Book Title: Tattvavichar ane Abhivandana
Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
૯
મહામૂલા જીવનમાંથી હું શુ' શીખ્યા ?
જીવન પ્રત્યેની દૃષ્ટિ માણસના અનુભવે પરથી ઘડાય છે. વિવિધતાની દિષ્ટએ મારું જીવન સમૃદ્ધ અને સુખી રહ્યું છે. જીવનનાં ચઢાણ સીધાં રહ્યાં છે. મારું બચપણુ દુ:ખી નહતું, છતાં બહુ સગવડભરેલું પણ ન હતું. એમ. એ., એલએલ. ખી. થયા ત્યાંસુધી ખુરસી, ટેબલ કે ઇલેકિટ્રક લાઈટ ન હતાં, ઊભાં થતાં માથું ભટકાય તેવું છાપરું હતું. કાલબાદેવીથી કૉલેજ સુધી ચાલતા જતા અને ટ્રામના પૈસા ખેંચાવતા હતા. ખીજા નાં પુસ્તકા વાંચીને ખીજ ને શીખવતા. દિવસમાં ચૌદ કલાક વાંચતા. વાંચવાના ખસ નાદ હતા. ફર્સ્ટ કલાસ ફ આવવાની ઇચ્છા રહેતી અને તે આવતા ગયા. ધણી સ્કાલરશિપો મેળવી. તેથી મેં મારું સ્વાસ્થ્ય થાડુ ગુમાવ્યું, પરંતુ મનનું સ્વાસ્થ્ય ગુમાવ્યું નહિ.
હું માનું છું કે માણસનું જીવન ચિંતનશીલ હોવું જોઈએ. જેનું જીવન ચિંંતનશીલ નથી તે પ્રવાહમાં ખીજાની સાથે તણાઈ જાય છે. આમ તા મારા કાઈ ગુરુ નથી, પરંતુ ડોકટર આલ્બર્ટ સ્વાઇત્ઝર અને તેથી વધીને ગાંધીજીના જીવનમાંથી હું ઘણું શીખ્યા છું. ૧૯૨૧ ના દિવસેા હતા. ચિત્તર ંજનદાસ, ગાંધીજી, માતીલાલ નહેરુ જેવાનાં ભાષા સાંભળી હું વિચારમાં પડી જતા. અનેક કોલેજિયા કૉલેજો છેાડતા, પણ મેં મારી રીતે વિચાર કરીને નક્કી કર્યુ કે જો હું કૉલેજ છેાડીશ તા મારું જીવન વેડફાઈ જશે. દેશદાઝ હતી, તે છતાં મને અભ્યાસ છેાડવાનુ ચેાગ્ય લાગ્યું નહિ.
.
માણુસે સ્વત ંત્ર રીતે વિચાર કરતાં થવું જોઈએ. ગાંધીજીએ ઘણી પાયાની વસ્તુ શીખવી તેમાં સૌથી મોટી વાત એ છે કે માણસમાં નીડરતા સાથે અપાર નમ્રતા જોઈએ. અને તેનામાં, ભૂલ થઈ હોય તા તે કબૂલ કરવાની અને પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાની શક્તિ જોઈએ.
મારું જીવન વિચારશીલ અને ચિંતનશીલ રહ્યું છે, પણ લાગણીશીલ નથી. હું લાગણીથી ખેંચાઈ જતા નથી. માણસના જીવનમાં ઊર્મિ હાવી જોઈએ, પણ irrational ન હોવી જોઈએ. ગાંધીજીનું જીવન અદ્ભુત હતું છતાં
