Tattvavichar ane Abhivandana

Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 79

તત્ત્વવિચાર અને અભિવ`દના
એટલી પ્રગતિ કરી શકયો નથી. એ પ્રગતિ કરવાની વિજ્ઞાન હવે ફરજ પાડે છે, અથવા વિનાશ બતાવે છે. સમાજમાં, વ્યક્તિ-વ્યક્તિ વચ્ચેના વ્યવહારામાં જેમાં હિંસા તજી, શાંતિમય ધારણ, કાયદાનું શાસન સ્વીકાયું, તેમ આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે Rule of Law – મતભેદોના નિરાકરણ માટેના શાંતિમય મા – સ્વીકારીશું કે નહિ તે પ્રશ્ન આપણી સમક્ષ છે. National security cannot exist in international anarchy. આંતરરાષ્ટ્રીય અરાજક્તા અને રાષ્ટ્રીય સલામતી હવે પરસ્પરવિરોધી વસ્તુ છે.
૭૦
ફ્રેન્ચ રેવાલ્યુશને ત્રણ પ્રકારના આદર્શો આપ્યા ઃ સ્વત ંત્રતા, સમાનતા અને ભ્રાતૃભાવ. ૧૯ મી સદી રાજકીય સ્વત ંત્રતા માટેની લડતની સદી હતી; રાજકીય સ્વતંત્રતા મળ્યા બાદ સ્વતંત્ર દેશને લાગ્યુ કે આર્થિક સમાનતા વગર રાજકીય સ્વતંત્રતા ખાલી ખેાખું છે, એટલે આર્થિક સમાનતા માટેના પ્રયત્ને ૨૦ મી સદીમાં શરૂ થયા, અને તેમાંથી સમાજવાદ અને સામ્યવાદને! જન્મ થયા. પરંતુ સ્વતંત્રતા અને સમાનતા વિશ્વબંધુત્વની ભાવના પ્રગટચા વિના અધૂરી રહે છે. સ્વતંત્રતા અને સમાનતાની ભાવના માણસને માણસથી કેટલેક દરજ્જે જુદા પાડે છે, ત્યારે વિશ્વબંધુત્વ માણસ-માણસને બંધુત્વભાવથી જોડે છે. પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે આપણે એટલે સુધી પહેાંચી શકીશું ખરા ? માણસ વિશ્વખંધુત્વની ભાવના કેળવી શકશે ? ચંદ્રલેક પર વિજય મેળવવામાં સફળ થયેલ માણસ પોતાની જાત પર વિજય મેળવી શકશે ખરા ? આનો જવાબ આપણે સૌએ આપવાના છે. માનવજાત માટે આવી આધ્યાત્મિક અને નૈતિક ટોટી ઇતિહાસમાં આવી નથી. વિજ્ઞાને જે સિદ્ધિ મેળવી છે તેના સદુપયોગ કરી, સમસ્ત માનવજાત સુખી અને આબાદ થઈ શકે છે. તેના દુરુપયોગ કરી વિનાશ નેાતરી શકે છે. લશ્કરી શસ્ત્રસર'જામ પાછળ આજે જે અનગળ ખર્ચ થાય છે તેને અરધા ભાગ પણ માનવકલ્યાણ માટે વપરાય તા દુનિયાનાં ગરીબાઈ અને ભૂખમરા દૂર થાય. વૈજ્ઞાનિક શોધના ઉપયોગ મનુષ્યના સુખ માટે થાય તા ઉત્પાદન અનેકગણું વધે અને કઈ વસ્તુને અભાવ ન રહે. અણુશસ્ત્રો એક રીતે માણસને અહિંસાની નજીક લાવે છે, કારણ કે તે અહિંસાને વિચાર કરવાની ફરજ પાડે છે. સનાશ અથવા અહિંસા : આ બે વચ્ચે પસંદગી કરવાની રહે છે. વિજ્ઞાન અને આધ્યાત્મિક મૂલ્યાના સમન્વય સુખ, સમૃદ્ધિ અને શાંતિ સ્થાપશે. તેના પરસ્પર વિરોધ વિનાશ લાવશે.
પચીસ સે। વર્ષ પૂર્વે બુદ્ધ અને મહાવીરે જે સંદેશ આપ્યા તેને સાક