང་)བརྗོད་རིགས་ཏེ། ཡོད་ 1)''' ts: བཞེ .**v| 3)རྩ་བར་ བར་འདིར་“ཡོདྭ་བ་རྒྱུད་ཀྱི་1ཞིག བྱང་| ཤོག.r , ;* Il Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 པ་ཉིད་ནི་རྫས་མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་གཅིག་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། (རྫས་ཉིད༔ བཟིན། དེ་བཞིན་དུ་འདི་ (ལྟར)ཡང་བརྗོད་ནུས་ཏེ། ཙཡོད་པ་ཉིད་ ཡོད་ པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་གཅིག་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ་རྫས་ཉིད་ བཞིན། / ཡོད་པ་ཉིད? རྫས་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་དེ་ སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། 318) एवं न गुणः, गुणेषु भावात्, गुणत्ववत् / अत्रापि भावो भाव एव न . भवति, गुणेषु भावात्, गुणत्ववत् / न च गुणत्वं भावः, सामान्यविशेषत्वादेव / དེ་བཞིན་དུ་ ཡོན་ཏན་ཡང་མ་ཡིན་དེ། ཡོན་ཏན་རྣམས་ལ་ཡོད་པའི་ ཕྱིར་། ཡོན་ཏན་ཉིད་བཞིན། འདིར་ཡང་, ཡོད་པ་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ དེ་ ཡོན་ཏན་རྣམས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། ཡོན་ཏན་སྐྱིད་བཞིན། པད་པ་ ཉིད་, ཨན་ཏན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ།. སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་(ཞེས་པ་) ཁོ་ནའོ། / 316) एवं न कर्म भावः, कर्मसु भावात् / अत्रापि भावो भाव एव न भवति; * कर्मसु भावात्, कर्मत्ववत् / न च कर्मत्वं भावः, सामान्यविशेषत्वात्।। དེ་བཞིན་དུ་ ཡོད་བ་ཉིད་ལས་(ཀྱང་)མ་ཡིན་ཏེ། ལས་རྣམས་ལ་ ཡོད་པའི་ཕྱིར། ལས་ཉིད་བཞིན། འདིར་ཡང་, ཡོད་བ་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་ དུ་མི་འགྱུར་ཏེ། ལས་རྣམས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། ལས་ཉིད་བཞིན། “ཡོད་ པ་ཉིད། (འདི) ལས་ཉིད་ ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ 1)་ཡོད་པ་༔ ད༔ དམ; དངོས་པོ་ནི། རྫས་སོགས་དོན་གང་གི་ནང་དུ་ཡང་མི ནདུས་ཏེ། ཐམིབ་ཅན་ན་ ཡོ དུ་བའི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་སྟེ། བྱེ་བྲག་བའི་ལུགས་བ; རྫས་ལ་རྫས་གཉིབྷཱཁ་མི་བ རྟེན་ཞིང་། ཚན་ ཏན་སོགས་ལ་མང་ཡོན་ཏན་གཞན་མི་བརྟེན་པས། དེ་ལ་བརྟེ ན:3; དེ་མ་ཡིན་དགོས་བས་སོ། །དེ་ ན་ཡོད་པ་མ་ཚན་བའི:ཐབ་བ་བཎཾ ད་བརྡll ---- ལ་་་་་ Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ཞེས་བའོ། / 320) सामान्यविरुद्धलक्षणयोजना तु भावविपनत्वासामान्यविशेषस्य सुकरव। སྤྱིར་འགལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྦྱོར་བ་ནི་(སྤྱི་དང་འགལ་བའི་མཚན་ ཉིད་ཀྱི་སྦྱོར་བ་ནི་)ཡོད་པ་ཉིད? མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། སྤྱི་དང་བྱེ་ བྲག་ (དག་》གི་,(ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། 《ག་》སླུ་བ་ཉིད་དོ།། རྒྱུད4) ལ ང་ཚ་ཚེ; ཆི ཞི་ཝ: ? ཚ , ག གེ་ नाम द्रव्यादिव्यतिरिक्तः कश्चिवस्ति सौगतानाम् / तवभावाच्चाभयासिद्ध एव རྟེའུའིa't སྨྲས་པ་, འདི་(ས)ནི་མ་གྲུབ་བ་ལ་ཁྱད་པར་དུ་མི་ (འགྱུར་》བྱེད་ དེ་, ཞེས་བྱ་ན་, ཅིའི་ཕྱིར་ན་འགལ་(རྟགས་ཡིན་) བར་(བརྗོད་པ་》ཡིན་? དེ་ལྟར་ཡིནབ་མང་, བདེ་བར་གཤེགས་བ་བ་རྣམས་(ཀྱི་ལུགས) ལ ཡོད་བ་ ཉིད་ (དངོས་བོ་)ཅེས པ་, རྫས་ལ་སོགས་པ་ལས་ལྡོག་པའི་ (རྣམ་པ་གཞན་ དུ་གྱུར་བའི) (དངོས་བོ་》ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་མེད་པའི་ཕྱིར། (རྟགམ་འདི་》གཞི་ (ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་བ་ཁོ་ནའི་རྟགས་སོ་ཞེ་ན་ 322) मध्यते सत्यमेतत् / किन्तु परप्रसिद्धोऽपि विपक्षमात्रव्यापी विरुद्ध इति निदर्शनार्थत्वात् / एकस्मिन्नपि चानेकदोषजात्युपनिपातनात्, तद्भेददर्शना र्थत्वान्न दोष इति / ་་འདི་ལ་བརྗོད་བེར་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་བདེན་མོད། ཡིན་ཀྱང་, གཞན་ ལ་1རབ་ཏུ་གྲགས་བ་ཡིན་ཞིང་༔ མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཁྱབ་པ་ (ཡོན་བས) p གཞསྣནཾ བསོ༡:༣་༣ ནདི་ན; རཱཛས་སོཊf *jཏཱ་)རྣ་ཙ་བའི་ཆོས་མེད་པར་ ཤརྡོ ད་ཁཾ་རྣམས་ཀྱི་པརi Sབཞདོ་ (གངགསབ་རྟགག་༣༡ ཚེས་ཅན་མིད་ནམ་མ་གྲུབ་པཚན་ མོད། ཐ་རོབ་བོ་གང་དག་ལ་དངོས་པར་(ཚད་བ་༣5) གྲགས་པའི་ཆོས་ཞིག་ཡོད་བར་འདོད་པ་ Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 “འགལ་བའོ ་ཞེས་, ངེས་པར་བསྟན་པའི་དོན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།་ - (སྦྱོར་བ་)གཅིག་ལ་ཡང་1སྐྱོན་གྱི་རིགས་མང་པོ ་ཉེ་བར་འབབ་ (འབྱུང་》པའི་ཕྱིར། དེའི་དབྱེ་བ་རྣམས་བསྟན་པར་བྱ་བའི་དོན་ཉིད་ཡིན་པའི་ ཕྱིར༑ སྐྱོན་མེད་, ཅེས་སོ།། 23) 63, འའའི་ཙནn: གཞིག ཞི་ལེབ་ཞིག dh?? न; विरोधिनोऽधिकृतहेत्वन्वितदृष्टान्तबलेनैव निवृत्तः / སྨྲས་པ་, དེ་ལྟ་ན་, མི་འགལ་བའི་དངོས་པོ། ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱད་ དེ་དག་ལ; ཡོ དུ་བ་ཉིད་(དངོས་པོ་)རྫས་(སོགས་)ལས་གཞན་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པ་བ; རྟགས་འདི་རབ་ ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དི; རྟགས་འདིའི་ཐོག་ཆོས་གྲུབ་བའི་རྟེན་ཆོས་ཅན་གྲུབ་བམ; ཕྱོགས་ཚེས་གྲབ་བ་ ཉིད་དེ;ཞེས་བའོ། དེས་ན་ཕྱོགས་གྲུབ་ཅིང; མི་མཐུན་ཕུགས་ཁོ་ན་ལ་འཇུག་པn; འགལ་བའི་ རྟགས་རྒྱུད་5;ཞེས་བཤོit 1) གཅིག་ལ་ཆང་..]= དཔེར་ན; མེད་པ་ཉིད(དངས་པ)ཚེས་ཅན། རྫས་མ་ཡིན་ཏེ། རྫག་ གཅིག་བ་ཅན་སྐྱིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་ལྟ་བུའི་སྦྱོར་བ་གཅིག་ལ་མང; སྐྱོན་ཕྱོགས་རྟགས་མ་གྲབ་བ་སོགས་ མང་པོ་ཡོང་སྲི དུ་བ་ཡིན་། སྤྱིར་རྟགས་སུ བཀོ དུ་བ་n; ཚུལ་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་མ་གྲུབ་ན་མ་ གྲུབ་པ་ཞིག་བཙྪ ད་དུ་རུང་ལ། རྭ་ཁ་ན་མང; ཕྱོགས་ཆོས་ཏེ; རྟགས་ཆོས་ཅན་ཁ་བ་གྲུབ་ན་མ་གྲུབ་ བ་དང;དེ་བཞིན་དུ་གཞན་རྣམས་སོ་སོར་བཤདུ་བ་ནི;གཙོ་ཆེ་བ་དང་། སྐྱོན་གྱི་རིགས་སོ་སོར་ག་ ་་བར་བྱ་བའི་དགམ བའི་དབང་བས་མིན་པའི་ཕྱིར། སྐྱོན་མེདུ་ད;ཤེས་བ་ཡིན། འདཾ 5:གཙོ་ཆེ་བ་ རུང; དྭགས་བ་མ;ཤུབས་བུ་རྒོལ་བའི་ལོག་རྟོག་དང;ཐེ་ཚོམ་ཁ་འཐ་བས་བཉམ་བཞུས་བ་ཁ་ནན་ དང་ང་། 2)མི་འགལ་བའི.. |-ཆོས་ཅན་གྱི་ང་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་འགྲོ་ཚུལ་དེ་ལྟར་ཡིན་མི་འགལ་བའི་དངོས་ པ་; རྟོགས་གང་དྲག་རྣམས་ཀྱང་། ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱར་བར་འགལ་བའི་བློ་ནས་འགལ་བར་ཐུག་ བར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན། སྒྲ་མོ་ཅན། མི་རྟ་གི་ཉེ་བ་བཞི་བའི་ཉིན། ཐ་ བ་བཞིན། ཞེས་པ་གང་དག་རྟགས་ཡང་དག་ཏུ་འདོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་གང;འགལ་བའི་རྟགས་རྒྱུ་ འགྱུར་རོ།། དེ་གང; བྱས་བས་སྒྲ་ལ་མི་རྟག་པ་དུ་སྒྲུབ་པར་བྱེདྭ་བ་ན;དེ་ལས་གཞན་ (འགལ་བ) Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 པར་ལ་བལྟས་པས་》འགལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ར་, ཞེ་ན་ མ་ཡིན་དེ། འགལ་བ་ལ་བརྟེན་བའི་རྟགས་དང་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བའི་ དཔེ་ཆོས་ཅན་གྱི་སྟོབས་ཁོ་ནའི་སྒོ་ནས་བསལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། 324) तथाप्यनित्यः शब्दः पाक्यत्वाद्, घटवत्, पाक्यः शब्दः इति विरुद्धप्रेरणया कृतकल्वान्वितापाक्यपटादिदृष्टान्तान्तरसामर्थ्यत्तिन्निवृत्त्या न विरुद्धता / དེ་ལྟར་ཡང་, སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ་ འཆེད་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བུམ་པ་1 བཞིན། སྒྲ་(ཡང་)འཆོད་བྱའ་, ཞེས་བྱ་བའི་འགལ་བས་བསྐུལ་བ་ (འགལ་ བས་འཕང་བ་)ལ། བྱས་པ་ཉིད་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་འཆེད་པ་དང་, སྣམ་བུ་ ལ་སོགས་པའི་དཔེ་གཞན་གྱི་ནུསོ་ཝ་ཉིད་ལས་དེ་ངེས་བར་བསལ་བས་ཡིན་་་ གྱི་ འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ།། 325) 3 - अनिवृत्तौ चाभ्युपगम्यत एव / अशक्या चेह तन्निवृत्तिरेकद्रव्यवत्त्वस्य तव्यतिरेकेणान्यवावृत्तेरिति / / མོའཐཞུ བ་ཆག། | མd བཀཞེཥ་ མི་ལྡོག་པ་ཡང; མངོན་བར་འདོད་པ་ཉིད་ (ཁས་ལེན་པའམ་, དམ་ བཅས་བཉིབ)སྒོ །འདིར་དེ་རྫས་གཅིག་བ་ཅན་ཉིད་ལ་ལྡོག་བ་ཡང་ནུས་ འཚོནཾ་ན་མོ་ཟབ་ཁང་གྷཱཝ་ཏི་ནི། ལྡེབ༣ ཚོང་ཟླ་བཟ་མི་བཟླས་ན་མཐོང་ བའི་ཕྱིར་རོ; ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ། འདི་ནི་ཕྱོགས་སྔའི་བསམ་བནil 1)ཤདེར་བུ་པད་རོpའི་དགེཛ་པདཀ་ནི བཟླས་ཚཐོགསལཾ་ལན་གྱི་འཆེ་དུ་བྱ་མིན་གྱི། ་བཏངས་སོ་ལྟ་བུ་འཚོད་བཞི་བའི་སྒྲ་འཇུག་པའི་ བང་དུ་བྱུང་བ། དདཔེ་རྣ༣གང་བ་ག་ཟླ་ཆ་ཅད་འཚནི་་རང་བཞན་མ་ཆན་ཏེ། དཔེར་ན་སྟམ་ བུ་ཟཞིན; ཞེས་བའི་དམི འི་སྟོབས བw; གང་གསལ་དགས་བཤམ་སྐྱོད་པ་དེ་མི་༢ ཐུ དུ་ཐར་ཤིག་ནས་སོ; ཞེས་བའ Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 བ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལས་ལོག་བའི་སྒོ་ནས་གཞན་ལ་འཇུག་པར་འགྱུར་བའི་ ཕྱིར་རོ་, ཞེས་བྱའོ།, - - འདིར་བཤད་པར་བྱ་བ་མང་མད། འཕྲོས་དོན་འདི་ཙམ་མོ།། v nia་གེ་གfཞི་བཞག: སོན་གྱི་རྒྱུད་ར་ཝི་ཐོག་ཏུ་སྒྲུབ་n:३२६) धर्मिविशेषविपरीतसाधनो यथा / धमी भाव एव तद्विशेषः सत्प्रत्ययकर्तृत्वम् / यत उक्तं "सदिति यतो द्रव्यगुणཆབཞུ ག ག”............) तद्विपरीतसाधनो यथा, : , alfa gia * न द्रव्यं भाव इत्यादिलक्षणे, 'अस्यैव धर्मिणो', भावाख्यस्य Re: . धर्मः 'सत्प्रत्ययकर्तुत्वं नाम, तद्विपरीतमसत्प्रत्ययकर्तृत्वमपि साधयति / . གི མ་ལ་ - :-: : , - ཙཱཚོས་ཅན་གྱི་བོ་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ནི། - ཐཐེར་ན།། - (ཞེས་སོགས་དེམས་ཅན་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དངོས་པོ་》དེ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེའི་ཁྱད་པར་ནི་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱི་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དོ། །ཇི་སྐད་དུ་ས་ - ནས་དང་, མོན་དོན་དང་ ལས རྣམས་མ་(རྒྱུ་མཚན་》གང་ལས་ ཡད་པ་ ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་པའི་རྐྱེན་གང་ཡིན་》བ་དེ་ནི་, ཡོད་པ་ཉིད་ དོ།། 1) བw [ཞི༼གཞུ་ gfd w:ཡཾ, g: {1{110*s! བྱག qfd:- ཟླ༩ ན རྒྱུན འཁཾ, Efའི བཤ-r. ན{1{་རྡ| ནཙུt | Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཁྱད་བར་གང་ ;194 -- དེ་ལས་, ཕྱིན་ཅི་ལོག་(5) སྒྲུབ་བ་ནི་, དཔེར་ན། -- - རྟགས་འདི་ཉིད་དེ། རྫས་གཅིག་བ་ཅན་དུ་གྲགས་བ་ (དེས); : ཕྱོགས་སྔ་མ་འདི་ཉིད་ལ་ སྟེ། ཙཡོད་པ་ཉིད་ ནི་, རྫས་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་ (ཅན་དེ་ཉིད་) མ་; ཆོས་ཅན་འདི་ཉིད་ཀྱི་ ཡོད་བ་ཉིད་ (དངོས་བོ་)དུ་གྲགས་བཞི་ (ཡོད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་) སྟེ༑ (ཁྱད་པར་གྱི་) ཆོས་ ཡོད་བའི་རྐྱེན་གྱི་བྱེད་བ་བོ ་ཉིད་, ཅེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ 1) འདིར་ཡོད་བཞི་ཅན་གྱི་བྱེད་བ་སོ་ཞེས་པ་ནི་སྦྱོར་ཚན མེད་ཀྱི་བྱིན་ཞེས་བ་མིན་གྱི་ཏིའི་གད་ དདཔen ཞི་བ་དེ་ཝ-བཞུ=མོར་བ་དང་། ཐའ= ན་ནི་དེའི་དུས་ཅན་གྱི་བློན་ རྟག་བ་ཞེས་བ ཡིན་ལ། དེའི་བྱེད་བ་བ་ཞེས་བནོ། དེ་ཡང་བསྟག་ན། བུམ་པ་བ་བྱ་ཆོས་ཅན་ ནས;བཞེར་བ་ནི། དེའི་སྟེང་དུ་གདྭ་བ་ཤཛ ན་བའི་བློ་སྐྱེ་བ་ནི། གཞི་བུམ་པའི་གླིང་ན་ཡོན་ བ༔ ཞེས་གང་གའི་མཚོ་བྱར་གྱུར་བའི་ཆོས*མར་ཟ༔ རྡོ་ཉིད་ཀྱིས་ནུས་བ་ཆེ་བས། དེ་ཤུའི་དངོས་ པོ་ཏི་ཁ་ཡོདྭ་བའི་ཚོ་)གྱི་བྱེན་བ་ བུཚ་བུ་མེད་པར་ཤཱཚན་པའི་བློ ནི་བར་མ་པ་ཞེས་ དེ་བཞིན་དུ། བུང་བ་ཟེར་བའམེད་འཛིན་གྱི་བློའི་བྱེད་བ་པོ་མང; བུམ བ་ས་ཡོད་པ་བག་ བའི་དངོས་པོཞིག་ལ་འདོད། དེ་ས་གའི་བཅིག་ན་ཅིག་ཏུ་མི་གནས་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ གྱི་འགལ་བ་གང་ཡིན་ij །དེས་ན-ཡོད་པ་ནི་ཏཱ་ཆོས་ཅན། ཁོ ད་བའི་རྐྱེན་ པོ་བྱེད་བ་མོ་ 3 ད་མིན་ཏེ། རྫས་གཅིག་པ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིན། སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་བཞིན། ཞེས་བཀོད་པའི་བོན། ཁན་ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ག, མེད་པའི་རྐྱེན་གྱི་བྱེད་ལ་ཕོ ཉིད་ཀྱང་སྒྲུབ་ལར་བྱེད་དོ། །དེམ་ཁྱབ་བར་ བྱ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཡང་ངོ་། 327) तथा ह्येतदपि वक्तुं शक्यत एव; भावः स तांग भवति, एकअमवस्या अपत्य / न च प न्यप्रत्ययकर्तृत्वात् / - एवं गुणकर्मभावहेत्वोरपि वाच्यम् / དེ་ལྟར་ན་, འདི་ལྟར་ཡང་བརྗོད་པ་ཉིད་ཡིན་དེ། ཡོད་པ་ཉིད་ (དངོས་པ་》ཡོད་པའི་རྐྱེན་ (བློ་)གྱི་བྱེད་ཁ་གོ ཉིད་ཀཚན་དེ། རྫས་གཅིག་ པ་ཅན་ཉིད་ཕྱིར། ཙཎྜཉིད་ བཞིན་ (རྫས་ཉིད” ནི་ ཡོད་པའི་རྐྱེན་ གྱི (བློ'') བྱེད་བ་་་མིན་ཏེ། སtཀྱི་སྐྱེན་ཁོ་ན་བྱེད་བསོ་ཡིན་ བའི་ཕྱིར། / རྟོགས་དེས་ཡོད་རྐྱེན་བྱེད་པ་སྒྲུབ་པ་དང་ལྕན; མིད་ཀྱིན་(བློ་)བྱེད་བ་ཅུན་ཀྱང་སྒྲུབ་བར་བྱེད་དེ། རྟགས མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་བ་མཐོང་བས་སོil= ཞི་ཁInt: 'ག་ཀའི་ni. dq. ཀll 1)འདིs;ཡོདྭ་བའི་ཉེ་་གྱི་བྱེད་ལ་ས་དང; རྫས་ཀྱི་རྒྱན་གྱི་བྱེད་བ་ཁ་འགས་བར་སྦྱན་བ་མིན་ཏེ། དེ་ མང་-རྐྱེན་.ཞེས་པ་འདི་བློ འི་རྣམ་གྲངས་སུ་གོང་དུ་བརྗོད་ཟིན་ཅིང་། དོན་ནི;ས་ཀྱི་གབ་ཅད་ གྱི་བློ འི་བྱེད་བབ་ཀྱི་དམིགས་རྐྱེན་དང་། ཚད་བའི་ཤུབ་ཅན་གྱི་ མི་བྱེད་ནས་དམིགས་བྱིན་ གམ་འདུས་བ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་འོ་ཞན་མིན་རིམ་དང་; ཟེར་ཉ་ན་མིག་གི་འདུས་ཀྱི་རྣམིཊ་ རྐྱེན་ག་དུན་ཟ་བdi; རྫས་ཤད་དང; ཡོད་ཤÉད་གྱི་བློ་འདས་ལུང་ཞུས་ན; དམག་་བ་་དུ་བ་ གུས་བློ་བ་དར་བ་འབའ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བའོ། །དེ་ན; རྫཝ་འཛིན་བློ ་དམིགས་བཞག་ བྱེད་ཁ་བོ་ཡིན་༣; ཚདུ་འཛཾ་གྱི་བྱེད་པ་པོ་ཟླ་བ་ནཱག་ དག་ གོ་ཤུབས་ཅན་འཛུག་ པ་ནnཟ་འགྱུར་པོ དག་པོ་ དང་ཝinཏུ་ ་་བ་་་ར་ངོམ་སད་རྟོགས་ཆར་བའི་ ཁ་བ་ Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jes : དེ་བཞིན་དུ་, ཡོན་ཏན་དང་ལས་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་རྟགས་མ་1ཡང་བརྗོད་ བར་བྱའོ།། པfxa) ·འོ་ སྐུ - {- ༥ཞིགttགཞིའི | གནའ་ ཞl - ; , , - - - ཙཆ ག; l ------ དེས་ན་འདི་ལྟར་སྨྲས་ཏེ།- པ་, ཙགཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། ཞེས་བྱའོ༎ འདིའི) དོན་ནི་གསལ་བ་ (གོ་བ་)ཉིད་ལ། སྐྱོན་སྦྱོང་ནི་སྔ་ མ་ལྟར་རོ།། རྟགས་ལྟར་སྣང་བཤད་ཟིན་ཏོ། / 1)་ཆེན་ཏན་དྭང་བས་ཚད་ལ་རྨིད་བརྟན༠, ཞེཝཱའི་དུ ;- ་ཡོད་བ་ཉིད༔ ཚན་ཅན་གྱི་བློ ་བྱེད་ ..མ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ་སྨོན་་་་jད་བུ་ཕྱིར། .... དགེར་3. ཚན་ཅན་3ད་བཞིན། ཞེས་བའི་ རྟགས་རྣམས་ཕ་ཡང་གང་ཁ་བ༔ ད་བར་མ། དེ་བཞིན་ཝཱ་བ་མང་༢མ་བར་བྱན; ཤེས་བ | Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 -- - - erna:- དབེ་ག་ནང་:- - - - : 326) सांप्रतं दृष्टान्ताभासानामवसरः / ते उच्यन्ते / तत्र यया दृष्टान्तो ཞིs:, ཝཱ།ཞལེའགགེ་འོག་ གའི ག ་ཞ... दृष्टान्ताभासो द्विविधः / साधर्मेण वैधयेण च / ད་ནི་དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་ཀྱི་སྐབས་སོ། །དེ་རྣམས་བརྗོད་པར་བྱ་ སྟེ། དེ་ལ་ཇི་ལྟར་དཔེ་རྣམ་པ་གཉིས་ཡིན་པ་དེ་ལྟར། རྩ་བའི་དབྱེ་བ་ལ་ རྣམ་པར་བལྟས་པའི་སྒོ་ནས་; དེ་ལྟར་སྣང་བ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་ (བཤད་པར་བྱ་) འ༑ ༑སྨྲས་བ:-- , དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། ཆོས་མཐུན་བ་ཉིད་དང་། ,ཆོས་ མི་མཐུན་བ་ཉིད་ཀྱིས་སོ།། -------- 330) दृष्टान्त उक्तलक्षणः / दृष्टान्तवदाभास इति दृष्टान्ताभासः / दृष्टा न्तप्रतिरूपक इत्यर्थः।। ་གodoeIག་ག་་ཁ་:- ཚ ས་མཐུན་པའི་དཔེ་ལྟར་བྱུང་- ་དུ་ དབེའི་མཚན་ཉིད་བཤད་ཟིན་ལ། ་དཔེ་དང་འདྲ་བར:2 (ལྟ་བུར) སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བ་(དེ་)ནི་, ( 3 ཚ= མཐོང་ཐ༢) དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་སྟེ། ' དཔེའི་གཟུགས་དང་འདྲ་བའི་རྣམ་ཅན་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ།། 1》ད་པེ འི་དོན་ནམ་མཚན་ཉིད་ནི;གོང་དུ་དཔེ་ཆ་བས་བུ་བསྟན་བན་བུ།[ ཞེས་བཏོit - འདྲ་བར་སྣང་བའམ། ཁ་ཐུན་དང་ཞི་བའི་ཙག་བུའི་སྒྲུབ་ནི་གང་དག་ཆེན:བ་མིའི" - jད་དམ; ཐུན་མང་བ་ཚན་བའི་ངོ་བ་མི་གཅིག་ཅིང་། རྣཝཾ་བའི་གས;ཁྱོན་འགན་ཞིག་ གི་སྒོ་ནཙ་མཐུན་བ་ནི; འདྲ་བའི་དན་ནོl ནན - -- '' ཁ: -- : -.. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 128 ཚེ,, , 331) तत्र साधयेण तावत् दृष्टान्तामासः पञ्चप्रकारः, पञ्चमेदः / नयामाधनमावि इत्यादि / तद्यथेति मेनोपायः / साधनमायोतिरसिद्धो नास्तीपुल्यते / དེ་ལ་ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་ལྟར་སྣང་གནག་བ་སྨནསྒོ །(ཞེས་ - བྱེདདབྱེཝ་ལྔའོ།: - - - འདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་དང་། ཞེས་བྱ་བ་ ལ་ས་གས་ག་གེ འདི་ལྟ་སྟེ་ཞེས་བ་ནི། དབྱེ་བ་ཉེ་བར་བསྟན་པའི་དོན་ལ་ (འདྲེན་པའི་དོན་དུ)ལོ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་ནི་, གམརེ་ཞི) མ་སྒྲུབ་ བ་ནཾ་, ཡོན་ཙམ་མིན་ཤེས་བརྗོདཁན་བོn!, . 