Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 256

असत्काण्डप्रान्तशतैकाञ्चः पुष्पात् २-४-५६
अर्थ :
:- सत्, काण्ड, प्रान्त, शत, एक खने अञ्च धातु सन्तवाणा शब्होने વર્જીને પુષ્પ અન્તવાળા જાતિવાચક શબ્દોથી સ્ત્રીલિંગમાં જૈ પ્રત્યય थाय छे.
सूत्रसभास :- सत् च काण्ड प्रान्तश्च शतम् च एकच अञ्च च एतेषां समाहारः सत्काण्डप्रान्तशतैकाञ्च. (सभा द्व.) न सत्काण्डप्रान्तशतैकाच असत्काण्डप्रान्तशतैकाञ्च. तस्मात्. ( नञ्.तत्पु.)
R
૨૪૫
शङ्खपुष्पी = औषधिनं नाम.
विवेशन :- शङ्खवर्णं पुष्पं यस्याः सा ઔષધિનું અહીં શલ શબ્દ સતિ થી ભિન્ન છે અને પુ શબ્દ અન્તે છે તેથી આ सूत्रथी डी प्रत्यय थयो छे. ये४ प्रभारी सुवर्णपुष्पी थशे.
सदादिवर्जनं किम् ?
सन्ति पुष्पाणि यस्याः सा
ઔષધિનું નામ.
काण्डे पुष्पं यस्याः सा - काण्डपुष्पा
ઔષધિનું નામ.
प्रान्ते पुष्पं यस्याः सा – प्रान्तपुष्पा = औषधिनुं नाम.
anyon = vilulaj uu.
-
-
-
सत्पुष्पा =
-
=
शतं पुष्पाणि यस्याः सा
एकपुष्पा = औषधिनुं नाम.
एकं पुष्पं यस्याः सा प्राक् पुष्पं यस्याः सा
प्राक्पुष्पा = औषधिनुं नाम.
સૂત્રમાં સત્ વિગેરે શબ્દોનું વર્જન કરેલું હોવાથી આ સૂત્રથી ી પ્રત્યય न लागतां आत् २-४-१८ थी आप् प्रत्यय लाग्यो छे.
નિત્ય સ્ત્રીલિંગ હોવાથી ૨-૪–૫૪ થી ૭ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિ ન હતી તેની પ્રાપ્તિ કરવા માટે જ આ સૂત્રની રચના કરી છે.
असम्भस्त्राऽजिनैकशणपिण्डात् फलात् २-४-५७
अर्थ :- सम्, भरना, अजिन, एक, शण जने पिण्ड शब्होने वने फलं અન્નવાળા જાતિવાચક શબ્દોથી સ્ત્રીલિંગમાં ડી પ્રત્યય થાય છે.
सूत्रसभास :- सम् च भस्त्रा च अजिनं च एकश्च शणश्च पिण्डम् च एतेषां समाहारः - सम्भरस्त्राजिनैकशणपिण्डम् ( सभा ४ . ) न सम्भरत्राजिनैक