________________
૧૩૪ પલાનું શાક કરે છે, કડવી ઘેલીના મુળથી ઉલટી થાય છે, અને સરપ ૫
ઉપર પડે છે, તથા પીવરાવે છે તેથી ઝેર ઉતરે છે. કંચનાર–ચંપાકટી, મેટાં ઝાડ થાય છે, તે તુર, મધુર, ને કઈવે, વાયુકરતા,
ટા છે, ઝાડાને કર્જ કરે છે, ને તેની ભાજી કરે છે. કડા–મોટાં ઝાડ થાય છે, એની શીંગને કાલી કહે છે, છાલ ઉકાલી તેને
અવલેહ કરે છે, ઘા ક અને પ્રાણી છે. દુધલાકડા એના રીરમાં ઝેર છે, માણસ ખાય તે મરી જાય, એના ઇન્દ્રજવ મીઠાં છે. કપુર–ઝાડ થાય છે, તેને ચા મારવાથી ખીર નીકળે છે, તેમાંથી કપુર બના
વે છે. હલકો, ખુશ બેદાર, ને શીતલ છે, મધરોને કહે છે, તે પણ કામમાં વાપરે છે, તેમજ કેળના જુના થડમાંથી પણ કપુરની પત્રીઓ ની
કળે છે. કરીઆતા-છેડવા શાયછે, ટાટુને કડવું છે, તાવના કામમાં ઘણું વપરાય છે. કડુ–ડ થાય છે, રૂક્ષ ટાઢ ને અગ્નિ વધારે છે, રેરા લાગે છે. કપુર કાલી–વેલા થાય છે, અને સુગંધી છે, ગરમ, કડવી, તુરીને મારી
છે, વધારે ખાવાથી પેટમાં અગ્નિ (બળતર) ટાય છે. કટ ખરોડા–નિકત જીવંતી, વેલે થાય છે, કુલ કડવા, મુળ ઘસીને
પીએ તથા પડે સરપ વગેરેનું ઝેર ઉતરે છે. કડવી ધીમેડીકડવાં તુરીઆ, જાલી જે વેલા થાય છે, ૧ ફળ પલાળા રાખીને પીવાથી ઝાડાને ઉલટી થાય છે, ધણું કડવું છે, ફળને સુકે સુંધ
વાથી કે વાવે છે, અને પાણી ઝરે છે, ને માથાના દરદને મટાડે છે. કચુર–ગંધ મુળ છે. ગાય છે, તેની નીચે આંબા હળદર જેવી ગાંઠ નીકળે
છે, કડવોને હો લાગે છે, ગધી, દીપન, પાચન કરે છે. પીલા–તેના ઉંબરા જેવાં મેટાં ઝાડ થાય છે, અને તેનાંજ જેવાં પાંદડાં થાય છે, તેને ફળ લાગે છે, ત્યારે તે ઉપર રાતે ભુકો જામે છે, ભેગું કરીછે તેને કપલે કહે છે, કડ છે, તેમજ ગરમ છે, તે મલમના કામમાં
આવે છે, એ ભૂકા દાબવાથી ઘારાં, ચાં, મટી જાય છે. કતક ફલ- નીરમલી, કડવી, મધુરી ને ચીકણી છે, તેને ભૂકો કરી ખરાબ
પાણીમાં નાંખે તે પાણી સાફ કરે છે, ને વીંછીના ડંખ ઉપર ઘસીને વળ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