332) ततश्च साधनधर्मोऽसिद्धोऽस्मिन् सोऽयम्, सामाजिक प्रबह बीही निष्ठान्तं पूर्व निपततीति कृत्वाऽसिद्धसाधनधर्मा इति / ་་དེ་ནས་ཀྱང་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་འདི་ལ་མ་གྲུབ་བས1, དེ་ན་ འདི་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་མ་གྲུབ་བསོ། - // (འདི་)འབུ་མང་བ་ལ་ནི-༧ འཆ)= ངོས་གནས)མི་མཐའ་ཅན་སྔོན་དུ་གཞག ༼ཞེས་བྱ་བསྒོ (དབང་ 5) བུས་ནམ་; སྒྲུབ་བར་བྱེད་འབའ་རོགས་སྒྲུབ་བ་, ཞེས་ཚནི་ག་ཨིན་ན་ 1)འདི ''ལ... 1- དབེ་གང་བ་མ་གྲུབ་པ་དེ་ནི; དེ་ལ་མ་གྲུབ་བའོ།། 2) * ན། =ནིFཋ༔ ཞེས་བ་འདི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལས་བཤད་པའི་བྱེད་རྐྱེན་གྱི་ནང་ཚན་རྐྱེན་གྱི་་་ རིགས་ཤིག་གི་མིང་ཡཾ་ས rས ::ཀཾ་རྣམསྨནི་ཨེགས་མར་དུ་འབྱུང་བ་ཆག་ 3 རྒྱུན་དྲག་ཅདང་ དེ་ནས་བྱིrལ#* ནཙནྟིམ། དེ་བས་ཁྱེད་ གྱི་ཆོས་་སྒྲུབ་འགན་ལྟར་དེ;ཚབླུད་བྱིནད་དར། ཞ༑་ནས་ཞིབ་ བཀ༣་དགོས་བྱ; རེ་ཞིག་གབག་མིན་བས་གཞག་གIt , , , Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 ཞེས་བྱའོ།། 333) न वाऽऽहिताग्न्याविषु वचनात् / आहिताग्न्यावश्चाकृतिगणत्वाद्विकल्प བསྒོས་པའི་(འདུས་བྱས་བའི་》མེ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ལ་(ཞེས་པའི་) ངག་ལས་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། ག་ཞིཊ = བསྒོས་བའི་ (འདུས་བྱས་པའི་)མེ་ལ་ སོགས་པ་ཡང་ གཞི= ཀུན་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་(ག་)པའི་ (ནང་ཚན་)ཡིན་ པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། འདམ་ང་ཅན་གྱི་ཚུལ་དུ་)འཇུག་པའི་ཕྱིར་, ཞེས་པའོ།། 334) अन्ये तु साधनधर्मेण रहितत्वादसिद्धः साधनधर्मासिद्ध इति व्याचक्षते। न चैतदतिशोभनम् / एवं साध्योभयधर्मासिखयोरपि भावनीयम् / གཞན་དུ་ནི་, སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆོས་ཀྱིས་སྟོང་བ་ (བྲལ་བའམ་ དམན་ པ)ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་, མ་གྲུབ་པ་ནི་, སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་, ཞེས་བྱ་བར་ རྣམ་བར་མཐོང་ངོ་། དེ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ལེགས་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་དང་, གཉིས་ཀའི་ཆོས་མ་གྲུབ་བོ་དག་ལ་ཡང་གོ་བར་བྱའོ།། 335) अन्वयादिशब्दार्थ तूदाहरणाधिकारे वक्ष्यामः / स चावसरः प्राप्त एवेति བག་ཆ# Rdམའི་ -- རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྒྲའི་དོན་ནི་, དབེའི་གནས་སྐབས་སུ་ བཤད་པར་བྱའོ། །དེ་ཡང་གནས་སྐབས་ཐོབ་བ་ཉིད་མ་, ཞེས་གོ་རིམ་ཇི་ ལྟ་བ་ཞིན་དུ་ངེས་པར་བསྟན་པར་བྱའོ།། Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ག་ག་གིtfaa:- སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ནི:- - བཞུ་ཞུ:- དབེ་རྣམས་བརྒྱུན་བ་ལ:5) ནགས་འt བ;-fས: tཁའིtsqdཞུ it - - ___ यथेत्युदाहरणोपन्यासार्थः। नित्यः शब्द इति प्रतिज्ञा पक्षः / अमूर्तत्वादिति - དེ་ལ་ནུབ་བར་བྱེད་བའི་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ནི་, དབེང་ན། སྒྲ་རྟོག་སྟེ། ཞུས་ནན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ རྗེ་ལྟར་, ཞེས་བ་ནི་, དབེ་ཉེ་ཐར་འགོད་བའི་དོན་དུའོ། །སྒྲ་རྟག་ ཅེས་བྱ་བ་ནི་ནམ་བཙན་ཡེ་ཝུན་བསོ། ཞུསཋཅན་ཡིན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ ...Es plyfsP?FE;ip 11,,-,- ཞུས་བུན་བཀུམས།་་ ,--- -- - ཨའབགg३३७) - यदमूतं वस्तु तन्नित्यं दृष्टं, यथा परमाणुरिति साधर्म्यदृष्टान्तत्वम् / एतामाखानामेव प्रसान्तत्वात् / नापों वैवाति व प्रदर्शितः / अयं साཙནག་གམ་འ ཞེ 1 ཝུའུ སt8བ་ཚ ག ་ཡའགt:|་ རྗེས་སུ་འགོ་བ་བརྗོད་པར་བུ་སྟེ་ གང་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ ་དེ་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན། རྡུལ་ཕྲ་རབ་(བཞི) 1, -ཞེས་བྱ་སྟེ། " ངོམཐུན་ལཚུན་དཔེའོ(ཀའདི་ནི, ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་ ཀྱི་(སྐྱོན་)ཉིད་(ཀྱི་)རབ་ཏུ་ནོན་ (ཟིན་)བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ནའོ། །དོན་ཆོམ་མི་ 1) འདིར་དོན་ཞེས་བ་ནི,-.ཁྱབ་པ༔ ཞེས་བཤམ; 'འབྲེལ་བ༔ ཞེས་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་གང་དྭཔེ་འདིས་ཆོས་ མི་མཐུན་བ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་རང་གིས་བསྐྲུན་པར་བྱ་བའི་དོན་ཁྱབ་འབྦེབ་གང་མང་བ་བསྟུན་ན; ཞེས་ བྱ་བft Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ འ0་ མཐུན་བ་ཉིད་ཀྱིས་མ་ཡིན་ ཞེས་བ་ནི་, རབ་ཏུ་མ་བསྟན་(ཞེས་)བའ།། - འདི་ཡང་, བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་དང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་རྗེས་སུ་འགྲོ་ བར་འདོད་བ་ལ། འདིར་ནི་, བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་ཡོད་པ་, སྒྲུབ་བར་ བྱེད་བའི་ཆོས་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། 234) ག གཞ-. 'परमाणो हि साध्यं नित्यत्वमस्ति।' अन्यकारणत्वेन नित्यत्वात् / साधनधर्मोऽमूर्तत्वं नास्ति / कुतः ? मूर्तत्वात् परमाणूनाम् // मूर्तत्वं च मूर्तिमत्कार्यघटाघुपलब्धेः सिमिति // དེ་ལྟར་ཡང་སྨྲས་བ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་རྟག་བ་ཉིད་ཡོད་དེ། མཐར་ཐུག་ བའི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱི་སྒོ་ནས, རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། སྒྲུབ་པར་བྱེད་བའི་ཆོས་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་མེད་དོ།། ཇི་ མ ལྟར་ན? :-: - - , རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་, ལུས་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ར་, ཞེས་བྱའོ། -jལུས་ 1) འདི་གང་ནས་འདོར་བ་བ; ཞེས་བའི་བར་གྱི་དོན་ནི༑ ནfམིན་ག་བུ་ནི་ལྟ་བ•ཆང་། རང་ ཉིད་གནས་དང་སན་སྦྱིན་གཏིཙན་ནིri༤ དེས་ ཀྱི་གྲུབ་འབྲེལ་གྱི་དོན་བློན་ནས་བདྡྷཾཞིག་དག་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་འདཾ དུ་བ་ཡིན་པ་རྩ། ཤརྡོར་ བཀོད༣ཙེ་ནི། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཞེས'སོལ་བ་དོན་མེད་ས་དཙང་གི་ རབ་ཏུ་ཟིན་ཐའོ་ 2) མཐར་ཐུག་པའི་རྒྱུ་ནི; རྒྱུའི་ཟཐར་ཐུག་ འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་རྩོམ་བྱེད་རྒྱུའི་རྩ་བ་ཡིན་ལ། རང་༔དུ་རྩོམ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་གཞན་ལ་མི་ལོག་ཞིང; དེ་མེད་ལ། རྫས་གཞན་རྩོམ་བར་བྱེད་ཅིང; རང་ Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 ཅན་ཉིད་ཀྱང་། ་ལུས་1དང་ལྡན་པའི་བྱས་བ་བུམ་པ་སོགས་ལ་དམིགས་པ་ ལས་གྲུབ་བོ་ ཞེས་བྱའོ།།: - - - , 2 གཡབ་ཚ་ བསྒྲུབ་བསྣ་བྱ་བའི་ཆོས་མ་གྲུབ་ 33) - གཙགཡོགི་ཁི་ བགs-: ཝའ་བཀdཞུཞོ ཝིཤཞིR 1 ཀཱ་ वस्तु, तन्नित्यं दृष्टं, यथा बुद्धिः / बुद्धौ हि साधनधर्मोऽमूर्तत्वमस्ति; साध्यधर्मो नित्यत्वं नास्ति, अनित्यत्वाद् बुद्धेरिति / གཞག: གལ ཞ | བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་ནི། དཔེར་ན་, སྒྲ་རྟག་སྟེ། * ལུས་ ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཀྱི་མཇུ: ཟླ་ཥཱཤིན༎༧.... ཞེས་བྱ་སྟེ། / “གང་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ དངས་པོ ་དེ། གི་རང་བཞིན་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འདོར་བས་རྟག་བནོ; ཞེས་བའོ༎ དེ་ཡང་བྱེ་བྲག་པ འི་གཞུང་ ག་:་གཅིག ཞི་འགལ་ཏེ་-བྱེ་མ5.- {i{lsusཀཀཀ ཤུག-བྱེ་མདོ, tititl परमाणुद्वयरणुकाद्यन्त्यावयविद्रव्येषु रूपादयः कार्योभयकारणरविरोधिनो यथासम्भवम् / ཙ།-ཁ ལ་ཁའrfའི l-ཤཎ༩. ན..g: s,q..20, o.s. | - 1),"तुल्यजातीयानां मूर्तिक्रियारूपादि मत द्वयोबहूनां वा कारणानां कार्यारम्भकत्वात् / RFICy་ནRIgམ་བྷིནg#, gfcགཞྭ” gd, * ! ཟླཤུrs: .g:; o 7-8I 0.8, Tael 4*555"> NH4; so GETTING དྲུག་༎ 2) སྦྱོར་བ་ནདི་གང;ཅུ་རེན་བྱེ་བྲག་པ་ཙྪ་བབླང་དྭང་བཅས་བའི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཆེན་གྱི་ གླངས་ ཅན་བ་སོགས་གྲུབ་མཐུན་གཞན་ལ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་ཟླ་བིམ་པར་འདོད་ཅིང༔ བམ་པོ་ ལ་ལྗམ་ལ་སོགས་པའི་རབ་གསོ་ཁྱབ་བར༸གང་བརྡ དུ་བས་སོ། །འདར་ལུས་ཅན་ཞེས་བའི་དོན་མང་ ཐོགས་པ་མེད་པའི་དོན་མིན་ཏི། རིགས་བ་ལ་འཇུག་རྒྱ་ནག་གི་རུམེ་ལས་བསྒྱུར་བ་ལས Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། བློ་བཞིན1། བློ་ལ་ནི་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ ཆོས་, ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་, དྲུག་པ་ ཉིད་མེད་དེ། བློ ་ནི་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་ ཞེས་བྱའོ།། མདོ འི་སྦྱོར་བ་ (ཉིད་)གོ་སླ་བ་ཉིད་(ཀྱི་ཕྱིར་རྒྱལ་བར་སྤྲོས་པར་མི་ འདོད)དོ།། 340) . व्याप्तिं दर्शयति / यदमूर्त वस्तु तन्नित्यं दृष्टं, यथा g@| aཛ, གས་ཁག གཙuaཚུ ? , གཞུ; d 6 གཡའ་འsd་བགཊ | འབཝཱབ་བམའR:| གsཤག་ नित्यत्वं नास्ति / कुतः ? अनित्यत्वाद् बुद्धरिति // ཁྱབ་བ་བསྟན་པར་བྱ་བ་ནི། གང་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་ དེ་, རྟག་བར་མཐོང་སྟེ། བློ་བཞིན། (ཞེས་པ་ལ) སྨྲས་པ་, ཅི་ལྟར་འདི་ བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་ཡིན, ? ཞེ་ན་འདི་ལ་བརྗོད་བར་བྱ་སྟེ། བློ་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་དེ། དེ་ ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་མཐོང་ (རྟོགས་གdia:)པའི་ཕྱིར་རོ། །བསྒྲུབ་ བར་བྱ་བའི་ཆོས་རྟག་པ་ཉིད་ནི་མེད་དོ། །ཅི་ལྟར་ན? བློ ་ནི་མི་རྟག་པ་ཉིད་ ཀྱི་ཕྱིར་རོ་, ཞེས་བྱའོ།། 1) སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་ཐོགས་པ་མེད་པ་ཡོད་ཀྱང་-ཞིམ་བྱུང་བས་སོ།། བློ་བཞིན”ཞེས་བ་ཤ༑ ད་ གོང་གསལ་རྒྱ་ནག་གི་དཔེ་ལས་བསྒྱུར་བ་བས-tཆེར་བ་བཞིན།- ཞེས་བྱང་ ང་] - སྡེ, ཅེ, ཐོག. *, གཟིགས།] Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ཙཤོག་ཞིg: གཉིས་ཀ་བ་གྲུབ་པས་ 341) उभयासिद्धो द्विविधः, གཞུ ? nf འའའའིR | सन्निति विद्यमानोभयासिद्धः / ततश्च असन्निति अविद्यमानोभयासिद्धः / प्रयोगो मौल एव द्रष्टव्यः / यत आह; གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་ནི་, རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། ཅི་ལྟར་ཞེ་ན་འདི་ལ་སྨྲས་པ་, ་ད་ ཡོད་བ་དྭང་མེད་པ་ཡང་ངོ་, ཞེས་བྱའ། ཙཡོད་བ? ཞེས་བྱ་བ་ནི་ ཡོད་པ་ལ་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པའོ། །དེ་ནས་ མེད” པ་ཞེས་བ་ཡང་, མེད་བ་ལ་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་བའོ། །སྦྱོར་བ་(འགོད་ བའི་ཚུལ་)ནི་, རྩ་བ་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱའོ།1 །ཇི་སྐད་དུ་ སྨྲས་པ:३४२) 'तत्र घटवदिति विद्यमानोभयासिद्धः / ' ततश्च नित्यः शब्दोऽमूर्तत्वाद्, घटवदित्यत्र न साध्यधर्मो नित्यत्वलक्षणः, नापि साधनधर्मोऽमूर्तत्वलक्षणोऽस्ति, अनित्यत्वात् मूर्तत्वाद् घटस्येति / དེ་ལ་བུམ་བ་བཞིན་' ཞེས་པ་ནི་ ཡོད་པ་ལ་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ། དེ་ནས་, ཡང་སྒྲ་རྟག་སྟེ། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བུམ་ བ་བཞིན། ཞེས་པ་འདིར། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ ཉིད་ཀྱང་མེད་ལ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་ བ་མ་ཡིན་ཏེ། - - - - - - - 1)རྩ་བའི་སྦྱོར་བ་ནི:- སྒྲ་ཆོས་ཅན། རྟག་བ་ཡིན་ཏེ། ལུས་ཅན་མ་ཆེན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། བུམ་པ་ བཞིན] ཞེས་པ་ དེail Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 (བུམ་བ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ལུས་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། / 343) तयार 'आकाशवदित्यविद्यमानोभयासिद्धः' / ततश्च नित्यः शब्दोऽमूर्तत्वादाकाशवदिति / नन्वयमुभयसद्भावात्कथमुभयासिद्ध इत्याशङ्कयाह-। འཛ«བའtd ཞི >> आकाशासत्त्ववादिनं बौद्धं प्रति, सांख्यस्येत्यर्थः। / དེ་བཞིན་དུ། / ནམ་མཁའ་བཞིན་, ཞེས་པ་མེད་པ་ལ་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ། དེ་ཡང་, སྒྲ་རྟག་སྟེ། ལུས ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ནམ་ མཁའ་བཞིན་, ཞེས་པའོ། །གལ་ཏེ་འདི་གཉིས་ཀ་ཡོད་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ བའི་ཕྱིར། གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་བ (ཞེས་པ་)ཇི་ལྟར་ཡིན ཞེས་དགས་པ་མ་ སྨྲས་བ: དེ་མེད་པར་སྨྲ་བ་བ་རྣམས་ཀྱི་ངོར་་། (ཞེས་བྱ་སྟེ) ནམ་མཁའ་མེད་བར་སྨྲ་བའི་སངས་རྒྱས་བའི་ངོར་, གྲངས་ཅན་ 1) ཞ་qIs ག་ན་བཞ༣ ཞ- གཅ བུགཞི་ཚོག- G.o.s. gཅན- 2, f. {9 | 2)གང་འག་མང་བོ་ཞིག་ཏ་སངས་རྒྱུས་བ་ལ; ནམ་མཁའ་མེད་བར་སྨྲ་བ་བོ༔ ཞེས་བྱུང་ཡང་། སངས་ རྒྱུས་བམ་ནམ་མཁའ་དངས་མེད་དུ་ཁས་ལེན་བ་ཆེན་གྱི; ཚདུ་བའི་ཆོས་ལས་བག་བར་ནི་གི་འདུ དུ་ད]། ཨིན་ཀྱང; གཞུང་མང་བར་ནམ་མཁའ་མེད་བར་གསུངས་བ་ཡང་ཡོད་དེ];- ཆེ་ཤེས་སྙིང་པོ་ཀུན་ལས་ བཏབ་ལས-༦ནམ་མཁན་མོ་གཤམ་བུ་འདྲ་གll འགོག་བ་ནམ་མཁའ་དྭང་འདྨཧོ''II- ཆེ་སྙིང.., སྟེ.ཚོ). དེ་བཞིན་དུ་དུས་འཁོར་འགྲེལ་ཆེན་དྲི་མེད་འ དུ་ལག- ནམ་མཁའ་མོ་གཞག་བུ་དང མཚུངས། འགག་བ་དག་ནི་ནམ་མཁའ་བཞིན། འདུ་བྱེད་བེམ་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། ཞེས་སོགས་གསུངས]- དྲུས་ དེ, བག. *4, ) འདི་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་བསྡུས་སྟ- ནམ་མཁའ་དེ; མོ་གཤམ་གྱི་བུ་ སྒྱུར་དྭངས་པའམ་རྫས་ཀྱི་ཚེས་གས་ཤ དུས་མ་ཡིན; ཞེས་བ་ཡིན་གྱི། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་སྒྱུར་ཚད་མའི་ ཁུལ་ཁག་༢ དn; ཞེས་པ་མ་ཆེན་ནit Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1206 144) सति हि तस्मिन्नित्यत्वादिधर्मचिन्ता नान्यथेति // : ཡོད་ན་ནི་ དེ་ལ་རྟག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་ཚོས་བསམ་པར་བྱ 5 मालमा पैलवा, खेल ___अनन्वयः= वो मेरम 345) 'अनन्वयः' इत्यादि / अविद्यमानोऽन्धयोऽनन्वयः, अप्रदर्शितान्वय इत्यर्थः / अन्वयोऽनुगमो . व्याप्तिरिति अनान्तरम् / རྣརྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ -- ཞེས་བྱ་བ་མ་སོགས་བ་སྟེ། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། རྗེས་འགྲོ་མེད་པའོ། །(དེ་ཡང་)རྗེས་འགྲོ་རབ་ཏུ་བསྟན་བ་མེད་པ་, ཞེས་ पाई वा देशमा यी (प) मा / (ON'T) ER པ་ཞེས་བྱ་བ་ལས་དོན་གཞན་མ་ཡིན་ནོ།། 346) लक्षणमाह ... इत्यादि / प्रत्यभिधेयमाह / विनान्वयेन,' .. .. बिना व्याप्तिबानेन, / 'माध्यानयो।' - साध्यहत्योरिस्वर्थः। .. .. एकवृत्तिमात्रम् / ..... 'प्रदर्श्यते' कथ्यते आख्यायते / न वीप्सया साध्यानुगतो हेतुरिति / . Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 མཚན་ཉིད་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཙགང་ལ - ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། །གང་ལ་ཞེས་པས་ནི་ བརྗོད་པར་བྱ་བ་བསྟན་ནོ། / རྗེས་སུ་ཉགོན་མེད་བས་་ : (ཞེས་བྱ་བ་)ནི, ཛེམ་སུ་འགྲོ་བའི》ཁྱབ་བ་བསྟན་བ་ མེད་པས་ཞེས་པའོ), ,, --- : , , // བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་དག་གི་, སྡེ། : 3 བསྒྲུབ་བྱ་: (ཡི་ཆོས་)དང་རྟགས་དག་གི་ ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ།། ལྷན་ཅིག་གནས་བ་, ་་་་སྟེ་ འཇུག་བ་གཅིག་བ་ཙམ་ རབ་ཏུ་སྟོན་བར་བྱེད་དོ།། (ཞེས་བ)ནི་ སྨྲ་བར་བྱེད་བའམ་, རབ་དུ་བསྒྲགས་ . བར་བྱེད(ཀུན་དུ་རྟོགས་བར་བྱེད་)བའོ། །བཟླ་བའི་སྒོ་ནས་རྟགས་བསྒྲུབ་བྱའི་ རྗེས་སུ་འགྲེ་བ་ནི་མ་ཡིན་ན་ ཞེས་བྱའོ།[. ., - ., . 