Book Title: Tattvavichar ane Abhivandana
Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
૪૬
તત્ત્વવિચાર અને અભિવંદના
તેમનું મેં અનુકરણ નથી કર્યું. મહાન માણસના જીવનનું પણ અનુકરણ ન કરવું, પરંતુ તેના જીવનમાં જે સાચું લાગ્યું હોય તે આપણું જીવનમાં વણી લેવું. અનુકરણ એ મરણ છે – imitation kills.
મારા એમ. એ.ની પરીક્ષકે પ્રો. હેમ્પટન અને પ્રે. રાનડેએ મને લખ્યું હતું કે છેલ્લાં વીસ વર્ષમાં અમે ફિલોસોફીના વિષયમાં આવા પેપર્સ વાંચ્યાં નથી. તેમણે મને કાગળ લખીને કોલેજમાં લેકચરર થવા કહ્યું. મેં ના કહી, કારણ કે મારે વકીલ થવું હતું. મને પૈસાવાળા ઘણું મોટા લાગતા અને મને પૈસાવાળા થવાને મોહ હતો. હવે તે ઘણા પૈસાવાળાના પરિચયમાં આવ્યો છું, હું પણ ઘણું કમાયે. હવે મને એનો મતું નથી રહ્યો. અલબત્ત, માણસના જીવનમાં અમુક સાધનેની જરૂર છે, તેથી વધારેની જરૂર નથી લેતી. માણસ પોતાની મર્યાદા નક્કી કરી શકે છે. હું માનું છું કે જે માણસનું જીવન સંયમી નથી અને જે જીવનમાં ઊંચા ધોરણના નામે જીવનને વિલાસી બનાવે છે તે સુખી નથી થઈ શકતા.
અનેક સામાજિક સંસ્થાઓમાં કામ કર્યું. લાખો રૂપિયાનાં દાન પ્રેમથી મેળવી શક્યો, કારણ કે લેકને વિશ્વાસ સંપાદન કરી શક્યો. માણસ પોતાનું પ્રેમ અને કરુણાનું જળ જેટલું બીજાં પર સીંચે છે તેટલું જ તે બીજાનું જળ મેળવી શકે છે, અને સુખી બને છે. તેમ ન કરવામાં આવે તે માણસ સુકાયેલા વૃક્ષ જેવો બની જાય છે. જે માણસ સંસારમાં રસ નથી લેતિ કે પિતાનું જ સંભાળવામાં માને છે તે સુખી–ખરેખર સુખી નથી બની શકતે.
પરિણીત જીવન એ માણસની મેટામાં મોટી પ્રયોગશાળા છે. માણસને તેની પત્ની કે નોકર સિવાય બીજું કોઈ વધારે સારી રીતે જાણી શકતું નથી. સારી સહધર્મચારિણી મળવી તે ઘણી મોટી વાત છે. તે એક લેટરી જેવું છે, પણ લગ્ન-વિચ્છેદ એ તેને જવાબ નથી.
જીવનમાં આનંદ મેળવવા ઉચ્ચ સાહિત્યનું વાંચન કરવું જોઈએ. ટાગોર, કાલિદાસ, શેકસપિયર વાંચતાં કેટલો બધે આનંદ આવે છે !
- દરેક માણસના જીવનમાં એક ભરતી આવે છે. આ ભરતીને પારખવાની દષ્ટિ જોઈએ. જીવનમાં આવતી તકને ઝડપવાની પણ તૈયારી જોઈએ. તક આવવી એ સદ્ભાગ્ય છે. તકનો લાભ લેવાની શક્તિ કેળવવી એ પુરુષાર્થ છે. માણસ નિબળ ન ઈએ, તેમજ તેનામાં અભિમાન પણ ન લેવું જોઈએ. Inferiority complex કે superiority complex- કંઈ ન જોઈએ.
