________________
૨૮
ગેવધધી, અહિંસા, સંરક્ષણ અને
ગોવંશપ્રતિબંધક કાયદો
બંધારણની કલમ ૪૮ માં પ્રબંધ છે કે
• The state shall, in particular, take steps for preserving and improving the breeds and prohibiting the slaughter of cows and calves and other milch and drought cattle.'
“રાજને, ખાસ કરી ગાય, વાછરડાં અને બીજાં દુધાળાં અને ઉપયોગી જનાવરની ઓલાદ જાળવવા અને સુધારવા તથા તેમની કતલ અટકાવવા પગલાં લેવાં. .
સુપ્રીમ કોર્ટે તેને અર્થ એ કર્યો છે કે (૧) ગોવધ અને ભેંસનાં પાડા તથા પાડીના વધને સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ થઈ શકે. (૨) ભેંસ દૂઝણી હોય ત્યાં સુધી તથા ખૂટ અને બળદ ઉપયોગી હોય ત્યાં સુધી તેમના વધને પ્રતિબંધ થઈ શકે. (૩). તે ઉપયોગી કે દુધાળાં ન રહે ત્યારે તેમના વધને પ્રતિબંધ બંધારણપુર:સર નથી.
. આ કલમ અન્વયે કેટલાંક રાજ્યોએ ગોવધબ ધીના કાયદાઓ કર્યા. તેમાં ગોવધબંધી ઉપરાંત બળદ, ભેંસ, પાડા વગેરે જનાવરોના વધની પણ બંધી કરવામાં આવી હતી. કસાઈઓ અને મુસલમાન વતી આ કાયદાને પડકારવામાં આવ્યા હતાં. તેમાં મુખ્ય બે મુદ્દા ઉપસ્થિત કરવામાં આવ્યા હતાઃ (1) કસાઈઓએ કહ્યું હતું કે આ કાયદાથી વેપારધંધો કરવાના તેમના મૂળભૂત હકને બાધ આવે છે. (૨) મુસલમાએ કહ્યું હતું કે બકરી ઈદને દિવસે ગેહત્યા કરવી એ ઇસ્લામ ધર્મનું ફરમાન છે અને તેથી આ કાયદાથી તેમના ધાર્મિક કે અને માન્યતાઓના મૂળભૂત અધિકારને બાધ આવે છે. છેવટે ઈ. સ. ૧૯૫૮માં સુપ્રીમ કોર્ટે ઠરાવ્યું કે ગાયની સંપૂર્ણ વધબંધી કરવામાં આવે તેથી કસાઈ ઓના વેપારધંધાને કેટલેક અંશે બાધ આવે છે તે ખરું છે પણ તે હક્ક