'क्या-घटे कृतकत्वमनित्यं च दृष्टमिति / घटः कुरकत्वानित्यत्वयोरामय / ' इति / एवं सति बामवाश्रयिमानमात्राभिधानावन्यत्र व्यभिचारसंभवालिया: doཤུ་གཞ: . : +ས་ -... དགེ་བསྟན་བར་ཁྱ་སྟེ།- དཔེར་ན་, བུམ་བ་ལ་བྱས་བ་ཉིད་དང་, མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱང་མཐོང་ང་ Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཞེས་བ་ལྟ་བུ) འོ༎ , (འདི་ནི) བུམ་བ་ (དེ་)བྱས་བ་ཉིད་དང་མི་རྟག་པ་ཉིད་བི མ་ཀཊཾ ་རྟེན་ 1ནོ་, ཞེས་བ་ (ཙམ་ཞིག་)ཡིན་ལ། དེ་ལྟར་ཡིན་བས་, རྟེན་བརྟེན་པའི་ དངོས་བོ་, (ཚུལ་》ཙམ་ཞིག་མངོན་པར་བརྗོད་བའི་ཕྱིར་ (དང་)གཞན་དུ་འཁྲུལ་ བ་སྲིད་བའི་ཕྱིར། འདོད་པའི་དོན་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ།། falའ་གན:=ཟླག་འགྲོ་གྱིན་ཅི་ལོག་བ:ass) ཞིས་གཞན इत्यादि / विपरीतो विपर्ययवृत्तिरन्वयोऽनुगमो यस्मिन् तथाविधः / ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཕྱིན་ཅི་ལོག་ནི་, ཕྱིན་ཅི་ལོག་པའི་རྣམ་གྲངས་ ལ་འཇུག་བ་དང་། རྗེས་སུ་འབྲེལ་བ་ (ཕྱི་བཞིན་འབྲེལ་བ)ནི། གང་ལ་ རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའོ།། 1)འདི་དག་གི་དོན་ནི;- སྒྲ་ཆོས་ཅན། མི་རྟག་པ་ཡིན་ཏེ། བྱས་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། བུམ་བ་གྲྭ་བྱས་བ་དང་མི་རྟག་བ་གjག་ན་མཐོང་བ་བཞིན། ཞེས་བཀོད་པ་ན། ཁྱད་གཞི་བུམ་པའི་ སྟེང་དུ་བྱས་མི་རྟག་སྨྱུན་ཅིག་ཏ་གནས་ཁ་ཙམ་ཞིག་བ༔ ད་བ་ཆེན་གྱི་ ཁྱད་གཞི་བུམ་པ་དེ; བྱས་ བ་ལ་ནི་རྟག་ཀའི་མ་ཕྱི་ཁྱབ་བའི་རྒྱུད་གཅཏུ་བྱས་ཏེ་མ་བ༔ དེ་ག[ | R•ན་བུམ་བ་དེ་བྱས་ རྨི་རྟགཞི་རྟེན་ཙམ་དུ་སོང་བ་གས; བྱས་བ་ལ་མི་རྟག་པའི་ཁྱབ་པའི་རྟེན་དུ་མ་སོང་བས། དེ་རྫུན་ དཔེ་མང་དག་མིན; ཞེག་བdit དེ་གར་མང་བུམ་བའི་བྱས་ལ་མི་རྟག་བར་ངས་ཀྱང; ཀ་བ་སྙམ་བུ་ ལ་སོགས་བའི་བྱས་བ་རྟག་བར་འཁྲུལ་སྲིད་དེ། རིགས་པ་ཅན་བ་ག སོགས་བ་རྣམས; གཟུགས་དྲི་རོ་ སོགས་ཀྱི་བྱས་བ་ལ་མི་རྟག་བ་ངེས་ཀྱང; སྒྲའི་བྱམ ་བ་ལ་མི་རྟག་པས་ཁྱབ་པ་མ་ངས་ཞིང་ཁར་མ་ལན བ་བཞིན་ནོ། Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 388) उदाहरणमाहः यत्कृतकं तदनित्यं दृष्टमिति वक्तव्ये यदनित्यं तत्कृतकं दृष्टमिति क्वीति / ___एवं प्राक्साधनधर्ममनुच्चार्य साध्यधर्ममुच्चारयति / དཔེ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གང་བྱས་བ་ཉིད་ཡིན་པ་དེ། མི་རྟག་བར་མཐོང་ངོ་, ཞེས་བརྗོད་ དགོས་པ་ལ། གང་མི་རྟག་བ་ཡིན་པ་དེ་, བྱས་པ་ཉིད་དུ་མཐོང་ངོ་, ཞེས་ ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ།། དེ་ལྟར་སྔོན་དུ་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆོས་མ་བརྗོད་པར་, བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་བནྡྷོད་ བ་(ལྟ་བུ》ལ།། 380) *ཞུ; Gའགའི - ས: ཟླR ?, उच्यते; न्यायमुद्राव्यतिक्रमः / अन्यत्र व्याप्तिव्यभिचारात् / यथा-घनित्यः शब्दः प्रयत्नानन्तरीयकत्वादित्यत्र यद्यदनित्यं तत्तत्प्रयत्नानन्तरीयकम् / अनित्यानामपि विद्युदादोनां तत्तत्प्रयत्नानन्तरीयकम् / अनित्यानामपि विद्युदादीनामप्रयत्नानन्तरीयकत्वात् / སྨྲས་པ། དེ་ལྟར་ན་ཡང་སྐྱོན་ཅི་ཞིག་ཡོད་ ཅེ་ན་, (དེ་ལ) བརྗོད་ པར་བྱ་སྟེ། (རྟོག་གེའི)རིགས་བའི་ཕྱག་རྒྱ་ལས་རྣམ་པར་འདས་པར་ འགྱུར་ལ། གཞན་དུ་ཁྱབ་པ་འཁྲུལ་བར་འགྱུར༔བའི ཡs༡ཕྱིར་རོ། :དཔེར་ན། -- སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ་ རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་ཙ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བ་འདིར།– གང་དུང་གུང་མི་རྟག་བ་ཡིན་པ་དེ་དང་དེ་ནི་རྩོལ་མ་ ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཉིད་དོ།, (ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་མ)| མི་རྟག་ཁ་ཡིན་པ་རྣམས་ 1) སྒྲ་བ་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ལ་རྩོམ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་རྟགསཾ་བུ་བཀོདཱ་བ་ལ་ཡང; ཁྱོད་ཀྱི་སྒྱུར་ན་གང་ གསལ་སྒྲ བ་ངག་གི་སྦྱོར་བ་ནི་སྐྱོན་མེད་ཡིན་གས; རྨིས་ཁྲུས་དང་འབྲེལ་བ་གྲུབ་དགག་བ་; དེ་ལྟར་ Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ id - མས་ ལ་ཡང་, གླག་ལ་སོགས་བ་རྣམས་, རྣལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ ཕྱིར་རོ།། 388) ཡ༩ འོ | ___ अयं साधर्म्यदृष्टान्ताभासः समाप्तः / འཕྲོས་དོན་ དེ་ཙམ་མོ།། འདི་ནི་, ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་སྟེ་, རྫོགས་སོ།། / / ༣qdqIཞཤIག་མ: ཆོས་མི་མཐུན་བའི་དཔེ་སྒྱུར་བྱུང་བ: 388) གི་གh न केवलं साधयेणैव / किम् ? འཁ་ག་འཁs प्रानिरूपितशब्दार्थः / 'पञ्चप्रकारः / तद्यथा साध्याव्यावृत्तः,' इत्यादि / तत्र साध्यं प्रतीतं तदव्यावृत्तमस्मादिति साध्याव्यावृत्तः / आक्षेप- : परिहारौ पूर्ववत् / ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ལ་ཡང་ (ཞེས་བ་སྟེ།) ཆོས་མཐུན་པ་ཙམ་ཉིད་ལ་མ་ཡིན་ནོ། །འོ་ན་)ཅི་ཞིག་? ཉེ་ན་ དཔེ་ལྟར་སྣང་བའj། གྲུབ་པ་མང་བ་ཡིན་ཏེ། མི་ན་བ་ཡིན་བ་ལ་མང་གློག་ལ་མོས་པ་ལྕོག་བྱུང་བ་ཡིན་གས; མ་ངེས་ སོ།།- འདིར་རྩོལ་བ་ཞེས་བའི་གླུ་བ; སྐྱེས་བུའི་ལྕོག་བ་ཉིད་ག་ཟན་བྱའི;གྱ་བད་ཙ་གྱི་ལྕོག་བ་ ནི་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་དུ་ན;གློག་ལ་སོགས་པ་མང་ལྕག་བྱུང་དུ་ཟླ་བ། དེ་ཡང; སངས་རྒྱུས་མདྡྷཱརྣམས་འདུག་བྱས་པ་བྱ་བ་རང་ཆས་སུ་མན་བར་འདོད་ཀྱང་། ཕྱི་རོལ་ གྱི་རིན་བ་སོས་པསrས་སོགས་ལ་བྱ་བའམ སྣུས་བ་ར་ཙམ་རྒྱུ་མི་༢ ན ད་ཅིང; འབྦས་བུའི་ཆེད་ དུ་སྐྱེས་བུའི་ལྕག་བ་དཞས་བས; དབང་ཕུག་ཚོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་བ་ཡིན་བས:ལྕག་བ་སྐྱེས་བུ་་་ བ་རག་ལས་པར་འདོད་༢ བཞད་བྱ་མང་ཡང་བབས་མིན་བས་གཞག་གit Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 (འདི་དགག་) སྒྲའི་དོན་ནི་, སྔོན་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་ལ། (དབྱེ་བ་ནི༡།༤ རྣམ་པ་ལྔ་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལྡོག་བ་མེད་པ། / ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ནི་གོ་བ་ཉིད་ཡིན་ ལ་, དེ་འདི་ལས་ལྡོག་བ་མེད་གོཞེས་བ་ནི། , བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་ལྡོག་པ་ མེད་བའོ། །སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤང་བ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ།། --- - - 353) एवं साधनोभयाव्यावृत्तयोरपि वक्तव्यम् / अव्यतिरेकादिशब्दार्थ तूदा हरणाधिकार एव वक्ष्यामः / स चावसरः प्राप्त एवं // དེ་བཞིན་དུ་ སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་དང་། གཉིས་ཀ་ལྡོག་པ་མེད་པ་དེ།། ལ་ཡང་བརྗོད་བར་(ཤེས་བར་#) བྱཱཏོ། - - - - - - ལྡོག་བ་མེད་བ་ལ་སོགས་པའི་སྒྲའི་དོན་ནི་, དཔེའི་སྐབས་ཉིད་དུ་ བཤད་པར་བྱ་ལ། དེ་ཡང་སྐབས་ཐོབ་པ་(རང་རང་གི་སྐབས་སུ་)ཉིད་ལའོ།། | KILITT: TFT' 'BAT'g's By's - . . 354) 'तत्र साध्याव्यावृत्तः यथा, नित्यः शब्दोऽमूर्तत्वात्परमाणुवत् / यथेत्युदाहरणोपन्यासार्थः / नित्यः शब्द इति प्रतिज्ञा / अमूर्तत्वादिति हेतुः / वैधर्म्यवृष्टान्ताभासस्य प्रक्रान्तत्वात्साधर्म्यदृष्टान्तो नोक्तः / अभ्यूཙགmའི: | སཾ་ཡཾ་ནཱཙམ་བཞུག:| - - དེ་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལྡོག་པ་མེད་བ་ནི་, དཔེར་ན། སྒྲ་རྟག་ཏེ་ལུས་ ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ནོ།། - - དཔེར་ན་(ཇི་ལྟར)ཞེས་བ་ནི་དཔེ་ཉེ་བར་འགོད་པའི་དོན་དུའོ། / སྒྲ་རྟགཅེས་བ་ནི་, དམ་བཅའ་བའོ། །ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་ པ་ནི་, རྟགས་ས། །ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་ལྟར་སྣང་བས་རབ་ཏུ་ཟིན་ Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ala བ་ཉིད་ (དེའི་སྐབས་ཁོ་ན་ཡིན་བས) ཀྱི་ཕྱིར་, མོས་མཐུན་བ་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་མ་ བཀོད་(མ་བཤད་》དོ།། (འདིར) མངོན་པར་སེལ་ (བསལ)བར་བྱ་བ་ཡང་, ནམ་མཁའ་ལ་སོཊ་པའོ།། ཆོམ་མི་མཐུན་བ་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་ནི་, རྡུལ་ཕྲ་རབ་བོ།། 355) अयं च साध्यसाधनोभयधर्मविकलः साम्यमिष्यते / यत उक्तम् / 'साध्यामावे हेतोरभाव एव कथ्यते' इत्यादि। འདི་ཡང་ བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་གཉིས་ཀ་དག་ གི་ཆོས་མ་ཚང་བས་, མཚུངས་བར་འདོད་དོ། །ཇི་སྐད་དུ:སཾ་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་མེད་བ་མ་, རྟགས་མེད་པ་ཉིད་བརྗོད་དོ " (98-t2-) ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་བས་སོ།། 356) न चायं तथेत्याह च / གསོའི%, सकाशात् / གའrहेतुः / तमेव दर्शयति अमूर्तत्वमिति व्यावृत्तं निवृत्तम्, कुतः ? ཅི་ཤུའང་འགག་བཞུ | འདི་ནི་, དེ་ལྟར་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ ཞེ་ན་ ཡང་སྨྲས་བ་; རྡུལ་ཕྲ་རབ་ས་ནི་ཐོགས་བ་ (ཤིན་ཏུ་ཐག་ཉེ་བ) དང་བཅས་བ་ལས, སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའི་ཆོས་ 1) ཤཱཁ-qe 2 rin 1:3,4ལོ, g.o-s. 1968 l Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 དག་བ་དེ། དེ་ཉིད་སྟོན་བར་བྱེད་དེ་ “ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ ཞེས་བྱ་བའོ། །ལྡོག་བ་ནི་; ངེས་བར་ལོག་པའོ། །ཅི་ལྟར་ ཞེ་ན་ ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ནའ། 357) साध्यधर्मो नित्यत्वं तद् ཁ གqཞུ ___ 'नित्यत्वात्परमाणूनाम् / བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་རྟག་བ་ཉིད་དེ་ལ་ “ལྡོག་བ་མེད་དེ། / ཅིའི་ཕྱིར་ན? ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། 358) आह, साधर्म्यवृष्टान्ताभासेष्वादौ साधनधर्मासिद्ध उक्तः / इह साध्य व्यावृत्त इति किमर्थम् ? उच्यते; तस्यान्वयप्रधानत्वात् .. སྨྲས་བ་, ཆོས་མཐུན་བའི་དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་1མ་, དང་པོར་སྒྲུབ་ བྱེད་ཀྱི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་བརྗོད་ལ། འདིར་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་ལྡོག་བ་ .yཆོས་མཐུན་བཞི་ཟ་བ་ནས་དྭང་བར; ཞེས་སོགས་ཀྱི་༢1:- མཐུན་དྭམི་ན་གན་དང་ན་བའི་ན; གང་ལུས་ཅན་མ་ཚན་བ་དེ་རྟག་བར་མཐོང་། ཞེས་སོགས་ཁ5; དང་བོར་རྟགས་དང;དེའི ཟླ་ རྒྱུ་བསྒྲུབ་བྱའི་རྣམ་བཟོད་བའི་ཚུལ་གྱི་སྦྱོར་བ་བཀོད་བ་ན; བྱེད་དགོས་བ་ན;ཤུརྡར་བསྒྲུབ་བྱའི་ ཚོས་ལོན་བ་མེད་བ;ཞེས་བསབ་བྱའི་རྣམ་མེད་བ་དང་བར བསོདྲ་བ་ཇི་ལྟར་ཡིན;? ཞེ་ན་“དང་སྒོ་ རྟགས་བསྒྲུབ་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཡིན་; ནད ན དེ་ལས་ལོག་པ་ནི་བ། ཁ་ཚག་ ཆེད་བ་ས་རྟགས་མེད་བར་སྐྱོན་བ་གཙོ་ཆེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་སོ; ཞེས་བན Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ནit མེད་བ་, ཞེས་ (དང་བར་བརྗོད་པ་)ཅིའི་ཕྱིར་ན་ཡིན་ (ཞེ་ན་) སྨྲས་པ།- དེ་ནི་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བ་ (ཁྱབ་པ་)གཙོ ་ཆ་བ་ཉིད་ཀྱི་ ཕྱིར་ནའོ།། ----- 356) अन्वयस्य व साधनधर्मपुरपसरसाव्यधर्मोच्चारणरूपत्वात् / व्यतिरेकस्तु उभयव्यावत्तिरूपः 'साध्याभावे च हेतोरभाव' इति / अतः साध्याव्यावृत्तः // རྗེས་སུ་འབྲེལ་བ་ཡང་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་སྔོན་དུ་འགྲོ བ་ཅན་ གྱི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་བརྗོད་པའི་ཚུལ་ཉིད(5)ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། ལྡོག་ པ་ནི་ གཉིས་ཀ་ལོག་པའི་རང་བཞིན་ཏེ། “བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་པ་ལ་ ཡང་– དོགས་མེད་” (ཀའ..g, Y. . 20 g. 0. s.)བ་, ཞེས་བ་(ལྟ་བུ་)འོ། །དེའི་ཕྱིར། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལྡོག་པ་མེད་པར། / VINHTHTTT: 8:35 KT va 5'-:f0) ག, 'साधनाव्यावृत्तो, यथार कर्मवत्' प्रयोगः पूर्ववदेव / वैधHदृष्टान्तस्तु 'कर्म' / तच्च उत्क्षेपणादि गृह्यते / तत्र कर्मणः साध्यं नित्वत्वं व्यावृत्तम् / अनित्यत्वाकर्षणः / सालमों हेकुः / सवेब वर्मयति अमूर्तत्वमिति / * भातम् / बभूस्वात्कर्मणः // དེ་བཞིན་ སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ལྡོག་པ་མེད་པ་ནི། དཔེར་ན་, ལས? བཞིན། . 1)2. གrr, l Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ al5 ཞེས་བ་སྟེ། སྦྱོར་བ་ (འགོད་ཚུལ་ཉི) སྔ་མ་ཁོ་ན་ལྟར་རོ། །ཆོས་མི་མཐུན་བ་ཉིད་ ཀྱི་དཔེ་ནི་, ལས༔ སོ། །དེ་ཡང་, གྱེན་དུ་འཕེན་པ་ལ་སོགས་པ་གཟུང་ བར་བྱའོ། །དེ་ལ་ བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་རྟག་པ་ཉིད་ལྡོག་སྟེ། ལས་མི་རྟག་པོ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་ནི་, - རྟགས་ཏེ། དེ་ཉིད་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ལ་ ལུས་ཅན་མ་ཡིན་བ་ཉིད་, ཅེས་བྱ་བའོ། །དེ་ཉིད་ ལྡོག་པ་མེད་དེ། མས་ (རྣམས) ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ ཀྱི་ཕྱིར་རོ། / ཞེས་བའ་ ཙ་ག་ག་འR: གཉིས་ཀ་མི་ལྷག་པ་:3) ཙམ་གཞཞ: གoRབའིR r : ... नित्यत्वसाधकः प्रयोगः परमाण्वाविसाधर्म्यदृष्टान्तयुक्तः पूर्ववत् / वैधयंदृष्टान्तस्त्वाकारामिति / གཉིས་ཀ་ལྡོག་པ་མེད་བ་ནི་, ནམ་མཁའ་བཞིན། - ཞེས་བྱ་བའོ།། རྟག་བ་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་སྦྱར་བ་དང་།་ རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ སོགས་པ་, ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེ་དང་སྦྱོར་བ་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །ཆོས་མི་མཐུན་ བའི་དཔེ་ནི་ནམ་མཁའོ་, ཞེས་བྱའོ།། , Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ z16 362) ततो हि आकाशात्, न नित्यत्वं व्यावृत्तं नाप्यमूर्तत्वम् / कुतः? ཚལ་གསཱdཤ་འཁོན་མེ་ཞི 1? བདེའི་ཕྱིར་ན་, ནམ་མཁའ་ལས་, རྟག་པ་ཉིད་ཀྱང་མི་ལྡོག་ལ། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་ བ་ཉིད་ཀྱང་མི་ལྡོག་གོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ན? ནམ་མཁའ་ནི་, རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ ཉིད་ཀྱི་ཡང་ཕྱིར་རོ ་ཞེས་བའོ།། / / ཁག་ཞི་རེ་ར: ལྐོག་བ་མེད་པ་:33) མོ་གཞི་ཚ:, इत्यादि / अविद्यमानव्यतिरेकः अव्यतिरेकः अनिदर्शितन्यतिरेक इत्यर्थः / ལྡོག་པ་མེད་པ་, ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ལྡོག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་ལྡོག་པ་ མེད་པ་སྟེ། (སྦྱོར་བ་གང་གིས་》ལྡོག་པ་ངེས་པར་མ་བསྟན་པ་, ཞེས་པའི་ དོན་ནོ།། ཚབཞི་ वन विमा साध्यसाधननिवृत्त्या सद्विपक्षमावो निवपर्यते / यत्रेत्यभिधेयमाह / विना साध्यसाधननिवृत्त्या प्रस्तुतप्रयोगे परनित्यं तन्मूर्त दृष्टमित्यादि लक्षणया / तद्विपक्षभावः साध्यसाधनविपक्षभावमात्रम् / निदर्श्यते प्रतिपाद्यते इति यावत् / (དེའི་)་མཚན་ཉིད་བསྟན་པ་ནི་ གང་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྡོག་པ་མེད་པར་ དེ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པར་སྟོན་བར་བྱེད་བའོ།། Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 གང་ལ་, ཞེས་པ་ནི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་སྟོན་པའོ།། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ དང་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་ལྡོག་པ་མེད་པ་ནི་, བཤད་མ་ཐག་པའི་སྦྱོར་བ་ལ་སྟེ། གང་མི་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ། ལུས་ཅན་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། ཞེས་བྱ་བ་ལ་ སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་སོ། / དེ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པ་ནི་, བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་ བའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་ཙམ་མ། །སྟོན་པར་བྱེད་པ་ནི་;- སྒྲུབ་པར་1 བྱེད་དོ་, ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ།། 3). ཝཱཙ་འགཞུ, 'यथा घटेऽनित्यत्वं च मूर्तत्वं च दृष्टमिति' इत्थं ह्येकत्राभिधेयमात्राभिधानाद्वैधाप्रतिपादनादापत्त्यापि गम्यते प्रतिपत्तिगौरवादिष्टार्थासाधकत्वमिति // དབེ་སྟོན་པ་ནི་ - དཔེར་ན། བུམ་པ་ལ་མི་རྟག་བ་ཉིད་དང་ ལུས་ཅན་ཡིན་པ་ ཉིད་ཀྱང་མཐོང་ངོ་ཞེས་པའ', ... འདི་ལྟར་, - གཅིག་ལ་མངོན་པར་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཙམ་ཞིག་ མངོན་པར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། / ཆོས་མི་མཐུན་བ་བསྟན་པ་ལས་, དོན་ཐོབ་ 1)འདིར་“བར་ཞེས་པའི་ལེགས་སྦྱར་དུ་-tཀraq7-ཞེས་པ་མོད ཡ; དེ འི་དོ ན་.ཇི་སྙེད་པ་ ཞེས་བ་ཡིན་ག། དེ འི་ལྟར་ན་༢དིར-•ཞེས་བྱ་བ་ཇི་དཱ་བའ1-ཞེས་འདོན་དགོས་སོ། དོན་ནི; ལྐོག་བ་ལ་བརྟེན་པའི་ ཁྱབ་བ་བ༴ དུ་བའི་ཁྱད་པར་མ་སྦྱར་བར་བསྒྲུབ་བྱ་དང སྒྲུབ་བྱེད་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཚོད་ཙམ་ན་་་ བའི་སྦྱོར་དག་མི་བྱེད་པ་དེ་ཐམས་ཅད; དེའི་ཞེས་བt། 2) མཐུན་དཔེ་དང་མི་མཐུན་དཔེ་གང་རུང་གཅིག་ལ་རང་གིས་བསྣུན་བྱ་བ༔ དུ་བ་ཙམ་གྱིས, ཞེས་བlt Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ཀྱིས་ཀྱང་གོ་བར་བྱེད་དེ།་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་སྟོབས་ལས་, འདོད་1པའི་དོན སྒྲུབ་ པར་བྱེད་བ་ཉིད་དོ་, ཞེས་བྱ་བའོ།། / / ཞིག་འགཞི་ངེས: ལྡོག་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་;36) ཞིབབའགའིཚ, इत्यादि / विपरीतो विपर्यस्तो व्यतिरेक उक्तलक्षणो यस्मिन् स तथाविधः / तमेव दर्शयति / 'यदनित्यम्' इत्यादि / ལྡོག་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ནི་, ལོག་པར་གནས་ བའོ། ]རྣམ་བར་ལྡོག་པ་ནི་, བཤད་མ་ཐག་པའི་མཚན་ཉིད་གང་ལ་ (ཡོད་ བ་ཕྱེད དེ་རྣམ་བ་དེ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ཉིད་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ལ། ཙགང་མི་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། / 367) प्रस्तुतप्रयोग एव तथाविधसाधम्यदृष्टान्तयुक्त व्यतिरेकमुपवेशयनन् དེ་མ་ཐག་པའི་སྦྱོར་བ་ཉིད་ཀྱིས་, རྣམ་བ་དེ་ལྟ་བུའི་ཆོས་མཐུན་པའི་ དཔེ་དང་ལྡན་བ་ལ་, ལྡོག་པ་ཉེ་བར་སྟོན་པ་ནི་, - 368) यदनित्यं तन्मूतं दृष्टमिति वक्तव्ये यन्मूतं तदनित्यं वृष्टमिति ब्रवीति / གG, འགི ཆེ་ འོངས: རྫུའི ? ___ उच्यते; अन्यत्र व्यभिचारः / གང་མི་རྟག་བ་ཡིན་བ་དེ་ལུས་ཅན་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། ཞེས་བརྗོད་ - དགོས་པ་ལ་, གང་ལུས་ཅན་ཡིན་པ་དེ་ མི་རྟག་བར་མཐོང་, ཞེས་ཟེར་བ་ (ལྟ་བུ་)འོ།། 1) འདོད་དོན = བསྒྲུབll Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 སྨྲས་པ་, དེ་ལྟར་ན་ཡང་སྐྱོན་ཅི་ཡོད་? ཅེ་ན་ བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གཞན་དུ་རྣམ་པར་འཁྲུལ་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ།། 366) तथा ह्यनित्यः शब्दः प्रयत्नानन्तरीयकत्वादित्यत्र यदप्रयत्नानन्तरीयक तन्नित्यमिति / व्यतिरेको विद्युता व्यभिचारः // དེ་ལྟར་ཡང་, སྒྲ་མི་རྟག་ཏེ། རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་བྱ་བ་འདིར། གང་རྩོལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་དེ་, རྟག་ བ་ཡིན་ནོ་, ཞེས་པ་ལ། གློག་གིས་ལྡོག་པ་འཁྲུལ་བར་འགྱུར་རོ། ཞིག་ཤTq: བསྡུས་བའི་དོན་:३७०) निगमयन्नाह གཞུ इत्यादि / यथोक्तरूपाण 'पक्षहेतुदृष्टान्ताभासानां वचनानि' किं न साधनम् ? आभासत्वादेव / किं འཚུ? __ उक्तः साधनाभासः བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སྨྲས་པ– འདི་རྣམས་ཀྱི་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཇི་སྐད་བཤད་པའི་ཚུལ་རྣམས་ཀྱིས་, ཕྱོགས་དང་། གཏན་ཆགས་དང་། དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་ཀྱི་ བརྗོད་བ་རྣམས་ཏེ། (དེ་རྣམས་)ཅི་ཞིག་? (ཅེ་ན་)སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་སྟེ། ལྟར་སྣང་བ་ Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་ཅི་ཡིན་? ཞེ་ན། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྟར་སྣང་བའོ།། ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་ལྟར་སྣང་བ་བཤད་ཟིན་ཏོ། / THIUIf + VIT: 85'1'sg'T':.371) अधुना दूषणस्यावसरः / तच्चातिक्रम्य बहुतरवक्तव्यत्वात्प्रत्यक्षानुमाने 9 'आत्मप्रत्यायनाथं पुनः प्रत्यक्षमनुमानं च द्वे एव प्रमाणे। ད་ནི་སུན་འབྱིན་པའི་སྐབས་ཡིན་ལl། (རེ་ཞིག་)དེ་ཡང་བོར་ཏེ། བཤད་ 1)རྭ་ནི་སུན་འབྱིན་བའི་སྐབས་ཚན་ལ, ཞེབ་ཁ་རྣ- ''སྒྲུབ་པ་དང་ཀུན་འéན་jད༡ ཅེས་པའི་གོ་རིམ་གྱི་ དབང་དུ་བྱས་ན། སྒྲུབ་བ་ལྟར་དང་དུང་བཅས་བ་རྒྱས་བར་བཤད་ཟིན་བའི་རྗེས་དེ་མ་ཐག; རྒྱན་འབྱིན་ བཤདུ་དགོས་ཀྱང་ / བཤད་བྱ་གཙོ་ཆེ་བ་དྭང་མང བྱང་གི་དབང་གིས་འདི ར་བཤདུ་བ་མང་བ་གཙོ་ ཆེ་བར་བྱས་ཏེ། ཚད་མ་དང་བར་བཤདུ་བར་བྱ༢;ཞེས་བའོ། འདི་ནི་མཁས་བ་ག་ འི་བཞེདུ་ ཚུལ་ཙམ་ལས་རྒྱུ་མཚན་ཁ་ཁྱབ་བ་ནི་མི་འགྲུབ་བi༎ སློབ་དཔོན་གྱིས་ཚ་དྭ་བ་བུན་འཐུན་གྱི་དང་ པར་བཤདུ་བའི་དགོས་པ་ནི་གཞན་དུ་སེམས་བit Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 བར་བྱ་བ་རབ་ཏུ་མང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། རེ་ཞིག་མངོན་སུམ་དང་, རྗེས་དཔག་ དག་བཤད་པར་བྱའོ།། བདག་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་དོན་དུ་ནི་, སླར་ཡང་ མངོན་སུམ་དང་, རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྟེ། ཚད་མ་ལ་གཉིས་ཁོ་ནའོ།། 372) प्रत्यक्षं वक्ष्यमाणलक्षणम्, अनुमानं च / असमासकरणं विभिन्न विषय ज्ञापनार्थम् / स्वलक्षणविषयमेव प्रत्यक्षम् / सामान्यलक्षणविषयमेवानुमा མངོན་སུམ་གྱི་མཚན་ཉིད་ནི་, འཆད་པར་འགྱུར་ལ, རྗེས་སུ་དཔག་པ་ ཡང་ངོ་།། ཚིག་སྡུད་མ་བྱས་བ་ནི་, རྣམ་པ་ཐ་དད་པའི་ཡུལ་(ཅན་ད ཤེས་ པར་བྱ་བའི་དོན་དུའོ། མངོན་སུམ་གྱི་ཡུལ་ནི་རང་མཚན་ཡིན་ལ་, རྗེས་སུ་ དབག་པའི་ཡུལ་ནི་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་(ཅན་)ཁོ་ན་ཡིན་ནོ།། དང(གི་སྒྲ་ ནི) ཀུན་ཏུ་བསྡུད་པའོ།། 1). "न हि स्वसामान्यलक्षणाभ्यामन्यत् प्रमेयमस्ति / स्वलक्षणविषयं हि प्रत्यक्षम्, सामान्य लक्षणविषयमनुमानमिति प्रतिपादयिष्यामः" / प्रमाणस. स्ववृत्ति / तुलना- नयचक्रवृत्तिg: དs.i. 3*v-{n-2s, d. {0 |ག. ཤT=.g: 3n, f3e == {efs ll Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 373) द्वे एव प्रमाणे इत्यनेन संख्यानियममाह / तथा हि बौद्धानां द्वे एव प्रमाणे प्रत्यक्षानुमाने१ / शेषप्रमाणानामत्रैवान्तभावात् / अन्तभावश्च प्रमाणसमुच्चयादिषु चर्चितत्वान्नेह प्रतन्यते / ཚད་མ་ལ་ “གཉིས་ཁོ་ན་2 ཞེས་པ་གང་གིས་ནི་, གྲངས་ངེས་བ་བསྟན་ ནོ། །དེ་ལྟར་ཡིན་བ་ཡང་, སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་ཀྱི་ (ལུགས་ལ་)ཚད་མ་ ལ་གཉིས་ཁོ་ན་སྟེ། མངོན་སུམ་དང་, རྗེས་སུ་དབག་པའོ།། गाय का है, 2 (मा) F6:5851 བའི་ཕྱིར་རོ།། ཁོངས་སུ་བསྡུ་ཚུལ་ཡང་, ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་བ་ལ་ སོགས་བ་རྣམས་སུ་གླེང་ཟིན་པའི་ཕྱིར། འདིར་རྒྱས་པར་མི་བྱེད་དོ།། प्रत्यक्षमनुमानं च प्रमाणे लक्षणद्वयम् / प्रमेयं तत्र सन्धाने न प्रमाणान्तरं न च // 1 / 2 / प्रत्य.। . पुनः पुनरभिज्ञानेऽनिष्टासक्तः स्मृतादिवत् / - 1 // 3 // प्रत्य.। . प्रत्यक्षमनुमानं च प्रमाणे लक्षणद्वयं प्रमेयम्, इत्याख्याय तस्य सन्धाने न प्रमाणान्तरं न च पुनः पुनरभिज्ञानेऽनिष्टासक्तः स्मृतादिवद्, इति / स्ववृत्तिः // “न च पुनःपुनरभिज्ञानेऽनि ष्टासक्तः स्मृतादिवत् / प्र. वा. अलंकार पृष्ठ 242 / 2) मालपणी गरिमा गोमा मानं द्विविधं विषय विध्यात्; प्र.वा.प्रत्यः-१।। मिलेग'5-रोम मरेगा = मेयं त्वेकं स्वलक्षणम् // प्र.वा.२।५३। 3) असम मोरे यसो :- यत् तहीदमनित्यादिभिराकरवं र्णादि गृह्यतेऽसकृद्वा तत्र कथम् तद् हणमस्ति, अपितु तत्र सन्धाने न प्रमाणान्तरम्, " / इत्यादि (प्र.स्ववृत्ति / 1 / 12,1). Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 acqstའི་རྟགས་ མངོན་སུམ་བཞིནཱ་བ་:३७४) अधुना प्रत्यक्षनिरूपणायाह / ན མ༩nt इत्यादि / तत्रेति निधारणार्थः / प्रत्यक्षमिति लक्ष्यनिर्देशः / 'कल्पनापोढम्' इति लक्षणम् / अयं. लक्ष्यलक्षणप्रविभागः / ད་ནི་མངོན་སུམ་རབ་ཏུ་བསྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་སྨྲས་བ་ དེ་ལ་མངོན་སུམ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའj། ་དེ་ལ ཞེས་བ་ནི་, ངེས་པར་བཟུང་བའི་དོན་ དུའ། མངོན་སུམ་” ཞེས་བྱ་བ་ནི་, མཚོན་བྱ་ངེས་བར་བསྟན་པའོ།། - - རྟོག་པ་དང་བྲལ་བ་ ཞེས་བྱ་བ་ནི་, མཚན་ཉིད་དོ།། འདི་ནི་མཚོན་བྱ་དང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ དབྱེ་བའོ།། 1) འདིར, acaཀ=མངོན་མ, ཞེས་བ་ན; ཉགོས་དོན་ཅུང་ཟད་སྔོན་དུ་གང་བཤདུ་ཐིན་ལ། སྒྲ་དོན་ དང; ཚིག་དོན་ལ་ཅུང་ཟད་དབྱད་1:- (མངོན་གསྨ' ཞེས་བའི་ལེགས་སྦྱར་བག་- san? ཞིག་མ་ ཡོད་ལ། དེ་ནི་ཚིག་སྡུད་ཀྱི་ཚ་ག་ལས་གྲུབ་ཁ་ཚན་གས; ཚིག་ལྟར་མ་བྱས་བའི་སྔོན་གྱི་གཟུགས་ རྣ- '་གཞུ་ ལྷ་ཀཱ ཀ#- ཞེས་ཁ་ཡོད་ཅིང་། དེ་ལ་མི་བདུ་བའི་ཚིག་ལྟར་བྱས་ལྕེ་རྩེར་བསྒྱུར་གྱི་སྒྲ“sft' ='5'18' R'- (HT, BI ; : 56'58' HR gET' R'-scar ཞེས་བ་གྲབ ལ། དོན་ནི་དབང་པོ་དྭང་དབང་བོ་གསོ་ལྕི་དེ་ལ་ཚད་མ་ནི་མངོན་སུམ་མོ; ཞེས་བ་ ཡིན་ནོ• ཨ་ཁ་ཁ་ཁན ala Tsofa-fa *་ཊའ་ཤག་ཙམ་ལ, Ar-ཀསྐུ་བཞིན་ཙན་qR | བ་བr[a. ཙ༢.g: 3ངྒ,J. R.I. 1955] ཆོས་མཐོན་པ་སོགས་ས་ནི-naཞགfཞན་ གན=7ཊཀ་ན' ཞེག་དབང་བ་'བ་ལ་བརྟེན་པ་ནི; བན་བུམ; ཞེས་ཤདན་བར བྱེད] དེ་ RE" ga dw's: "BI" 448"18IT' 5' sfm :["5; T7 88 3TR8: Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a24 375) तत्र प्रतिगतमक्षं प्रत्यक्षम / कल्पनापोढमिति / कल्पना वक्ष्यमाणलक्षणा सा अपोढा अपेता यस्मात् तत् कल्पनापोढम् / समासाक्षेपपरिहरौ पूर्ववत् / དེ་ལ་དབང་བ་ལ་བརྟེན་པ་ནི་, མངོན་སུམ་མོ།། - རྟོགས་པ་དང་བྲལ་བ་ ཞེས་པ་ལ་, རྡོག་བ་ནི་འཆད་པར་འགྱུར་བའི་མཚན་ཉིད (ཅན་ཉིད་)ད།། དེ་ དང་བྲལ་བ་སྟེ་, གང་ལས་དེ་རིང་དུ་སོང་བ་ནི་, རྟོག་པ་དང་བྲལ་བའ།། ཚིག་སྡུད་ལ་རྩོད་སྤོང་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། / 376) कल्पनयाऽपोढं कल्पनाया वाऽपोढं कल्पनापोढम् / 'यत्' इति तत्स्व रूपनिर्देशः / एवं भूतं चार्थे स्वलक्षणमपि भवति / རྡོག་པས་བྲལ་བར་བྱས་བའམ་, རྟོག་པ་ལས་བྲལ་བ་ནི་, རྟོག་པ་དང་ དུན་ཡིན་ལ། དེ་ལ་ངེས་གཟུང་གི་བཤད་པ་ནི་- གན= རྫRaཀན, གཞཚུ གfགཞག” ཞེས་ ཟློབ་དཔོན་དུ༔ ཀམིཐམ(༣ཛཆam: )་ས་མཆོག་གསལ་སྒྲོན་ = བ་གlercq་འhr” ཞེས་བའི་ འགྲེལ་བར་གསུངས་(i.n. g: 3,, J. R. I. 19551 ཤུ་བའོ། དངོ-ཤག་བཀཾ -q. sf༦ཏ•ད{ |གི.fr.. + l afiq- ཀTTafཀqཁེsd: གོ་གཤ:་་| ག་ཞ་ཤ་ལྷགrश्रित्य वर्तमानं विज्ञानमाश्रयेण व्यपदेशात् प्रत्यक्षमिति भविष्यति / - प्रसन्नपदा- पृ. 24 / ནད་ཐམས་ཅད་ཧཱུྃ་དན་མདོར་བསྡུས་ན་ པཏི་ nfe ཞེས་བའི་སྨྲ་བབྦྷ་བ འི་དོན་ཅན་དང་། ཐུད་ བ་དང་བལྟོས་བ་སོགས་ལ་འཇུག་བས;སླབ་དྭམན་ཕྱོགས་ཀྱི་བླང་བ་ནི; བཟླ་བ འི ་རཱན་ཅན་དུ་'.... གསུངས་ལ། གཞན་དག་ནི་བུ་རགངས་གཞི་བཞག་ནས] དུཏི nfR ཆེ་སྒྲ་བསྒྱུར་བའི་དོན་ཅན་དུ་ བཤད་དེ། དེ་གང་ ཐ༩༥ལྷ་གཞིག་བའི་སྒྲ་ཚུལ་དབང་གཉིས་ཀྱི་དོན་ཅན་ཚོན་མོད། དྭབང་ཤེས་ བ་ nཊ།: ཞེས་བའི་སྒྲ་བཏགས་ནམ འཇུག་བར་བཤད་དེ་ཐ་ཀད་དུ་- ཁ་ཊཀཱནཾ གIཤཉེqqIགrsfའི་ सोऽपि वा प्रत्यक्षः प्रत्यक्षेऽह्युपचारात् पुंस्त्वं स्त्रीत्वं वा, न्या. पंजि. पृ. 77 / तथा च - घटनीलादीनामपरोक्षाणां प्रत्यक्षत्वं सिद्धं भवति / तत्परिच्छेदकस्य ज्ञानस्य तृणतुषाग्निवत् IRཀ#*[ཊཞུ ཀ་ཊd ཀqཊིཏག་ཆེ | རྩྭཊི -ཁསྐg: 2s | fཤfq. Ye. Il ཞེས་བ་ལྟ་བུའit Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 བྲལ་བའོ།། གང་' ཞེས་པས་ནི་, དེའི་རང་བཞིན་ངེས་བར་བསྟན་དོ།། དེ་ལྟ་བུར་ གྱུར་པའི་དོན་ལའང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་དོ།། 377) आह,- 'ज्ञानम्' संवेदनम् / तच्च निर्विषयमपि भवत्ति; मत आह अर्थे विषये / स च द्विधा स्वलक्षणसामान्यलक्षणभेदात् / अत आह, रूपादौ स्वलक्षण इत्यर्थः / དེ་ན་ན; rfaཊ་ཀ་ཞུ7ཊགཞན, ཞེས་གཞི ཐོབ་བཞིན་ཅན་དུ་བྱས་ན; ཚryway i's 5' Bx fi 585 x ; % SE"s; '; HS: RE: རང་གི་བདག་ཉིད་ཐོབ་བ་ལྕེ; སྐྱེ་བ་ནི་མངོན་སུམ མོil ཆང་ན; གཞན་རྣམས་འདྲ་བ། པ5Th- བ་རྟེན་བའམ་བལྟོས་པའི་དོན་ཅན་དུ་བྱས་ན; དབང་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་གི་བདག་ཉིད་ཐུབ་ བ་ཟླ་ དེ་ལས་སྐྱེ་བ་ནི;མངོན་སུམ་མོ།། མང་ན; a བླ5- ཐ་བ་སྦེ་བཟླ་བའི་དོན་ཅན་དུ་ བྱས་ན; དབང་བ་་སོར་ཐ བ་ལ་ཝི། དབང་བོ་ཐ་མར་རང་གི་བདག་ཉིད་བ བ་བ་ནིམདུན་རྒྱབ་མོ། དེ་ཡང་ས་དོན་གཙོ་བར་བྱས་ན-༦དབང་སྐྱེ་-ཞེས་འབྱུང་མང་། བོད་ཡཾ་ལྟ་མ་རྣམས་ཀྱིས་མངོན་ གྲུམ༔ ཞེས་བ ཁོ་ནས་བསྒྱུར་འདུག་བས་གྲགས་ཆེ་བ་བ་བསམ་ནས་འདི་དེ་ཁོ་ནར་གཞག་ཁ་ཆེན་ཉིང་། f"PRE; RET'SE; WE'R'55; 0988559'5' 88 85"f-TG 5, 4s"RR..." དན་དང་། པུཏྟི་ nta, ཞེས་བ་བློ་བསྒྱུར་ཡིན་བས་དེའི་དོན་སྒྲའི་བྱུང་དོན་ལས་སོགོར་མ་མཛདྭ་ ཅིང་། བྱུག༔ ཤེག•ག་ཚོགས་པ་31 རྐྱེན་གམམ་འམ་བདུག་རྐྱེན་གཙོ་ཆེ་བས་དེ་ཉིད་ ་ག ཞེས་ བའི་དོན་དུ་བསམ་བློ་ an:ཞིག་ལ་མངོན་སུམ༔ ཞེས་བར་བསྒྱུར་ན་ཤིན་ཏུ་ལེགས་བར་མེམས•ཏི། མཁས་བས་སྒྲ་དོན་ཐ་དབྱ ད་བའི་ཚུག་གསལ་བས་བ གཞན་དུ་ན་སྒྲ་དོན་ན་ཏ་འགྲེག་དཀའ་ བས; རྩ་བའི་སྒྲ་དོན་ལ་མ་རིག་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 སྨྲས་བ་ པ་ཤེས་བ་ སྟེ་ཀུན་ཏུ་མྱོང་བའོ། །དེ་ལ་ཡུལ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་ལ། དེའི་ ཕྱིར་1སྨྲས་པ་:་་་དོན་ལ་་་ (ཞེས་བ་སྟེ་)ཡུལ་ལའོ། །དེ་ཡང་རྣམ་པ་གཉིས་དེ། རང་གི་མཚན་ ཉིད་དང་, སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་དབྱེ་བས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་ན་སྨྲས་པ༔ གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ རང་གི་མཚན་ཉིད་(ཀྱི་ཡུམ་)ལ་, ཞེས་པའི་དོན་ནོ།། 378) इह यदुक्तं कल्पनापोढमिति तत्स्वरूपाभिधान (१७)त एव व्याचष्टे. नामजात्यादिकल्पनारहितम् / तदक्षरमक्षं प्रति वर्तते इति प्रत्यक्षम् / ' 1) དེའི་ཕྱིར་་་་] འདིར་ཤུལ་མེད་བ་ནི;འཇུག་ཐུབ་མེད་བ་སྟེ། དོན་ནི .-ཤེས་བའི་ཚུལ་དེ་ལ་རང་སྦེ་ སྨཚན་jད་གཉི་ག་ཡོད་ལ། ཤེས་བ་རང་ཉིད་ལ་གང་འཇུག་ཚུལ་ཚད་མེད་གཅིག་ཁོར་ཅིང་། འཇུག་ཆུབ་མེད་བ་སེལ་བའི་བར; •དན་ཞེས་སྨྲས་བ་ཆེན་fit , - / 2) ནད་ཐོག་ཉམས་དུ་ཐུགས་སྔར་བཀོད་འདུག་; ཛཾ་གད་ཏུ– གཙg-“་ལྷ་སཋཱན བཞི བd=- fa པ་ཁགཡོ་བ་མ ཙའུ་ཊན་ཁགfe 1ཐག་གg. 2s, . Rx, M0| ཨཱཅན་ཏུནྟཁྱེཀ་མིཐག་ཀྱང་ (༣ཞི་ཆan)འདི་ད་ གས་གླང་གི་མིན་པར་བཀོད་ཏེ། དྭགངས་གཞི་གཞག་འདུག་ལྕིlཛ་གད་5:- (ཀགླེd བཀ་བ་བཏྟཾ ནག་ཀ་བ་ཀཾ་ཊི་ཤ་ཀེ་-བཀཆ་ན ཀfR འཊཾ་ རྫའི atགསྨན་ (इसको प्रमाणसमुच्चय का वाक्य मानना गलत है ) इत्युक्तम् ? तदर्थमात्रं कथितमित्यवोषः བnfའt-n.g: Rཧ, G. 2f-R; J. I. {e23) Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 འདིར་, རྟོག་པ་དང་ཐུབ་བ ཞེས་སྨྲས་བ། (དེས་ནི་) དེའི་རང་ བཞིན་བརྗོད་བ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་ཉིད་གསལ་བར་བཞེད་ནས་, མིང་དང་རིཊ་ལ་སོགས་བའི་རྟོག་པ་དང་བྲལ་བ་སྟེ། དེ་ཉིད་ ་དབང་l བ་དང་དབང་བོ་སོ་སོར་ཡོད་པ་(འཇུག་བ་) ནི་, མངོན་སུམ་མདོ། 48) - ག ཀ ཚ་ཊི་ ས་གrd ག शब्देन गुणक्रियाद्रव्यपरिग्रहः / तत्र गुणकल्पना सुक्ल इति / शियाकल्पना पान्नक इति / द्रव्यकल्पना दण्डीति / དེ་ལ་མིང་གི་རྡོག་བ་ནི་, ཤིང་གི་གླང་པོ (ཞ) ཞེས་བ་ལྟ་བུ་དང་། རིགས་ཀྱི་རྡོག་བ་ནི་བ་གླང་ཞེས་བ་ལྟ་བུ་དང་། སོགས་སྒྱུ་མས་ཡོན་ དོན་དང་ / བྱ་བ་དs, རྫས་རྣམས་ཡོངས་སུ་གཟུང་ངོ་། །དེ་ལ་ ཡོན་ དན་གྱི་རྟོག་བ་ནི, དཀར་བོ་, ཞེས་བ་དང་། བྱ་བའི་རྟོག་བ་ནི་, འཆེད་བ་ བོ་ཞེས་བ་དང་། རྫས་ཀྱི་རྟོགས་པ་ནི་, དབྱུག་པ་ཅན་ཞེས་པ་ (ལྟ་བུ། རོ།། 1) སོབ་ཐུནས་མ་རྒྱབ་ཚན་གནས་ནི་ད་ཙ་བས་མང་བ་ད་- ཝ༥བར་སོ་སོའི་དབང་ iའ་ཚོར་བ་ནི་འདོ་བྱས་ན- ཞེབཟང་་་ ༡.ན་༧). 184. 3 སྐདེ་བའི་ སིང་ང་ན་འདི་་བོ འི་དོན་གནད་བཅོལ་དང་རྒྱུན་ བཙྪཱ བོད་ནང་ལོགས་ནit ཞེས་ཆུང :་ནཱབ་ p, 130-3-3 )བ་བI ], དབས་-བོa, , )ཐ་ཞཐི•ll Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a8 30) आभिः कल्पनामी रहितं शब्दरहितम् / स्वलक्षणहेतुत्वात् / उक्तं च / ___ "न ह्यर्थ शब्दाः सन्ति तदात्मानो वा येन तस्मिन्प्रतिभासमाने तेऽपि प्रति ཁེen'' གའི - 'तदक्षम्' इत्यादि / तदित्यनेन यन्निर्दिष्टस्य परामर्शः। अक्षाणीन्द्रियाणि / ततश्चासमक्ष प्रतीन्द्रियमिन्द्रियं प्रति वर्तत इति प्रत्यक्षम् / རྡོག་པ་འདི་, རྣམས་དང་བྲལ་བ་སྟེ་, སྒྲ (སྒྲ་དོན་)དང་བྲལ་བའ། (ཞེས་བ་ཡིན་ཏེ) རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་(ཅན་)ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །སྨྲས་པ་ ཡང་ཡིན་ཏེ / , བདོན་ལ་ནི་, སྒྲ་རྣམས་ཡོད་བ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། དེའི་བདག་ཉིད་ ལ་ཡང་ཡད་བ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གིས་དེ་ལྟར་དུ་སྣང་བ་མ་, ་དེ་ཡང་རབ་ ཏུ་སྣང་བར་འགྱུར་བའོ།།” ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བའོ།། དེས་དབང་བོ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དེས་” ཞེས་བ་ནི་, གང་གིས་ངེས་ 1) དོད (རྣམས་)བ་ནི; སྒྲ་རྣམས, ཞེས་བྱ་བ་བུ་སོགས་བས་ནི- སྒྲ་དོན་འབྲེལ་མེད་དུ་སྟོན་བ་ཡིན་ ཏེ། དོན་དང་སྒྲ་ལ་དེ་བྱུང་འབྲེལ་མང་མེད་བུ། བདག་ཉིད་གཅིག་པའི་འབྲེལ་བ་ཡང་མེད་ཅི་ བནོ༎ དེ་གང་- མེ་ལ་དུ་བ་ཡོ་བ་བཞིན་ དན་བ་སྒྲ་རྣམས་ཡོད་བ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། གཟུགས་ 2 བ་སྐྱེ་བ་ཁ་བཤམ;-- གཟུགས་ཁ་བྱེ་བའི་ཅནཱག་ད་ཚད་བ་ཁ་ཨ་བ་དོན་རང་དོན་ལ་སྒྲ་མེདུ བ་ ཐང་བ་ཡིན་ཏེ།: ཡོད་;གཏྟགས་འཛིན་མིག་ཤི་་ས་སྒྲ་ཟུར་ཁར་ཐུ གྱུར་''ང་། བུ་རམ༔ ཞེས་ 22:- བའི་སྨྲ་ལྕེ་ན་སོགས་སྨདpན་ཁ་ནང་དུ་སྐྱི་བའི;ཝནངཤཱ་རམ་གྱིས་གང་དགོས་པ་སོགས་སྐྱོན་ - ཚད། མདོར་ན་སྒྲ་དོན་གཉིས་ས་གཅིག་བྱུང་བ་གཅིཔནས:མི་དང་བའི་མངན་རྒྱུས་མི་སྨིད་བར་ ཐུཝ་བ༴ དུ་བའil. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 པར་བསྟན་པའི་རིགས་པ1 (བཤད་བ) དེའོ། །ཉམས་མེད་རྣམས་(ཞེས་ པ་ཉིད་, དབང་བ་རྣམས་(ཞེས་པའོ།།) དེ་ནས་, ཉམས་མེད་ཉམས་མེད་ སོ་སོར་(ཞེས་བ་ ཉིད་, དབང་བ་དང་དབང་པོ ་ས ་སོར་ཡོད་པ་ (འཇུག་པ) ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། མངོན་སུམ མོ།། 381) आह; यथेन्द्रियसामर्थ्याज्जानमुत्पद्यते तथा विषयसामर्थ्यावपि; ____ तत्कस्मादिन्द्रियेणव व्यपदेशो न विषयेणेति? . སྨྲས་པ་, ཇི་ལྟར་དབང་པོ འི་ནུས་བ་ལས་ཤེས་བ་ (དབང་ཤེས་)སྐྱེ་ བ་དེ་བཞིན་དུ་ ཡུལ་ (དམིགས་རྐྱེན་)གྱི་ནུས་པ་ལས་ཀྱང་ཡིན་པས། དེས་ ན་ཅིའི་ཕྱིར་, དབང་པོ ་ཁོ་ནས་ (དེ་བསྐྱེད་བའི་ཚུལ་)རྣམ་པར་བསྟན་པ་ ཡུལ་གྱི་སྒོ་ནས་མ་ཡིན་?, ཞེ་ན། / 1) འདིར་- རིགས་བཞག་བཤད་པ་ནི;- གང་དུ་དབང་བོ འི་ཞེས་པའི་མིང་ 'uan?