Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૨૮૭ અહીં કેવલ રૂછવા શબ્દનો અન્વેસ્વર વિત શબ્દ પર છતાં આ સૂત્રથી હ્રસ્વ થયો છે. पक्वानाम् इष्टका - पक्वेष्टका, पक्वेष्टकाम् चितम् इत्येवं शीलः - પવષ્ટવિતમ્ = પકાવેલી ઇંટોવડે ઢંકાયેલ. અહીં પૂવવ શબ્દને અન્ત રહેલાં ફુઈ શબ્દનો અન્યસ્વર વિત પર છતાં આ સૂત્રથી હ્રસ્વ થયો છે. પ્રણવતા નાના ના તદ્દન્તવિધિ એ ન્યાયથી સાક્ષાત્ નામનાં ગ્રહણથી જેને જે કાર્યનું વિધાન કર્યું હોય તે કાર્ય તે જ નામને થાય પણ સમાસાદિ વડે સમુદાયને અન્ત તે નામ હોય તો કાર્ય ન થાય માટે સૂત્રમાં "બન્ને એ પ્રમાણે પદ મૂક્યું છે તેથી અહીં ૩પમાનમા વિગેરે પ્રયોગો સિદ્ધ થયા. “
गोण्या मेये २-४-१०३ અર્થ:- માન (પ્રમાણ) વાચકોની નામનો ઉપચારથી માપવા યોગ્ય અર્થમાં
વર્તતું હોય ત્યારે) અન્ય સ્વર હ્રસ્વ થાય છે. વિવેચન :- ળ્યો તિ: – ભોળિઃ = ગોણીવડે મપાયેલો રાશિ તે ગોણિ.
ગોણી વડે મપાયેલો ચોખા વિગેરેનો ઢગલો હોય તો તે ઢગલાને જ એક “ગોણી ચોખા” છે તેવું ઉપચારથી કહેવાય છે. વિગ્રહમાં જેની દીર્ઘ કારાન્ત છે. ઉપચાર થી જે માપવા યોગ્ય વસ્તુ છે તેને જ્યારે ગોળ" તરીકે શબ્દ પ્રયોગ થાય છે ત્યારે તે શબ્દનો અત્યસ્વર હસ્વ થાય છે.
લિતૂત છે. ૨–૪–૨૦૪ અર્થ :- પ્રત્યય પર છતાં ડરી, બા, હું કે # અત્તવાળા શબ્દોનો અન્ય
રિવર હસ્વ થાય છે. સૂત્રસમાસ – ડીશ માત્ ૨ ફત્ વત્ ર તેષાં સમાહ: – રૂડીતૂત, તી.
(સમા. .) વિવેચન – ત્સિતા મા જ્ઞાતિ વ પર્વ – પર્વ = નિદિત, અજ્ઞાત
એવી હોંશિયાર સ્ત્રી. અહીં ર હસ્વ આ સૂત્રથી થયો છે. • કુત્સિતા ઉત્પ અજ્ઞાતા વા સોમપ – સોમ = ખરાબ, થોડો, અજ્ઞાત
