________________
૨૧૨
વયરીતિ ?િ રાયના દાતા = ચાર વર્ષની શાળા. અહીં વય અર્થ ગમ્યમાન નથી માટે આ સૂત્ર લાગતું નથી. માત્ ૨૪–૧૮ થી બાપુ પ્રત્યય લાગ્યો છે. વય – પ્રાણીની કાલકૃત શરીરની અવસ્થા.
તાઃ ૨–૪–૨૦ અર્થ - સંખ્યાવાચક શબ્દ આદિમાં હોય અને સામન શબ્દ અખ્ત હોય તેવાં
બદ્રીહિ સમાસથી સ્ત્રીલિંગમાં હી પ્રત્યય થાય છે. વિવેચન – રાની ચર્ચા: સા – દિલાની = બે દોરડાના બંધનથી બાંધવા
યોગ્ય. (ગાય.) संख्यादेरित्येव – उद्गतं दाम यस्याः सा - उद्दामा, ताम् – उद्दामानं પથ = બંધન રહિત (સ્વતંત્ર) ને તું જો.
મા – અહિં બે વિકલો ત્રણ રુપ થાય છે. અને તે બરાબર સમજાય માટે દ્વિતીયા વિભક્તિના રૂપ મૂક્યા છે. જ્યારે કી લાગે ત્યારે... ૩લાનન+કી+- અનોડલ્ય ર–૧–૧૦૮ થી મન નાં ૩ નો લોપ. કલ્લાની+મ્ – સમાના.. ૧૪-૪૬ થી અમ્ નાં ક નો લોપ. કલાની વિકલ્પપણે જ્યારે રાષ્ટ્ર લાગે ત્યારે..... ડલાનન+ગામ્ – ડિત્યજ્ય. ૨–૧–૧૧૪ થી મન નો લોપ. ડામા+કમ્ – સમાનાનાં. ૧–ર–૧ થી બા+મ = બા. ડાના. જ્યારે ૩ કે ૪ ન થાય ત્યારે.....
દ્વાનનમ્ – નિતીર્ષ: ૧-૪-૮૫ થી ની પૂર્વનો સ્વર દીર્થ. ડાબાન. અહીં પૂર્વપદમાં સંખ્યાવાચક શબ્દ નથી માટે આ સૂત્ર ન લાગ્યું. પરંતુ મનો વા ૨-૪–૧૧ થી વિકલ્પ રી પ્રત્યય થયો અને વિકલ્પપક્ષે તામ્યાં... ૨-૪–૧૫ થી હિન્દુ એવો મા પ્રત્યય વિકલ્પ લાગ્યો છે. તેથી બે વિકલ્પ ત્રણ પ થયા. ૩મનો વા ૨-૪–૧૧ થી વિકલ્પ છે થતો હતો તેને નિત્ય કરવા માટે આ સૂત્રની રચના છે.