ཞེས་བ་ལ་ཚིག་ སྡུད་སོགས་ཀྱི་བློ་རྣམ་བཤད་བའི་རིགས་བ་དེ་ཞེས་བའོ།; 2)་དབང་པོ༔ ཞེས་སོགས་ལ,– “ཨཀྵ ཞེས་བ་ཡོངས་གྲགས་མིག་གི་བད་དོ ད་ཡིན་ཀྱང་། དེ་ཉིད་འདིར་ ཟླ་ཚང་བའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། དབང་བཞེས་བར་བཤད་པ་ནཾགཞུང་གཞན་ (རྣམ་འགྲེལ་ངེས་ ཀྱི་རྣམ་བཤད་སོགས་)ལས་གསུངས་བ་ལ། གཙོ་ཆེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་བ་ཡིན་ལ། གཞུང་འདིར་ གང་དག་མང་བོར; ཨ་ ག= ཞེས་བའི་དོན་དབང་བོར་བསྒྱུར་བ་ནི་ གt-བརྙན་ ཞེས་བའི་སྨྲ་ དོན་ ་རིག་བ༔ ཆེན་མང་། ག༔ ཞེས་བར་བསྒྱུར་བ་བབས་ཐོབ་ཀྱི་དབང་བས་ཆེན་བ གྱུར གྲགས་ ཆེའི་དབང་བས་ཡིན་ཞིང་། འདིར་ (གག' ཞེས་བའི་སྒྲ་ལ་རྐྱེན་རྣམ་དབྱེ་སོགས་སྒྱུར་ནི; turqག་ ཞེས་བའི་སྒྲ་སྒྲུབ་ཚུག དང་, དེ་ཉིད་རྣམ་གྲངས་ཀྱིས་བཤད་ཚུབ་བསྨན་བའི་སྐབས་མིན་ཟས་-མག་ དང་དུས་ ཞེས་བའི་དོན་རང་གི་བུངས་དོན་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་པས་-མག་ དུས་མིད་ཏང་, - ནུRཞག དབང་པོར་བཤད་དོ་ Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 i+༢),་ཞ་nཞེ,- རྩི་ག་ག་བ་ཞིག, གunsaneགat T तथा हि, इन्द्रियमिन्द्रियविज्ञानस्यैव हेतुरित्यसाधारणम् / अर्थस्तु मनोविज्ञानस्यापीति साधारणः। འདི་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དབང་པོ ་ནི (དེའི་》ཐུན་མོང་མ་ཡིན་ བ་(འི་རྐྱེན་)ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། དོན་ (དམིགས་རྐྱེན་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་) ནི་ཐུན་མོང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་བྱ་ལ། དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་, དབང་ པ་ནི་, དབང་ཤེས་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་པས་, ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་ལ་། - དོན་(ཡུལ་དམིགས་རྐྱེན་གཟུགས་སོགས་)ནི་, ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་བའི་ ཡང་ (དམིགས་པ་)ཡིན་པས་, ཐུན་མོང་བ་1, ཞེས་བྱའོ། / 383) असाधारणेन च लोके व्यपदेशप्रवृत्तिर्यथा-मेरीशब्दो यवाकर इति / उक्तं च भदन्तेन,२ - ''མ་ག་ག་གཉེནུབ་འའི་འ་འགགfཟབཞེ" (.. ?lt) fའི |- ཐུན་མོང་མ་ཡིན་བས་ཀྱང་; འཇིག་རྟེན་ལ་རྣམ་པར་གྲགས་པས་ རབ་ཏུ་འཇུག་བ་སྟེ། དཔེར་ན། (ཝེརཾ– ཨེ་)ཇ་བོ ཆེའི་སྒྲ་དང་, ནས་ 1) ནདིར་དབང་བ་དྭང་ནུབྦྷཐུན་མོང་ཡིན་མིན་གྱི་དོན་ ཤེ ས་པ་རྣམས་ཚུལ་གོ འི་ཚུལ་ཅན་དུ་ དེt.: རྒྱུདབང་བས་ཆེན་གྱི། བདཊ་ཀྱི་*དབབ་བོ༔་བའི་དབངF་ཡཾ་ཡིན་བས་བྱེད་ ་བ་བྱ་བ་མིན་ཞེས་བནj 3)ལ་འ་ཡི་འ=ཊིའི་ ཁ:| )་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་བས- ཐུན་མོང་ཡིན་མིན་གྱིས་དབྱེ་བས་ནི་,་ འཇིག་རྟེན་གྱི་བརྒྱུད་དེ། བཟི་ ནི་རིགས་བ་བཞི་ལས ཐ - 5*བའི་གལ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་གྱི། གཞན་དུ་བལྟོས་སྒྲ་བ་ཀྱི་རིགས་བ་སྣ་ ཐོགག བས ནི་, ཐ་སྦྱད་ཐམས་ཅདྨ་འག་པར་འགྱུར་བས་སོ - Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 (ས་བ)ཀྱི་མྱུ་གུ་) ཞེས་བྱ་བ་(ལྟ་བུ་)འོ། / (ཇི་སྐད་དུ་) བཙུན་པས་ (སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བོས) ཀྱང: ཐུན་མང་མིན་པའི་རྒྱུ་ཡི་ཕྱིར།། དེ་ཡི་ཐ་སྙད་དབང་བོར་བྱས།། (ཚད་ཀུན་- 1[ *) ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་སོ།། ན་འ་མ་ncག་ལྷ་ཀ་- མེདུ་མང4:363)་ གི6,- བའ་ཞིག་nfའི ༥༩འཁ་ག་ཞི'-འགཾ བ བ བགེ་འ གdमिति कथं व्यापिता लक्षणस्यो / སྨྲས་བ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་བ་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡང་, མངོན་སུམ, ཞེས་བཤད་ལ། དེ་གང་གིས་1ཀྱང་ཡོངས་སུ་མ་བསྡུས་པས་, མཚན་ཉིད་ ཀྱི་(མཚོན་བྱ་ལ་) ཁྱབ་བ་ཇི་ལྟར་གྲུབ་? ཅེ་ན། 368) བུnR,- ''ཧཊའགག་ཙ ༥པའི་འགd at" ཟླ༩བའིfཁ་ག་ག रित्वग्रहणांतमनोविज्ञानादेरपि तदव्यभिचारात्संगृहीतमेव 'तन्मानसम्' / ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། “གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དོན་ལ་, ཤེས་བ་ གང་རྡོག་བ་དང་བྲལ་བ་སྟེ། " ཞེས་བྱ་བ་གང་གིས་, དན་2མངོན་སུམ་དུ་ 1) •ཚདྭ” ཅེས་སོགས་ཏེ། “ཆིད་མངོན ཆེད་བར་མདོ་དང་བསྟུན་བཙས་གཉིས་ཀར་བསྟན་པས་ ཚད་བར་གྲུབ་ལ། འདིར བཙུན་མངོན་སུམ་གང་གིའང་ཁོང་ཅུ་མ་གཏོགས་ཊང་, an? ཞེས་ བའི་དོན་ཡང་དེ་ལ་མེད་བས། འདིར་བསྒྱུན་མངོན་སུམ་གྱི་མཚན་ཉིད་དེ་ཁྱབ་ཆུང་བའི་སྐྱོན་དང་ ལྡན་fit ཞེ་ན་ 3) བག་' ཞེས་བ་བ་སོགས་བ་ན་རྟེན་མཚོན་བྱའི་མིང་དོན་བུ་དབྱད་བ་ཡིན་; མཚན་ཉིད་ནི་ •དོན་མངོན་སུམ་དུ་བྱེད་བའི་ཤེས་བjད་མིན” ཞིང་, མིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་བ་གང་ག་དེ་ཚད་མ་ Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 བྱེད་བ་ཉིད་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་ཕྱིར། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་བ་ལ་སོགས་ བ་ལ་ཡང་, དེ་ གང་ལ་)འཁྲུལ་བ་མེད་བའི་ཕྱིར། ཡོངས་སུ་གཟུང་བ་ ཉིད་དེ། དེ་ནི་ཡིད་ཀྱི་མངོན་སུམ་མོ།། 366) लौकिकं तु प्रत्यक्षमधिकृत्याव्ययीभावः / इति कृतं प्रसंगेन / गमनिका___ मात्रमेतत् // འཇིག་རྟེན་པ་1ལ་ནི་, མངོན་སུམ་ལ་བརྟེན་ནས་མི་ཟད་པའི་ཚིག་ . སྡུད་བྱས་བ་ཉིད་ཀྱིས་ག་བའོ། ཞེས་བྱ་བ་འཕྲོས་དོན་གྱི་དབང་གིས་ཡིན་ལ་, འདི་ནི་ (ཚིག་དོན) གོ་བྱེད་ཙམ་མོ། ནི་, མངན་སུམ་ཉིད་དུ་འདུས་བས་, སྐྱོན་མེད། ཅེས་བའོ།། ཡིད་མངོན་འདི་སློབ་དཔོན་ས་ མཆོག་ལ་སོགས་པས་ཧིན་གྷག་ཏ་བཤད་ཀྱང་, དྲི་༣་༢བང་ཐངན་གྱི་སྐད་ཅིག་ཐ་མ་འབྱུང་བའི དུས་ 4 འི་སྐད་ཅིག་མར་གྱུར་པའི་ཆེད ་མངོན་མིན་གྱི། ཡིད་མངོན་ཐམས་ཅད་མིན་ཏེ། - གཞན་ དུ་ན་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་ཐོན་ལྐོག་ཏ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ།། 1) གོང་3; ༢ཇིག་རྟེན་བ་བ་ནི; ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ནི། ཚངན་གྲུམ་གྱི་དོན་བཤད་བའི་ཐབས་རྒྱུ; དབང་པོ་དང་དབང་པོ་སོ་ལ་ཚདུ་པ) ཞེས་པ་དེར་, དོན་མངོན་སུམ་དུ་བྱེད་པ་མང་འདུས་ཡོད་ མཐ་ནིམ་ཆེད་མངན་མང་བསྣག་བར་སོང་མོད། ཆེན་ན་མང; རྩ་བར་ “གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དོན་ བས*བ་དང་རྟོག་བ་དང་ཟླ་བ– ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གིས་བཙུན་དོན་ནི; དབང་ཞེས་ཁོ་ ནད་སྨབྷོཊ་བས; དེ་རོགི་གིས་ཆེད་མངོན་ཇི་རྒྱུ་བསྡུ? ཞིམ; དྭགས་བ་ག]- glikག་fnཁ་གེ་ #r<< ག་ཚཚཚུ་ + ཡhfa+rath- qt. 4. f. 1. 99-9 | ཞེས་བ་ལ། འཇིག་ རྟེན་ལ་ཡོངས་སུ་གྲགས་བ་ནི; དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་པ་ལ་བརྟེ ན་བའི་ཤེས་པ་ཉིད་ཡིན་ཞིང་། ཡིད་ མངོན་ཇི་ལྟར་མ་ཡིན་བ། ༣ཇིག་རྟེན་ན་ཆེ་བར་བྱས་ཏེ་བརྟེན་དེ་jདུ་བ་མི་ཟད་བའི་བསྡུས་ མ་བྱས་པ་ཆིན་འ ཚ རྡ་མཚན་ནི་དེ་ལས་གཞན་དུ་སྐྱེ; དེ་ས་བརྗེས་ནས་ཞིབ་བ; དེ་སྐྱེས་བུས་ Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 འུག་ཤ་[འི་ཆུའགq:- རྗེ ས་ད བག་བཙྪརྣ་ལ: 3=0) རྫུགཞིt'aqགཞུ' qའིའི་ཞུག་ཁུ་ བཞRའབasའt लिङ्गं पुनस्त्रिरूपमुक्तम् / ' पक्षधर्मत्वादि / - རྗེས་སུ་དཔག་པ་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། རྗེས་སུ་རྟོགས་བ་ནི་, རྗེས་དཔག་སྟེ། དེ་ཡང་-་རྟགས་ལས་དོན་མཐོང་བའོ།། སླར་ཡང་རྟགས་ནི་, ཚུལ་གསུམ་1ཡིན་པ་ལ་བཤད་དེ། ཕྱོགས་ཆོས་ཉིད་ལ་སོགས་པའོ།། ཉིད་). འ་ཞ» Rཚག་པོ་ཞུ་བ་ཞཤུགེའིs༸ dཞི་ཚེ གཡོ་མི་ གཡོ मुत्पद्यते' किं विशिष्टम्। बलिरत्र धूमात्, मनित्यः शब्दः कृतमत्वात्। तदनुमानमिति उदाहरणहयं तु वस्तुसाधन-कार्यस्वभावाल्वहेतुपस्थापनार्थम् / དེ་ལས་, དེ་, ཚུལ་གསུམ་པ་ཅན་གྱི་རྟགས་མས་, དོན་གང་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ (ཞེས་བ་)སྟེ། ཆོས་ཀྱིས་ཁྱད་བར་དུ་བྱས་པའི་ཆོས་ཅན་ལ་, ཤེས་པ་སྐྱེས་ བདས་བ་སྦྱིན་པ་ཞེས་བྱ་བའit ཇི གདུ དུ་ཆོས་མཆོག་དབལ་སྒྲོན་ལྟ- “ག་བ་ ཏུནrfལ་ཞ:| ཆ བtབཀ་བ་འ་འུ་ཅག་ཚགེ འཆ:i* die- Ra. #, J: R. I, 1955] རྒྱས་བར་སྨཱ་༣, དེ་jད་ལ་(ཆོས་འཆག་གསག་རྒྱུན་ འོecndlq:) བག་བར་ཅail 1) བོད་དགེ་ཡོངས་གནས་བབ་- ཙུན་གསུམ་ཚང་བ” ཞེས་བྱང་དང་། ཚང་བའི་དོན་རྒྱུ་དཔེར་མེད། Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 བར་གྱུར་པའོ།། ཁྱད་བར་དུ་བྱས་བ་ (ཞེས་པ་དེ) གང་ཡིན་? ཞེ་ན། / འདི་ན་མེ་ཡོད་དེ་, དུ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །ཞེས་དང་) སྒྲ་མི་ རྟག་སྟེ། བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། - - དེ་ནི་རྗེས་སུ་དབག་པའོ་ ཞེས་བྱའོ།། དཔེ་ (འདི་གཉིས་ནི་, དངོས་པ འི་སྒྲུབ་བྱེད་ (དངོས་སྟབས་ཀྱི་5༩): ཏེ་༑ འབྲས་བུ་དང་། རང་བཞིན་ (གྱི་རྟགས་)གཉིས་བསྟན་པར་བྱ་བའི་ དུན་དུའོ། | ཞITཆ་ཞག་ཤ་ཅགr ཚད་༢བླས་ཀྱི་རྣམ་གཞག:+ 386) अधुना फलमाह. उभयत्र, इत्यादि / उभयत्र प्रत्यक्षेऽनुमाने च / ___तवेव ज्ञानम्, प्रत्यक्षानुमानलक्षणं फलम्, कुतः ? अधिगमरूपत्वात् / ད་ན་འབྲས་བུ་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། ,- - གཉིས་ཀ་ལ་་་་ -- ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བ་སྟེ། ་་གཉིས་ཀ་ལ་ནི་, ་མངོན་སུམ་དང་ རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལའ། / •ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ དེ་, མངོན་སུམ་དང་, རྗེས་སུ་དཔག་པའི་མཚན་ཉིད་ (ཅན་ཉིད་)དོ།། འབྲས་བུ་ (ཞེས་བྱ་བ་) ནི་, བྱས་བའོ། །ཅི་ཞིག་ལྟར་ན། Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 རྟོགས་༣ པའི་བདག་ཉིད་(རང་བཞིན་)ཡིན་པའི་ཕྱིར་ནའོ།། རྟོགས་པ་ནི་, ཨངས་སུ་གཅོད་པ་སྟེ། དེའི་རང་བཞིན་ (ངང་ཚུལ་ཅན་)ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། अधिगमः परिच्छेदस्वद्रपत्वात् / 360) तथाहि परिच्छेदरूपमेव ज्ञानमुत्पद्यते / न च परिच्छेदादृते अन्यज्ञानं फलम् / भिन्नाधिकरणत्वात् / इत्यत्र बहु वक्तव्यम् / अलं प्रसङ्गेन। 1)་༢jར་ ཚད་མའི ༢བླག་བུའི་གབས་མྱུ;- ་རྟོགབ་༥ ལྕེ་ཁུག་རྟོགས་བའམ; ཁོང་དུ་ཆུད་པ་ནི་ཚདུ་ མའི་༢བླག་བུར་འཇོག་པ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་, ཡུལ་རྟོགས་པ་ནི་ཚད་མའི་བྱས་བ་ཡིན་ཞིང་, དེ་ཚད་མ བབ་ལོགས་སུ་མི་༣ཇོག་ཅིང་ཚད་མ་རང་ཉིད་ཀྱི ང་བ་བ་༢ཐོག་དྭགས་པས; འདི ད– རྟེཊ་བའི་བདུག་ ཉིད- རྩིས་བ་ཡིན་ནོ༎ དེ་བང་ཝིདྷཱགཏཱ་5;- རིགས་ཀའི་ཐོག་ལ་བས:- ''ཞེའོ ག FA# གF༩ མ་གITཅང་ཞན” མངོན་སུམ་གྱི་ཉེས*བ་༢jར་ཚདུ་མའི་འབྦས་བུ་ལྕེ། [{{s]; ཞེས་བ་ ཨུ་ར] དེའི་འགྲེལ་བ་སློབ་དཔོན་དུལ་བ་སྒྱུ་མངན་སྡུག་གུ་ཞེས་བ་དེ་35 ཚནཱ་བའི་འབབ་ཆུ་ ཆེན་གྱི་ མངོན་སུམ་ལས་གྱུར་ན་ནུབྦ་བུ་མེད་དོ༎ རགས་འགྲེལ་སློབ་ཟན, ལོག་ 52. .. s. cu, 19I11 རྣམ་ཀར་འགྲེལ་བ་འབྱུང་ གན་ཞུ་མ་ཐག་ཞེག་ FIཞཅག་ བཝཱག་གན:| fw // གཞཁ། གཞ གཡོན༎ faWབཀRut n. . ༩ཞག. -. 301tg. {.. ilar.t ས་དེ་རུ་འབྲས་བུར་བ༔ ད་བའི་རྒྱུ་སྨཚན་མང་, ཚུལ་རྟོགས བའི་བུས་འགས་ངེས་བ་ནི་དེའི་ བདག་ཉིད་ཆེན་ཁའི་ཕྱིར་ན་། རྨི་ནད་དུ་:- ཨ་ཁdiaཅཤ་ཞ- རིནམ, གཎཾ igl: རྟོན་འིང་བ་ད་་གྱི་་}| ཤེ=མ་ལྟར་རོ། / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ལ་དེ་ལྟར་ཡིན་པ་ཡང་། ཤེས་1པ་ནི་ཡོངས་སུ་གཅོད་པའི་རང་བཞིན་ ཁོ་ནར་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡོངས་སུ་གཅོད་པ་བོར་ཏེ། ཤེས་བའི་འབྲས་བུ་ ཅན་ནི་, ཡོད་བ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། རྟེན་2ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་རོ།། འདིར་བཤད་པར་བྱ་བ་མང་ཡང་, འཕྲོས་དོན་དེ་ཙམ་མོ།། 361) सर्वथा न प्रत्यक्षानुमानाभ्यामन्यद्विभिन्नं फलमस्तीति / (དེས་ན)རྣམ་པ་ཐམས ཅད་དུ་མངོན སུམ་དང་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་ ལས་རྣམ་པ་ཐ་དད་པ (གཞན་པ་)འི་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་ བྱའ།། 1) ཤེས་བ་ཞེས་སོགས་- འདེ ར་ཤེས་བ་གཅིག་༔ ད་ལ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུར་འཇོག་པ་ནི་, ཤེས་པ་ནི་ ཁུལ་གྱི་གཟུང་རྣམ་ཡིན་| ཤེས་བམ་ཚུལ གཟུང་བ་༔ ད་དེ འི་འབྲས་བུ་མང - ཡིན་ཏེ། ཤེས་པ་སྐྱེ་ བ་དང་ཞུག འཛིན་རྣམ་པར་སྐྱེ་བ་དུས་གཅིག་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ར][ ཇི་གད་5-ཨཱ་ཨཱི་ག་གན་ཙཀ བ་གrགནུ གr. fa. {i20l. གdrfaག་འེ་རེའབཞIག་ཞག;-འགinc-q. . ག[. ཚ: + 22l essi ) རྟེན་ཐ་དད་པ་ཞེས་བགས་ནི་-ཤདིར་ཁ་ཅིག; ཚད་མའི་འབྦས་བུ་ནི་ ཁུག་རྟོགས་བའི་བདག་ཉིད་ཅན་མངོན་རྗེས་གཉིས་ཉིད་དུ་ངེས་པ་མ་ཆིན་ཏེ། དེ་བས་གཞན་བ་གླང་ དོར་ལ་འཇུག་བ་དྭང་། ༢དུད་དོན་ཐུབ་བ་སོགས་ཀྱང་ཚད་མའི་འབྲས་བུ་ཆེན་ལ། དེ་ལྟར་ཡིན པ་ ཁྱེན་རང་གི་བཙུན་བཅོས་ལས་ཀྱང་བཤད་བའི་ཕྱིv3| བློ་སད་དུ- གཟག་ཀqཞིག བཞིqཙपार्थसिद्धिरिति तद्व्युत्पाद्यते (न्या. वि. प्रत्य. 1 / 1 / प्रवृत्तेस्तत्प्रधानत्वात् हेयोपादेय gfའིl-n.T. ཀཀག་. 3l ཞེས་པ་ལྟར་རོ; ཞེ་| རྟེན་ཐ་དད་བ, ཞེས་སོགས་ཏེ། དེ་ རྣམས་ཚད་མའི་འབྲས་བུར་འཇོག་པ་ནི; ཚད་མ་བསྣུན་བའི་དགོས་བR•ཚུལ་དུ་ཡིན་ན། ཤར་ བསྒྱུན་ཚད་མའི་འབྲས་བུ་ལ་ནི: ཚད་མ་དང་ངོ་བོ་གཅིག་བའི་ཚ; ཡུལ་ ་རྟོགས་པ༔ jད་ལག་ གཞན་ཡོད་པ་མ་ཆིན་ཞིང འདད་བ་མང་མ་ཆེན་ནit ཞེབfit་ 3) རྣམ་བ་ཐམས་ཅད་དུ་, ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་བ་ནི; གཞན་གྱི་རྩོད་བ་མི་ ཕན་3; བྱི་ཚད་༢བླབ་ Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 362) आह, यद्येवं प्रमाणाभावप्रसङ्गः, तद्भावाभिमतयोः प्रत्यक्षानुमानयोः फलत्वात् प्रमाणाभावे च तत्फलस्याप्यभाव इति / སྨྲས་པ་, གལ་1ཏེ་དེ་ལྟར་ཡིན་ན། ཚད་མ་མེད་པར་ཐལ་བར་ འགྱུར་ཏེ། དེའི་དངོས་བར་མངོན་པར་འདོད་པའི་མངོན་སུམ་དང་, རྗེས་སུ་ དབག་པ་དག་ནི་, འབྲས་བུ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །ཚད་མ་མེད་ན་, དེའི་འབྲས་ བུ་ཡང་མེད་པར་འགྱུར་རོ་, ཞེ་ན། / 383) ་ཁ ཁ་པ་ཡའའིctiའཚ་ལss,- ་ཁག་གཞཚུR: ཀ་ཞ मिति' सह व्यापारेण विषयग्रहणलक्षणेन वर्तत इति सव्यापारम् / प्रमाणमिति གལ་ཞེ་ དེ་ལ་, ཚད་མ་མེད་བ(ང་ཐལ་བ་)བསལ་བར་བཞེད་ནས་སྨྲས་བ་ - བ་བཞ ,- - - - - - ལ་བསྐྱེད་བྱ་སྐྱེད་བྱེད་མ་བལྟོས་བ་མང་དུ་ཡོད་ཀྱང་། འདིར་བཙུན་ཚད་འབྦས་ལ་ཚནཱ་ག་རང་དུ་ བ་གཞན་དུ འཇོག་བ་མི་འཐདུ་བས; མངོན་ཌིས་གིས་གཞན་དུ་དེའི་འབྲས་བུ; རྣམ་བ་ཐམས་ཅད་ དུའི་ནདད་བ་ཁོ་ན་མིད; ཞེས་བའོ། / 1) ད་རྩི་ཞེས་སོགས་ནི; ཧ་ཅང་ཐལ་བ་3l- ས་ཏེ; ཚན་བར་འཚོག་རྒྱུའི་དྭངས་བ་མང་ཐིག་ jས3བྦ་རྒྱུ་རུ་མིན་ན[ ་ཚད་སྨ༔ བཙ་བའི་མ་ག་བརྗོད་བྱ་ཆེད་བར་འགྱུན་ནི། ཆོས་འབྱིན་ སྐྱིད་ན་ ང་གིས་རང་ལྟ་བྱ་བ་འཇུག་བ་མི་འཐུན་ཅིང་། ག་༣ད་ན་ཚད་མ་མེད་པར་ཐལ་བར་ འགྱུར་ཏེ། མངོན་རྗེས་བ་ག0ན་ཚོད་ལ་མེད་པའི་རོ། ཞེས་པའོ། / Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 “བྱ་བ་1དང་བཅས་པ་ཅན་ (གྱི་སྒོ་ནས་ཡུལ་)རྟོགས་བའི་ཕྱིར། ཚད་ མ་ཉིད་ད་ ཞེས་བྱའོ།།” བྱ་ཁོ་དང་ལྷན་ཅིག་པའི་སྒོ་ནས་ཡུལ་འཛིན་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་འཇུག་ པ་ནི་ བྱ་བ་དང་བཅས་པ, ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། ཚད་མ་ཞེས་གོ་བར་བྱའོ།། 314) सव्यापारमस्या विद्यते इति सव्यापारवती / ख्यातिरिति गम्यते / सव्यापारवती चासो ख्यातिश्च सव्यापारवत्ख्यातिः प्रतीतिः। तस्याः सव्यापारवत्याः ख्यातेः प्रमाणत्वमिति / བྱ་བ་དང་བཅས་བ་འདི་ལ་ཡོད་པ་ནི་, བྱ བ་དང་བཅས་པ་ཅན་, ཞེས་ བྱ་སྟེ། རྟོགས་པ་ (ཤེས་པ) ཞེས་གོ་བར་བྱའོ། །བྱ་བ་དང་བཅས་བ་ཅན་ ཡང་ཡིན་ལ་ དེ་ཉིད་རྟོགས་པ་ཡང་ཡིན་པ་ནི་, བྱ་བ་དང་བཅས་པ་ཅན་གྱི་ ་རྟོགས་པ སྟེ?། (ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་འཛིན་བའི༠) འཛིན་སྡང་ངོ་། །དེ་ 1) བརྡ་དུ་- བྱ་བ་དང ཞེས་སོགས་ཏེ།- འདིར་བྱ་བ་ནི; ཚུལ་འཛིན་བའi། ཇི་ཞན་དུ། ''ག་ག་ཟ་ གཞ བཀTཁག་ག lའ་ཞིག་རྟག་རྟེན་ཊའག"- ག. . དR. . 6e | . 2)འདིར་བྱ་བ་དང་བཅས་བ; ཞེས་སོགས:- 2f5; དཞུས་པའི་རྩ་བ་ནི,- ཆོས་ཟཅིག་བ་རྒྱུ་འཁྲུབ་ རྣམ་གཞག་བྱས་པ་ཅི་ལུ་འབད་བ་བཞit - ནི་མང་གཟུགས་ནན་མིག་ཉེརར་གིས་རང་ ཁgབ་འཇུག་བ་མི་ཉན་་ག གལ་ཏེ་བྱ་བྱེད་ཐ་དད་ན་རྒྱུ་བཀྑས་འུ་ཐ་དད་ག་ཙྪ་བ་དུ་ བས་ཁྱབ་བས; ཚད་མ་མེད་བཤ; མངོན་སུམ་ཚད་མའི་ནཟླས་གཟ་ཆེན་ཟན་ཟུག་བར་འགྱུར་རོ རགས་ས་ན། དེ་ཡ་གཅིག་ལ་ཚད་མ་རུང་ན་བུའི་རྣམ་གཞག་ཁས་བླང་པས་རྒྱ་ནཟླས་ རྫས་གཅིག་ཏ་ཟའ་བ་སོགས་ཀྱི་སྐྱོན་མེད; མི་ཕན་སྐྱོན་བ་ བྱ་བ་དང་བཅས་ཟ་ཐེག་མོག་ བསུབས་ ཏེ་མང་, སྦྱིར་རྒྱུ་འབླབ་ བསྐྱེད་བྱ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་འབྲས་དང་། བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་ བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་འབྲས་དྭང | བྱ་བྱེད་རྣམ་འཇོག་གི་རྒྱུ་འབྲས་འཇོག་རྒྱབ་འབུམ་ཚད་ཐ་བསདྭང་བ་ Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 (ལྟ་བུའི་)བྱ་བ་1དང་བཅས་པ་ཅན་ལས་ རྡོགས་པའི་ཕྱིར་ན་, “ཚད་མ་ ཉད་དོ” ཞེས་བྱའོ།། 365) एतदुक्तं भवति–'विषयाकारं ज्ञानमुत्पद्यमानं विषयं गृहृदेवोत्पद्यते ཟླའི མའ་འི: གཙུག་གIའ གoའིa', (ངས་ན) འདི་ལྟར་བཤད་དེ།–་“ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་ཤེས་པ་ (5) སྐྱེ་ཙམ་ནས་ཡུལ་འཛིན་བཞིན་པ་ཉིད་དུ་སྐྱེ་ཞེས་པ་ནི་, འཛིན་༧སྟང་ (6ཊ་ པ་ཉིད》ལས་, འཛིན་པ (མིག་ཤེས་ལ་སོགས་པ)འི་རྣམ་པ་ཚད་མར་བྱེད་ (ཚད་མར་འགྲུབ་པར་བྱེད)ཅེས་པའ།།” ལ་རྫས་ཐ་དད་པས་ཁྲུབ་ལ; གཞན་གཉིས་ལ་རྫས་ཐ་དད་བས་མ་ཁྱབ་ཅིང་། འདིར་ཚད་མ་དང་, འབྲས་བུའི་རྣམ་གཞག་ནི; བྱ་བྱེད་རྣམ་འཇོག་གི་དབང་དུ་བྱས་པ་ཨོཾན་ལ། 1)དེ་ཡང་གཟུགས་འཛིན་མངན་སུམ་ལྟ་བུ་དང་བ་སྐྱེ་ཙམ་ནས; ཚུལ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྐྱེས་པ་ནི གཟུགས་འཛིན་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ནམ་དེའི་མཐུན་མོང་མ་ཆེན་པའི་ང་བ་མིན་ལ། དེའི་བྱས་ བ་ནི་གཟུགས་འཛིན་པའམ་ཐོན་པ་བྱེདུ་ཚན་ཞིང་, དེ་ནི་མངོན་སུམ་དེ་གནས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྐྱེས་པ་ ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ལས་གཞན་དུ་ གེ ག་བ་དེས་གཟུགས་ལ་གཙོ 81 ཅེས་ པ འི་དན་གཞུག་ ཏ་མིད་བས; ཤེས་བ་དེ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་བར་སྐྱེས་བ་ཉིད་དེས གཟུགས་ལ་གཅོད་ལ་དྭང; བཅད་བ་ གཉིས་ཀ་མིན་ཁག; གཟུགས་འཛིན་མངོན་སུམ་གྱི་བྱས་བའམ་འབྲས་བུ; གཟུགས་འཛིན་མངོན་སུམ་ ལས་གཞན་དུ་མི་འཛག་གོ དེས་ན་ 3) ཤེས་བ་དེ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྐྱེ་བའི་ཆ་ནས་རྒྱུའམ་བྱེད་པ་པོ་དང་། གཟུགས་འཛིན་བའམ་ཏཱི་ གཙར་བའི་ཆ་ནས་བྱས་བའམ་འབྲས་བུ་ཡིན་ཏེ་དེབ་གཟུགས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་འཛིན་བདག་རྟོགས་ བ་དེ; དེ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་སྐྱེ་བ་ཉིད་ཆིན་བའི་ཕྱིར་རོ།། “འགIཞུ བགེ་ཀ་fལྷ་ག་གེ་མi༣༩ ཆེན་རྟག་འT II- གr. IR. 303 l Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཟ44) ཙrཝེན་ཞC:; འ༥༤ ས་ག་ག་ सन्नित्युच्यते, सोऽस्या विद्यत इति सव्यापारवती। शेषं पूर्ववत् / व्याचक्षते इत्युक्ते प्रत्यक्षानुमाने // གཞན་དུ་ན་, ཡོད་པ་ཡང་ཡིན་ལ་ དེ་ཉིད་བྱ་བ་ཡང་ཡིན་པ་ནི་ བྱ་བ་ཡོད་པ་ནི་ (བྱ་བ་ལྡན་པ་ནི》 ཚད་མའི་རྣམ་པར་འཇོགས་བྱེད་ཉིད་ཡིན་ བའི་ཕྱིར། ཡོད་བ» ཞེས་བརྗོད་ལ། དེ་ཉིད་གང་ལ་ཡོད་བ་ (ང)ནི་བྱ་ བ་ཡོད་བ་ཅན་ནོ་ ཞེས་བྱ། སྨྱུག་མ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་ལྟ་བར་ བྱའོ། / ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། མངོན་སུམ་དང་རྗེས་སུ་དབག་པའི་སྐར་)ལ་ བཤད་ (བ་རྫོགས་བར་བཤད་ཟིན་ཏོ། / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 ས་ཊཀ་ཤ་Iཤོ་ཀ་fའི་ཙན་ཀ་ མངོན་སུམ་སྒྱུར་བྱུང་བསྟན་བ:३६७) अधुना