Tattvavichar ane Abhivandana

Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 33

૨૪
તત્વવિચાર અને અભિવંદના
જાય એટલે પાછા આવવાનું આકર્ષણ ઓછું થાય તેમાં પણ પતિ-પત્ની બંને કમતાં થાય-અને ત્યાં તે સરળ છે–તો ત્યાં રહી જવાની લાલચ વધારે થાય.
મને એક બીજો પણ અનુભવ છે. વિદ્યાથી જે દેશ જાય તેના પ્રત્યે તનું આકર્ષણ થાય છે. અમેરિકા, બ્રિટન, જર્મની કે રશિયા ગયેલ વિદ્યાર્થીઓ તે. તે દેશના પ્રશંસક થાય છે, અને ભારત સાથે સરખાવે ત્યારે ભારત પ્રત્યે આકર્ષણ રહેતું નથી. મને કેટલીક વખત આશ્ચર્ય થતું કે વિદેશી સરકારે, સંસ્થાઓ, ફાઉન્ડેશન્સ વગેરે આપણા દેશના વિદ્યાર્થીઓને પોતાના દેશમાં અભ્યાસ અથે સારા પ્રમાણમાં સહાય કેમ કરે છે ? શું આ માત્ર પરમાર્થવૃત્તિ જ છે? અનુભવે મેં જોયું કે આ એક સારું મૂડીરોકાણ છે. This is a very good investment. અમેરિકાથી અભ્યાસ કરીને આવેલ વિવાથી તે દેશને પક્ષપાતી થાય છે. આપણા દેશમાં અમેરિકાની કાંઈ ટીકા થાય તો તે તેનાથી સહન નથી થતી. અમેરિકન જીવનપદ્ધતિ, આર્થિક વ્યવસ્થા, રાજકારણી વલણ, બધાને એ પક્ષપાતી બને છે. આ દેશમાં એક વર્ગશિક્ષિત –આવી રીતે અમેરિકાને ટેકેદાર ઊભો થાય છે. કેટલેક દરજજે બીજી દેશે વિશે પણ આવું બને છે. પણ અત્યારે મોટા ભાગે અમેરિકા માટે આ હકીકત છે. એવી જ રીતે સાંસ્કૃતિક પ્રતિનિધિમંડળની આવ-જ, Friendship Societies, Indo-British, Indo-Arab, Indo-Israel, Indo-German, Indo-Soviet --- 241 24 Ef 22412 24141 42di માધ્યમ છે. આવી સંસ્થાઓ મારફતે જે ભારતવાસીઓને લાભ થાય છે તેઓ તે તે દેશના પ્રશંસક બને છે. પણ આ વિયાન્તર થયું.
આને ઉપાય છે ? કેટલાક એવા મતના છે કે વિદ્યાર્થીઓને વિદેશ મોકલવા જ નહિ. તે ભારતીય મટી જાય છે, તેના સંસ્કાર પલટાઈ જાય છે, તે ભારતને ટીકાકાર અથવા વગેવનાર બને છે અને તેમાં અંત ભારતને લાભ કરતાં હાનિ વધારે છે. હું હજી આ મતને નથી. એક તે આપણે બધાને જતા અટકાવી શકીશું નહિં. તેમ કરવું યોગ્ય પણ નથી. ભારતમાં અત્યારે શિક્ષણનું જે ધારણુ છે અને સાધને છે તે – ખાસ કરીને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી ક્ષેત્રે – ઘણાં અપર્યાપ્ત છે અને દેશના યુવકને એવા જ્ઞાનથી વંચિત રાખીએ તેમાં લાભ કરતાં હાનિ વધારે છે. ભારતીય સંસ્કાર વિદેશ જઈને જ ગુમાવીએ છીએ તેમ નથી. દેશમાં પણ શું ચાલી રહ્યું છે ? દુનિયાભરમાં જે પવન વાય છે તેનાથી બચવા માટે, યુવકને વિદેશ ન