________________
૧૫૪
તત્ત્વવિચાર અને અભિવ’દના
અંધારણની કલમ ૧૯ મુજબ દરેક નાગરિકને વેપાર અથવા ધંધા કરવાનો મૂળ અધિકાર છે. પણ એ જ લમમાં આ મૂળ અધિકાર ઉપર, સમાજહિતમાં વ્યાજબી અંકુશ મૂકવાની રાજ્યને સત્તા છે. કંપની લ!માં આવા અંકુશો છે. દાણચારી ખૂબ થતા હાય તા વેપાર ઉપર અંકુશ મુકાય. એવી જ રીતે બીન્દ્ર – વાણીસ્વાતંત્ર્ય, સભા ભરવી – વગેરે અધિકારો વિશે પણ હવે વ્યાજખી અંકુશા અને કહેવા ? પાર્લામૅન્ટને વ્યાજખી લાગે, કાટને વ્યાજખી ન લાગે. legal અને judiciary વચ્ચે સંઘર્ષનું મૂળ આમાં રહ્યું છે. કાયદાના અર્થ કરવામાં માત્ર શબ્દોના અર્થ થતા નથી. જજ પણ છેવટે એક ચાક્કસ અભિપ્રાય ધરાવતી વ્યક્તિ છે. અલબત્ત, પોતાના અભિપ્રાયાને કાયદાનો અર્થ કરતી વખતે વચ્ચે લાવવા ન જોઈએ. આ કહેવુ સહેલું છે. સુપ્રીમ કૉર્ટે જ એક કેસમાં કહ્યું છેઃ
'In evaluating such elusive factors (like reasonable restriction) and forming their own conclusion of what is reasonable, in all the circumstances of a given case it is inevitable that the social philosophy and the scale of values of the judges participating in the decision should play an important part and the limit to their interference with legislative judgement in such cases can only be dictated by their sense of responsibility and self-restraint and the sobering reflection that the constitution is meant, not only for people of their way of thinking but for all and that the majority of the elected representatives of the people in authorising the imposition of the restrictions, considered them to be reasonable."
જે છ જજોએ પાર્લામેન્ટને આવી સત્તા નથી એવુ કરાવ્યુ. તેમણે મૂળ અધિકારા શા છે, તેનુ સ્વરૂપ, તેમાં ફેરફાર કેમ ન થઈ શકે, તેમ કરવા દેવાય તા કેવું અનિષ્ટ થાય વગેરે પ્રશ્નોની લખાણથી ચર્ચા કરી છે: જે પાંચ જજોએ પાર્લામૅન્ટને આવી સત્તા છે એમ ઠરાવ્યું તેમણે આ બધાને સખળ જવાબ આપ્યા છે. શકરીપ્રસાદના કેસમાં આવી ચર્ચા થઈ નથી. એ સના