प्रत्यक्षाभासमाह, कल्पनाज्ञानमन्तिरे प्रत्यक्षाभासम् / एतदेव ग्रहणकरवाक्यं व्याचिख्यासुराह / 'यज्ज्ञानं घट: पट इति वा विकल्पतः शब्दारोपितम्'-समुद्यते / अथान्तरे HIHIHI. ད་ནི་, མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་བ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དོན་གཞན་ལ་རྟོག་པའི་ཤེས་པ་ནི་, མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་བའོ།། དེ་ཉིད་ གཟུང་(བསྡུད་)བའི་ཚིག་རྣམ་པར་བསྟན་པར་བཞེད་ནས་སྨྲས་པ་, ཤེས་པ་ གང་, བུམ་པ་ (འོ ་ཞེས་བྱ་བ) འམ་སྣམ་བུའོ་, ཞེས་པ་ནི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ ལས་སྟེ་, སྒྲས་ཀུན་དུ་སྒོ་བརྟགས་པ་ (འི་རྣམ་རྟོག་) སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ།། དོན་གཞན་ལས་ནི་ སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ལའ།།་ 368) तदर्थस्वलक्षणाविषयत्वात्, सामान्यलक्षणविषयत्वावित्यर्थः / ཙའ: བལག་ཁ: "- དེའི་དོན་1, རང་གི་བཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྤྱིའི་ མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་པའི་དོན ན།། མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་, བཤད་ཟིན་ཏོ། / 1) गृह्यते संबृह्यतेऽर्थोऽनेनेति ग्रहणम् / तच्च तद्वाक्यं च ग्रहणकवाक्यम् / संपिण्डितार्थ rrཛུགས་ནགས་གd:|གr. q. R, g: བ༠, // // -s G. 0. R. s.l 1)དེའི་དj= ཤདི་བུག་བཞོ་ལྷམ་དུ་འཛིན་བའི་རྟོག་པའི་དོན་ཏེ་ཆུབ་ལོ]t 2) རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཤུལ་རང་མཚན་དུ་གྱུར་བའི་ཚུལ་མ་ཆེན; ཞེས་བll འདི་རྣམས་བུ། སྡེ, དབར་་་དབང་རྣམས་རྒྱུ, “གང་ཤེས་བ་དེ་བུམ་བནཱམ་ཏམ་བུ་ཞེས་རྟོག་བ་ནང་བཅས་བ་དེ་རང་གི་ མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཤུལ་jད་ས་མངོན་སུམ་སྒྱུར་ཟུང་བཏོ; སྟེ,ཅེ1. II Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 རྟགསལར་སླ . མོའུ་ཤི་ཀ་ཤ་rཁfའི་དུག་གཞུ , ཨ་དྭབག་སྒྱུར་སྟོང་བཙན་བ་:38) འisའབཤུས་ཁག་ལ་ཊཱ, 'हेत्वाभासपूर्वक' हेत्वाभासनिमित्तं, 'ज्ञानमनुमानाभासम्' व्यभिचारात् / एतदेव व्याचष्टे / ད་ནི་, རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ།་ རྟགས་ལྟར་སྣང་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་སྟེ གཏན་ ཆིབས་ ལྟར་སྣང་གི་རྒྱུ་ཅན་ (རྒྱུ་ལས) ཤེས་པ་ནི། རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལྟར་སྣང་ངའོ།| (ཞེས་པ་སྟེ)(འཇུག་ཡུལ་ལ) འཁྲུལ་བའི་ཕྱིར་ར། །དེ་ཉིད་བསྟན་ང་ར་ བཞེད་ནས:४००) हेत्वाभासो बहुप्रकार उक्तः अस्ति वादिभेदेन / 'तस्मात्' हेत्वाभासात् यदनुमेयेऽर्थे धर्मविशिष्टे धर्मिणि, ज्ञानम् अव्युत्पन्नस्य असिद्धाविस्वरूपानभिज्ञस्य भवति तदनुमानाभासम् / इत्युक्तं प्रत्यक्षादिचतुष्टयम् // གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་གི་རྣམ་བ་མང་དུ་བཤད་ཟིན་ལ། (དེ་ཡང་) རྒལ་ (ཕྱི་རྒོལ་)བའི་1དབྱེ་བས་སོ།། དེ་ལས་ ནི་གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་ལས་ གང་རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བའི་ དོན་ལ་, སྡེ། (བསྒྲུབ་བྱའི་) ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་འདུ་བྱས་པའི་ཆོས་ཅན་ལ་ 1) འདི 5; གཏན་ཚིག་གྱུར བྱུང་གི་དབྱི་བ་ལ; རྟགས་ཡང་དག་གི་ཚུལ་ཚུལ་བས་ན; མ་གྲུབ་པ་ དང་, མ་ངེས་བ་དྭང་, འགལ་བ་སྟེ། གསུམ་དུ་ངེས་དྭགས་ཀྱང་། དེ་རྣམས་ལ་ནང་གསེས་ཀྱི་ དབྱེ་བ་མང་དུ་བྱས་བ་ནི་, གློབ་བ་བ་སོགས་བ འི་དབྱེ་བའི་དབང་གི་མིན་it 3) གཏན་ཆགས་ལྟར་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་, ཆབ་ཀྱིས་ཁྱད་བར་དུ་བྱས་བའི་ཆས་ཅན་ལ་, བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་མི་ ནས་ལ། དྲི་ལ་བརྟེན་པའི་རྟགས་ཅན་གྱི་ཞེས་བ་མང་, , ས་རྒྱུ་དབག་བ་ལྟར་བྱུང་བར་བཤད་དེ། རང་གི་ཞིན་ཆུབ་ལམ་འཁྲུག་ཆུལ་ལ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་བ་ཆེན་པའི་ཕྱིར་རོ། Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 ཤེས་1བ་མ་རྟོགས་པར་མ གྲུབ་བ་ལ་སོགས་ བ་ (ལ་བརྟེན་པ་)རང་བཞིན་ མི་ཤེས་བར་གྱུར་བ་སྟེ། དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་བ་ལྟར་སྣང་བའ།། ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་བཞི་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། / ༣བ་གཞི་ཆགཞུ: རྒྱུན་འབྱིན་བསྒྱུན་བ;४०१) इदानीमुक्तशेषं दूषणमभिधातुकाम आह,- 'साधनदोषोद्भावनानि दूषणानि।' प्रमाणदोषप्रकटनाग्नीत्यर्थः। बहुवचननिर्देशः प्रत्येकमपि བཞིའི་གརྣམས་ཞཞt ད་ནི་བཤད་བ་ལྷག་མ་སུན་འབྱིན་པ་མངོན་པར་བརྗོད་བར་ (བསྟན་ བར)བཞེད་ནས་, སྨྲས་བ། སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའི་སྐྱོན་འབྱིན་བ་3རྣམས་ནི་, སུན་འབྱིན་བ་རྣམས་སོ།། 1) མ་བ་མ་རྟོགས་པ་ནི་ - འཇུག་ཚུལ་མ་རྟོགས་པའི་ཤེས་བ་། དེ་ལ འཁྲུལ་བའོi། དེ་ བཞིན་རང་བཞིན མི་ཤེས་བ་མང་, རང་གི་འཇུག་ཡུལ་དྭངཝ་བ་ལ་མ་རིག་བ་, དེའི་རང་ བཞིན་མི་གིས་བའt དཆེན་ན་, ཟླ་རྟགས་འཛིན་རྟོག་པ་ལྟ་བུའོ། , འདིར, མིག་ཞིམ་ཀྱིས་གཟུང་བའི་རྟགས་ལས་, སྒྲ་མི་རྟག་ཁར་རྟོག་བའི་ཟླ་བ་བུ་རང་གི་ འཇུག་ཚུལ དུངོས་པོ་ག་མ་རིན་བ་མིན་མོད། དེ་ལྟ་ནའང་, རྫུན་རྒྱ་མཚན་ལས་བྱུང་ལ་བརྟེན་མག་ ཡིད་གཙོད་ཙམ་མིན་གྱི་, ཚད་མ་ཡིན་བར་སྨ་རིག་སཾ། / 2) प्रमाणदोषप्रकटनानि = प्रमाणं = साघचप्रमाणं, अतः साधनप्रमाणस्य दोषोदावनाः སོ།: {e | - - - - ) སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའི་སྐྱོན་འབྱིན་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་, སྒྲུབ་བར་བྱེན་བ་ནི་གཏན་ཚིགས་ཏེ། ཚུབ་གསུམ་ དང་ན་བའི་ཉནས་ཞེས་བ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་སྒྱུ་་རྟགས་ལ་དེ་ལྟར་དགོས་བྱུང་༔ ཁྱད་ཀྱི་རྟགས་ ག་, ཁྱད་ཆོས་ཚུལ་རྣམས་ཆ་ཚང་བ་ནི་, མ་ཚང་བན;| དེ་ནི་སྐྱོན་ཏེ། དེའབྱིད་ཞཞ:གཟག་ Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 (ཞེས་བ་སྟེ། / ཚད་མའི་ (སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་མའོ) སྐྱོན་གསལ་འབར་ བྱེད་བ་རྣམས་ ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ། །མང་ཚིག་གིས་བསྟན་པ་ནི་, རེ་རེས་ ཀྱང་དམ་བཅའ་ལ་སོགས་བའི་སྐྱོན་རྣམས་སུན་འབྱིན་པའི་ཕྱིར་ནའོ།། 402) एतान्येव दर्शयति।—'साधनदोषो न्यूनत्वम्' सामान्येन विशेषमाह / འདི་རྣམས་ཉིད་ལྡན་པར་བྱེད་པ་ནི་ སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་ནི་མ་ཚང་བ་ཉིད་དོ། །(ད་ནི་)སྤྱིའི་སྒོ་ནས་ བྱེ་བྲག་བཤད་བ་ལ།४०३) 'पक्षदोषः प्रत्यक्षादिविरुद्धत्वम् / प्रत्यक्षादिविरुद्धा प्रतिज्ञेत्येवमादि / 'हेतुदोषः असिद्धानकान्तिकविरुद्धत्वम्' / असिद्धो हेतुरित्येवमादि। एवं- . 'दृष्टान्तदोषः साधनधर्माद्यसिद्धत्वम् / तस्योद्भावनमिति ' ཕྱོགས་ཀྱི་སྐྱོན་ནི་, མངན་སུམ་ལ་སོགས་པས་བསལ་བ་ཉིད་དང་། - (ཞེས་པ་སྟེ) མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་དང་འགལ་བའི་དམ་བཅའ་ ཞེས་བ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པའ།། བར་བྱེད་པ་ནི། རྒྱུན་འབྱིན་བའit དེ་ཡང་སུན་འབྱིན་གྱི་སྐད་དོ དུ་ལ. གུ་ག? ཞེས་བ་ཚད་ག་, དེ་ནི་ (ག'' ཞེས་བའི་བྱིངས་ལས་གྲུབ་ཅིང་བྱིངས་དོན་ནི་སྐྱོན་ཅན་དུ་བྱེད བ་ཞིག་ཁ་མིན་ཏི ཁུ=ནི་རྒྱa' (ག་. 1. RའR, གཞུ{{13 | གཟིགས)| དེ་ནས་- ཝུའུ= གུན་ཁ་དང་། དེ་བ་བྱེད་བའི་དོན་- fbn ཀུན, ཞེས་བའི་རྐྱེན་རྣམས་རིམ་བག་སྦྱར་བས་སྐྱོན་ བརྗོད་བནོ།། དེ་ཡང་, དེས་སྐྱོན་བརྗོད་ཚུལ་ཇི་ལྟར་མིན་, ?ཞེi; རྣག་ཁ༑ བཤུལ་བige: | 336 | . #. 8. 25v| K. J. R. I. 1955 | འག། བ འི ཚིག་ न्यूनतादयः साधनदोषा उक्तास्तेषामुद्भावनं दूषणम् / ते परेष्टार्थसिद्धिप्रतिबन्धात् / {35 | གོ་. fR. ནཊི་ | ཞེས་བ་བར་རll 3)སྐྱོན་གོསལ་བ་ནི= སྐྱོན་ལ་སྐྱོན་མིན་པར་བསྐྲུན་པའི་དོན་ཡིན་གྱི་སྐྱོན་བཟའ་བ་ལྕེ་, ཆེད་བར་བྱས་ བའི་དོན་མ་ཡིན་ནོl Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 རྟགས་ཀྱི་སྐྱོན་ནི་, མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང་། མ་ངེས་པ་ཉིད་དང་། འགལ་བ་ཉིད་དེ།། (ཞེས་བྱ་སྟེ) མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་ ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་ལྟ་བུའདོ། དེ་བཞིན་དུ།- དཔེའི་སྐྱོན་ནི་, སྒྲུབ་བར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལ་སོགས་པ་མ་ གྲུབ་པ་ཉིད་དེ། དེ་སུན་འབྱིན་པའ་, ཞེས་བྱའོ།། 404) तस्य प्रत्यक्षविरुद्धहेत्वादेः प्रकाशनंर 'प्राश्निकप्रत्यायनं' न तूभावन मात्रमेव / दूषणमिति सामान्येन दूषणजात्यनतिक्रमादेकवचन मिति // उक्तदूषणम् / དེས་མངོན་སུམ་དང་འགལ་བའི་རྟགས་ལ་སོགས་པ་གསལ་བར་བྱས་ བས་ ཕྱིར་རྒོལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྟོགས་བར་བྱེད་ཀྱི། སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་ བ་ཙམ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ན། (དེ་ནས) སུན་འབྱིན་པའོ།། 1) འོ་ཆགེ་ནག་ཚན བIལ་ དེ rI མཚrའ | / 2)རྒྱུན་འབྱིན་ལ་འདིས་གཞན་གྱི་དགེ་བཅས་རྒྱུན་འབྱིན་བ་ཙམ་ཡིན་གྱི་ བསྒྲུབ་བྱ་རྟོགས་པར་བྱེད་བའི་བྱེད་ལས་དང་མན་fi; ཞེས་བའit , རང་རྒྱུན་འཛིན་བའི་སྒོ་ནས་ Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 बेषा NESIAN-T5) मा सा, माऊँमा मग : (बाप्पेल) सामा।। སུན་འབྱིན་བ་བཤད་ཟིན་ཏོ། मा lust # 262 / दूषणाभासनिरूपणम्:- 941TERY 405) अधुना दूषणाभासमाह, 'अभूतसाधनदोषोभावनानि दूषणामासानिर / ' अभूतमविद्यमानमेव / तद्यतः साधनदोषं सामान्यनोभावयन्ति प्रकाशयन्ति यानि तानि जातिए दूषणामासानि / कासव - R - . 1) འདིར་རང་ལ་ལྟོས་པའི་རིགས་མཐུན་པའི་རིགས་ཡིན་གྱི། རིགས་བ་ཅད་ཀའི་གཞུང བས་བཞད་ བའི་རིགས་མིན་པར་སེམས་སོ།། དེའི་རིམ་པ་ཁག་ཚོད་ཟེར་བ་མིན་ནོ། 2) तुलना-अभूतदोषोद्भावनानि जात्युत्तराणीति-न्या. वि. १४०।-"भूतदोषोभावनं तु यत् दूषणाख्यं तदेवोत्तीयंते अनिष्टपक्षादनेनोत्तरयति, निवाहयति वा स्वपक्षमिति" धर्मोत्तर-पृ. 255. / वाम - (क) “साधर्म्यवैधाभ्यां प्रत्यवस्थानं जातिः” न्या. सूत्र 112 / 18 तद्भाष्येः(ख) प्रयुक्ते हि हेतो यः प्रसङ्गो जायते सा जातिः। पृ. 682 / (ग) प्रतीपमवस्थानं प्रत्यवस्थानम्, तथा सति छलस्य सम्यग्दूषणस्य जातिप्रसङ्गः (न्या. तात्पर्य. टी. वा) 3) जातिः, वेष में गमय:- 1 मा मग म 'म' प. ग... म मापा 'बा''- "दूषणामामस्तु जातयः" न्या. बि. 136 / "दूषणवीभासन्त इति दूषणामासा; / के ते ? जातय इतिः। जातिशब्दः सादृश्यवचनः / उत्तरसदृशानि जात्यु-उत्तराणि" / धर्मोत्तर-प्रदीप. पृ. 255 / बेगमपुरा Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ་སྐྱོན་མེད་པ་ལ་, སྐྱོན་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་; སུན་འབྱིན་ བ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ། མི་འབྱུང་1བ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེ་གང་གིས་, སྒྲུབ་པར་བྱེད་ པའི་སྐྱོན་སྤྱིའི་སྒོ་ནས་ (སྤྱིའི་ཚུལ་ད》སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། གསལ་ངར་ བྱེད་པའི་རིགས་གང་ཡིན་པ་དེ་རྣམས་ནི་, སུན་འབྱིན་པ་ལྟར་སྣང་བ་ རྣམས་ས རྣབ་སོTཁ་ཁ་ལེ་༣་ཤི་རྟགས་ན་ སུན་འབྱིན་ལྟར་བྱུང་གི་དབྱེ་བ་བསྒྱུར་བ་ 03) ཞེའ ཟwགཞི, 'सम्पूर्ण साधने', अवयवे 'न्यूनत्ववचनम् / न्यूनमिदमित्येवंभूतम् / - 'अदुष्टपक्षे पक्षदोषवचनम्' इत्यादिनिगदसिद्धम् / यावद् एतानि 'दूषणा ག་གཞི' Rཞུ? ༣༩ལ༩ - བགེf: བཙ་བཝ་ ཙམའེ l" pe: ? निरवद्यत्वात्परपक्षस्य / འདི་ཉིད་བསྟན་པར་བྱེད་བ་ནི - ཡང་དག་བར་ཚང་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་ལ་སྟེ། ཡན་ལག་ལ་, མ་ཚང་བ་ ཉིད་དུ་བརྗོད་བ་སྟེ། འདི་ནི་མ་ཚང་བའ་, ཞེས་དེ་ལྟར་ཡིན་པའ།། ཕྱོགས་སྐྱོན་མེད་པ་ལ་, ཕུགས་སྐྱོན་བརྗོད་པ་དང་། ཞེས་བྱ་བ་ལ་ སོགས་པ་རྣམས་ནི་, བརྗོད་བ་ཙམ་གྱིས་གྲུབ་པས་ (གོ་བས་འདིར་རྒྱས་པར མི་སྤྲོ འོ་ཞེས)ས།། གང་དག འདི་རྣམས་ནི་, སུན་འབྱིན་པ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་ས།། (ཞེས་བ་འདི་)ཅིའི་ཕྱིར་ན་ཡིན? ཞེས་པ་ལ་སྨྲས་བ: འདི་རྣམས་ཀྱིས་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ) སྐྱོན་དུ་མི་བྱེད་བས་སོ།། Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཅིའི་ཕྱིར་ན? (དེ་ལྟ་བུའོ)གཞན་གྱི་ཕུགས་ནི་གནོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ ཕྱིར་རོ།། 70) gg༩ཁR' ཞདཞུ tt. ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། བསྟན་བཅོས་བྱེད་པ་ལས་(རེ་ཞིག) ཉེ་བར་ རྫོགས་སོ།། | ཤIqའཞུ མཇུག་གི་བྱ་བ:४०८) शास्त्रपरिसमाप्तौ तत्स्वरूपप्रतिपावनार्यवाह- 'पदार्थमात्रम्' इत्यादि / पदार्थमात्रमिति सावनादिपवोद्देशमात्रम् / 'आख्यातं' कथितम् / ... 'आदौ'- प्रथमम् / विङ्मात्रसिद्धये, न्यायदिङमात्रसिद्धयर्थम् / , བསྟན་བཅོས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་ལ་, དེའི་རང་བཞིན་བསྟན་ པར་བྱ་བའི་ཆེད་ཉིད་དུ་སྨྲས་བ:ཚིག་དོན་ཙམ་ཞིག་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ་ཚིག་དོན་ཙམ”ཞེས་པ་ནི། སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་ལ་སོགས་པའི་ཚིག་གིས་(སྟེ) བསྟན་བྱ་ཙམ་ཞིག་གོ / རབ་བཤད་བྱ(ཞེས་པ) ནི། བརྗོད་བ་ཡན་(ཞེས་པ་བ།། སྔོན་དུ– དང བར་རོ།། Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 . ཕྱོགས་ཙམ་སྒྲུབ་བའི་ཕྱིར - རིགས་པའི་ཕྱོགས་ཙམ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དུའོ།། 406) यात्र युक्तिरन्वयव्यतिरेक लक्षणा / अयुक्तिवा असिद्धादिभेदा। _ 'सान्यत्र'प्रमाणसमुच्चयादौ / 'सुविचारिता' प्रपञ्चेन निरूपितेत्यर्थः // ཙགང་དེར་རིགས་དང་” ནི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་དང་ལྡོག་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ནོ།། མི་རིགས་པ་” ནི་༼མ་གྲུབ་བ་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བ་རྣམས་སོ། / བདེ་དག་གཞན་དུ་ ནི་ཚད་མ་ཀུན་1ལ་བཏུས་བ་ལ་སོགས་བ་ལའོ། / ལེགས་དཔྱད་ཟིན།? སྒྲོས་(བ་དང་བཅས་)ཏེ་, ལེགས་བར་བཤད་ཟིན་ཏོ་, ཞེས་བའི་དོན་ནོ།། / / 410). न्यायप्रवेशकं यद् व्याख्यायावाप्तमिह मया पुण्यम् / . न्यायाधिगमसुखवं संलभतामन्यो जनस्तेन // རིགས་བར་འཇུག་བྱེད་རྣམ་བར་བཤད་པ་ལ།། - འདིར་ནི་བདག་གིས་བསོད་ནམས་གང་ཐོབ་པ། དེ་ཡིས་འགྲོ་ཀུན་རིགས་བ་བདེ་བླག་ཏུ། / - ་རྟོགས་ཤིང་ལེགས་བ་ལེགས་པར་ཐོབ་གྱུར་ཅིག / 411). समाप्ता चेयं 'शिष्यहिता'नामन्यायप्रवेशकटीका / 1)འདི་, གཞན་དུ་བཤད་ཟིན་, ཞེས་བའི་ཁ་གོང་ཏུ་ རྫུ་བ་ཞནུའི་བrviབསྐུལ་ ཚད་མ་ ཀུན་གག་བཏུས་ཟ་བ་སོགས་མ་བd, ཞེས་སྒྱུར་འདུག་པ་ལ་གཞིག་ན་, ཀུན་བཏུས་སྣ་རྩོམ་དང་ རིགཁ་བ་བ་ནཙན་བ་ཞནཾ་བི་མ་ཁ་བུར་དགའ་བ་སྐྱེ་སྨིད་ཀྱང་; རིགས་བར་3Eག་བ་འདི འི་བཙྪེད་ བྱ་དང་། སྒྲུབ་ངན་སོན་གྱི་ཚན་ཉིད་་་་བློན་བའི་གབས་ཟ་བལ་, སྔ་རྩོམ་རྒྱུ་བུར་མང་ དང་ང་ju gt, དུས་རབས་བརྒྱད་བའི་ས་བ་བྱུང་བ་མིན་ནས་. དུས་དེ་ཤུབས་ཕྱོགས་གླང་གི་ གཞུང་རྣམས་མ་ཉམས་བ་ཚད་ཤུབས་, གྱུར་དོ་འཁྲུབ་མི་བྱུང་མོད། གཞན་གཅིག་ཏུ་སྒོ་ནས་ མེད་བཤང་ངེ་ཟི་ནུས་བ་ Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སློབ་མ་ལ་ཕན་པ་ ཞེས་བྱ་བ་རིགས་པ་ལ་འཇུག་པར་བྱེད་པའི་ཊཱིཀྐ་ འདི་ཡང་, རྫོགས་སོ། / རྩཞིft« རྫུferཁཱ་: t འདི་ནི་, འཕྲོག་བྱེད་བཟང་བ་ (འམ་,སེངྒེ་བཟང་པ )ལྷ་ལྡན་(ཧུར་ བྷདྲ་སཱུ་རཿ) གྱིས་བྱས་པའོ།། / / དྲ་ // སེང་བཟང་ལྷ་ལྡན་གྱི་རིགས་པ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ་སློབ་མ་ལ་ཕན་པ་ འདི་, རྒྱ་གར་ནུབ་ཕྱོགས་ཧིམལམེའི་རི་རྒྱུད་ཁུ་ནུ་( ༤)ས་ཁུལ་དུ་ སྐྱེས་པའི་སྐད་གཉིས་སྨྲ་བ་སེམས་རྡོར་པས་, ཝར་ཎ་སིའི་ལེགས་སྦྱར་གཙུག་ ལག་གི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་པོར་, ཐོས་བསམ་ལ་བརྩོན་པའི་སྐབས་སུ་, ཚད་གཞུང་ སྤྱི་དང་,བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་མང་པར་གཏུག་དེ་, ལན་མང་འཆད་ཉན་གྱིས་ཞུས་ དག་དང་བཅས་ཏེ། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་ 291e, གྲོ་བཞིན་ཟླ་བའི་ཡར་ཚེས་ 19 ཉིན་རྫོགས་པར་བསྒྱུར་བ་དགེ་ ལེགས་འཕེལ།། རིགས་པ་ཁ་འབྱུག་པ་འདི་ གཞུང་ཤིན་ཏ་ཤཱགངས་ཆེ་ཁག་,་ མིང་དོན་སྙཐུན་ཞིང་ཕྱི་ནང་གི་གང་ གཞུང་རྒྱ་མཚོ་ལ་པུའི་དབྱས་ན་སྐྱོན་མེ་སྒྱུར་འདུག་དང་། བན་བད:གཙུག་ལག་ཆེན་མོ འི་ནང་, ཤདི འི་ རྩ་བའི་ཤ གུན་དགུ་མན་གjས་གང་བ་བཤུནས་ཤིང་༔ ཞད་ལ་བ ་འགྲེལ་གཅིག་ཀྱང མེ ད་ལྕགས་,གཞུང་ དོ ན་ག་དཀའ་བ་དང་། འགྲོ་དོན་གང་བྱང་བར་སོང་འདུག་ལ། ཨེཥ་བཟང་ཀླུ་ལྷན་གྱི་འགྲེལ་བ་ཤད་, དད་ཟབ་རྒྱ་ཆེ་ཞིག་འདུག་པས་, དན་གྱི་གཞན་མ་རིག་བའི་མཎྜིཏ་མེདུ་སྣབས་ལོ་མང་དྭགཞུ་ངག་ལ་ བ རྟེན་ནས་བསྒྱུར་དགོས་བྱུང་ll Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 251 བསྟན་པའི་ཉི་མ་ནུབ་རིའི་གོ ་གྱོན་ཚེ། / སྐལ་བཟང་པདྨ་ཟུམ་པ་དུས་ཀྱི་གཤིས།། དེ་ལྟའང་མཁའ་ལྡིང་རྒྱལ་པོ་གཤེགས་ལམ་དུ།། ཁུ་བྱུག་རང་སྐད་འཆར་ལ་ཉེས་ཅི་ཡོད།། ཀ་ཅོག་ཞང་དང་རིན་ཆེན་རྣམ་གཉིས་དང་། སྦྱང་ཤོང་ཞི་བའི་དབྱིངས་སུ་གཤེགས་པ་ན།། - ས་ལའི་ལྗོངས་ཀྱི་གཙུག་ལག་རི་མ་རྣམས།། རྟ་བདུན་ཟེར་ཐག་ཆད་པའི་བད་ཚལ་བཞིན།། བསོད་ནམས་ལས་ཀྱི་ས་བོན་གང་།། བསྟན་པའི་ཆུ་མཚོར་ལྷུང་བ་ལས།། ཐོན་པའི་འདུ་བྱེད་པདྨོ་འདི།། འགྲོ་ཀུན་བདུད་རྩི་ཐོབ་ཕྱིར་བསྡུས། / དགེ་ལེགས་འཕེལ།། Page #403 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 53 