________________
૧૮
ખાવાના ઉોગમાં લે છે, તેથી કોઢનું દરદ મટે છે, શરીરમાં તાકાત આવે છે, ને દમના રોગને પણ મટાડે છે. તેમાં ઝેર છે, તેથી વગર
ઘેલી તેમજ કાચી ખાવામાં આવતી નથી, તેને ઘણી રીતે સુધ કરીને તેની ખાખ બનાવે છે, ને પછી ઉપયોગમાં લે છે, ચી ખાવામાં આવે તે માણસના જીવને નાશ કરે છે, તેને ઝેરી ગુણ સોમલ જેવો છે. હાડસાંકળી-જવલરી. થોરની જાતના વેલા થાય છે, બેધાર, ત્રધાર, ને
ચારધારવાળી છે, એથી રેચ લાગે છે, તથા ગરમ ને કડવી છે. હીરાબેળ –એક જાતના ઝાડનો સુંદર છે, કડવો, તુરો ને મધુર છે. હીંગ, વધારણું–મેટા ઝાડ થાય છે, તે તીખી ને ઘણું ગરમ છે,
પાચનશક્તીને વધારે છે. હીરાકસી–લેદ્રને ગંધકના તેજાબથી બને છે, તુરી, ખાટી, ખારી, ને
ટાઢી છે, તે ધણા કામમાં વપરાય છે. રસાયણ જેવા ગુણ ધરાવનારી દવા-કાલી મુસલી, ગળો, ઘી કુઆર, ડુંગળી, બાબચી, બ્રાહમી, ભાંગરે, મીઠી ખરડી, સેમલે, શેરડી નામ
ને વેલે થાઓ છે, વીકારી કંદ, અસદ, વિગેરે. અમલ દવા (ખાટી) સીત વીર્ય છે–૧.આંબલી, ૨. કઠ, ૩. ચણાને
ખાર, ૪. નારંગી, ૫. બીજોરું, ૬. લીંબુ, ઉપરની દવામાં દીપન, પાચન, ગુણ છે.
૧. આંબા, ૨. આમળાં, ૩. ચાંગેરી, ૪. જાંબુ, ૫. દાડમ, ૬. દ્વાલ, આ દવામાં દીપન, પાચન, શકિત નથી. અમલ વિરૂદ્ધની દવા, તે ખટાસને દુર કરનારા ખાર છે. ૧. સંખ, ૨. સંચલ, ૩. સાદું મીઠું, ૪. ચીત્રક ખાર, ૫. ટંકણુ ખાર, ૬. સાજીખાર, ૭. સીંધવ, ૮. અધેડા ખાર, ૯. પાપડ ખાર, ૧૦.
નવસાગર, ૧૧. જવ ખાર, ૧૨. વડાગરૂં મીઠું, ૧૩, ચીંચાખાર. ઉષ્ણ દવા, શરીરમાં ચેતન કરનારી-અકલકર, અજમો, આકડો,
ઉપલેટ, ગજ પીપર, જાયફળ, ડુંગળી, તેજબલ, પીપર, અગર, અરણી, આદુ, કપુર, જટામાસી, જાર, તજ, દસમુળ, પીપરી મુળ, અધી, અરીઠા, ઇસેસ, કાયફલ, જવખાર, જાવંત્રી, તુલસી, નાગરમોથ, ભારંગી, ભીલામે, લવીંગ, સુંઠ, અંબર, માલ કાંકણું, લસણ, હીંગ, કસ્તુરી,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
