Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૫૦.
ઉત્સુક થી યુક્ત ગૌણ નામથી દ્વિવચન અને કવ થી યુક્ત ગૌણ , નામથી બહુવચન થાય. આવો અનર્થ કોઈ ન કરે માટે. ષષ્ઠીનો બાધ કરવા માટે આ સૂત્ર છે. પ્રણિત શબ્દ ગુણવચન પણ છે અને ક્રિયાવચન પણ છે. ગુણવવન – પ્રવૃષ્ટ: સિતઃ (શુવત:) ચિવવન – : : સિનોર્વા - અહીં આ બે પ્રકારમાંથી અવબદ્ધ,
અને ઉત્સુક ના સાહચર્યથી ક્રિયાવચન સ્વરૂપ શબ્દ ગ્રહણ કરવાનો છે. દ્વિતીયાનો અપવાદ તૃતીયા. ૫૦-૫૧
व्याप्ये द्विद्रोणादिभ्यो वीप्सायाम् २-२-५० અર્થ :- વ્યાપ્યમાં વર્તતા વિદ્રોણ વિગેરે ગૌણ નામથી વીસા અર્થ ગમ્યમાન
હોય તો તૃતીયા વિભક્તિ વિકલ્પ થાય છે. સૂત્રસમાસ – રો રોની માનદ્ ગણ -કોણ: . (તૃતીયા ત.)
દ્ધિો: ફિ વેષાં તે-દિતો તેઓ -દ્ધિોટિંગ: (બહુ.) વિવેચન - દિકોળે ધાર્ચ ઝીતિ = બબ્બે દ્રોણ પ્રમાણ અનાજ ખરીદે છે.
દિM કિોળું ધાન્ય પાતિક બબ્બે દ્રોણ પ્રમાણ અનાજ ખરીદે છે. ક્રિોન નામને “માનમ્' ૬-૪-૬૯ થી રૂ[ પ્રત્યય થાય છે. અને ‘મના ડિક તુન્ ૬-૪-૧૪૧ થી તે ફક્ નો લોપ થાય છે. પશન પશૂનીતિ = પાંચ પાંચ પશુને ખરીદે છે. '
જીરું પર્વ પર ઝીણાતિ = પાંચ પાંચ પશુને ખરીદે છે. પગ્ર માનમ્ ગચ જીરું જીન્ નામને ‘સફયાઃ'... ૬-૪-૧૭૧ થી
પ્રત્યય થવાથી પચી થયું. વીણા માં તૃતીયા વિભક્તિનું વિધાન કરાયેલ હોવાથી વીસા અર્થ કહેવાઈ જાય છે. ‘૩wાર્થનામયોઃ ' એ ઉક્તિથી તૃતીયાન્ત ત્રિોન અને જી હવે કિરુક્ત થતું નથી જયારે વિકલ્પપક્ષમાં દ્વિતીયા વિભક્તિ કર્મમાં વિધાન કરાયેલી હોવાથી દ્વિતીયા વિભક્તિ કરીએ ત્યારે સિક્ત થાય છે. અહીં તૃતીયા વિભક્તિ જેને જેને વીસા અર્થમાં થઈ છે. તેવાં બધાં