ཟུར་བཀོལ་དང་བོ། རིགས་པ་ལ་འཇུག་བ་འདི་, རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ནས་བོད་སྐད་དུ་ཐད་ ཀར་བསྒྱུར་བ་གཅིག་དང་། རྒྱའི་སྐད་ལས་སླར་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་གཉིས་ སྣ སྡེ་ཉི་ཧང་བཅས་ཀྱི་བསྟན་འགྱུར་ནང་བཞུཊ་འདུག་བ་རྣམས་ཕན་ཚུན་བསྡུར་་་ བས་, མི་མཐུན་པ་མང་ཞིང་། གཞུང་འདིའི་རྩ་བ་བསྒྱུར་སྐབས་ཟུར་བརྗོད་ དུ་བཀོད་བ་རྣམས་ཀྱང་ཚིག་ཟུར་རེ་ཙམ་ཡིན་བས་, དེ་ཙམ་གྱིས་འགྱུར་ཁྱད་ ཡོངས་རྫོགས་གོ་མི་ནུས་ལ༔ ཡོངས་རྫོགས་བཀོད་དབངོས་ནའང་, ཟུར་ བརྗོད་ཧ་ཅང་ཚིག་ཚོགས་ཆེ་བར་འཇིགས་བས་མ་བཀོད་མ། བློ་གསལ་ངོན་ གཉེར་ཅན་མང་བོ་ཞིག་འགྱུར་ཁྱད་སོགས་ལ་ཤེས་འདོད་ཀྱང་ཆེ་བས། དེ་ དག་གི་དོན་དུ་; རྒྱའི་སྐད་ལས་བསྒྱུར་བའི་རིགས་འཇུག་དེ་ཡང་འདིར་ཟུར་ བཀོལ་གྱི་ཚུལ་དུ་བཞག་པ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་འདིར་བརྗོད་བྱ་མ་འདྲེས་བར་གོ་ བར་བྱ་བའི་ཕྱིར། ཡིག་འཕྲེང་བརྗེས་པ་ཙམ་གསར་དུ་བཅུག་པ་ལས་གཞན་ མིང་ཚིག་དག་ཆ་ཐམས་ཅད་རང་འཇགས་སུ་བཞག་བ་བསྒྱུར་བཅོས་མེད་བར་་་ བཀོད་པ་ཡན་ནོ།། རྒྱའི སྐད་དུ། གཡེན ( ཡིན)མིང་གཞིའ་ཅིང་ལིའི་ལུན། བད་སྐད་དུ། ཚད་མའི་བསྟན་བཅས་རིགས་བ་མ་འཇུག་བ་ཞེས་བྱ་བ། ན - Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 འཇམ་བའི་དབྱངས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།། སྒྲུབ་ནུས་བ་དང་སུན་འབྱིན་ནུས།། ལྟར་སྣང་བཅས་བས་གཞན་གོ ་བྱེད།། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དབག / ལྟར་སྣང་བཅས་པས་བདག་རིག་བྱེད།། 1/ འདིར་འདི་སྐད་ཅེས་བ་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱི་དོན་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ཡིན་ལ། དེ་ལ་རྣམ་གཞག་ལ་སོགས་བ་ཚིག་རྣམས་སྒྲུབ་པར་བྱེད། ཕྱོགས་དང་། གཏན་ ཚིགས་དང་། དེ་རྣམས་དུ་མར་དབྱེ་ཡང་ཕྱིར་རྒོལ་རྣམས་འདྲིས་པའི་དོན་མ་ རྟོགས་བའི་ཕྱིར་མངོན་བར་སྔོན་དུ་འ་ -- འདིར་བསྒྲུབ་བྱའི་མཚན་ཉིད་ནི། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཅན་ལ་ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་བར་ སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་སྟེ། རང་གིས་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བར་འདོད་པ་འདི་ནི་བསྒྲུབ་བྱ་ ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན། - སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ལྟ་བུའོ། / གཏན་ཚིགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ནི་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའོ། །ཚུལ་གསུམ་ གང་ཞེ་ན། ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་ལྟོས་བཞི་( གཞི་)ལ་ཡོད་བ་དང་། མཐུན་ ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པ་དང་། མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་མེད་པའོ།། མཐུན་ཕྱོགས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གང་ཞེ་ན། བསྒྲུབ་བར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་ སྤྱི་མཐུན་བ་ནི་མཐུན་ཕྱོགས་སུ་བརྗོད་དོ། །དཔེར་ན་མི་རྟག་པ་སྒྲུབ་བ་ལ་ བུམ་པ་ལ་སོགས་པའང་མི་རྟག་ཡིན་པས་མཐུན་ཕྱོགས་ཡིན་ནོ། / - མི་མཐུན ཕྱོགས་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་སྤྱིས དོན་མཐུན་པ་ནི་མ་ ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན་གང་རྟག་བ་ཡིན་བ་དེ་བྱས་བ་མ་ཡིན་པས་ཁྱབ་ནམ་མཁའ་ Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 ལ་སོགས་བ་བཞིན་ནོ། །འདི་དག་བྱས་བ་ཉིད་དམ་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ དང་། ཕྱོགས་ཆོས་ཡིན་ལ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པར་ངེས་བ་ཡིན་ནོ། །མི་ མཐུན་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པའི་གཏན་ཚིགས་ཡིན་ནོ།། དཔེ ཡང་གཉིས་སུ ཡོད་དེ། དང་བོ ་ཆོས་མཐུན་བའི་དཔེ་དང་། གཉིས་ པ་ཆོས་ཚ་མཐུན་བའི་དཔེའོ། །ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེ་ནི་དོན་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ གཏན་ཚིགས་གསུམ་མཐུན་ཕྱོགས་མ་ཡོད་པ་སྟེ། དཔེར་ན་བྱས་བ་དེ་མི་རྟག་ བར་མཐོང་ སྟེ་བུམ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན ནོ།། / / ཆོས་མི་མཐུན་པའི་དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་དོན་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་་་ གཏན་ཆགས་ཡོད་བ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ ཞེས་བསྟན་བའོ། །དཔེར་ན་གང་རྡོག་པ་དེ་ བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་བ་བཞིན་ན། ]འདིར་ ཐ་སྙད་དུ་མི་རྟག་བའི་སྒྲ་ནི་རྟག་པ་མ་ཡིན་བར་མཚན་རུང་ཡིན་པ་དང་། བྱས་ པའི་སྒྲ་ནི་མ་བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་མཚན་རུང་ཡིན་ལ། མེད་བ ཞེས་བརྗོད་བའི་ སྒྲས་ཡོད་པ་མ ཡིན་པར་ བསྟན་ཏོ། - - འདི་སྐད་དུ་དུ་མར་བརྗོད་བ་དེ་དག་ཕྱིར་རྒོལ་རྣམས་གོ་བར་སྟོན་པ་ སྒྲུབ་པར་བྱེད་བ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །དཔེར་ན སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ནི་དམ་བཅས་ བའི་ཚིག་ཡིན་ནོ། །བྱས་པའི་ཕྱིར་ནི་གཏན་ཚིགས་ཡིན་ནོ། །གང་བྱས་པ་ དེ་མེ རྟག་བ་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །མཐུན་ཕྱོགས་ སུ་བརྗོད་ལ་ཡོད་པའི་རྗེས་འགྲོ ཡིན་ནོ། །གང་རྟག་པ་དེ་བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་ མཐོང་སྟེ་ནམ་མཁའ་བཞིན ནོ། །ལྡོག་པར་བརྗོད་ལ་ཡ་གྱལ་གསུམ་པོ ་ནཾ་ ཞེས་སྒྲུབ་བར་བྱེད་པ ཡང་དག་གོ། Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a56 བསྒྲུབ་བར་བྱ་བར་འདོད་ཀྱང་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་བས་བསལ་བའི་ ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལྟར་སྣང་ངོ་། །མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་དང་། རྗེས་ དབག་གིས་བསལ་བ་དང་། ཡིད་ཆེས་བས་བསལ་བ་དང་། གྲགས་པས་ བསལ་བ་དང་། རང་ཚིག་གིས་བསལ་བ་དང་། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་མ་གྲུབ་ བ་དང་། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་བ་དང་། གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་དང་། ཕན་ཚུན་གྲུབ་བའ། / དེ་ལ་མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་ནི། དཔེར་ན་སྒྲ་མཉན་བྱ་མ་ཡིན་པར་ བརྗོད་བ་ལྟ་བུའོ། | རྗེས་དབག་གིས་བསལ་བ་ནི། དཔེར་ན་བུམ་བ་ལ་སོགས་པ་རྟག་ པར་བརྗོད་པ་ལྟ་བུའོ། / - ་ཡིད་ཆེས་བས་བསལ་བ་ནི་དཔེར་ན་བྱེ་བྲག་བས་སྒྲ་རྟག་བར་བསྒྲུབ་བ་ ལྟ་བུའོ། / གྲགས་བས་བསལ་བ་ནི་དཔེར་ན་རི་བོང་ཅན་ཟླ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་ཡོད་ བའི་ཕྱིར་ཞེས་བའམ། གཞན་ཡང་མིའི་མགོ་ཐོད་གཙང་བ་ཡིན་ཏེ། སེམས་ ཅན་གྱི་ཆ་ཤས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དྲུང་ཆོས་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་པ་ལྟ་བུའོ། / / རང་གི་ཚིག་གིས་བསལ་བ་ནི་དཔེར་ན་བདག་གི་མ་མ གཤམ་ཡིན་ནོ་ ཞེས་བརྗོད་བ་ལྟ་བུའོ། / ཆོས་མ་གྲུབ་པ་ནི་དཔེར་ན་སངས་རྒྱས་བ་རྣམས་ཀྱིས་གྲངས་ཅན་པ་ལ་ སྒྲ་འཇིག་ཡོད སྒྲུབ་བ་ལྟ་བུའོ། } ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པ་ནི་དཔེར་ན་གྲངས་ཅན་པས་སངས་རྒྱས་བ་མ་བདག་ Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 ནི་སེམས་བ་ཅན་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་བ་ལྟ་བུ འོ། / གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་ནི་དཔེར་ན་བྱེ་བྲག་བས་སངས་རྒྱས་པ་མ་བདག་ ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་འདུས་ཤིང་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་སྦྱོར་བའི་བྱེད་པ་བ་ཡིན་ན ་ཞེས་་་ བརྗོད་བ་ལྟ་བུའོ། / ཕན་ཚུན་གྲུབ་བ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་ནི་མཉན་བྱ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་བ་ལྟ་་་ བུའོ་༑ X/ - * འདི་སྐད་དུ་མར་བརྗོད་བ་དག་ང ་བ་བསལ་བའི་ཕྱིར་དང་། བསྒྲུབ་ མི་དགོས་པའི་ཕྱིར་དང་། བསྒྲུབ་བར་ནུས་ཀྱང་འབྲས་བུ་མེད་བའི་ཕྱིར་ བསྒྲུབ་བྱའི་སྐྱོན་ཡིན་བས་ལྟར་སྣང་ངོ་། །བསྒྲུབ་བྱ་ལྟར་སྣང་བཤད་ཟིན་ཏོ།། ད་ནི་གཏན་ཚིག་ལྟར་སྣང་བཤད་པར་བྱའོ། / མ་གྲུབ་བ་དང་། མ་ངེས་བ་དང་། འགལ་བ་འདི་རྣམས་གདུན་ ཚིགས་ལྟར་སྣང་ངོ་། / མ་གྲུབ་བའང་བཞི་ཡོད་དེ། གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་བ་དང་། གང་ རུང་མ་མ་གྲུབ་བ་དང་། ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་བ་དང་། གཞི་མ་གྲུབ་པའi། གཉིས་ཀ་ལ་མ གྲུབ་པ་ནི། དཔེར་ན་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པར་མིག་ གི་གཟུང་བྱ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བཀོད་བ་ལྟ་བུའོ། / གང་རུང་གཅིག་ལ་མ་གྲུབ་པ་ནི་སྒྲ་མངོན་བར་གསལ་བར་འདོད་པའི་ བསྟན་བཅོས་ལ་ལྟས་ནས་བྱས་བའི་ཕྱིར་ཞེས་བརྗོད་བ་ལྟ་བུའོ། / ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་བ་ནི་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་རླང་བ་ལ་སོགས་པ་ སྐྱ་བོ འི་རྫས་ཀྱི་རྟགས་མཐོང་བའི་ཚེ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་འདུས་བའི་མེ་ཡོད་ཅེས་ Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ སྒྲུབ་བ་ལྟ་བུའོ།།་ - པ་གཞི་མ་གྲུབ་བ་ནི་ནམ་མཁའ་དངོས་པོར་ནད་དེ་ཡོན་ཏན་རྟེན་པའོ --- ཕྱིང་ཞེས་བརྗོད་ན། ནམ་མཁའ་མེད་པར་འདོད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལ་ལྟོས་ ནས་གཞི་མ་གྲུབ་བའོ། / མ་ངེས་བ་ལ་དྲུག་ཡོད་དེ་ཐུན་མོང་བ་དང་། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་བ་དང་། མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་འཇུག་ལ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ ཁྱབ་ པར་འཇུག་བ་དང་། མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕུགས་གཅིག་ལ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ ཁྱབ་བར་འཇུག་པ་དང་། གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་རེ་ལ་འཇུག་པ་དང་། འགལ་ བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བའོ།། ད་ནི ཐུན་མོང་ཡིན་པ་ནི་དངར་ན་སྒྲ་རྟག་བ་ཡིན་ཏེ་གཞལ་བྱ་ནི་“". བའི་ཕྱིར་རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ལ་ཐུན་མོང་དུ་ཁཇུག་བའི་ཕྱིར་ཏེ། མ་ ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟར་གཞལ་བྱ་ཉིད་ཡིན་བའི་རྡོབས་ནི་ བུམ་བ་ལ་སོགས་་བཞིན་ན། སྒྲ་མི་རྟག་པ་ཉིད་དམ་གཞལ་བྱ་ཉིད་ན་ བའི་རྟགས་ནི་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་བ་བཞིན་སྒྲ རྟག་བ་ཉིད་དོགས་པས་ས། | ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པར་བརྗོད་པ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་རྟག་སྟེ་མཉན་བྱ་ཡིན་་་་ བའི་ཕྱིར་ཏེ་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཚེ་རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ལ་རྟག མི་རྟག་ལས་ གཞན་ཡོད་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་འདི་ཐེ་ཚམ་ཟ་བར་འགྱུར་ར།། མཐུན་ ཕུགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་འཇུག་ལ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་་་ བར་འཇུག་པ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ་མི་རྟག་པ་་་ ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདིར་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་བརྩམ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་མ་ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་ཕྱོགས་གློག་དང་། ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་བ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པ་དེ་ཉིད་ནི་གློག་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡོད་ལ་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་་.. ལ་མེད་དོ། །བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་དེ་ནི་མི་ མཐུན་ཕྱོགས་བུམ་བ་ལ་སོགས་པ་ལ་གཏན་ཚིགས་ཁྱབ་བར་ཡོད་ལ་གློག་དང་ བུམ་པ་ལ་སོགས་བ་མཐུན་ཕྱོགས་བྱས་ན་མ་ངེས་བ་སྟེ༔ མི་རྟག་བ་ཉིད་ནི་ བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཉིད་དམ། མི་རྟག་པ་ ནི་གློག་ལ་སོགས་བ་བཞིན་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་བ་ཉིད་དུ་དོགས་་་ བས་སོ། / - ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་འཇུག་པ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་ པར་འཇུག་པ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བར་སྒྲུབ་བ་ལ་མི་རྟག་ པའི་ཕྱིར་དེ་བརྗོད་པའི་ཆེ་བསྒྲུབ་བྱའི་རྣམ་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་འདི་“.... མཐུན་ཕྱོགས་བུམ་པ་ལ་སོཊ་བ་ལ་མི་རྟག་འ་ཉིད་ཁྱབ་བར་ཡོད་ལ་གློག་དང་་་ ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་བ་ནི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་གཅིག་གློག་ལ་ མགས་བ་ལ་ཡོད་ལ་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་བ་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་མེད་པས་དེ་... ཡང་སྔར བཞིན་མ ངེས་བ་ཡིན་ ནོ།། གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་རེ་ལ་འཇུག་པ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་རྟག་སྟེ་ཐོགས་པ་མེད་ པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདིར་རྟག་པར་སྒྲུབ་བ་ན་མཐུན་ཕྱོགས་ནམ་མཁའ་དང་རྡུལ་ ཕྲིན་ལ་སོགས་པ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཐོགས་བ་མེད་བ་དེ་ནམ་མཁའ་ལ་ སོགས་བ་ལ་འཇུག་ལ་རྡུལ་ཕྲན་ལ་མི་འཇུག་གོ །མི་མཐུན་ཕྱོགས་བུམ་པ་ དང་བདེ་བ་ལ་སོགས་བ་ཡིན་ཏེ། བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་མ་ཡོད་ལ་བུམ་བ་མ་ Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 སོགས་བ་ལ་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་བདེ་བ་དང་ནམ་མཁའ་ལ་དཔེ་ མཐུན་བར་བྱས་བ་དེའང་མ་ངེས་བ་ཡིན་ནོ།། - འགལ བ་ལ་མི་འཁྲུལ་བ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་ནི་མི་རྟག་པ་ཡིན་ཏེ་བསྒྲུབ་བྱ་ ནི་བྱས་བའི་ཕྱིར་ཏེ་དཔེར་ན་བུམ་བ་ལ་སོགས་བ་བཞིན། སྒྲ་སྒྲུབ་བ་དེ་ རྟོག་སྟེ་མཉན་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ་སྒྲ་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་གཉིས་ཀ་ལ་ཐེ་ཚོམ་ ཟ་བ་ཡིན བའི་ཕྱིར་མ་ངེས་བ་ཡིན་ནོ།། འགལ་བ་ལ་བཞི་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་དང་། ཆོས་ཅན་རང་ ལྡོག་དང་འགཁ་བའི་གདོན་ཚིགས་དང་། ཆོས་ཅན་གྱི་འཁྲུལ་བ་དང་འགལ་ བའི་གཏན་ཚིགས་སོ།། - - འདིར་ཆོས་ཀྱི་ང ་བོ་དང་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་ནི་ རྡོག་བ་ཡིན་ཏེ་བྱས་བའི་ཕྱིར་དང་། / ཡང་ན་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་ ཞེས་བརྗོད་ན་གཏན་ཚིགས་འདི་ནི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགལ་བ་ ཡིན་ནོ།། ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ནི་དཔེར་ན་མིག་ལ་སོགས་ བ་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་བ་ཡིན་ཏེ། འདུམ་ཤིང་བསགས་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ མལ་ཆ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ན། གཏན་ཚིགས་འདི་ནི་མིག་ལ་སོཊ་ བ་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་བར་སྒྲུབ་བའམ། གཞན་དུ་ན་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་འགལ་བ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བར་འགྱུར་ཏེ། མལ་ཆ་ལ་སོགས་ པ་ཡང་འདུས་ཤིང་བསགས་པ་ཡིན་ཏེ་གཞན་གྱིས་ལོངས་སྤྱོད་པའི་ཕྱིར་རོ།། Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་དང་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ནི་དཔེར་ན་ཡོད་བ་ ཉིད་ནི་རྫས་དང་ཡོན་ཏན་ལས་མ་ཡིན་དེ། རྫས་གཅིག་ཡོད་བའི་ཕྱིར་དང་། ཡོན་ཏན་དང་ལས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་བྱེ་བྲག་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ན། གཏན་ཚིགས་ འདི་རྫམ་མ་ཡིན་བ་སྒྲུབ་བར་བྱེད་བའམ། གཞན་དུ་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ སྒྲུབ་བར་བྱེད་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་གཉིས་ཀ་ངེས་བའི་ཕྱིར་རོ།།་་ - ཆས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་དང་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ནི་དཔེར་ན་སྔར་་ གྱི་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ཉིད་སྒྲུབ་བར་ བྱེད་པ་དང་། གཞན་དུ་ན་འདི་དང་འགལ་བའི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡོད་བ་ཉིད་ མ་ཡིན་པར་སྒྲུབ་པར་བྱེད་བར་འགྱུར་ཏེ། རྫས་ལ་སོགས་པ་འགོག་པ་བཞིན་ དུ་གཉིས་ཀ་ངེས་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་བཤད་ཟིན་5l ད་ནི་དཔེ་ལྟར་སྣང་བརྗོད་བར་བྱ་སྟེ། ཆས་མཐུན་པའི་དཔེ་ལྟར་སྣང་ ལའང་ལྔ་ཡོད་དེ། སྒྲུབ་བྱེད་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་དང་། བསྒྲུབ་བྱ་ཆོས་མ་གྲུབ་ བ་དང་། གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་དང་། མ་སྦྱར་བ་དང་། ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་ སྦྱོར་བའོ། / ཆོས་མི་མཐུན་བའི་དཔེ་ལྟར་སྣང་མ་ཡང་ལྔ་ཡོད་དེ། བསྒྲུབ་བར་བྱ་ བ་ལྡོག་བ་མེད་བ་དང་། སྒྲུབ་བར་བྱེད་བ་ལྡོག་པ་མེད་པ་དང། གཉིས་ཀ་ ལྷག་བ་མེད་བ་དང་། ལྡོག་བ་མ་བསྟན་པ་དང་། ལྡོག་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་ སྦྱར་བའོ། / སྒྲུབ་བྱེད་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ནི་དཔེར་ན་སྒྲ་རྟག་སྟེ་ཐོགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། གང་ཐོགས་བ་མེད་བ་དེ་(སྟེ?)