Book Title: Tattvavichar ane Abhivandana
Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
સ્વામી વિવેકાનંદ
૯૯
ધ્યાન ધર્યું. દિવસનું કા" કયું. સાંજે સાત વાગે આરતી સમયે ફરીથી સમાધિમાં બેઠા અને એક કલાકને અ ંતે દીધે શ્વાસ લઈ, ૩૯ વર્ષની વયે પોતાનું જીવનકાર્ય પૂરું કરી ચિર શાંતિમાં ાઢયા.
સ્વામી વિવેકાનંદે ભારતવર્ષને અને જગતને સંદેશ આપ્યા તે શે હતા ? ટ્રંકમાં એમના પેાતાના શબ્દોમાં જ એ રજૂ કરીશ. તેમણે કહ્યું છે; “મારા આદર્શો હું થાડા જ શબ્દોમાં રજૂ કરી શકું છું. માનવમાત્રને એના દિવ્ય સ્વરૂપનું ભાન કરાવવુ અને જીવનની પ્રત્યેક ક્રિયામાં એ સ્વરૂપને મૂત કરાવતાં રહેવું. મુક્તિની મને કાઈ ઝંખના નથી. શાંત ઝરણાની જેમ લાકહિતાર્થે કામ કરતાં કરતાં અગર હાર વાર જન્મ લેવા પડે તા ભલે લેવા પડે. એ જ છે મારે ધર્યાં. મરીશ ત્યાં લગી હું અવિરત કામ કરતા રહીશ અને મૃત્યુ પછી પણ જહિતાર્થે પ્રવૃત્ત રહીશ.” માનવીનું અ અંતિમ ધ્યેય, સવ ધર્માંતા છેડા તા એક જ છે– પરમાત્મા સાથેનું તાદાત્મ્ય, દિવ્ય તત્ત્વ કે જે દરેક માનવીની અસલ પ્રકૃતિ છે તેની સાથે સુભગ સમાગમ. જનસમાજમાંથી એક વાર ધર્માં ખસેડી લઈએ તા પછી રહેશે શું ? રાની પશુઓથી ભરેલું જંગલ જ રહેશે. ઇન્દ્રિયસુખ એ જનસમાજનું ધ્યેય નથી. જીવનનું ધ્યેય છે જ્ઞાન. પણ આ ધ્યેય સિદ્ધ કેમ થાય ? નિવૃત્તિમય જીવનથી. સ્વામી વિવેકાન દે કહ્યું, “ ઈશ્વરની ઉપાસના, જનકલ્યાણનાં કાર્યાંથી થઈ શકે છે. ઈશ્વરની ખોજમાં તમારે કયાં જવું છે ! જે દીન છે, દરિદ્ર છે, જે અપંગ છે તે સહુ ભગવાન નથી શું ? મારા ઇશ્વર એ છે જે દુષ્ટામાં છે, જે ક ગાળામાં છે, જે સવ જાતિના અને પ્રાણીમાત્રના દરિદ્રોમાં રહેલા છે – એ જ મારા આરાધ્ય દેવ છે.” સ્વામી વિવેકાનદ મહાન ક યાગી હતા. તેમણે સંન્યાસધર્મ ને નવું સ્વરૂપ આપ્યું અને સંન્યાસ મારફત જનકલ્યાણુતે મા બતાવ્યા. અપરિગ્રહ અને બ્રહ્મચર્યનાં ત્રતાને સ્વીકારી જ્ઞાન અને માનવસેવામાં અવિરત જીવન સમર્પણ કરતા શિક્ષિત સંન્યાસીને નવા વ તેમણે ભારતને આપ્યા.
તેમને ખીજો સંદેશ છે સવ ધમ સમભાવના, આ જગતમાં ધમ ને નામે ઘણા કલા થયા છે. પાતાના ધમ જ સાથે અને એ જ મુક્તિને માગ છે એવા હઠાગ્રહ અને ઝનૂન ધર્મોને લજવે છે. તે ધમ' નહિ, પણ પથ છે. સ્વામી રામકૃષ્ણ પરમહંસે પેાતાના દેહમાં સર્વ ધર્માના સાક્ષાત્કાર કર્યાં અને તેમને વારસા વિવેકાન દે જાળવી રાખ્યા.
