Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૧૮
*
છે. શ્રાવે. ૨--૭ અર્થ - અવ્યય સિવાયના શબ્દના ૨ ના જ રુનો માર્ગ પ્રત્યય પર છતાં
હું થાય છે. વિવેચન - પયઃ ફર્જીત – પયાતિ = તે પાણીને ઇચ્છે છે. આ અર્થમાં પથર્
ને તિયાયા. ૩-૪-૨૨ થી 4 પ્રત્યય લાગ્યો. સારુ ર-૧-૭ર થી પથર્ ના સ્ નો થઈ આ સૂત્રથી જ ના ર્ નો થયો.
રિતિ ક્િ? અદઃ વાસ્થતિ = તે દિવસને ઇચ્છે છે. અહીં મૂળ સહન શબ્દ છે, તેને કમ્ પ્રત્યય લાગી તેનો લોપ થયો છે અને જે સુરિ ૨૧-૭પ થી મન ના 7 નો થયો છે તેથી અહીં રુ નો ? નથી પરંતુ ૧ નો છે માટે આ સૂત્ર લાગ્યું નહીં. પણ પિતાનો... ૧-૩-૫૩ થી વિસર્ગ થયો છે. વાચ પ્રત્યય પર છતાં પ્રત્યયે ર-૩-૬ થી રુનો શું સિદ્ધ જ હતો છતાં આ સૂત્રની રચના નિયમને માટે કરી છે. નિયમ એ કર્યો કે વાગ્ય પ્રત્યય
પર છતાં જ નાં જ રૂ નો શું થાય છે. અન્ય સ્નો સ્ થતો નથી. પ્રશ્ન :- અહીં ૪ ના રુનો શું વય પ્રત્યય પર છતાં જ થાય એવો નિયમ ન
થઈ શકે? જવાબ:- ના, એ વિપરીત નિયમ છે કારણ કે વર્જલિ .. ૩-ર-૪૮ સૂત્રમાં
વર્વસ્ત્ર પ્રયોગમાં ૪ પ્રત્યય પર છતાં પણ ૪ ના નો ર્ કરેલ છે તેથી કોઈપણ પ્રત્યય પર છતાં ૪ ના રુનો શું થઈ શકે છે. માત્ર વાગ
પ્રત્યય પર છતાં જ થાય તેવું વિપરીત ન માનવું. પ્રશ્ન :- જો “પ્રત્ય" ૨-૩-૬ સૂત્ર ન કર્યું હોત અને અહીં જ “ વાગ્યે
ર” આવું સૂત્ર કર્યું હોત તો શું વાંધો આવત? કેમ કે ૩ કારથી
રૂપુ ની અનુવૃત્તિ આવી શકે છે અને વર્ષ ના પ્રહણથી વાગ' પ્રત્યય પર છતાં રુ ના રૂ નો સું થઈ જતો હોવા છતાં ‘વ’ નું પુનઃ પ્રહણ કરવાથી નિયમ પણ થઈ જ જશે, છતાં બંને
સૂત્રની અલગ રચના શા માટે કરી ? જવાબ - બરાબર છે, પરંતુ નવસ: પાશમ્ – થ:પામ્ = લોઢાનું બંધન.
અહીં પાશમ્ એ પ્રત્યય નથી પણ શબ્દ છે. જો “પ્રત્ય” સૂત્રની
