Book Title: Tattvavichar ane Abhivandana
Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
૮૫
ભગવાન બુદ્ધે
ગૃહત્યાગ કરી, સિદ્ધાર્થ કાલામ અને ઉદ્રક જેવા વિખ્યાત ઋષિના આશ્રમમાં રહી તત્ત્વજ્ઞાનનેા અભ્યાસ કર્યાં. યાગથી સમાધિની આઠ પાયરીએ વટાવી ગયા. પણ તત્ત્વજ્ઞાનની પાપટપચીથી અથવા યાગની સિદ્ધિઓથી સિદ્ધા ના મનનું સમાધાન ન થયું. તેથી પ્રચલિત ધમ પથામાં પેસી વખત ન બગાડતાં, પોતે જ પ્રયત્ન કરી નિર્વાણને માગ શોધી ક.ઢવાનો નિર્ણય કર્યો.
હઠયોગની સાધના કરી, કંઠાર તપશ્ચર્યા આદરી. હાથપગ સાંઠીયા જેવા થઈ ગયા. મરડાના કરાડ સાફ દેખાવા લાગી. ભાંગેલા ધરના વાંસની પેઠે પાંસળી હચમચી ગઈ. પાણીમાં પડેલ નક્ષત્રાનાં પ્રતિબંખ જેમ ઊં’ડાં ગયેલાં દેખાય છે તેમ તેની આંખની કીકી ઊ`ડી ઊતરી પડી. કડવું કાળું કાચું કાપીને તડકામાં નાખતાં જેમ કરમાઈ જાય છે તેમ તેની અગાઉની સુંદર અંગકાંતિ છેક કરમાઈ ગઈ અને તનાં પેટ અને પીઠ ચોંટીને એક થઈ ગયાં. ઉગ્ર તપશ્ચર્યાના વિકટ મા થી પણ પરમ શાંતિ પ્રાપ્ત થઈ નહિ. તેથી સિદ્ધાર્થે ઉગ્ર તપશ્ચર્યા છેાડી દીધી. તેના સાથીઓએ તને ઢાંગી ગણી તનેા ત્યાગ કર્યાં. છ વર્ષની તપશ્ચર્યા પછી, સિદ્ધાર્થ અનુભવ્યું કે જેમ કામાપભાગમાં સુખ નથી તેમ માત્ર દેહદ'ડથી સુખપ્રાપ્તિ થતી નથી. તેણે મધ્યમ માર્ગ સ્વીકાર્યું અને તેનું ધ`ચિંતન આગળ વધ્યું, ધ્યાનસ્થ સમાધિમાં અંતે માધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું અને સિદ્ધાર્થ ખાલી ઊઠયા :
અનેક જન્મજન્માંતરાવાળા આ સંસારમાં હું રાત્રિદિવસ દોડચો અને ગૃહર્તાની શોધ કરતાં વારંવાર જન્મદુઃખ પામ્યા. હે ગૃહર્તા! આજ તુ મને પ્રત્યક્ષ થયા છે. હવે ફરીથી ઘર કરીશ નહિ. તેનાં સવ પીઢિયાં-પાટિયાં ભાંળી. ગયાં છે, અને માલ તૂટી ગયા છે. મારું ચિત્ત નિર્વાણ પામ્યું છે અને તૃષ્ણાના ક્ષય થયા છે. પાતાની જ્ઞાનર્દિષ્ટ વડે ચાર આ સત્યા અને તદન્તગત આ અષ્ટાંગિક માગ તેણે જોયા. વિમુક્તિસુખનો અનુભવ થયા. અવિદ્યાથી જસ-ભરણ સુધીની કાર્યકારણપરંપરા શોધી, દુઃખના આત્યંતિક નાશ માગ' જડયો.
સાધિજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ પછી, મુદ્દના મનમાં વિચાર આવ્યા કે મને જે ધર્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું છે તેનેા ખેાધ જગતના પ્રપંચમાં રચ્યાપચ્યા રહેલાં જનાને થવા શકય નથી. માટે ધર્મોપદેશની ખટપટમાં ન પડતાં એકાંતમાં જ કાલક્રમણ કરવું સારું છે. વળી વિચાર આવ્યા, કે આ જગતમાં જેમના જ્ઞાન પર અજ્ઞાનમળનાં પડ ઘટ્ટ ખેડાં નથી એવા પુષ્કળ જીવે છે. ધ વાકય એવાના
