Tattvavichar ane Abhivandana

Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 30

લગ્ન: ચારિત્રઘડતરનું સાધન
બ્રાહ્મણોએ ધર્મ, નીતિ ઊભાં કર્યા. કાયદો કદી જાહેર મતથી આગળ જઈ 2 sty ten. Law is always behind public opinion. Lê જાહેરમતથી આગળ વધે તે અર્થશૂન્ય અક્ષ તરીકે જ જીવે છે.
દાખલા તરીકે, કાયદાની દષ્ટિએ વિધવાલનની છૂટ અપાઈ પરંતુ જાહેરમત ન કેળવાય ત્યાં સુધી એ અત્યંત નિંદનીય કાર્ય ગણાતું. એ જ રીતે હિંદુ ધર્મના કાયદામાં પત્ની હયાત છતાં બીજી પત્ની કરવાની છૂટ છે. છતાં આપણે અનુભવ છે કે અત્યારે બીજી પત્ની કરનારની દયાજનક સ્થિતિ થઈ પડે છે. સમાજના સખ્ત રોષને પાત્ર બને છે.
એટલે જાહેરમત વિશેષ મહત્ત્વનું ગણાય છે. સ્ત્રી-પુરુષનું આકર્ષણ કુદરતી છે. એ શારીરિક જરૂરિયાત છે. એક જ વ્યવહારના બે ભાવ સમાજે શબ્દોથી સજ્ય છે. એકનું નામ પ્રેમ છે, બીજાનું નામ વ્યભિચાર છે. એટલે પ્રેમ કોને કહે અને વ્યભિચાર કોને ગણવો એ સમાજ નકકી કરે છે.
અનિયંત્રિત વ્યવહારથી બચવા ખાતર એક સ્ત્રી અને એક પુરુષના જોડાણને આપણે લગ્ન ગયું છે. એક રીતે બ્રહ્મચર્ય તેડવું એ શરીરનું વિનાશતત્વ છે. તે ય આ તત્વ વિનાશક હોવા છતાં સુખમય છે, આકર્ષક છે. એમાં જ કુદરત સર્જનશક્તિ મૂકી છે.
માણસ સ્વભાવે સ્વાથી છે. પરંતુ લગ્ન પછી સ્ત્રી, સંતાન એનામાં કુટુંબભવ ગાડે છે. ત્યાગ અને નિઃસ્વાર્થવૃત્તિ પ્રેરે છે. સાથે સાથે સંકુચિત દષ્ટિ પણ આવે છે. મારું ઘર, મારી સ્ત્રી, મારું કુટુંબ એમ મારું મારું કરીને વિશાળતા ભૂલે છે. ,
એક પુરુષ અને સ્ત્રી કરી શકે છે. લગ્નમાં આજે જ્ઞાતિની કડક મર્યાદાઓ નડે છે.લગ્નવિચ્છેદની છૂટ નથી. આમાં કુદરતી કાનને કે સારાનરસાપણાને જેટલું વિચાર થાય છે એથી વિશેષ રૂઢિને ખ્યાલ કરવામાં આવે છે. હું એટલું ચોક્કસ માનું છું કે આપણું મર્યાદા એવા પ્રકારની હેવી જોઈએ કે જેથી સ્ત્રી-પુરુષ બંનેનાં દિલમાં એની પ્રસન્નતા ટકે.
લગનવિચ્છેદની છૂટથી સ્ત્રી-પુરુષનાં જીવન અસંયમી ન થાય એ આપણે જરૂર વિચારીએ. પરંતુ એકબીજા વચ્ચે એક તિરસ્કાર હોય, એકબીજાને ધણુ છૂટે એટલો સંબંધ બગડ્યો હોય ત્યારે લગ્નવિચ્છેદની છૂટ હોવી જોઈએ.