Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
નામ- નામજિણા જિણનામા (જિનેશ્વર ભગવંતનું નામ.)
સ્થાપના :- શ્રવણજિણા જિણિંદ ડિમાઓ (જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમાઓ.)
દ્રવ્ય - દ્રજિણ જિણ જીવા (તીર્થકર નામ કમ ઉપાર્જિત કરેલ છે એવાં જિનેશ્વર થનારા જી.)
ભાવ ભાવજિણ સમવસરણટ્ટા (સમવસરણમાં બિરાજમાન સાક્ષાત પ્રત્યક્ષ જિનેશ્વર ભગવંત.)
આવા ચાર નિક્ષેપાની વિશિષ્ઠતા અને વૈજ્ઞાનિકતાને તાર્કિક અભ્યાસ કરીશું.
જ્ઞાનનું વાહન ભાષા છે. અમૂર્ત જ્ઞાન ભાષામાં ઉતરી મૂર્તરૂપ બની વ્યવહાય બને છે. ભાષા શબ્દાત્મક છે અને શબ્દને સામાન્ય અર્થપ્રયોગ ઉપર જણાવ્યા મુજબ ચાર પ્રકાર છે.
એ ચાર નિક્ષેપાને પ્રથમ આપણે “રાજાના ઉદાહરણથી સમજીશું.
રાજા કેઈનું નામ હોય ત્યારે તે એ નામથી વ્યવહત ન થાય છે. એ નામ માત્રથી “રાજા” હેઈ, નામ રાજા છે. રાજા શબ્દને આ અર્થ નામ નિક્ષેપ કહેવાય.
રાજાની મૂર્તિ, છબી કે ચિત્રને પણ “રાજા” કહેવામાં આવે છે. જેમ ભગવાનની મૂર્તિને ભગવાન કહેવામાં આવે છે તેમ એ સ્થાપના અર્થાત્ ચિત્ર-છબી-મૂર્તિના રૂપે રાજા હાઈ સ્થાપના રાજા છે. “રાજા” શબ્દને આ અર્થ સ્થાપના નિક્ષેપ કહેવાય.
