________________
૧૬૨
નો લોપ થયો છે.
પર્યષીવ્યત્, પર્વતીવ્યત્, ચીવ્યત્, ન્યુસીવ્યત્, વ્યષીવ્યત્, વ્યસૌવ્યત્ અહીં ત્ નો આગમ થયો હોવાથી આ સૂત્રથી પત્તિ વિગેરે ઉપસર્ગોથી પર સિન્ ધાતુના સ્ નો પ્ વિક્લ્પ થયો છે.
પર્વત, પર્થસહત, અષહત, ન્યસહત, વ્યવહત, વ્યસહત – અહીં અર્ નો આગમ થયો હોવાથી આ સૂત્રથી પત્તિ વિગેરે ઉપસર્ગથી પર સદ્ ધાતુના સ્ નો સ્ વિકલ્પે થાય છે.
ष्
B
પર્વત, પર્વત્ - અહીં ોિત્તિ (૨-૩-૪૮) ની જેમ સાધનિકા જાણવી પરંતુ હ્યસ્તની ત્રી.પુ.એ.વ. હોવાથી અદ્ આગમ થયો છે તેથી આ સૂત્રથી સ્ નો પ્ વિક્લ્પ થયો છે. અશોપિવૃક્ષòત્યેવ – પર્યસોયત્ - ૨-૩-૪૮ માં કરેલી સાધનિકા પ્રમાણે રિલોહ થાય તે પછી રિસોહમ્ આવછે અર્થમાં પરિોઢ ને નિત્ વધુŕ...૩-૪-૪૨ થી ખિજ્ પ્રત્યય લાગી પરિસોઢિ નામધાતુ બને છે. પરિસોદિ + વિવ્ – વત્ત્તર્યં... ૩-૪-૭૧ થી રાજ્ પ્રત્યય. પરિસોøિ + શવ્ + વિવ્ – અદ્ધાતોવ... ૪-૪-૨૯ થી અદ્ આગમ. પરિ + અન્ + સોઢિ + ઞ + ત્ - વળાંવે... ૧-૨-૨૧ થી રૂ નો યુ. પર્થસોઢિ + અ + ત્ − નામિનો... ૪-૩-૧ થી રૂ નો ગુણ ૬. પર્થસોઢે + ઞ + ત્ – દ્વૈતોડયા... ૧-૨-૨૩ થી ૫ નો અય્ થવાથી પયંસોયત્ થયું. અહીં સો સ્વરૂપને પામેલા એવા સદ્ ધાતુનો સ્ છે તેથી તેનું વર્જન કરેલું હોવાથી સ્ નો પ્ આ સૂત્રથી થયો નહીં. પર્થક્ષીષિવત, પર્વશીષહત્ – આ બંને પ્રયોગમાં ૩પ્રત્યય પરમાં હોવાથી સિક્ અને સદ્દ ના સ્ નો વ્ થયો નથી. સાધનિકા પૂર્વવત્. પરંતુ મા નો યોગ ન હોવાથી અદ્ આગમ થયેલ છે.
-
સ્તુ ધાતુને પસńત્ ...૨-૩-૩૯ થી નિત્ય પ્રાપ્તિ હતી અને સ્વસૢ ધાતુને સ્વાશ ૨-૩-૪૫ થી નિત્ય પ્રાપ્તિ હતી પણ વિકલ્પે કરવા માટે આ સૂત્રની રચના કરી. તેમ જ અદ્ નું વ્યવધાન હોય ત્યારે સિક્, સદ્ અને આગમભૂત ટ્ર્ ને પ્રાપ્તિ ન હતી તેને વિકલ્પે પ્રાપ્તિ કરવા માટે આ સૂત્રની રચના કરી છે.
