Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૬૭
રૂસ્થ્ય સંયોત્... ૪-૩-૨૧ થી પરોક્ષા ૬ ૪-૧-૮૦ થી ‰ત્.
આ સૂત્રથી સુપ્ ના સ્ નો પ્.
નિર્ + સ્વપ્ + અતુલ્ વુિંવત્ તેમજ સ્વપેયં નિર્ + સુવ્ + અતુમ્ ·
-
નિર્ + જીવ્ + અતુમ્ - ક્રિષ્ણતુ.... ૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્ધિત્વ.
-
-
નિર્ + શુષુપ્ + અતુમ્ – વ્યાનસ્યા... ૪-૧-૪૪ થી પૂર્વના પ્ નો લોપ. નિર્ + શુષુપ્ + અતુલ્ ૨: પાન્તે... ૧-૩-૫૩ થી ૪ નો વિસર્ગ. निःषुषुप् + अतुस् સોરુ: અને ર: વાત્તે... ૧-૩-૫૩ થી ૬ અને
વિસર્ગ.
---
નિ:શુષુપતુઃ । એ જ પ્રમાણે દુ:શુષુતુઃ, સુષુષુતુ:, વિષુષુપતું:. અવ કૃતિ વિમ્ ? દુ:સ્વપ્ન: – અહીં સ્વર્ માં વ્ છે, અને આ સૂત્રમાં તેનું વર્જન કર્યું છે તેથી સ્ નો પ્ ન થયો.
અહીં સ્વપ્ ને યનિ-વ્રુત્તિ...૫-૩-૮૫ થી ૬ પ્રત્યય લાગ્યો છે. અત્િ માં પ્રથમ દ્વિત્વ કરવું, પછી કાર્ય થાય છે.
ત્િ માં પ્રથમ કાર્ય કરવું, પછી દ્વિત્વ થાય છે.
प्रादुरुपसर्गाद्यस्वरेऽस्तेः । २-३-५८
અર્થ
:- પ્રવુત્ તેમ જ ઉપસર્ગના નામી વિગેરેથી પર રહેલાં અસ્ ધાતુના સ્ નો ય કારાદિ અને સ્વરાદિ પ્રત્યય પર છતાં ધ્ થાય છે.
M
સૂત્રસમાસ :- પ્રાદુર્થે ઉપસર્નશ્ચ યો: સમાહાર: प्रादुरुपसर्गम्, तस्मात्. (સમા.હ.) થઘ્ર સ્વ” તયો: સમાહાર – યસ્વરમ્, તસ્મિન્. (સમા.૪.) વિવેચન :- પ્રાદુ;ખ્યાત્ – પ્રાદુર્+ગસ્+યાત્ – નાસ્ત્યોનુંર્ ૪-૨-૯૦ થી ગર્ ના ૬ નો લોપ અને આ સૂત્રથી સ્ નો વ્ થયો છે. અહીં યકારાદિ પ્રત્યય છે તેથી અમ્ ના સ્ નો સ્ થયો. એજ પ્રમાણે વિધ્યાત્, નિષ્યાત્. प्रादुःषन्ति, विषन्ति, निषन्ति અહીં સ્વરાદિ પ્રત્યય છે તેથી સ્ ના સ્ નો થયો છે.
ष्
ય-સ્વર કૃતિ વ્હિમ્ ? પ્રાદુ:સ્ત:
અહીં तस् એ તકારાદિ પ્રત્યય છે,
તેથી આ સૂત્ર ન લાગ્યું.
અસ્તે:— અહીં સૂત્રમાં તિત્ સહિત સ્ નો નિર્દેશ કરેલો છે તેથી
-
-
