________________
૧૯૧.
__ व्यञ्जनादे म्युपान्त्याद् वा । २-३-८७ અર્થ - ટુ-વજીને અન્ય ઉપસર્ગ અને અન્તર્ માં રહેલાં અને ઋ વર્ણથી
પર વ્યંજન આદિમાં હોય અને નામીસ્વર ઉપાજ્યમાં હોય તેવા ધાતુથી પર સ્વર હોય તો તેનાથી પરમાં રહેલાં ત્ પ્રત્યયના 7 નો વિકલ્પ
” થાય છે. સૂત્રસમાસઃ- વ્યનમ્ બહિઃ યસ્ય સઃ – નાવિક, તમ. (બહુ.).
નામી કાર્ચે ત: – નાયુજ્ય:, તા. (બહુ), વિવેચન :- પ્રમેહ, પ્રમેહનમ્ – 9 + fમદ્ + અ - મિદ્ ધાતુમાં વ્યંજન
આદિમાં છે અને ઉપાજ્યમાં નામી સ્વર છે અને માં સ્વર પછી રહેલાં કૃત્ પ્રત્યયનાં ૬ નો નું આ સૂત્રથી થયો.
નારિતિ લિમ્ ? કોણમ્ – ૬ ધાતુ - અહીં ઉપાજ્યમાં નામી સ્વર છે પણ ધાતુ સ્વરથી શરૂ થતો છે તેથી આ સૂત્ર નથી લાગતું તેથી સ્વાન્ ૨-૩-૮૫ થી 7 નો નિત્ય જૂ થયો છે. નાયુવાન્યાવિતિ સ્િ? પ્રવ૫, પ્રવહનમ્ – અહીં વ૬ અને વ૬ ધાતુ વ્યંજનાદિ છે પણ ઉપાજ્યમાં નામી સ્વર નથી તેથી આ સૂત્રથી વિકલ્પ ન નો [ ન થતાં વત્ ૨-૩-૮૫ થી નિત્ય થયો. સ્વરાત્રેિવ- પ્રમુ: – અ + મુન્ – –-૧-૧૭૪ થી 9.
+ મુન્ + # – સૂયત્યા... ૪-૨-૭૦ થી ત્ નો . પ્ર + મુન્ + 1 – વન .... ૨-૧-૮૬ થી ૬ નો . pપુન: થયું. અહીં કૃત્ પ્રત્યય સંબંધી થયો છે પરંતુ તે સ્વરથી પર ન હોવાથી ૬ નો થતો નથી. સરિત્યેવ – દુહ: – તુર્કાત અને સ્મિન્ વા – અહીં દૂર ઉપસર્ગ થી પર 7 છે, સૂત્રમાં તેનું વર્જન છે માટે નો થતો નથી. રબાડડથર પ-૩-૧૨૯ થી મનદ્ પ્રત્યય લાગ્યો છે. 7-૪-રવિવર્નન મિ? gબેન, મોનનમ્ – અહીં ? અને ન ની મધ્યમાં તવર્ગીય સ્ અને વવર્ગીય ૬ નું વ્યવધાન અનુક્રમે આવેલ છે માટે નો | થતો નથી.
