Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 271

૨૬૦
उपमान—सहित—संहित—संह - शफ - वाम-लक्ष्मणाद्यूरो: २-४-७५ अर्थ :- उपमानवायऽ नाम तेभ४ सहित, संहित, सह, शफ, वाम ने लक्ष्मण એ પૂર્વપદથી પર રહેલાં રૂ શબ્દથી સ્ત્રીલિંગમાં પ્રત્યય થાય છે. सूत्रसभास :- उपमानम् च सहितश्च संहितश्च सहश्च शफश्च वामश्च लक्ष्मणश्च एतेषां समाहारः – उपमानसहितसंहितसहशफवामलक्ष्मणम्, तस्मात्. ( सभा . ६ . ) विवेशन :- करभः इव ऊरूः यस्याः सा . करभोरूः = हाथीनां जय्यानी સાથળ જેવી સાથળવાળી સ્ત્રી.
—
सहितौ संहितौ वा ऊरूः यस्याः सा – सहितोरूः, संहितोरूः = हितारी સાથળવાળી સ્ત્રી.
विद्यमानौ ऊरूः यस्याः सा अथवा ऊरूभ्याम् वर्तेते या सा
=
- विद्यमान साथणवाणी स्त्री.
शफौ ऊरूः यस्याः सा
स्त्री.
वामौ ऊरूः यस्याः सा
लक्ष्मणे ऊरूः यस्याः सा
वामोरूः સુંદર સાથળવાળી સ્ત્રી. लक्ष्मणोरूः = भनोहर साथणवाणी स्त्री. उपमानाद्यादेरिति किम् ? पीनौ ऊरूः यस्याः सा पीनोरूः = पुष्ट साथणवाणी स्त्री नहीं उपमानवाय } सहित वगेरे शब्द पूर्वपद्यमां નથી તેથી આ સૂત્રથી ક્ પ્રત્યય લાગ્યો નથી.
“सिद्धे सति आरम्भो नियमार्थः " सिद्ध होवा छतां नियम र्यो } ऊरू શબ્દની પૂર્વમાં આટલાં શબ્દો હોય તો જ ડ્પ્રત્યય થાય અન્યથા ન
थाय.
-
शफोरूः = गायनी जुरी ठेवा साथणवाणी
अर्थ :
=
ઉપમાનવાચિપદથી ઉપમાવાચક શબ્દ ગ્રહણ થાય છે.
नारी - सखी - पङ्ग – श्वश्रू २–४–७६
सहोरूः
नारी, सखी २. जे डी जन्तवाणा અન્તવાળા નિપાતન કરાય છે.
ने पशू, श्वश्रू भेजे ऊङ्‌
सूत्रसभास :- नारी च सखी च पङ्गू च श्वश्रू च - नारीसखीपङ्गश्वश्रू. (M. द्व.) खहीं ज. १. ना जस् प्रत्ययनो सूत्रत्वात् सोप थयो छे.