རྟག་བར་མཐོང་སྟེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ཞེས་བརྗོད་ན། ཅིའི་ཕྱིར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་བསྒྲུབ་བར་བྱ་བ་རྟག་བ་ཉིད་ཡིན་པ་ སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆོས་ཐོགས་པ་མེད་པ་མ་གྲུབ་སྟེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ཐོགས་ བཅས་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། / - བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་མ་གྲུབ་བ་ནི་དཔེར་ན་ཚོར་བ་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ན། སྒྲུབ་ བར་བྱེད་བའི་ཆོས་ཐོགས་པ་མེད་པ་ཡོད་ཀྱང་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་རྟག་བ་ཉིད་མེད་ དེ་ ཚོར་བ་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།། གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་བ་ནི་དེ་ལ་ཡང་གཉིས་ཡོད་དེ། ཡོད་བ་དང་མེད་ པའོ༑ །གལ་ཏེ་བུམ་པ་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ན། ཡོད་བ་མ་གཉིས་ཀ་མ་ གྲུབ་བའོ། །གལ་ཏེ་ནམ མཁའ་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ན། ནམ་མཁའ་མེད་པར་ འདོད་བའི་བསྟན་བཅོས་ལ་ལྟོས་ན་མེད་བ་ལ་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་བའོ།། / མ་སྦྱར་བ་ནི་དོན་དེ་ལ་དཔེ་སྦྱར་བ་བཏན་མེད་པས་བུམ་པ་ལ སོགས་་་་ བ་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་དང་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་གཉིས་འབའ་ཞིག་ཁོ་ན་སྟོན་པ་སྟེ་དཔེར་ ན་བུམ་པ་ལ་བྱས་པ་ཉིད་དང་མི་རྟག་བ་ཉིད་བརྗོད་བ་ལྟ་བུའོ། / ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྦྱར་བ་ནི་གང་བྱས་བ་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡིན་་་་ དེ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལས་མི་རྟག་པ་ཐམས་ཅད་བྱས་བ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་་་ པའོ༑ །དེ་རྣམས་ནི་མཐུན་དཔེ་ལྟར་སྣང་ངོ་། / ཆོས་མི་མཐུན་པའི་དཔེ་ལྟར་སྣང་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ལྡོག་པ་ས མེད་པ་ཡིན་ཏེ། རེ་ཞིག་དཔེར་ན་མི་རྟག་རྣམས་ནི་ཐོགས་བཅས་སུ་མཐོང་བ་ ཡིན་ཏེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ནོ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་རྟག་བ་ཉིད་མི་ ལྡོག་བ་ཡིན་ཏེ། དེ་མ་ཡིན་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྟག་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 སྒྲུབ་བྱེད་དེའི་ཆོས་ནི་ཐོགས་བ་མེད་དོ། །དཔེར་ན་གཞན་ལས་བཞིན་ཞེས་ བསྒྲུབ་བྱ་ལྡོག་བ་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་མི་ལྡོག་བ་སྟེ། ཕ་རོལ་གྱི་ལས་རྣམས་ནི་ ཐོགས་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། / གཉིས་ཀ་ལྡོག་བ་མེད་བ་ནི། ཡོད་བའི་བསྟན་བཅོས་ལ་ལྟོས་ན་ནམ་ མཁའ་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ན། ནམ་མཁའ་ནི་རྟག་བ་ཉིད་དང་། ཐོགས་པ་ མེད་པ་ཉིད་མི་ལྡོག་པ་སྟེ་ཞེས་ནམ་མཁའ་རྟག་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཐོཊ་ བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྡོག་པ་བསྟན་པ་ནི་དཔེར་ན་བུམ་བ་བཞིན་ཞེས་བརྗོད་ ན། མི་རྟག་པར་མཐོང་བ ཉིད་དང་། ཐོགས་བཅས་སུ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་རོ།། ལྡོག་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྦྱར་བ་ནི་ཐོགས་བཅས་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་བ་་་ ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་བ་ལྟ་བུའོ།། དེ་ལྟར་བསྒྲུབ་བྱ་དང་། གཏན་ཚིགས་དང་། དཔེ་བརྗོད་བ་རྣམས་ ནི་ལྟར་སྣང་བ་ཡིན་ཏེ། སྒྲུབ་བྱེད་ཡང་དག་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། / དེས་ན་རང་གིས་མངོན་བར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། མངོན་་སུམ་དང་། རྗེས་སུ་དབག་བའི་ཚད་མ་གཉིས་ཁོ་ནར་རིག་བར་བྱའོ།། -- འདིར་མངོན་སུམ་ཚད་མ་ནི་རྟོག་བ་དང་བྲལ་ཞིང་མ་འཁྲུལ་བ་སྟེ། གཟུགས་ལ་སོགས་བའི་དོན་ལ་ཐ་སྙད་ལ་སོགས་བའི་རྡོག་པ་དང་བྲལ་བ་སོ་ སོར་མངོན་གྱུར་མཐོང་བས་མངོན་སུམ་ཚད་མར་བརྗོད་དོ།། རྗེས་སུ་དབག་བའི་ཚད་མ་ནི་རྟགས་རྣམས་ལ་ལྟོས་ན་དོན་མཐོང་བ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ནི་ཚུལ་གསུམ་པའི་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །དེ་དག་རྟོགས་ལ་ བརྟེན་ནས་དོན་རྣམས་དབག་བ་ཡིན་ལ། ཡང་དག་པའི་ངེས་བའོ ་ཤེས་པ་ Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 དང་ལྡན་བ་དང་། མེ་ཡོད་ཤེས་བའམ མི རྟག པར་ཤེས་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ་ རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཚད་མར་བརྗོད་དོ།། ཚད་མ་གཉིས་པ་དེ་ལ་ཡང་དག་པའི་ཤེས་བ་ཚད་མའི་འབྲས་བུ་ ཡིན་ཏེ། རང་གི་མཚན་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་བྱེད་ནུས་པའི་ དངོས་སུ་གཞལ་བའི་ཕྱིར་ཏེ་ཚད་མའང་ཡིན་ནོ། / རྡོག་པར་ཤེས་བའང་མངོན སུམ་ལྟར་སྣང་ང་། །ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་ བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་རྟོགས་པ་སྐྱེས་པ་དེ་མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་ཡིན་ཏེ། ཤེས་ བ་དེ་ལ་དོན་རང་གི་མཚན་ཉིད་མི་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ།། --- གལ་ཏེ་གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་སྔོན་དུ་སོང་བ་ལ་སོགས་བ་དེའི་རྗེས་ སུ་དོན་ལྟ་བུར་སྣང་བའི་ཤེས་པ་སྐྱེས་བ་དེ་རྗེས་དཔག་ཚད་མའི་ལྟར་སྣང་སྟེ། / སྔར་བཤད་པ་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་དུ་མ་རྟགས་སུ་བཟུང་ནས་ དོན་ལྟ་ བུར་སྣང་བ་དཔག་བ་ལས་སྐྱེས་པའི་ཤེས་པ་དེ་རྣམས་རྗེས་དཔག་ཚད་མའི་ ལྟར་སྣང་སྟེ། ཡང་དག་པར་(མ)རྟོགས་པའི་ཕྱིར་རོ།། དེ་ནས་གལ་ཏེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་བ འི་སྐྱོན་རྣམས་ཡང་དག་པར་བརྗོད་ པར་བྱེད་པ་ནི་སུན་འབྱིན་ཡང་དག་པའོ། །སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཡན་ལག་མ་ ཚང་བ་ཉིད་དང་། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་སྐྱོན་ཉིད་དང་། མ་གྲུབ་པའི་གདན་ ཚིགས་དང་། མ་ངེས་པའི་གདན་ཚོགས་དང་། འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་དང་། དཔེ རྣམས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་གསལ་བར་བསྟན་ཏེ། ཕྱིར་རྒོལ་གྱི་འདྲི་བ་རྣམས་ མ་ལེགས་པར་ཁང་དུ་ཆུད་པར་བྱེད་པས། སུན་འབྱིན་ཡང་དག་གཱ། གལ དེ སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་སྐྱོན་རྣམས་གསལ་བར་མི་བརྗོད་བའམ། སྐྱོན་མ་ Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 ཡིན་པ་ནི་སུན་འབྱིན ལྟར སྣང་སྟེ། སྒྲུབ་བྱེད་ཡན་ལག་ཚང་བ་ལ་མ་ཚང་ བར་བརྗོད་པ་ཉིད་དང་། བསྒྲུབ་བྱ སྐྱོན་མེད་པ ལ་སྐྱོན་ཅན་ཡིན་པར བརྗོད་བ་ དང་། གཏན་ཚིགས་སྒྲུབ་པ་ལ་དབྱེ་གྲུབ་བ་ནི་མ་ཡིན་པར་བརྗོད་བ་དང་། གཏན་ཚིགས་ངེས་པ་མ་ངེས ་བར་ བརྗོད་པ་དང་། གཏན་ཚིགས་མ་འགལ་བ་ ལ་འགལ བར་བརྗོད་བ་དང་། དཔེ་སྐྱོན་ཅན་མ་ཡིན་པ་ལ་དཔེ་སྐྱོན་ཅན་ཡིན་ པར་བརྗོད་པ་དང་། འདི་ལྟར་ཐམས་ཅད་སུན་འབྱིན་པ་ལྟར་སྣང་ངོ་། / དེ་དག་གཞན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ལ་སྐྱོན རྣམས་གསལ་བར་བསྟན་མི ནུས་པའི་ཕྱིར་ སྐྱོན་མ་ཡིན་བར་བརྗོད་པ་ཉིད དོ། །དོན་འདི་རེ་ཞིག་བཞག་གོ། | ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་བ་འདི། / ཐོག་མར་སྒྲུབ་པའི་ཕྱོགས་ཙམ ཡིན། དེ་དག་ཚུལ་དང་ཚུལ་མིན་ཡང་།། མཆག གི་གཞན་དུ་ཤེས་བར་བྱ།། ་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་རིགས་བ་ལ་འཇུག་བ་ཞེས་བྱ་བ་སློབ་དཔོན་ཆེན་ པོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོས་མཛད་པ རྫོགས་སོ། / རྒྱ་གར་ལས་རྒྱའི་ལོ་ཙཱ་བ ་ཐང་སཾ་ཙང གིས་བསྒྱུར་ཅིང་སླད་ཀྱིས་ རྒྱའི་དགེ་བཤེས་ ་སིང་གྱང་ཇུས་ དང་། བོད་ཀྱི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ སྡོན གཞོན་གྱིས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་། ཕྱིས་གཞི་ཐམས་ཅད་ཡོད་པར་ སྨྲ་བའི་སྡེ་བ་ལས་རབ ཏུ་བྱུང་བ་རྒྱ་ནག་ཆེན་པོ འི་ལྷའི་བཙུན་བ་ཆོས་ཀྱི་རིན་ - ཆེན་གྱིས། དཔལ་ས་སྐྱའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་རྒྱའི་དཔེ་དང་བོད་ཀྱི་དཔེ་ Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 གཉིས་བོ་ལ་ལེགས་བར་བཏུག་ཤིང་བཅོས་དེ་དག་བར་བསྒྱུར་བའོ།། / / [ འདི་སྡེ་བསྟན, ཅེ། ཤོག, 40 ནས་ 03. བར་བཞུགས] // ཤུ བྷྱཱ མ ཙཱུ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 ཟུར་བཀོལ་གཉིས་བ། ཕྱོགས་ཆོས་དགུའི་འཁོར་ལོ་བཞུགས་སོ།། / །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ཧེ ཏུ ཅཀྲ ཊ མ རུ༔ 1| བོད་སྐད་དུ། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གཏན་ལ་དབབ་བ། འཇམ་དབལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་བ་ལ་ཕྱག་འཚལ ལོ།། འཁྲུལ་བའི་དྲྭ་བ་འཇོམ་མཛད་པའི།། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས། གཏན་ཚིགས་ཚུལ་གསུམ་ཁོ ་བ་ཡི(ས) གཏན་ལ་དབབ་བ་བཤད་པར་བྱ། 1 རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བ་ལ།། ཡོད་དང་མེད་དང་གཉིས་ཀ་ཡི། ཡོད་པ་ལ་ནི་ཡང་དག་སྟེ།། _1) སྟེ་དབར་དུ་-''ཧིཏ་ཙཀླཧམ༔" ཞེས་འདུན་ཅིང་། བྱ་དབར་ཏུ་-''ཧེཏ་ཀ དབy-ཞེས་ བྱ་བ་འདུག་མོད། འདི་གjས་ཀའི་བདུ་གད་དུ་-''གཏན་ཆགས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གཏན་ལ་དབབ་བ-ཞེས་ འདུག་བས་, ཧམཾ༔ དང་ དམy གཉིས་ཀར་སྒྲ་དབྷ་ལ་གོ་བ་དེ་ཁོད་བར་མི་གསལ་བ། |་ཧེཏཅག་ དགནི་ ''དིཏུ་ཅཀླས་མཐཱན” ཞེས་བ་༔ ད་ཆེན་བར་གཟབ་ག[ (ཧེཏུནྟnཧཟ5༔ ཞེས་བ་མང་-ཧེཏུ ཅnཊ་ཀ3:: .ཞེས་བ་jད་དit བསན་བཙག་འདིའི་མིང་ལ་འདི་ག་ས་ག་ཚད་བར་ཐུགས་ག . बौद्धधर्म० वि० इति० पृ० 447 / गो० चन्द्र० पा० / Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ༢ཚ ? མེད་དང་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་ཡི། / ཐེ་ཆེམ་གཉིས་དེ་བ་གྲུབ་བཞིན།། མ་གྲུབ་སྦྱར་བ་དེ་བཞིན་དུ། / མཐུན་པའི་ཕུགས་ལ་ཡོད་བ་དང་།། མེད་བ་དེ་བཞིན་གཉིས་ཀ་དང་།། 3 མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་དེ་བཞིན་ནོ།། གསུམ་ལ་རྣམ་པ་གསུམ་གསུམ་ 1 སྟེ། / སྟེང་འོག་གཉིས ལ་ཡང་དག་གོ། / ལོགས་ལ་འགལ་བ་གཉིས་ཡིན་ཏེ། * / / ཟུར་བཞི་མཐུན་མོང་མ་ངེས་ཡིན། དབུས་ནི་མཐུན་མོང་མ་ཡིན་བའ:། འདི་ཡན་ཆད་བློག་བཞི་དང་རྐང་པ་གཉིས་ཀྱིས་, ཕྱོགས་ཆོས་ཅན་གྱི་བདུན་ ཚིགས་དགུའི་མཚན་གཞི་དངོས་སུ་བསྟན་པ་ཡིན་ལ། སྦྱར་བ་དགུ་པོ ་དེའི་ རྟགས་རྣམས་གོ་རིམ་བཞིན་སྟོན་པ་ལ། གཞལ་བྱ་བྱས་དང་མི་རྟག་དང་། བྱས་དང་མཉན་བྱ་རྩོལ་བྱུང་དང་།། // / མི་རྟག་རྩོལ་བྱུང་ལུས་ཅན་མིན།། 1) གསུམ་པ་རྣམ་བ་ཤཱརྒྱལ་ཆེན་5!! , དེ་ 2) བྷུར་བཞི་མཐུན་མོང་མ་ངེས་བཞིན , in, 3 ] ཚད་རྩེ 3) མི་རྟག་ལྕབ་བྱུང་ལུབ་མིན་རྟག ] , . བཟ• | དེ་༔ དཱ། Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 ཞེས་རྐང་བ་གསུམ་བྱུང་ངོ་། །དེ་བཞིན་དུ་དགུ་པོ ་དེའི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་དགུ་ སྟོན་བ་མ་ག ་རིམ་བཞིན་ རྟག་དང་མི་རྟག་རྩོལ་བྱུང་དང་། རྟག་དང་རྟག་དང་རྟག་པ་དང་། རྩོལ་བྱུང་མིན་དང་མི་རྟག་རྟག[ ཅེས་ཤོཀ་གཅིག་གསུངས་སོ། / ཡང་རྟགས་དགུ་བ ་དེ་རྣམས་ཇི་ལྟར་འགོད་བའི་ཚུལ་སྟོན་བ་ལ་ རྟག་བ་ལ་ནི་སྒྲུབ་བ་བཀོད། སྟེང་འོག་མི་མཐུན་ལོགས་དང་སྦྱར།། ཡང་དག་གཏན་ཆགས་གཉིས་ཡིན་ན།། ཚོགས་དང་མི་མཐུན་སྟེང་འག་སྦྱར] 7 | འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་གཉིས་ཡིན་ནོ།། ཟུར་བཞི་ཐ་དད་སྣོལ་མར་སྦྱར - མཐུན་མོང་མ་ངེས་རྣམ་བ་བཞི༎ ལགས་གཉིས་ཐད་ཀར་སྦྱར་བས་ནི། .] མཐུན་མོང་མ་ཡིན་མ་ངེས་བའོ།། ཞེས་བློཀ་གཉིས་དང་རྐང་བ་གཅིག་གསུངས་སོ། །འདི་དག་གི་སྦྱར་བ་འགོད་ ཚུལ་ནི་, ཟུར་གསལ་རེའུ་མིག་ཏུ་གསལ་བ་ལྟར་རོ།། 1) རྩོབ་དང་རྟག་དང་རྟག་བ་དང་]l , དྭེ་ད| / 2) སྦྱར་བས་TII , དེ་ནས - Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77o ཡང་གཏན་ཚིགས་དགུ་པོ ་དེ་རྣམས་མཐུན་ཕྱོགས་དང་, མི་མཐུན་ ཕྱོཊ་ལ་ཇི་ལྟར་འཇུག་བའི་ཚུལ་རྣམས་དཔེ་དང་བཅས་ཏེ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ལ་ གཏན་ཚིགས་འཁྲུལ་འཁོར་རྣམ་དག་ཡི(ས?)1] དཔེ་ཡི་རྣམ་བ་འདི་ལྟ་སྟེ། / ནམ་མཁའ་བུམ་དང་བུམ་མཁའ་དང་།། 0l བུམ་བ་གློག་དང་ནམ་མཁའ་བཞིན / / - - མཁའ་དང་བུམ་བ་གློག་བཞིན་དང་།། གློག་དང་ནམ་མཁའ་བུབ་བ་བཞིན།། བུམ་དང་གློག་དང་ནམ་མཁའ་ 3 བཞིན།། 10 | ནམ་མཁའ་རྡུལ་ཕྲན་ལས་བུམ བཞིན།། ཞེས་ཤོ་ལོཀ་གཉིས་དང་རྐང་པ་གཅིག་སྟེ། དཔེ་འདི་རྣམས་ནི་, དྭགས་ དགུ་བོ་དེ་མཐུན་ཕྱོགས་དང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་དག་ལ་ཁྱབ་མ་ཁྱབ་སོགས་ཇི་ ལྟར་འཇུག་པའི་ཚུལ་རྣམས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་གཞི་རྣམས་སོ། །དེ་ཡང་འདི་ནི་ རྟགས་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་སོགས་བར་ཇི་ལྟར་འཇུག་ངེས་བའི་དཔེ་ཙམ་བསྟན་པ་ ཡིན་གྱི། ཐེ་ཚུམ་ཟ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་ལས་གཞན་ནོ་ ཞེས་སྟོན་པ་མ་ དེ་ནི་ངེས་བའི་དབང་བྱས་ཡིན། - - ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་ལུགས་ལ་ནི།། 1) རྣམ་དག་མི" ༔་ཐོགབ•] ཅི། 2) མཁན་ཏང་ཐུན་བ་མཁན་ཟུཝ་དུང་IL E. 7i| 3) བུབ་བ་གློག་དང་མཁའ་བཞིན་དང་། ལྕེ, d, il ཚན་རྩེ། Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27l ཡོད་དང་མེད་དང་ཡོད་མེད་དང་༡༡ ཕྱོགས་གཅིག་མཐའ་དག་སྦྱོར་ 1 བས་སོ།། 13 [ ཞེས་གསུངས་སོ།། ཕྱོགས་ཆོས་དགུའི་འཁོར་ལ་ྋསློབ་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་བོས་ མཛད་བ་རྫོགས་སོ།། ཟ་ཧོར་གྱི་མཁས་བ་བ ་དྷི་བདུ་དང་, དགེ་སློང་དྷརྨ་ལོ་ཀས་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ཏེ་ གཏན་ལ་ཕབ་བའོ༎ // ) ཟླས་སོ། / // ཆ་ སོ་ 1) གྱུར་བས་*i ་འོག, དེ་ji[ ཚད་ ཟེ། Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ཟུར་མཆན་དང་བོ། ཕྱོགས་ཆོས་འཁོར་ལོ འི་ཚིགས་བཅད་དེ་དག་གི་དོན་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ ཚུལ་ཤུབ་མཆོན་མཛད་བྱང་མེད་པ་ཞིག་བསྟན་འགྱུར་ནང་རྩ་གཞུང་དེ་དང་ལྷན་ གཅིག་ཏུ་འདུག་ཅིང་། དེ་ཉིད་རྩ་གཞུང་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་བཀོད་ན་མཛེས་ པཇ་མཁོནཡང་| ':རྩ་གཞུང་དང་མ་འདྲེས་པར་གོ་བའི་ཆེད་དུ་འདིར་སོ་ སོར་བཀོད་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཡང་།= -- མ །རྟག་དང་མི་རྟག་རྩལ་བྱུང་དང་་ བར་དུ་རྟོག་པ་རྣམ་གསུམ་དང་།། རྩོལ་བྱུང་མིན་དང་མི་རྟག་རྟག / དགུ་པོ་འདི་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས། 1 |l གཞལ་བྱ་བྱས་དང་མི་རྟག་དང་། / བྱས་དང་མཉན་བྱ་རྩོལ་ལས་བྱུང་།། མི་རྟག་རྩོལ་བྱུང་རེག་བྱ་མིན།། དགུ་པོ་འདི་ནི་རྟགས་རྣམས་ཡིན།། 3 / དང་པོ གསུམ་པ་མརྫུན་ཕྱོགས་ལ།། - ཡོད་བ་གཞིར་བཞག་མི་མཐུན་ལ།། ཁྱབ་བྱེད་གཏན་མེད་གཉིས་བ་འ།། བར་པ་རྣམ་གསུམ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ།། 3 / མེད་པ་གཞིར་བྱས་མི་མཐུན་ལ། - Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཁྱབ་དང་མི་མཐུན་རྣམ་གཉིས་ས།། འོག་མ་གསུམ་བོ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ།། རྣམ་བ་གཉིས་བ་གཞིར་བྱས་ནས།] 4 Il མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་བ་དང་། གཏན་མེད་རྣམ་བ་གཉིས་བ་ཡིན།། རིམ་པ་བཞིན་དུ་གོ་བར་མཛད། ཟུར་བཞི་དངོས་ཀྱི་མ་ངེས་པ།། , | ལོགས་གཉིས་ལ་ནི་འགལ་རྟགས་ཏེ། དབུས་ཀྱི་དབུས་ནི་མཐུན་མོང་མིན།[ དབུས་ཀྱི་ཐོག་མཐའ་ཡང་དག་དགོད།། བླ་གོས་ཁྱོན་དུ་འཁུམས་བར་མཛད།[ s [1 i) ནཱརྡཞིས་ཀ་རྣམས་བད་ཆག་གཙང་མར་ཞདུག་ག་, ནཱད་བདུ་མ་ཞིག་གིས་མཆན་གྱི་ཚུན་ ་ཏུ་ཐེ་བ་འ་ནོil Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ཟུར་མཆན་གཉིས་བ། གཤམ་གསལ་རེའུ་མིག་ནང་ཨང་དང་བོ་ནས་བཞི་བའི་བར་གོ་རིམ་བཞིན་ཆོས་ ཅན་དང་, བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་དང་། རྟགས་དང་། མཐུན་མི་མཐུན་གྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ གནས་སུ་གོ བར་བྱའོ། / ཕྱོགས་ཆོས་འཁོར་མོ འི་རེའུ་མིག་ གང་དག་ རྟག་ བྱས་ མི་རྟག་ མི་རྟག་ རྩོལ་བྱུང་ གཞལ་བྱ་ མཐུན་ . | མི་。 | མཐུན་• | མི་x | མཐུན་。 | མི་༣ མཐུན་མིན་ འགཁ་ *NEE ཇུག་ བྱས་ རྡོག་ མཉན་བྱ་ | མི་。 | མཐུན་x| མི་ / / } དྲུག་ - རྩོལ་བྱུང་། | མཐུན་ [མི༣ མཐུན་ 1. རྩོལ་བྱུང་མིན་ / མི རྟག་ མི་རྟག་ རྩོལ་བྱུང་ ལུས་ཅན་མིན་ མཐུན་༣ | མི་。 | མཐུན་༣ | མི་ | མཐུན་༣ | མི་༣ གང་དག་ མངེས་ Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ an གོང་གསལ་རེའུ་མིག་ནང་གི་རྟགས་རྣམས་གཤམ་གསལ་འགྲེལ་བརྗོད་ ལྟར་ཤེས་དགོས། ༡༠=ཁྱབ་པའ༎ 2 རྨ=མེད་བའོ།། 3 2= རྣམ་གཉིས་སུ་འཇུག་བབ། * མཐུན=མཐུན་ཕྱོགས།། * མི=མི་མཐུན་ཕྱོགས།། Page #427 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #428 -------------------------------------------------------------------------- _